Tuikalayi batuishibue patudi tuyisha lumu luimpe
1 Ku ntuadijilu kua bidimu lukama bia kumpala, Yezu Kristo wakapesha bayidi bende mudimu wa kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge ne ‘kuvuija ba bisamba bionso bayidi.’ (Mat. 24:14; 28:19, 20) Bantemu ba Yehowa mbangate mudimu eu ne mushinga wa bungi ne ke bua tshinyi ku ndekelu kua lukama lua bidimu (anyi siekele) lua 20 ludi lushale elu tudi bapite pa bayidi 5 900 000 mu matunga 234. Lubila elu lua disamuna Tatu wetu wa mu diulu nduye kule.
2 Tuabuedi mpindieu mu lukama lua bidimu lua 21. Muluishi wetu udi uteta ne budimu bua kupumbisha mudimu wetu wa diyisha Bukalenge ne dienza bayidi. Udi ubuelela mu ntatu ya panu apa bua kutupambuisha, kutujimijila dîba anyi bua tujimije makanda etu onso ku malu a bungi a tshianana. Pamutu pa malu a panu kutulejawu tshidi ne mushinga mu nsombelu, tudi tulonga mu Dîyi dia Nzambi bualu budi butambe onso: kuenza disua dia Yehowa. (Lomo 12:2) Mbuena kuamba ne: kutumikila mubelu wa mu Mifundu udi utulomba bua ‘kuambila bantu dîyi dia Nzambi misangu miakane ne idi kayiyi miakane, ne kukumbaja mudimu wetu wa Nzambi.’—2 Tim. 4:2, 5.
3 Tuikalayi batuishibue bikole: Bena Kristo badi ne bua ‘kuikala bapuangane ne [kuikala batuishibue] mu malu onso adi [Nzambi] musue.’ (Kolos. 4:12, MMM) Muaku “dituishibua” udi umvuija “ditabuja dikole; kuikala mutuishibue.” Tuetu bena Kristo balelela tudi ne bua kuikala batuishibue ne: Dîyi dia mulayi dia Nzambi ndilelela ne kabidi ne: pa kutangila dîba diakatuadija tshikondo tshia ku nshikidilu, tukadi baye kule. Tudi ne bua kuikala ne ditabuja dikole bu divua nadi mupostolo Paulo pakambaye ne: lumu luimpe ‘ludi bukole bua [Nzambi] budi bupandisha muntu yonso udi witaba.’—Lomo 1:16, MMM.
4 Diabolo udi ubuelela mu bantu babi ne badingianganyi, badi buobu bine badingibua, bua kunyanga lungenyi lua bakuabu ne kubapambuisha. (2 Tim. 3:13) Bu mukadibu bamane kutudimuija pa bualu ebu, tuyayi anu kuya kumpala bikale batuishibue ne: tudi ne bulelela. Pamutu pa kulekela ntatu iditshiamakaja kumpala kuetu ne itekesha lukunukunu luetu, tutungunukayi ne kuteka malu a Bukalenge pa muaba wa kumpala. (Mat. 6:33, 34) Katupu muoyo se: matuku adi enda alapuka, pamu’apa tuela meji ne: nshikidilu wa ndongoluelu eu utshidi kule. Pende udi wenda usemena pabuipi menemene. (1 Pet. 4:7) Nansha tuetu mua kumona se: mu imue miaba itukadi bayishe njila ne njila, bantu kabena batamba kuangata lumu luimpe ne mushinga, mudimu utudi tuenza bua kudimuija bantu udi wuowu ne bua kutungunuka.—Yeh. 33:7-9.
5 Nkonko minene ya kudiela mu tshikondo etshi tshia ku nshinkidilu nyoyi eyi: ‘Ntuku ngangata ne mushinga mudimu udi Yezu mutushile wa kuenza bayidi anyi? Pandi nyisha lumu luimpe, bantu batuku bamona se: ndi mutuishibue bikole ne ndi ngangata Bukalenge bua Nzambi bu bualu bulelela anyi? Ndiku mudisuike bilondeshile nsombelu wanyi bua kudifila bikole mu mudimu eu udi upandisha bantu anyi?’ Bu mutukadi basemene pabuipi ne nshikidilu, mbimpe tuikale ne budimu ne tumanye mua kuenza mudimu wetu wa diyisha ne dilongesha bantu. Kuyisha ne kulongesha nekutusungile tuetu ne nekusungile kabidi bantu badi batuteleja. (1 Tim. 4:16) Mmunyi mutudi mua kuikala batuishibue bua mudimu wa buambi utudi tuenza?
