Malu a mu nsombelu

Ngakapeta ‘milombu ya mu mutshima wanyi’

MALONDA KUDI DOMINIQUE MORGOU

Ndekelu wa bionso, mu ngondo wa 12 mu 1998, ngakafika mu Afrike! Dijinga dianyi dia ku buana diakakumbana. Mpata mialabale ya mu Afrike, mitshi ne nyama idimu bivua binsankisha bikole. Mpindieu, mvua mu Afrike mumvua njinga amu! Musangu umue, dijinga dianyi dikuabu diakakumbana. Mvua muambi wa lumu luimpe wa ku dîba ne ku dîba uvua wenza mudimu kubabende. Bua bantu ba bungi, kabivua mua kuenzeka to, bualu tshitu mmona bimpe to, ne ndi ngenda mu njila ya buloba ya mu Afrike ne diambuluisha dia mbua udibu balongeshe bua kulombola muntu mu njila ya tubudimbu ya ku Mputu. Lekelayi nnulondele mungakafika ku dienza mudimu mu Afrike ne muvua Yehowa mumpeshe ‘milombu ya mu mutshima wanyi.’​—Musambu 37:4.

NGAKALEDIBUA mu dia matuku 9 a ngondo muisambombo mu 1966 ku Sud kua ditunga dia France. Mvua mukala wa bana muanda mutekete (ba balume babidi ne ba bakaji batanu) ne baledi betu bavua batunange bikole. Kadi ngakapeta lutatu mu bunsonga buanyi. Anu bu yayanyi umue, mamu ne kaku (mamuende wa mamu) mvua mupiane disama ditu difikisha muntu ku bufofo.

Pamvua nsongakaji ngakakenga bua kansungasunga ka mishindu yonso ne lubombo ne biakamfikisha ku ditombokela bantu. Dîba dimvua mu lutatu alu, tuakamuangala, tuetu kuya ku Hérault. Bualu buimpe buakatuenzekela ku Hérault.

Mu Dia lumingu dikuabu, Bantemu ba Yehowa babidi bakalua kuetu. Bu muvua Mamu mubamanye, wakabakidila. Umue wa ku Bantemu wakebeja Mamu ni uvua muvuluke muvuaye mulaye bua kulonga Bible. Mamu wakavuluka ne wakebeja ne: “Tudi tutuadija dîba kayi?” Bakumvuangana bua kulonga Dia lumingu dionso; ke muakabanga Mamu kulonga ‘lumu luimpe lua bushuwa.’​—Galatia 2:14.

Ndi mbanga kujingulula malu

Bu muvua Mamu muikale mpofo, wakenza muende muonso bua kumvua bivuaye ulonga ne kubikuata bionso mu mutu ne kubivuluka kabidi. Bantemu bavua ne lutulu lua bungi. Misangu yonso ivuabu balua, meme mvua nsokoma ne mpatuka anu pavuabu baya. Kadi dikuabu dituku, tuakatutakena ne Eugénie, umue wa kudibu. Wakangambila ne: Bukalenge bua Nzambi nebujikije lubombo, lukinu ne kansungasunga pa buloba. Kuambaye ne: “Anu Nzambi ke udi mumanye mua kujikija malu aa.” Wakangebeja ni mvua musue kumanya malu makuabu. Dituku diakalonda, ngakatuadija kulonga Bible.

Bualu buonso bumvua ndonga buvua bupiabupia kundi. Ngakumvua ne: Nzambi udi ne tshidiye mulekele malu mabi bua mutantshi mukese. (Genese 3:15; Yone 3:16; Lomo 9:17) Ngakalonga kabidi ne: Yehowa mmutupeshe ditekemena: mmutulaye mparadizu pa buloba. (Musambu 37:29; 96:11, 12; Yeshaya 35:1, 2; 45:18) Mu Mparadizu amu, nembangishe kabidi kumona bimpe.​—Yeshaya 35:5.

Ndi mbangisha mudimu wa bumpanda-njila

Ngakatambula mu dituku dia 12, ngondo wa 12 mu 1985, panyima pa yaya Marie-Claire mumane kutambula. Tutu Jean-Pierre ne Mamu bakalua kutambula pabu.

