TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w99 1/4 dib. 20-22
  • Nnganyi utu ne buenzeji pa ngelelu webe wa meji?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Nnganyi utu ne buenzeji pa ngelelu webe wa meji?
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1999
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Udi ku buenzeji bua Satana anyi?
  • Manya tshidi tshienzeka
  • Itaba buenzeji bua Yehowa
  • Tuanyishayi Yehowa bu Mufumbi wetu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2016
  • Dinyoka dia kudi Yehowa dikulengeje
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2013
  • Lekela Yehowa alombole meji ne bikadilu biebe
    Mabeji a tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu wa buena Kristo—2017
  • Tshimuna mvita idibu bela meji ebe
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2017
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1999
w99 1/4 dib. 20-22

Nnganyi utu ne buenzeji pa ngelelu webe wa meji?

“TSHIENA musue muntu angambile tshindi ne bua kuelela meji nansha! Ne muntu kangambidi tshindi ne bua kuenza to!” Kuamba mêyi aa ne dishindika dionso nenku kutu pa tshibidilu kumvuija ne: udi mudieyemene bikole ne udi mueyemene kabidi lungenyi luebe. Ke muutu umvua anyi? Mbiumvuike ne: muntu mukuabu kêna ne bua kukuangatshila mapangadika to. Kadi, mbia meji bua kubenga pa lukasa tshidi mua kulua kumueneka bu mubelu muimpe anyi? Kakuenaku muntu udi mua kukuambuluisha bua kuangata mapangadika a meji anyi? Nansha nanku, udi mua kuikala mujadike bushuwa ne: kakuenaku muntu udi ne buenzeji pa ngelelu webe wa meji, kuyi nansha mumanye anyi?

Tshilejilu, kumpala kua mvita mibidi ya buloba bujima, Joseph Goebbels, ministre muenzedi wa Hitler kampanye, wakabanga kutangila midimu yonso ya dienza filme mu Allemagne. Bua tshinyi? Bualu uvua mujingulule ne: filme ivua mua kumupesha tshintu tshia bukole tshivuaye mua kuenza natshi mudimu bua “kushintulula mitabuja a bantu ne bikadilu biabu kabidi.” (Propaganda and the German Cinema 1933-1945) Pamu’apa udi mua kuikala mumanye muvuaye mukumbaje tshipatshila tshiende ku diambuluisha dia filme ne mishindu mikuabu bua kushintulula ngenyi ya bantu badi bu bantu bonso ne ba meji bua balonde nkindi ya bena Nazi babuita kuîsu.

Bulelela budi ne: mushindu uudi wela meji, ne uudi wenza malu, utu pa tshibidilu muenzeja mu bualabale kampanda kudi meji ne mmuenenu ya bantu baudi uteleja. Bushuwa, ki mbualu bubi to. Bikalabu bantu badi bakutabalela ne muoyo umue​—bu mudi balongeshi, balunda anyi baledi—​neupetele disanka ku mibelu yabu. Kadi wadimuka pikala bantu aba basue anu disanka diabu nkayabu ne buobu bine bapambuke anyi banyanguke mu ngelelu wabu wa meji, anyi kabidi bikale “bena mashimi” bu muakamba mupostolo Paulo!​—Tito 1:10; Dutelonome 13:6-8.