6 Tuidikijayi bena Tesalonike: Pavua mupostolo Paulo uvuluija bana betu bena Tesalonike mudimu wabu mukole, wakabambila ne: ‘Bualu bua, tuakunumanyisha [lumu luimpe], ke mmu mêyi nkayawu, kadi mmu bukole, ne diambuluisha dia [nyuma wa Nzambi, bikale batuishibue bikole] bua bualu bulelela bua muanda eu. Nudi bamanye mutuakadi basombe munkatshi muenu, bua kunuenzela nuenu bimpe. Nuenu nuakalonda tshilejilu tshietu ne tshia Mfumu; nuakukenga bikole ne kadi nuakuitabuja dîyi dia [Nzambi] ne disanka didi [nyuma muimpe wa Nzambi] ufila nansha mudi dîyi edi dinubuejija mu makenga makole.’ (1 Tes. 1:5, 6, MML) Bushuwa, Paulo wakela tshisumbu tshia bena Tesalonike kalumbandi bualu nansha muvuabu babakengesha bikole, bakatungunuka ne kuyisha ne lukunukunu bikale batuishibue bikole mu mitshima yabu. Ntshinyi tshiakabambuluisha bua kuenza nunku? Nangananga lukunukunu ne mushindu uvua mupostolo Paulo ne benzejanganyi nende ba mudimu bikale batuishibue ke biakabambuluisha. Mmu mushindu kayi nanku?
7 Paulo ne balunda bende bakaya nende ku luendu bakajadika ne: bavua ne nyuma wa Nzambi ne bavua bitabuja ne muoyo mujima malu avuabu bayisha. Kumpala kua Paulo ne Sila kuyabu ku Tesalonike, bakabakengesha ku Filipoi. Bakabakuma, kubela mu buloko ne kubasuika nkanu, nansha muvuabu kabayi babalumbuluishe to. Nansha nanku, ntatu eyi kayakakepesha lukunukunu luabu bua lumu luimpe to. Nzambi wakabapatula mu buloko, ne ndekelu wa bionso kufikishabi mulami wa nzubu ya buloko ne bena mu nzubu muende ku dilua bena Kristo, ne kuambuluishabi bana betu aba bua kutungunukabu ne mudimu wabu.—Bien. 16:19-34.
8 Ku bukole bua spiritu wa Nzambi, Paulo wakaya ku Tesalonike. Kuine aku, uvua wenza mudimu wa bianza bua kupeta ka kudiambuluisha naku ne uvua utungunuka ne kulongesha bena Tesalonike bulelela. Kakelakana bua kuamba lumu luimpe pavua mushindu upeteka to. (1 Tes. 2:9) Mushindu uvua Paulo muikale mutuishibue bua malu avuaye uyisha wakafikisha bamue bantu ba muaba au bua kulekela ditendelela mpingu ne kulua basadidi ba Yehowa, Nzambi mulelela.—1 Tes. 1:8-10.
9 Dikengesha bena Kristo kadiakapangisha bena kuitabuja bapiabapia bua kuyisha lumu luimpe to. Bua ditabuja diabu dipiadipia ne mushindu uvuabu bikale ne dishindika dia ne: bavua ne bua kupeta mabenesha a tshiendelele, bena Tesalonike muoyo uvua anu ubasama bua kumanyisha bulelela buvuabu bitabe ne musangelu. Bu muvua tshisumbu atshi tshikale ne benji ba mudimu ba dilambu, lumu lua ditabuja ne lukunukunu luabu biakatangalaka mu miaba mikuabu ya mu Makedonia too ne mu Akaya. Ke bua tshinyi, pakafundila Paulo bena Tesalonike mukanda wende wa kumpala, midimu yabu milenga ikavua mimanyike kudi bantu ba bungi. (1 Tes. 1:7) Ntshilejilu kayipu tshia pa buatshi!
10 Dinanga didibu nadi bua Nzambi ne bua bantu didi dibasaka: Mmunyi mutudi petu mua kushala batuishibue bikole bua malu adi atangila lumu luimpe lutudi tuyisha lelu’eu anu bu bena Tesalonike? Paulo wakafunda bua bualu buabu ne: ‘Katuyi tulekela kuvuluka mudimu wenu wa ditabuja ne mudimu wenu mukole wa dinanga.’ (1 Tes. 1:3, disendamija miaku ndietu.) Bushuwa, bavua banange Yehowa Nzambi ne muoyo wabu mujima ne bavua kabidi banange bantu bavuabu bayisha. Dinanga dimue-dimue edi diakasaka Paulo ne balunda bende bua kumanyisha bena Tesalonike “ke ndumu luimpe lua Nzambi nkayalu, kadi mioyo [yabu] kabidi.”—1 Tes. 2:8.