Mu tshisumbu tshietu muvua bampanda-njila ba pa tshibidilu anyi bamanyishi ba ku dîba ne ku dîba ba bungi. Disanka diabu bua mudimu wa buambi diakankolesha bikole. Nansha muvua yaya Marie-Claire ne disama dia mêsu ne bulema ku mukolo, wakalua pende mpanda-njila. Too ne lelu’eu utshidi unkolesha mu nyuma. Bu muvua bampanda-njila bannyunguluke mu tshisumbu ne mu dîku dietu, ngakapeta dijinga dia kuenza panyi mudimu eu. Nunku, mu ngondo wa 11 mu 1990 ngakatuadija bumpanda-njila mu tshimenga tshia Béziers.​—Musambu 94:17-19.

Diteketa ku muoyo

Patuvua tuya mu buambi, bampanda-njila bakuabu bavua bantabalela bikole. Nansha nanku, disama dianyi divua dintekesha ku muoyo bualu mvua njinga kuenza bia bungi kupita bimvua ngenza. Kadi Yehowa uvua unkuatshisha. Mvua nkeba mu Index des publications Watch Tower malu a mu nsombelu avua akula bua bampanda-njila bavua ne disama dia mêsu bu meme. Ngakakema bua bungi buvuabu! Miyuki eyi milenga yakangambuluisha bua kuanyisha malu amvua ngenza ne kuitaba disama dianyi.

Bua kukumbaja majinga anyi, mvua ngenza mudimu wa disukula ma-magazen pamue ne Bantemu bakuabu. Dituku dikuabu meme kumona ne: batuvua tuenza nabu mudimu bavua bapinganyina miaba inkavua musukule. Mbimueneke ne: mvua nshiya manyanu a bungi. Ngakaya kumona Valérie, mpanda-njila uvua utangila kasumbu ketu ka disukula, meme kumulomba bua kungambila bulelela ni mvua nyangila bakuabu mudimu. Wakandeja ne: meme ke uvua ne bua kusungula dîba dimvua mua kulekela mudimu. Mu ngondo muisatu mu 1994, ngakalekela mudimu wa disukula ma-magazen.

Ngakadimona kabidi tshiyi ne mushinga to. Ngakasambila Yehowa ne muoyo mujima ne ndi mumanye ne: wakanteleja. Dilonga Bible ne mikanda yetu mikuabu diakangambuluisha kabidi. Nansha muvua dimona dianyi dienda dikepela, dijinga dia kuenzela Yehowa mudimu divua diodi dienda divula. Mvua mua kuenza tshinyi?

Badi bangindija, pashishe ndi ngangata dipangadika lukasa

Ngakalomba bua kulonga mu tshilongelu tshia bafofo tshia mu Nîme ne bakangitabila bua ngondo isatu. Ngondo ayi yakangambuluisha bikole. Ngakalua kumvua bimpe disama dianyi ne mushindu wa kuibidilangana nadi. Dipetangana ne bantu bavua ne bulema bua mishindu yonso diakangambuluisha bua kumona mushinga wa ditekemena dimvua nadi: meme mvua ngangata muoyo wanyi ne mushinga ne mvua ngenza mudimu muimpe. Ngakalonga kabidi mfundilu wa bafofo.

Pangakapingana ku nzubu, bena dîku dietu bakamona muvua dilonga dingambuluishe. Kadi kuvua tshintu tshimvua tshiyi musue to, ke kuenda ne dikombo ditoke divuabu bampeshe. Ngakenza matuku a bungi bua kuibidilangana ne “mutshi” au. Bivua mua kuikala bimpe bu meme mua kupeta nansha mbua wa kungambuluisha.

Ngakalombesha mbua, kadi bakangambila ne: kuvua bantu ba bungi bavua pabu bindile. Kabidi, kumpala kua kufila mbua bavua ne bua kukonkonona amue malu, bualu kabatu bapesha muntu yonso tshianana mbua wa bafofo to. Dimue dituku, muntu mukaji kampanda uvua utangila kasumbu ka bafofo wakangambila ne: kasumbu ka banayi ba tenise kavua ne mbua wa kupesha muntu wa mu tshitupa tshietu uvua muikale mufofo anyi ne lutatu lua kumona. Wakamba ne: uvua muele meji kundi, ke kungebejaye ni mvua mua kuitaba. Ngakamona tshianza tshia Yehowa mu tshilumbu etshi ne ngakitaba. Kadi mvua ne bua kuindila bua kupeta mbua eu.