Nenku, kulenguludi malu ne kuedi meji ne: kakuena muntu udi mua kuikala ne buenzeji kuudi nansha. (Tangila 1 Kolinto 10:12.) Pamu’apa bakuabu bakadi ne buenzeji kuudi misangu ne misangu kuyi mua kuitaba, anyi kuyi nansha mumanye bualu. Angata tshilejilu tshikese tshia bintu biudi upangadija bua kuya kusumba. Misangu yonso bitu anu bintu biudi mudisunguile ne meji ebe anyi? Peshi bantu bakuabu, misangu mivule, badi kabayi bamueneka, badi ne buenzeji bua muinshimuinshi pa disungula diebe? Eric Clarks, kamona-kamba mukebuludi, udi wandamuna ku lukonko elu ne: bantu aba batu ne buenzeji. Udi umanyisha ne: “Patubu batamba kututondesha ne mamanyisha adi atusaka bua tuetu kusumba bimue bintu, katuena tutamba kumvua buenzeji buawu, ne nanku, adi atamba kuikala ne buenzeji kutudi.” Udi ufunda kabidi ne: padibu bebeja bantu bua kumanya buenzeji budi nabu mamanyisha adi atusaka bua tuetu kusumba bimue bintu, “ba bungi badi bitaba ne: atu ne buenzeji, kadi ki nkudibu nansha.” Bantu batu basue kuela meji ne: muntu mukuabu ke udi ne butekete, kadi buobu kabena nabu to. “Buabu buobu mamanyisha aa kaena ne tshidiwu mua kubenzela to.”​—The Want Makers.

Udi ku buenzeji bua Satana anyi?

Bikala mamanyisha adibu benza dituku dionso bua kutusaka ku disumba bintu mikale ne buenzeji kuudi, imue misangu muanda eu kawena ne bipeta bibi buebe wewe to. Kadi, kudi buenzeji bukuabu, bua njiwu ya bungi menemene. Bible udi uleja patoke ne: Satana mmupiluke mu dishimangana. (Buakabuluibua 12:9) Lungenyi luende ludi menemene lua muomumue ne meji a mufidi wa mamanyisha adi asaka bantu ku disumba bintu, wakamba ne: kudi mishindu ibidi ya kukoka basumbi ba bintu​—“kubalobesha anyi kubenzeja mu mayele bua balonde disua dia basumbishi.” Bikala benji ba kampanye ne bafidi ba mamanyisha adi asaka bantu ku disumba bintu bua kukuata mudimu ne ngenzelu misokome bu nunku bua kushintulula lungenyi luebe, mmunyipu mudi Satana ne bua kuikala mutambe kupiluka mu dienza mudimu ne mishindu ya muomumue!​—Yone 8:44.

Mupostolo Paulo uvua mumanye bualu ebu. Uvua ne buôwa bua bena Kristo nende kabalengami ne kabamatshi mu mashimi a Satana. Wakafunda ne: ‘Bu muakadi nyoka mupambuishe Eva ku mashimi ende a budimu, ndi ntshina bua meji enu kaanyanguku ne kanulekedi kudifila kuenu kua lulamatu ne kuakane tshishiki kudi Kristo.’ (2 Kolinto 11:3, MML) Angata didimuija adi ne mushinga. Tshianana udi mua kuikala bu bantu badi bitaba ne: kampanye ne mayele a dienzeja bantu amue malu bitu ne buenzeji, “kadi ki nkudibu nansha.” Miaba yonso itudi, tutu tumuenena kampanye ka Satana ku tshinyangu, buenzavi ne lubombo bidi nabi bantu ba tshipungu etshi.

Bua bualu ebu, Paulo wakasengelela bena Kristo nende bua ‘balekele kudifuanyikija ku ndongoluelu eu wa malu.’ (Lomo 12:2, NW) Mukudimunyi kampanda wa Bible wakakudimuna mêyi a Paulo aa mushindu’eu: “Kanulekedi bukua panu budi bununyunguluke bunufinya mu mushete wabu.” (Lomo 12:2, Phillips) Satana neenze tshionso tshidiye mua kuenza bua akubueje ku bukole mu mushete wende, bu mufumbi wa dima wa kale uvua wela dima mu mushete mutubuluke bua bimanyinu bivuaye musue kupatula bimuenekepu. Bua kukumbaja bualu ebu, Satana mmulongolole malu a tshididi, a bungenda, bitendelelu ne dijikija lutetuku bia pa buloba. Mmunyi mudi buenzeji buende butangalake? Mbutangalake anu muvuabu mu tshikondo tshia mupostolo Yone. Yone wakamba ne: “Buloba bujima budi mu bukokeshi bua mubi.” (1 Yone 5:19, MML; tangila kabidi 2 Kolinto 4:4) Biwikala ne dielakana bua mudi Satana ne bukokeshi bua kupambuisha bantu ne kunyanga ngelelu wabu wa meji, vuluka muvuaye mufike ku dipambuisha tshisamba tshijima tshia bena Isalele bakavua badilambule kudi Nzambi. (1 Kolinto 10:6-12) Bualu bua muomumue budi mua kukufikila anyi? Budi mua kukufikila biwalekela buenzeji bua Satana bubuela mu lungenyi luebe.