11 Bia muomumue, mushindu utudi banange bikole Yehowa ne bantu netu udi utusaka bua kudifila mu mudimu wa diyisha udi Nzambi mutupeshe. Tuetu bikale ne dinanga edi, netujingulule ne: kuyisha lumu luimpe mbujitu budi Nzambi mutupeshe. Kuelangana meji bimpe ne kuleja dianyisha bua malu onso adi Yehowa mutuenzele bua kutulombola ku “muoyo mulelela,” kudi kutusaka bua kuambila bakuabu bulelela ebu butudi bitabe ne muoyo wetu mujima.—1 Tim. 6:19, MMM.
12 Patudi tutamba kuyisha, dinanga ditudi nadi bua Yehowa ne bua bantu netu didi ne bua kutungunuka ne kukola. Biakola dinanga edi, muoyo neutusake bua kutamba kuyisha ku nzubu ne ku nzubu ne kudifila mu mikuabu mishindu ya diyisha. Katupitshishi patupu mpunga utudi tupeta bua kuenza buambi bua mu mpukapuka ne kuyisha balela betu, bena mutumba netu ne bakuabu bantu batudi bamanyangane nabu. Nansha mudi bantu ba bungi mua kubenga kuitaba lumu luimpe lutudi tubatuadila ne nansha biakeba bakuabu bua kupumbisha mudimu wa dimanyisha Bukalenge, tudi ne disanka dia dikema mundamunda. Bua tshinyi? Bualu tudi bashindike ne: tudi benze muetu muonso bua kumanyisha Bukalenge ne kuambuluisha bantu bua bapanduke. Ne Yehowa neatuambuluishe bua kupeta bantu ba mutshima muakane. Nansha padi ntatu ituzengeja ne eku Satana ukeba bua kutubungamija, kudi mushindu wa kushala batuishibue bua malu atudi tumanyisha ne kutungunuka ne kuyisha bakuabu ne lukunukunu. Padi muntu ne muntu wenza tshiende tshidiye mua kuenza, bisumbu bidi bikola mu nyuma ne bipeta lukunukunu anu bu muakenzekabi bua tshisumbu tshivua ku Tesalonike.
13 Katuteketshi mu mateta nansha: Dituishibua didi kabidi ne mushinga patudi mu mateta mashilashilangane. (1 Pet. 1:6, 7) Yezu wakambila bayidi bende bimpe ne: bu buobu mua kumulonda, bavua ne bua ‘kubakina kudi bisamba bionso.’ (Mat. 24:9, MMM) Ke tshiakenzekela Paulo ne Sila pavuabu ku Filipoi. Malu malonda mu Bienzedi nshapita wa 16 adi aleja ne: bakela Paulo ne Sila mu buloko mu kazubu ka munda ne kubela bikunyi ku mikolo. Pa tshibidilu, buloko bunene buvua tshintu tshienze bu lubanza anyi bu lutanda lubalakane luvua ne tuzubu tukese tukese ku mpenge kualu ne tukenkesha kudi muinda ne kapepe kikala kabuelamu. Kadi kazubu ka munda kakavua ne muinda wa kukakenkesha ne kapepe kakavua katamba kubuelamu to. Nanku Paulo ne Sila bavua ne bua kusomba mu tshijimajima, luya ne mipuya mibi bivua muaba eu uvuabu babakangile. Nudiku mua kufuanyikija dikenga dikole divuabu bamone pavuabu ne bikunyi ku mikolo, bashale nabi mêba a bungi ne mputa panyima ipueka mashi bua mututu uvuabu babele anyi?
14 Nansha muvuabu mu ntatu eyi, Paulo ne Sila bakashala ne lulamatu. Bakaleja muvuabu batuishibue bikole ne biakabakolesha ku muoyo bua kusadila Yehowa nansha muvuaku mateta. Mbaleje mushindu uvuabu batuishibue mu mvese wa 25 wa nshapita wa 16, mudibu bamba ne: Paulo ne Sila bavua ‘batendelela, bimbila Nzambi misambu.’ Nansha muvuabu mu kazubu ka munda, bavua ne dishindika dia se: Nzambi uvua mubanyishe. Ke bua tshinyi bakimba misambu ne dîyi dikole ne kuyumvuabu kudi bena lukanu bakuabu. Lelu’eu tudi ne bua kuikala batuishibue petu mushindu’au padi malu ateta ditabuja dietu.
