Basombele ne bayisha pabuipi ne mukuna utu uluka mudilu
“MBUALU budi bukuatshisha buôwa. Buvua mua kuikala menemene bu nshikidilu wa bulongolodi ebu udi Bible wamba. Tudi ne bua kushala dîba dionso bikale ne ngikadilu muimpe ku mêsu kua Yehowa Nzambi.” Aa mmêyi a Víctor, Ntemu wa Yehowa, mu dilonda bualu buende bua disombela pabuipi menemene ne Popocatépetl, mukuna utu uluka mudilu, udi bantu babikila ne: Popo, mu ditunga dia Mexique.
Mbakule bualu bua mukuna eu utu ukungula mu ngumu ya matunga onso kubangila mu 1994.a Bakokeshi bakakoma ne: bintu bionso bidi mu tshijengu tshia kilometre 30 pabuipi ne mushiku utu mudilu upatukila bidi mu tshitupa tshia njiwu mikole. Luseke lua ku Sud lua mukuna eu ludi nangananga mu njiwu bualu mushiku utu mudilu upatukila mmutangile ku luine luseke alu ne kudi mikidi ya bungi miondoke mudi bintu bia mudilu ne bitotshi bidi bipatuka mua kupuekela.
Pa tshibidilu, bantu bavule batu badikonka tshivua mua kufikila tshimenga tshia Mexico bu mukuna eu mulakuke mudilu bikole. Tshimenga atshi tshidi mu njiwu anyi? Pashishe kudi kabidi bantu bonso badi mu provense wa Morelos ku Sud kua mukuna eu. Bantu bonso badi basombele mu tshitupa atshi badi kabidi mu njiwu anyi? Ne kusombela pabuipi ne mukuna utu uluka mudilu kutu bu tshinyi, padiku kakuyi dimanya tshidi mua kuenzeka dituku dionso tshianana?
Njiwu ya mukuna
Tshimenga tshia Mexico tshidi mutantshi bu wa kilometre 70 batangile ku Nord-Ouest kua Popocatépetl, nansha mudi imue misoko ya pa mpenga mikale pabuipi mu kilometre bu 40. Tshitupa tshijima tshia tshimenga tshia Mexico, ne bantu badimu miliyo 20, katshiena mu njiwu nansha. Kadi bilondeshile luseke ludi lupepele lutangile, tshitupa etshi tshidi mua kulengibua bu mukuna eu mua kupatula butu bua bungi.
Bipeta bia butu ebu bupatula kudi mukuna utu uluka mudilu bitu pa tshibidilu bifila lutatu lua bungi ku luseke lua ku Est kua mukuna eu. Tshitupa tshia luseke alu tshidi tshiangata tshimenga tshia Puebla ne misoko ya bungi mishadile ku bunene ya bantu batue ku 200 000 tshidi mu njiwu mikole. Dia lumingu dia 11 Lumungulu 1997, mukuna eu wakakupa tone mivule ya butu mu lupepele ne kubumuangalaja mu tshitupa etshi tshijima, kufikabu too ne mu provense wa Veracruz, mutantshi wa kilometre mipite pa 300 ku Est. Mu tshitupa tshia ku Sud kua mukuna eu, mu provense wa Morelos, kudi misoko ne bimenga bia bungi bikale ne bantu batue ku 40 000 bavua mua kuikala mu njiwu mikole.
Bantemu ba Yehowa mbasombele ne benzela mudimu munkatshi mua bionso ebi. Mu tshimenga tshia Mexico mudi Bantemu bapite pa 90 000 mu bisumbu bitue ku 1 700. Filiale wa Société Watch Tower udi pambelu pa tshimenga tshia Mexico, ku Nord-Est, mutantshi wa kilometre 100 ne mukuna utu uluka mudilu. Kudi bena budisuile bapite pa 800 badi benza mudimu mu filiale eu, pa kumbusha bena budisuile bu 500 badi batumika mu mudimu munene wa luibaku. Buonso buabu kabena mu tshitupa tshia njiwu to.