Ntshidi ngela meji bua kuya mu Afrike

Pamvua mushale muindile mbua au, lungenyi luanyi luakaya ku malu makuabu. Anu munkavua muleje, katshia ku buana buanyi, malu a mu Afrike avua ansankisha bikole. Nansha mumvua ne lutatu lua kumona, dijinga adi divua anu dikole, nangananga pangakamanya ne: bantu ba bungi ba mu Afrike mbanange Bible ne mbasue kuenzela Yehowa mudimu. Nkavua muambile Valérie dijinga dianyi dia kuya kuendakana mu Afrike. Meme kumuebeja ni uvua musue kuya nanyi. Wakitaba, ne tuakafundila Biro bia Bantemu ba Yehowa bidi mu matunga a mu Afrike mudibu bakula Mfualansa.

Biro bia mu Togo biakatuandamuna. Ngakumvua disanka dia bungi, ke meme kulomba Valérie bua kumbadila mukanda au. Mukanda uvua utuambila bua kuya, ke Valérie kuamba ne: “Bikalabi nunku, bua tshinyi katuena mua kuya?” Tuetu bamane kufundilangana ne bana betu ba ku Biro, bakangambila bua kufundila Sandra, mpanda-njila mukuabu wa mu Lomé (tshimamuende wa bukalenge tshia mu Togo). Tuakangata dipangadika dia kuya mu Afrike mu dituku dia 1 dia ngondo wa 12 mu 1998.

Kuvua dishilangana dinene, kadi tuvua ne disanka dia bungi. Tuetu bamane kutuluka ku ndeke, tuakumvua luya lukole anu bu batubuikile mbulankete. Sandra wakalua kutuakidila. Katuvuaku banji kumonangana nende kumpala to, kadi diakamue tuakadiumvua anu bu balunda ba kale. Matuku makese kumpala kua difika dietu, bakatuma Sandra ne Christine (muenzejanganyi nende wa mudimu) mu tshimenga tshia Tabligbo bu bampanda-njila ba pa buabu. Tuvua ne diakalenga dia kubafila muaba uvuabu benzela mudimu. Tuakenza ngondo bu ibidi, ne patuakumbuka, mvua mumanye ne: nempingane.

Disanka dia kupingana kabidi

Patuakafika mu France, ngakatuadija kulongolola diakamue luendu luanyi luibidi mu Togo. Ngakalongolola bua kushalamu ngondo isambombo ne diambuluisha dia bena mu dîku dietu. Nunku, mu ngondo wa 9 mu 1999, ngakabuela kabidi mu ndeke bua kuya mu Togo. Kadi bua musangu eu, mvua nkayanyi. Elayi meji tshivua baledi banyi mua kumvua pakammonabu nya nkayanyi nansha mumvua tshiyi mmona bimpe! Kadi kakuvua tshia kutshinyina to. Ngakambila baledi banyi ne: balunda banyi bakavua balua anu bu bena dîku dietu, bavua bangindile mu Lomé.

Mvua ne disanka dia kupingana muaba uvua bantu bavule banange malu a Nzambi. Bantu ba bungi batu babala Bible. Mu Tabligbo, bantu badi ne tshibidilu tshia kubikila bakuabu anu bua kuyukila malu a Nzambi. Mvua ne diakalenga dia kuikala mu nzubu mukese ne bampanda-njila babidi. Ngakalonga nsombelu mukuabu ne mushindu mukuabu wa dimona malu. Ngakamona nangananga ne: bena Kristo netu ba mu Afrike badi bateka malu a Bukalenge bua Nzambi pa muaba wa kumpala. Tshilejilu, kuenda mutantshi mule kakuvua kubapangisha bua kubuela mu bisangilu ku Nzubu wa Bukalenge to. Ngakalonga kabidi malu a bungi ku bulunda ne diakidilangana diabu.

Dikuabu dituku patuvua tufume mu buambi, ngakambila Sandra ne: mvua ntshina bua kupingana mu France. Lumonu luanyi lukavua lunyanguke kabidi bikole. Ngakela meji ku njila ya mu Béziers miuwule ne bantu ne mutoyi, ku bibandilu bia mu nzubu ne ku malu makuabu a bungi adi akolesha nsombelu wa muntu udi ne lutatu lua kumona. Kadi njila ya mu Tabligbo yoyi, nansha muvuayi kayiyi ne kabudimbu, ivua ne ditalala, kamuyi bantu nansha mashinyi a bungi to. Ntshinyi tshimvua mua kuenza mu France mpindieu unkavua muibidile mu Tabligbo?