15 Diabolo udi ututeta mu mishindu ya bungi. Bamue badi mua kuikala babakengesha kudi bena mu dîku diabu. Bana betu ba bungi batu bapeta ntatu bua imue mikenji ya mbulamatadi. Batontolodi badi pabu mua kutuluisha. Kudi kabidi lutatu lua kupeta makuta ne bimue bintu bitudi tujinga. Mu tulasa, batu basaka bansonga kudi balongi nabu bua kuenza malu mabi. Mmunyi mutudi mua kubenga kupona patudi mu mateta aa? Ntshinyi tshitudi tukengela bua kuleja mushindu utudi batuishibue?
16 Tshia kumpala, tudi ne bua kulama malanda mashême ne Yehowa. Pavua Paulo ne Sila mu buloko, kabakadiabakena anyi kudiumvuila luse to. Bakatuadija musangu umue kusambila Yehowa ne kumuimbila misambu. Bua tshinyi? Bualu bavua ne malanda mashême ne Tatu wabu wa mu diulu. Bavua bamanye ne: bavua bakenga bua buakane ne kabidi lupandu luabu luvua mu bianza bia Yehowa.—Mus. 3:8.
17 Patudi tupeta mateta lelu, tudi petu ne bua kushala batangidile anu kudi Yehowa. Paulo udi utukankamija tuetu bena Kristo ne: ‘tumanyishe Nzambi bua milombu yetu ne disakidila. Ne ditalala dia Nzambi didi ditamba dijingulula dionso dia bantu, nedilame mitshima yetu ne meji etu mu Kristo Yezu.’ (Filip. 4:6, 7) Bidi bitukolesha ku muoyo patudi tumanya ne: Yehowa kakutulekela nkayetu mu mateta nansha! (Yesh. 41:10) Udi netu misangu yonso patudi tumusadila bikale batuishibue mu malu onso.—Mus. 46:7.
18 Tshikuabu tshintu tshia mushinga tshidi mua kuleja mutudi batuishibue, nkuikala ne bia bungi bia kuenza mu mudimu wa Yehowa. (1 Kol. 15:58) Bakela Paulo ne Sila mu buloko bualu bavua bayisha lumu luimpe. Bakalekela kuyisha bua ntatu yakabafikila anyi? Tòo, bakatungunuka ne kuyisha nansha pavuabu mu buloko, ne pakabalekelabu, bakaya ku Tesalonike ne kubuelabu mu nsunagoga wa bena Yuda bua ‘kuelangana nabu meji pa Mifundu.’ (Bien. 17:1-3, NW) Tuetu bikale batuishibue anyi ne ditabuja dikole kudi Yehowa peshi bikale bajadike ne: malu atudi tuyisha mmalelela, kakuena tshintu nansha tshimue tshidi ‘ne bukole bua kutupandulula ku dinanga dia Nzambi didi mu Kristo Yezu Mukalenge wetu.’—Lomo 8:35-39.
19 Bilejilu bia lelu’eu bia bantu badi bikale batuishibue bikole: Kudi bilejilu bia bungi bia bantu ba mu matuku etu aa badi bikale batuishibue bikole anu bu Paulo ne Sila. Muanetu wa bakaji uvua mu kamponya ka disubishilangana ka Auschwitz udi uleja mushindu uvua bana betu bavuamu bikale ne ditabuja dishindame ne kabidi bikale batuishibue bikole, wamba ne: “Dimue dituku pavuabu batulumbuluisha, munene wa basalayi wakanangamana kumpala kuanyi muvunge mankomo. Wakamba ne: ‘Tuenze nenu tshinyi nuenu bantu aba? Kabiena binutonda patudi tunukuata. Patudi tunuela mu buloko, kanuena numona bu bualu. Tuetu banutume mu kamponya ka disubishilangana, kanuena nutshina. Patudi tunukosela tshibawu tshia lufu, nudi nushala bimane kanuyi nubutshuka. Bakuetu wa yaya, tuenze nenu tshintu kayi, nuenu?’” Bidi bitukolesha ku muoyo bikole pa kumona ditabuja divua nadi bana betu mu ntatu ya mushindu eu. Bavua dîba dionso batekemena kudi Yehowa bua kumonabu mua kuyitantamena.