Mu provense wa Morelos, kudi bisumbu bia Bantemu ba Yehowa bitue ku 50 bikale ne bamanyishi ba Bukalenge bapite pa 2 000. Bimue bia ku bisumbu ebi bidi mu Tetela del Volcán ne mu Hueyapan mutantshi wa kilometre 20 ne mushiku utu mudilu upatukila. Kabidi ku Est, mu provense wa Puebla, kudi bisumbu bikale ne bamanyishi batue ku 600 basombele mutantshi wa kilometre 20 too ne ku 30 ne mukuna eu. Bushuwa, buobu aba badi mua kuikala mu njiwu mikole.
Bantemu ba Yehowa mbashale bazanzamuke
Nansha muvuaku njiwu ya munanunanu mu tshitupa etshi, Bantemu ba Yehowa ki mbimanyike mudimu wabu wa buambi nansha. Mbalame kabidi ndongamu wabu wa bisangilu bia bena nkristo, bidi bibapesha lungenyi lua buobumue ne dieyemena mu nsombelu eyi mikole. (Ebelu 10:24, 25) Luapolo kampanda lufume mu tshimue tshia ku bisumbu abi ludi luamba ne: “Kudi dishintuluka dia pa buadi mu mmuenenu wa bantu bua lumu luimpe lua Bukalenge. Tshilejilu, matuku adi panshi aa, bantu 18 ba mu kasoko kampanda mbitabe malonga a Bible a ku nzubu.”
Tshisumbu tshikuabu tshidi mutantshi wa kilometre 20 ne mukuna eu tshidi tshimanyisha ne: “Didiunda ndia pa buadi. Bavua benze tshisumbu etshi mu Kasuabanga 1996. Mu ngondo isambombo yakalonda, bantu 10 bakakumbaja malu-malomba bua kuenza mudimu wa budimi. Bamue bamanyishi mbasombele mutantshi wa kilometre bu 20 ne mushiku utu mudilu upatukila. Badi benzelaku bisangilu bia bena nkristo, ne mudi mubuela bantu bu 40.”
Magdalena, udi musombele mu San Agustín Ixtahuixtla, mu Puebla, mutantshi wa kilometre 25 patupu ne mukuna au, mmutungunuke ne kuikala muzanzamuke mu dilombola malonga a Bible. Udi ulonda tshiakenzeka panyima pa dilakuka kampanda dinene dia mudilu.
“Bavua batumanyishe ne: tuvua ne bua kumbuka ku mbanza yetu, ke tshituakenza—munkatshi mua butu buvua bumata bu mvula. Nansha muvua nsombelu ulomba kuenza lukasa lukasa, ngakela meji bua dîku dia Dorado dimvua ndonga nadi Bible. Meme ne bamue bana betu ba balume tuakaya kumbelu kua Dorado bua kubambuluisha bua banyemene mu muaba wa bukubi. Mu tshimenga tshia Puebla tshivua pabuipi, komite wa Bantemu ba Yehowa wa difila dikuatshisha ukavua mutuadije mudimu. Dîku dia Dorado diakakema bikole mushindu uvuabu batuambuluishe tuetu bonso kuine aku. Bana betu ba balume bena nkristo bakavua batulongoluele miaba mishilangane ya kulala kumpala kua dîba. Kakuvua tshintu tshituvua bapangile, nansha mutuvua mutantshi mule ne ku metu. Dîku edi dikavua dibuele mu bimue bisangilu ku Nzubu wa Bukalenge, kadi diakakema bua dinanga divuabu babaleje kudi bana betu bavuabu kabayi banji kumona. Mbingu bungi kampanda kunyima kua tuetu bamane kualukila ku metu, dîku edi diakatuadija kubuela mu bisangilu pa tshibidilu. Katupa kakese bakakumbaja malu-malomba bua kuikala bamanyishi ba lumu luimpe. Mpindieu babidi ba kudibu mbatambule. Mbenze mudimu bu ba-ministre bampanda-njila bambuluishi munkatshi mua ngondo bungi kampanda ne badi badilongolola bua kubuela mu mudimu wa bumpanda-njila bua pa tshibidilu.”
