NUSHALE BATABALE!
Bitendelelu mu mvita ya mu Ukraine: Bible udi wamba tshinyi?
Mona malu adi alonda aa adi atangila bamfumu banene ba bitendelelu ne mvita ya mu Ukraine:
“Kirill, mfumu wa tshitendelelu tshia ortodokse tshia mu Russie, ki mmubipishe mvita idi Russie muelangane to. . . . Poutine mmulonde malu a mafi a mu kampanye ka tshitendelelu tshia Kirill bua kubingisha mvita yende.”—EUobserver, 7/3/2022.
“Kirill . . . mmubingishe mvita idi ditunga dia Russie diele dia Ukraine, wamba mudiyi bumue bua ku malu a kuluisha nawu mpekatu.”—AP News, 8/3/2022.
“Mu Dimue, Épiphane I, mfumu wa tshitendelelu tshia ortodokse tshia mu Ukraine ne mulombodi wa malu atshi mu tshimenga tshia Kiev, mmubeneshe bantu bende bua ‘baluangane ne biluilu bia Russie bidi bibuele mu ditunga diabu . . . [Yeye] kuamba kabidi ne: kushipa basalayi ba bena Russie ki mpekatu to.”—Jerusalem Post, 16/3/2022.
“Tuetu (bena Tshipangu tshia ekeleziya ne malongolodi a bitendelelu bia mu Ukraine) tudi tutua biluilu bia ditunga dia Ukraine ne bonso badi batuluila mvita mpanda, tubabenesha mu mvita idibu baluila Ukraine bua kumusungila kudi muluishi, ne tubasambidila.”—Mêyi a tshipangu tshia UCCROa, 24/2/2022.
Udi wela meji kayi? Bitendelelu bidi bidiamba mudibi bilonda Yezu Kristo bidi ne bua kusaka benamu bua kuya ku mvita anyi? Bible udi wamba tshinyi?
Bitendelelu mbidibuinke mu mvita katshia ku kale
Malu avua menzeke kale adi aleja mutu bitendelelu bianyisha mvita, biyibingisha, anyi mene biyikebesha, padibi eku bidingidija mudibi bimanyina ditalala. Kukadi bidimu bia bungi bidi Bantemu ba Yehowa bele lubombo lua bitendelelu elu patoke. Mona bilejilu bia malu atukadi bakuile mu mikanda yetu.
Mu tshiena-bualu tshia “Les croisades: une ‘illusion tragique’” (Mvita ya bena bitendelelu mbualu budi bukuatshisha buôwa) mbaleje muvua Ekeleziya wa Katolike ka bena Lomo mushipeshe bantu bungi tshianana ne: mbua bualu bua Nzambi ne Kristo.
Mu tshia “L’Église catholique en Afrique” (Ekeleziya wa Katolike mu Afrike) badi bumvuijamu muvua bitendelelu bipangile mua kukanda mvita ya pankatshi pa bisa, nansha ya dishipa anu bantu ba luseke kampanda.
Mu tshiena-bualu tshia “La religion est-elle responsable?” (Bitendelelu ke bidi ne tshilumbu anyi?), tshia “Le rôle de la religion dans les guerres” (Mudimu wa bitendelelu mu mvita), ne tshia “La religion prend parti” (Bitendelelu mbilamate luseke kampanda mu mvita) badi baleja muvua banene ba ekeleziya wa Katolike, wa Ortodokse, ne wa Mishonyi batue bena mvita ya bungi ba nseke yonso ibidi mpanda.
Bena Kristo badi ne bua kubuelakana mu mvita anyi?
Tshivua Yezu mulongeshe: “Udi ne bua kunanga mukuebe bu muudi mudinange.” (Matayi 22:39) “Tungunukayi ne kunanga bena lukuna benu.”—Matayi 5:44-47.
Elabi meji: Bitendelelu bidiku mua kuamba mudibi bitumikila mikenji ya Yezu ya kunangangana padibi bisaka benamu bua kushipa bakuabu mu mvita anyi? Bua kupeta diandamuna, bala tshiena-bualu tshia “Les vrais chrétiens et la guerre” ne tshia “Est-il possible d’aimer ses ennemis?”
Tshivua Yezu muambe: “Bukalenge buanyi ki mbua pa buloba ebu to. Bu Bukalenge buanyi buikale bua pa buloba ebu, bena mudimu banyi bavua mua kuluangana bua tshifidibu. . . to.” (Yone 18:36) “Muntu yonso udi wambula muele wa mvita, neafue ku muele wa mvita.”—Matayi 26:47-52.
Elabi meji: Bikalabi ne: bena Kristo kabavua mua kuluangana bua kukuba Yezu, bavua anu mua kuambulu bia mvita bua bualu bukuabu anyi? Bua kumona muvua bena Kristo ba kumpala balonda tshilejilu tshia Yezu bimpe menemene ne batumikila malu avuaye ulongesha, bala tshiena-bualu tshia “Peut-on concilier guerre et christianisme?”
Ntshinyi tshiafikila bitendelelu bidi bisakangana ku mvita?
Bible udi ulongesha ne: Nzambi mmukine bitendelelu bidi biamba mudibi biakula mu dîna dia Yezu kadi kabiyi bitumikila malongesha ende.—Matayi 7:21-23; Tito 1:16.
Mukanda wa Buakabuluibua udi uleja ne: Nzambi udi ne bitendelelu bia nanku tshilumbu bua lufu lua “bantu bonso bavuabu bashipe pa buloba.” (Buakabuluibua 18:21, 24) Bua wewe kumanya bua tshinyi, bala tshiena-bualu tshia “Babilona Munene ntshinyi?”
Yezu wakaleja ne: bitendelelu bionso bidi Nzambi mukine nebibutudibue bua malu abi mabi, anu mudibu ‘bakosa mutshi mubole udi ukuama bimuma bibole, bawela mu kapia.’ (Matayi 7:15-20) Bua wewe kumanya muabibutulabu, bala tshiena-bualu tshia “Bitendelelu bia dishima bikadi pa kufua!”
Dianyisha bua foto, ku dia bakaji batangile ku dia balume: Photo by Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images; Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images
a Tshipangu tshia ekeleziya ne malongolodi a bitendelelu bia mu Ukraine (UCCRO) ntshienza ne bitendelelu 15 bidi bileja mpala wa bena Katolike ka Ortodokse, ka bena Greke, ne ka bena Lomo, ne bena Mishonyi, bena Kominote Evanjelike, pamue ne bitendelelu bia bena Yuda ne bia ba Mizilma.