20 Kakuyi mpata tudi tuvuluka dishindika divua nadi bana betu bavule tshikondo tshivua dikinangana dia bisa diangatangane bidimu bishale ebi. Nansha pavuabu mu njiwu, bana betu ba balume badi ne majitu kabatu balekela kudisha bana betu mu nyuma to. Bonso badi batungunuka ne lulamatu bikale batuishibue bikole se: ‘tshiamu tshidibu bafula bua kubaluisha natshi katshiakutua’ nansha.—Yesh. 54:17, MMM.
21 Bana betu ba balume ne ba bakaji ba bungi badi ne bakaji babu anyi babayabu kabayi mu bulelela badi pabu baleja ditabuja dikole ne bashala batantamane. Mukaji (uvua kayi mu bulelela) wa muanetu kampanda wa mu ditunga dia Guadeloupe wakatuadija kumuluisha bikole. Bua kumupangisha bua kuya mu bisangilu, mukajende uvua ubenga bua kumulambila biakudia anyi kumusukuila ne kumukomena bilamba. Uvua wenza matuku mulongolongo kayi umuela dîyi. Kadi bu muvuaye usadila Yehowa muikale mutuishibue bikole mu bionso ne usambila anu kusambila bua amuambuluishe, muanetu eu wakatantamena ntatu yonso ayi. Biakenza mutantshi bule kayi? Kunyima kua bidimu bitue ku 20, mukajende wakatuadija kushintuluka ku kakese ku kakese. Ndekelu wa bionso wakasanka bualu mukajende wakatuadija pende kutekemena Bukalenge bua Nzambi.
22 Bua kujikija, katuena ne bua kupua muoyo mushindu udi bana betu bansonga badi baya mu kalasa dituku dionso ne bapetangana ne balongi nabu badi babasaka bua kuenza malu mabi ne kabidi bapeta ntatu mikuabu kadi bikale pabu batuishibue bikole. Bua bidi bitangila balunda ba mu tulasa, nsongakaji kampanda (Ntemu wa Yehowa) wakamba ne: “Paudi mu kalasa, muntu yonso udi anu ukusaka bua wikaleku wenza ndambu wa malu a buntomboji. Bana batekete badi bakunemeka bikole padibu bakumona wenza malu a buntomboji.” Bushuwa bansonga betu badi batuilangana ne malu mabi a bungi be! Nansha nanku, badi ne bua kuikala bapangadije mu lungenyi ne mu mutshima wabu bua kukandamena matetshibua onso.
23 Bansonga betu ba bungi badi bashala ne lulamatu nansha mu mateta. Tangila tshilejilu tshia nsongakaji udi musombele mu ditunga dia France. Dimue dituku panyima pa didia dia midi, bamue bansongalume bakamuenzeja bua abatue mishiku. Kunyima kua yeye mumane kusambila, wakabenga kuosha munu muiku bua kubatua mishiku, nunku bansonga abu e kumulekelabu. Pashishe, umue wa kudibu wakapingana e kumuambila ne: uvua umuanyisha bua dikima diende. Wakapeta mushindu wa kumumanyisha mukenji muimpe wa Bukalenge, kumumvuijaye mêyi a mushinga adi Yehowa muelele bantu bonso badi basue kupeta mabenesha ende. Mu tshidimu atshi, wakumvuija balongi ba mu kalasa kabu kajima mitabuja ende.
24 Ndiakalengapu kayi ditudi nadi dia kubadibua mu bantu badi Yehowa wangata bua kumanyishabu malu adiye musue kuenza bikale batuishibue bikole! (Kolos. 4:12) Tudi kabidi ne mushindu muimpe wa kuleja lulamatu padi Satana Diabolo (Muluishi wetu udi bu nyama wa ntambue) utuela mvita. (1 Pet. 5:8, 9) Katupu muoyo nansha kakese ne: Yehowa udi ukuata mudimu ne mukenji wa Bukalenge bua kutupandisha tuetu badi bauyisha ne kabidi kupandisha bantu badi bauteleja. Mapangadika atudi tuangata ne malu atudi tuenza dituku dionso adi ne bua kuleja ne: tudi tuteka Bukalenge pa muaba wa kumpala. Ee, tutungunukayi ne kuyisha lumu luimpe bikale batuishibue bikole.