Manya tshidi tshienzeka

Pa tshibidilu, makole aa a muinshimuinshi neikale ne buenzeji pa ngelelu webe wa meji anu wewe mualekele akuenzeja. Mu mukanda wende kampanda, Vance Packard wakaleja bualu ebu ne: “Tutshidi ne tshia bukole tshia kuluisha natshi bitabijijanganyi aba [basokome]: tudi mua kusungula bua kabatuitabijiji. Mu nsombelu pabuipi ne yonso, tuetu ke badi ne bukokeshi bua kusungula, ne kabena mua kutamba kutushimakaja bituikala bamanye tshidi tshienzeka.” (The Hidden Persuaders) Muanda eu mmulelela kabidi bua dienza dia kampanye ne mashimi.

Bushuwa, bua “kumanya tshidi tshienzeka,” udi ne bua kunzulula meji ebe ne kualekela itaba buenzeji buimpe. Anu bu mudibi bua makanda a mubidi, meji malenga adi dijinga ne biakudia bimpe bua wowu kuenza mudimu biakane. (Nsumuinu 5:1, 2) Dipangila dimanya didi mua kuikala dibi menemene anu bu mudi mamanyisha a dishima. Nenku, nansha mudibi bilelela ne: udi ne bua kukuba meji ebe ku ngenyi ne nkindi idi ipambuisha, kukebi bua kuikala ne mmuenenu mubi ne wa dipepeja mibelu anyi mamanyisha onso adibu bakupesha nansha.​—1 Yone 4:1.

Dimanya kutuisha dijalame kadiena muomumue ne dienza kampanye ka muinshimuinshi. Bushuwa, mupostolo Paulo wakadimuija nsonga Timote bua kudimukilaye ‘bantu babi ne badingi ba bakuabu [bikala mua] kudiundadiunda mu malu mabi abu matuku onso, badingangana [ne] badingibua.’ Kadi Paulo wakasakidila ne: ‘Kadi wewe wikale mu malu awakayila ne [“akakutuishabu bua kuitaba,” NW] ne: nga bushuwa; umanye biebe bantu bakakuyishawu.’ (2 Timote 3:13, 14) Bu mudi bualu buonso buudi ubueja mu meji buikale ne buenzeji kuudi mu mushindu kampanda, tshia kuenza ntshia ‘kumanya bantu badi bakuyisha malu aa,’ kujadika ne: mbantu badi basue disanka diebe, ki ndiabu nkayabu nansha.

Bukokeshi bua disungula budi kuudi. Udi mua kusungula bua “kudifuanyikija ku ndongoluelu eu wa malu” pa kulekela ngenyi ne malu a panu bilombola ngelelu webe wa meji. (Lomo 12:2, NW) Kadi bukua panu kabutu busue disanka diebe nansha. Nenku, mupostolo Paulo udi utudimuija ne: ‘Nudimuke bua muntu kikadiku udi mua kununyanga ne nkindi yende ne lubombo lua patupu, bu mudi bilele biamba kudi bantu.’ (Kolosai 2:8) Kuikala ku buenzeji bua Satana mushindu’eu, anyi kumulekela ‘utunyanga,’ kakutu kulomba madikolela to. Kudi anu bu muntu musombe ku luseke lua munu wa makanya. Dieyela patupu lupepele lunyanga ne muishi didi mua kuikala ne buenzeji kudiye.

