TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • we dib. 7-13
  • Mundi Ndiumvu’emu Mmuomu Anyi?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Mundi Ndiumvu’emu Mmuomu Anyi?
  • Padi muntu uudi munange ufua
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Aba bavua badile mu Bible
  • Kudila anyi kubenga kudila
  • Ngandamuinu wa bamue
  • Mudi tshiji ne didipiisha mua kuikala ne buenzeji kuudi
  • Paudi ujimija muena dibaka nebe
  • “Bakuabu kabakutuminyi dîyi . . .”
  • Mmunyi mundi mua kusomba ne kanyinganyinga kanyi?
    Padi muntu uudi munange ufua
  • Mbibi bua kuikala ne kanyinganyinga anyi?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia bantu bonso)—2016
  • Tshiudi mua kutekemena
    Tabulukayi!—2018
  • Mmunyi Mudi Bakuabu Mua Kuambuluisha?
    Padi muntu uudi munange ufua
Tangila bikuabu
Padi muntu uudi munange ufua
we dib. 7-13

Mundi Ndiumvu’emu Mmuomu Anyi?

MUNTU kampanda mufuishe udi ufunda ne: “Pantshivua muana mu Angleterre, bavua bandongeshe bua kubenga kuleja nyanji yanyi mu bantu. Ndi mvuluka tatuanyi, uvua kumpala musalayi ungambila musuma ku menu ne:

‘Kudidi to!’ pavua tshintu kansanga tshimpesha kanyinganyinga. Tshiena mvuluka mamu né uvua utua mishiku anyi wela mu tshitupa yonso wa ku tuetu bana bakese (tuvua banayi). Mvua ne bidimu 56 pangakamona tatuanyi ufua. Mvua mumvue bunshiya bukole. Kadi, kumpala, mvua mupanga mua kudila.”

Mu nshidimukilu mikuabu, bantu batu baleja patoke nyanji yabo. Padibo ne disanka peshi dibungama, bidi bimanyika kudi bakuabu. Ku luseke lukuabu, mu bimue bitupa bia buloba, nangananga mu Mputu wa ku Nord ne mu Angleterre, bantu, balume nangananga, badi benzejibue bua kusokoka nyanji yabo, bua kumbusha mpampakenu yabo, kushala bapoleshe ne kukolesha muoyo. Kadi paudi ujimija webe wa pa muoyo, mbibi bua kuleja kanyinganyinga kebe anyi? Ntshinyi tshidi Bible wamba?

Aba bavua badile mu Bible

Bible uvua mufunda kudi bena Ebelu ba ku rejon wa Est wa mbuu wa Mediterané, bavua bantu baleji ba didiumvua diabo. Udi ne bilejilu bivule bia bantu bavua baleje kanyinganyinga kabo patoke. Mukalenge Davidi wakadila bua dijimija dia muanende wa balume mushipibue, Amenona. Bushuwa, “wakadila muadi mukole mutambe.” (2 Samuele 13:​28-39, NW) Uvua mene munyingalale pa dijimija dia muanende mutungidianganyi Abashaloma, uvua muteta bua kudiapula bukalenge. Muyuki wa mu Bible udi utuambila ne: “Nunku [Davidi] mukalenge wakapampakana ne wakabanda mu tshibambalu tshia kulu ku mutu kua tshiibi tshinene e kuditua mu muadi; ne etshi ke tshivuaye wamba pavuaye wendakana: ‘Muananyi wa balume Abashaloma, muananyi wa balume, muananyi wa balume Abashaloma! O pamvua mua kuikala mufue, meme muine, pamutu pebe, Abashaloma muananyi wa balume, muananyi wa balume!’”(2 Samuele 18:​33, NW) Davidi uvua mudile bu tatu kayi yonso. Ne mmisangu bungi kayi idi baledi bajinga ne: bavua mua kuikala bafua pa muaba wa bana babo! Nunku difua dia muana kumpala kua muledi didi dimueneka bu bualu budi kabuyi kuanyisha.

Ntshinyi tshiakenza Yezu bua lufu lua mulunda wende Lazare? Mu disemena pamue ne lukita luende, wakadila. (Yone 11:​30-38) Kunyima, Mariya Madelene wakadila pakafikaye pabuipi ne lukita lua Yezu. (Yone 20:​11-16) Bushuwa, muena nkrito udi mujingulule ditekemena dia mu Bible dia dibiishibua kêna mua kunyingalala bu mupange busambi, bu mudi bamue badi kabayi ne tshishimikidi tshikole tshia mu Bible pa mitabuja abo pa nsombelu wa bafue. Kadi bu mudiye muntu ne nyanji ya ku tshifukilu, muena nkristo mulelela, nansha muikala ne ditekemena dia dibiishibua, udi unyingalala ne udila dijimina dia munangibue wende kayi yonso.​—⁠1 Tesalonike 4:​13, 14.