Matuku abidi panyima Mamu wakangela nshinga bua kummanyisha ne: tshilongelu tshia mbua ya bafofo tshivua tshingindile. Bakavua balongolole mbua uvua ne dîna dia Océane bua kulua bu “mêsu” anyi. Musangu eu kabidi bakankumbajila majinga anyi ne ngenyi mibi yonso imvua ngela yakajimina. Kunyima kua ngondo isambombo ya mudimu mu Tabligbo, ngakapingana mu France bua kuangata Océane.

Panyima pa ngondo ya bungi ya dilongesha Océane, bakamumpesha. Kumpala, kabivua bipepele to. Tuvua ne bua kulonga mua kumvuangana. Kadi pavua matuku enda apita, ngakamona ne: Océane uvua ungambuluisha bikole. Mmulue anu bu tshitupa tshianyi tshia mubidi tshikuabu. Ntshinyi tshivua bantu ba mu Béziers benza pavuabu bammona ndua ku nzubu yabu ne mbua? Bavua bangakidila bimpe ne kanemu. Océane wakamanyika bikole mu Béziers. Bu mutu bantu ba bungi kabayi badiumvua bimpe kumpala kua muntu mulema, kuikala ne mbua kuakangambuluisha bua kuakula bua bufofo buanyi mu mushindu muimpe. Bantu bavua batukija ne banteleja. Mu kuamba kuimpe, Océane wakalua mbuelelu wanyi wa muyuki muimpe.

Meme ne Océane mu Afrike

Tshivua mupue Afrike muoyo to; ngakatuadija kudilongolola bua kuenza luendu luisatu. Musangu eu, tuakaya ne Océane. Tuakaya kabidi ne Anthony ne mukajende Aurore ne mulunda wanyi Caroline, bonso bampanda-njila bu meme. Tuakafika mu Lomé mu dituku dia 10 dia ngondo wa 9 mu 2000.

Bantu bakanji kutshina Océane. Bu muvua mbua ya bungi ya mu Togo kayiyi minene, anu bantu bakese ke bakavua bamone mbua wa bunene bua Océane. Pavua bantu bamona muonji umvua mmukuata nawu, bavua bela meji ne: uvua mbua mubi. Océane pende wakadimona mu njiwu, kudilongololaye bua kunsungila ku tshintu tshionso tshivua mua kungenzela bibi. Tshidibi, munda mua matuku makese, wakibidilangana ne bantu. Pavuaye ku muonji, uvua mu mudimu ne uvua udikanda, ushala anu ku luseke luanyi. Pamvua ngumbusha muonji, uvua udilekelela utuadija kunaya, wenza ne malu mabi misangu mikuabu. Tutu tumvuangana nende bikole.

Bakatulomba tuetu bonso bua kuenza mudimu mu Tabligbo ne Sandra ne Christine. Bua bena Kristo netu kuibidilanganabu ne Océane, tuvua tubabikila ku nzubu ne tuvua tubumvuija mudimu wa Océane, bua tshinyi mvua nende dijinga ne tshivuabu mua kuenza pavuabu kumpala kuende. Bakulu bakitaba bua tuikale tuya ne Océane ku Nzubu wa Bukalenge. Bu muvuabi kabiyi mu tshibidilu, bakenza dimanyisha bua kumvuija tshisumbu bualu abu. Mvua nya ne Océane mu buambi anu pamvua mpinganyina bantu ne ndombola malonga a Bible, bualu bivua bipepele bua kumvuija bantu abu.

Kuyisha mu Togo kutshidi kunsankisha bikole. Mvua ntamba kuanyisha muvua bantu bantabalela, bangenzela malu mimpe bu mudi kumpesha nkuasa ne lukasa luonso. Mamu wakalua nanyi mu luendu luanyi luinayi mu Togo mu 2001 mu ngondo wa 10. Wakapingana ne disanka mu France kunyima kua mbingu isatu, muikale mujadike ne: mvua bimpe.

Ndi ngela Yehowa tuasakidila wa bungi bua mundi muenze mudimu mu Togo. Ndi mushindike ne: Yehowa neatungunuke ne kunkumbajila ‘milombu ya mu mutshima wanyi’ bu mundi ngenza mudimu wende ne bukole buanyi buonso.a

[Mêyi adi kuinshi]

[Bimfuanyi mu dibeji 10]

Mpata mialabale, mitshi ne nyama ya mu Afrike bivua binsankisha bikole

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

Pamvua mpinganyina bantu mu buambi, tuvua tuya ne Océane

[Tshimfuanyi mu dibeji 11]

Bakulu bakitaba bua meme kuya ne Océane mu bisangilu