Kudi mushindu mukuabu wa kuepuka dieyela ‘lupepele’ elu. (Efeso 2:2) Nenku, londa mubelu wa Paulo: “Nuandamuke pa kukudimuna tshieledi tshienu tshia lungenyi, bua numone mua kujingulula nkayenu disua dia Nzambi dimpe, ne dianyishibue, ne dipuangane.” (Lomo 12:2, NW) Ebi bidi bilomba madikolela. (Nsumuinu 2:1-5) Vuluka ne: Yehowa katu ushimangana to. Udi ufila mamanyisha onso adi akengedibua, kadi bua kupetelaku masanka, udi ne bua kuateleja ne kualekela bua ikale ne buenzeji pa ngelelu webe wa meji. (Yeshaya 30:20, 21; 1 Tesalonike 2:13) Udi ne bua kuikala mudiakaje bua kuuja meji ebe ne bulelela bua mu “mifundu minsantu,” Bible Dîyi dia Nzambi difunda ku spiritu.​—2 Timote 3:15-17, NW.

Itaba buenzeji bua Yehowa

Yehowa wakambila muprofete Yelemiya bua kuya kutangila nzubu wa mufumbi wa ngesu. Bualu ebu budi buleja dikengela diudi nadi bua kumutumikila ne kumuitaba ku budisuile, bua Yeye ikala ne buenzeji kuudi biwasua bua kupetela masanka kudiye. Yelemiya wakamona mufumbi wa ngesu ushintulula meji ende bua tshivuaye mua kuenza ne luesu kampanda pavua luesu luvuaye musue kufumba ‘lunyanguke mu tshianza tshiende.’ Pashishe Yehowa wakamba ne: ‘Nuenu bena Isalele, tshiena mua kunuenzela bu mudi mufumbi eu wenza anyi? Monayi, bu mudi dima mu bianza bia mufumbi, mbu munudi mu bianza bianyi, nuenu bena Isalele.’ (Yelemiya 18:1-6) Bualu ebu buvua bumvuija ne: bena Isalele bavua anu bu bimotu bia dima kabiyi ne muoyo mu bianza bia Yehowa bivuaye mua kufumba nabi luesu lua mushindu wonso uvuaye musue anyi?

Yehowa katu ukuata mudimu ne bukole buende buonso bua kuenzeja bantu malu adibu kabayi basue; anyi ki nyeye udi munyangishe ngesu, bu mudibi mua kuikala bua mufumbi wa ngesu nansha. (Dutelonome 32:4) Dinyanguka dia bantu didi divula padi aba badi Yehowa ukeba kufumba mu mushindu muimpe bakandamena buludiki buende. Ke dishilangana dinene didi pankatshi pebe ne tshimotu tshia dima tshidi katshiyi ne muoyo. Udi ne budisunguidi bua malu. Paudi wenza nabu mudimu, udi mua kusungula bua kuitaba buenzeji bua Yehowa budi bukufumba anyi kububenga ku budisuile.

Ndilongesha kayipu dilenga! Mbitambe buimpe bua kuteleja dîyi dia Yehowa pamutu pa kuamba ne lutambishi luonso ne: “Muntu kangambidi tshindi ne bua kuenza”! Tuetu bonso tudi dijinga ne buenzeji bua Yehowa. (Yone 17:3) Ikala bu mufundi wa misambu Davidi, wakalomba ne: ‘Yehowa, ummanyishe bienzedi biebe! Unyishe njila yebe.’ (Musambu 25:4) Vuluka tshiakamba Mukalenge Solomo ne: ‘Muena meji umvue biende, adiunde mu malu adibu bamuyisha.’ (Nsumuinu 1:5) Neuteleje anyi? Biwateleja, “meji neakukube, lungenyi nelukulame.”​—Nsumuinu 2:11, MMM.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu