Ekleziya idi itonda bubi
“Pape udi uteka Ekleziya mu diteta.” “Dikonkoloja ne Disunguluja bena Yuda—Ekleziya udi ulongolola Mea Culpa wende.”a “Mea Culpa bua Dibutula bena Yuda.” “Bena Mishonyi badi balomba luse kudi bena Inde ba ku Ouest kua États-Unis.”
UKADIKU mubale mitu ya malu bu eyi anyi? Bidi bimueneka se: misangu idi yenda ivula idi ekleziya itaba tshilema ne ilomba luse bua bidiyi mienze munkatshi mua siekele mivule. Misangu ne misangu tudiomba tudi tuzangika mea culpa mapiamapia menza kudi pape.
Padi Pape ulomba dibuikidila
Pankatshi pa 1980 ne 1996, Jean-Paul II ‘wakitaba bilema bia kale bia Ekleziya anyi wakalomba dibuikidila’ misangu mitue ku 94, ke mudi Luigi Accattoli, muedi wa nseka wa mu Vatican wamba mu mukanda wende wa Quando il papa chiede perdono (Padi Pape ulomba dibuikidila). Bilondeshile Accattoli, “mu Ekleziya Katolike, anu pape ke udi mua kuikala ne bukenji bua kuenza mea culpa.” Ne mmuenze nunku, utela tshitupa tshidi tshijula milandu tshia muyuki wa kale wa Katolike—Krwazade, mvita, ditua bu-tshikokeshi nkaya nyama ku mikolo, ditapuluka mu ekleziya, Disunguluja bena Yuda, Makonkoloja, Bisumbu bia nsangilu misokome ne kansungasunga ka makoba. Mu mukanda kampanda mutumina ba-kardinale mu 1994 (udi bamue bangata bu mukanda wa pape udi mutambe kuikala ne mushinga), Jean-Paul II wakafila lungenyi lua “ditonda mpekatu dia mu ka-bujima, mpekatu mienza mu bidimu tshinunu bituyaya nabi ebi.”
Bamfumu bavule ba ekleziya mbalonde tshilejilu tshia pape. Mu Tshisua-munene 1994 tshikandakanda kampanda tshia bena Italie (Il Giornale) tshiakamba ne: “Bepiskopo bavule bena Amerike bakapatuka ku televizion ne bakalomba dibuikidila patoke.” Bua bualu kayi? Bua dipepeja tshilumbu tshia bansaserdose babambidiki ba bana batekete bua masandi, kabayi batangila bansonga bavule badi ne ntatu bua bualu ebu. Mu Tshiongo 1995 tshikandakanda tshia La Repubblica tshiakakula pa “tshienzedi tshia katshia ne katshia mu miyuki ya kale ya Buena-Katolike bua lelu”—bakapisha tshilumbu tshia dipuwa dia Pape Pius XII pa bidi bitangila Dibutula bena Yuda. Mu Tshiongo 1995 tshikandakanda tshimuetshimue etshi tshiakamba ne: nsangilu wa bepiskopo wa bena Allemagne wakalomba dibuikidila bua “bilema bivule” bia bena Katolike ka Roma bavua bakankamija midimu ya dishipangana ya bena Nazi. Ekleziya kabukabu ya bena Mishonyi yakadifila payi mu didikonkonona edi.
Bua tshinyi kulomba dibuikidila?
Bible udi utukankamija bua kulomba dibuikidila patudi benze tshilema, ne bantu bavule badi batutshila ekleziya bikashi padiyi idifila mu didikonkonona. (Yakobo 5:16) Kadi bua tshinyi ekleziya idi yenza muanda eu? Mmunyi mudibi ne bua kuikala ne buenzeji pa mushindu utudi tuyimona?
[Mêyi adi kuinshi]
a “Tshilema tshianyi,” mu muakulu wa Latin ntshitupa tshia disambila dia bena Katolike (Confiteor anyi “Ndi ntonda”), padibu badienza bena ditaba badi bambulula tshiambilu etshi.