Martha, nsongakaji wa bidimu 20 musombele mutantshi wa kilometre 21 ne mushiku utu mudilu upatukila, kakalekela bulema bumupangisha bua kutumika ne mpunga yonso uvua umueneka bua kuyisha. Wakalonga bulelela kukadi bidimu bisatu pavua mukuna eu mubange kupatula tshiakabidi kapia. Pamutu pa kuendelaye mu dikalu dia balema, divua mua kuikala dikole bua kudiendesha mu muaba mupulumuke udiye musombele, utu wendela pa mpunda bua kuenza mudimu wa buambi. Utu kabidi uya ne mpunda eu mu bisangilu. Martha udi ne dianyisha dia bungi kudi Yehowa bua dikala mu buena-muntu bua dinanga, bualu mmutekemene anu diambuluisha dia bana betu ba bakaji ba mu tshisumbu bua kubanda ne kutuluka pa mpunda. Ngondo yonso, utu wenza mêba mapite pa 15 mu mudimu.
Mu bitupa ebi biditole, Bantemu ba Yehowa misangu mivule batu bapeta buenzeji bua kudi bena mutumba nabu bua kusekelela nabu bibilu bia malu a bitendelelu. Mu Tulcingo, musoko udi mutantshi wa kilometre bu 20 ne mukuna eu, bavua batume muntu bua amonangane ne Bantemu bua kusangisha mapa bua misekelelu. Ne lutulu luonso bana betu ba balume bakamumvuija bua tshinyi kabavua mua kusekelela bibilu bia malu a bitendelelu. Muntu au uvua musuminyine bikole ukeba bua kupetela lupetu kudi bana betu mu mushindu wa se: wakatuadija kusomba nabu, bua afike ku dimanya amue a ku mitabuja abu. Wakasanka muvuaye mupete mandamuna a nkonko yende mu Bible wende wa bena Katolike. Yeye pamue ne mukajende ne muanende wa bakaji, badi babuela mu bisangilu pa tshibidilu kukadi tshidimu tshijima ne mmuleje dijinga diende dia kulua mumanyishi wa lumu luimpe.
Mmunyi muudi mua kudilongolola?
Bashikuluji ba malu a mikuna itu iluka mudilu badi benza malonga abu ne bamanyisha luapolo mianyisha kudi mbulamatadi pa bidi bitangila mukuna wa Popocatépetl, kadi bulelela muntu nansha umue ki mmumanye tshikala mua kuenzeka anyi dîba dienzekatshi to. Bilondeshile ngumu ya ku tudiomba ne bantu badi basombele pabuipi apu, mukuna eu udi mua kulakuka mudilu dîba dionso tshianana. Njiwu idiku. Bushuwa, bakokeshi badi baditatshisha bikole ne mbasue kuenza malu onso adibu mua kuenza bua kuikala badiakaje bua padiku bualu bua lukasa lukasa. Kadi bidi biumvuika ne: badi ne bua kuikala badimuke bua kufila didimuija, bualu ki mbasue kukebesha tshimuangi tshia bantu bikalaku kakuyi njiwu idi pabuipi ne kuenzeka. Nenku ntshinyi tshidi muntu ne bua kuenza?
Lusumuinu lua mu Bible ludi luamba ne: ‘Muntu mudimuke udi utangila dikenga diamba kumukuata, udi usokoma; kadi batshimbakanyi badi bapitaku, badi bakengeshibua.’ (Nsumuinu 22:3) Pa nanku, njila wa meji ng’wa kuangata mapangadika adi akengedibua bua kupeta bukubi patshidiku mpunga wa kupatukila, ki mbua ‘kupitaku’ bienze bu se: kakuena bualu buenzeka, peshi ne dimanya dionso wanji windila bua kumona mutu makole aa a ku tshifukilu adi akuatshisha buôwa. Ke mushindu udi Bantemu ba Yehowa ba mu tshitupa etshi bamona muanda eu.
Matuku adi panshi aa, baleji-mpala bafume ku biro bia filiale wa Société Watch Tower bakamonangana ne batangidi bena ngendu mu provense wa Puebla, batu batamba kupetangana ne bisumbu bidi mu tshitupa etshi tshia njiwu. Bakalongolola bua batangidi bena ngendu ne bena mu komite wa difila dikuatshisha bakumbule mêku onso adi masombe pabuipi ne mushiku utu mudilu upatukila mutantshi wa kilometre 25. Bakambuluisha mêku aa bua kumona mua kumbuka mu tshitupa etshi tshia njiwu kumpala kua mukuna kulakukawu mudilu. Bakalongolola diambula dia bantu ne bintu, ne pashishe nzubu bua kumona mua kutuma bantu 1 500 bua kusombelabu mu tshimenga tshia Puebla. Bamue bena mêku bakaya bua kusomba ne balela babu mu bimenga bikuabu.
Didimuija mu mushindu mualabale
Muishi, mudilu ne mikungulu bidi bifumina ku mukuna wa Popocatépetl mbijadiki bia patoke bidi bileja ne: dilakuka mudilu dia mukuna dikadi pabuipi. Aba bonso badi bajinga kupanduka badi ne bua kuteleja madimuija mafila kudi bakokeshi ne kuenza malu mu mushindu muakanyine. Bantemu ba Yehowa ba pabuipi ne tshitupa tshia mukuna eu mbatabale dîba dionso bua kupeta bukubi buabu buobu bine pamue ne bua kuambuluisha bakuabu bua bamone njiwu ne benze bualu kampanda bangabanga ne dîba kupitadi.
Mu mushindu mualabale, Bantemu ba Yehowa mbatabale kabidi bua malu adi enzeka pa buloba ku diambuluisha dia milayi ya mu Bible. Mvita, bikumina, nzala, masama ne dibunda bibawu bidi ne diumvuija anu bu mutu mukuna utu uluka mudilu wenza. Mbitupa bia tshimanyinu tshienza ne malu a bungi tshiakadianjila kuamba Yezu Kristo ne: tshivua ne bua kuleja “nkomenu wa ndongoluelu eu wa malu.” Nansha mudiku kakuyi muntu udi mumanye mu mushindu mujalame dîba dikala nshikidilu au mua kulua, kakuena mpata bua se: udi ulua ne se: mmusemene pabuipi menemene.—Matayo 24:3, 7-14, 32-39, NW.
Lelu’eu miaba yonso bidi bikengela bua bantu bangate ne mushinga didimuija dia Yezu dia se: “Ikalayi badimuke bua mitshima yenu kayinemi ne budiavi ne bunuavi ne tunyinganyinga tua mu nsombelu, ne diakamue dituku adi kadilu kunudi mu tshimpitshimpi.” (Luka 21:34, NW) Bushuwa eu ke njila wa meji wa kulonda. Anu bu mutudi katuyi mua kupepeja bimanyinu bidi bidimuija bia mukuna utu uluka mudilu, bia muomumue katuena ne bua kulengulula disemena pabuipi dia dilua dia Muana wa muntu, Yezu Kristo, wakabela ne: ‘Nunku nuenu kabidi nudilongolole, bualu bua Muana wa muntu nealue pa dîba dinudi kanuyi belangane meji.’—Matayo 24:44.
[Mêyi adi kuinshi]
a Tshibejibeji tshia Réveillez-vous! tshia 8 Luabanya 1997, tshiakakula bua mukuna eu udi ukeba kuluka mudilu.
[Bimfuanyi mu dibeji 23]
Martha (pa mpunda) pamue ne bakuabu bafila bumanyishi pabuipi ne Popocatépetl