Kudila anyi kubenga kudila

Kadi ngandamuinu yetu lelu idi bishi? Bitu bikukolela peshi bikutatshisha bua kuleja nyanji yebe anyi? Bafidi ba mibelu badi bamba tshinyi? Mmuenenu yabu ya buena lelu idi mu diumvuangana ne meji mafila kale a mu Bible. Badi bamba ne: tudi ne bua kuleja kanyinganyinga ketu pamutu pa kukakanda. Ebi bidi bituvuluija bena lulamatu ba kale, bu mudi Yobo, Davidi ne Yelemiya batudi tusangana dileja kanyinganyinga kabo mu Bible. Kabavua bushuwa babutshike nyanji yabu. Kadi, kabiena bia meji bua kuditolola pa nkayebe nansha. (Nsumuinu 18:⁠1) Bulelela, didila didi dilejibua mu mishindu kabukabu mu nshidimukilu mishilangane, kabidi didi dilondeshila mitabuja a bitendelelu mamanyike bikole.a

Kadi biwikala mumvue mua kudila? Kudila ntshikadilu tshia bumuntu. Vuluka kabidi dîba dia lufu lua Lazare, pavua Yezu ‘muabakana mu lungenyi ne . . . mupatula binsonji.’ (Yone 11:​33, 35, NW) Nunku uvua muleje ne: kudila ngandamuinu wa pa tshibidilu pa lufu lua munangibue.

Ebi mbishindika kudi bualu buakenzekela mamu kampanda, Anne, uvua mujimije muanende wa katoto Rachel ku disama dia lufu lua tshikoso lua bana ba tutoto. Bayende wakela nseke wamba ne: “Tshivua tshikemeshe ntshia se: ni Anne ni meme katuvua badile ku nkita. Bantu bakuabu buonso bavua badila.” Bua bualu ebu, Anne wakandamuna ne: “Eyowa, kadi ngakadila bikole buetu buonso babidi. Biakantapa ku muoyo mbingu mikese kunyima kua muanda eu wa kanyinganyinga, pamvua kunyima kua bionso nkayanyi dimue dituku mu nzubu. Ngakadila dituku dijima. Kadi ndi ngela meji ne: biakangambuluisha. Ngakadiumvua bimpe. Mvua ne bua kudila dijimija dia muananyi wa katoto. Ndi ngela meji bushuwa menemene ne: tudi ne bua kulekela bantu badi mu tshinyongopelu badile. Nansha mudibi tshibidilu tshia bakuabu bua kuamba ne: ‘Kudidi to,’ kabiena biambuluisha menemene to.”

Ngandamuinu wa bamue

Bamue batu benza munyi padibo batapibue kudi dijimija dia munangibue? Tangila tshilejilu tshia Juanita. Mmumanye mutu kujimija muana wa katoto kusuya. Ukavua mutule mafu atanu. Katataka uvua kabidi ne dîmi. Nunku bivua biumvuike pavuaye ne buôwa mu lupitadi bua njiwu ya mashinyi ivua mimuenzekele. Mbingu ibidi kunyima wakapeta bisama bia lulelu​—⁠kumpala kua tshikondo. Tshitupa tshîpi kunyima Vanessa wakaledibua​—⁠muikala ne grame 900. Juanita udi uvuluka ne: “Ngakapeta disanka dia bungi. Ndekelu wa bionso ngakalua muledi.”

Kadi disanka diende divua dia tshitupa tshîpi. Matuku anayi kunyima Vanessa wakafua. Juanita udi uvuluka ne: “Mvua mudiumvua bitupu menemene. Bu-bàbà buanyi buakaya. Ngakadiumvua tshiyi mukumbanangane nansha. Mvua ngumvua bibi bua kuya pambelu too ne ku tshibambalu tshituvua balongoluele Vanessa ne kutangila tulamba tuende tumvua mumusumbile. Ngondo ibidi yakalonda, mvua anu mvuluka dituku dia diledibua diende. Tshivua musue kuikala ne muntu nansha umue to.”

Nngenzelu munekesha anyi? Bidi mua kuikala bikole bua bakuabu kumvuabo, kadi bakadi bapitshilamu bu Juanita, badi bumvuija ne: bakanyingalala bua muanabo wa katoto bienza anu bu bua muntu ukadi muenza ndambu wa matuku. Batu bamba ne: kumpala mene kua muana kayi muanji kuledibua, ukadi munangibue kudi baledi bende. Kudi tshisuikidi tshia pa buatshi ne mamuende. Padi muana awu ufua, mamu udi umvua ne: muntu mulelela mmujimine. Ne ke tshidi bakuabu ne bua kujingulula.

Mudi tshiji ne didipiisha mua kuikala ne buenzeji kuudi

Munga mamu wakaleja nyanji yende pakamuambilabo ne: muanende wa mvula isambombo mmufue lufu lua tshikoso bua kusama kua mutshima kua ku tshileledi. “Ngakapitshila mu nyanji mishilangane​—⁠ndengama, kupanga kuitabuja, didipiisha, ne tshiji tshitangija kudi bayanyi ne munganga bua kubenga kujingulula se: kusama kuende kukavua kukole.”

Tshiji tshidi mua kuikala tshikuabu tshimanyinu tshia kanyinganyinga. Tshiji etshi tshidi mua kuikala tshikuatshila ba doktere ne ba-minganga, wela meji ne: bavua ne bua kuenza muabo muonso bua kuondapa udi mufue. Anyi tshidi mua kuikala tshiji tshikuatshila balunda ne balela badi, ke mudibi bimueka, bakula peshi benza bintu bibi. Bamue badi bafikila mufue tshiji bua dilengulula dia makanda ende a mubidi. Stella udi uvuluka ne: “Mvua mukuatshile bayanyi tshiji bualu mvua mumanye ne: bivua mua kushintuluka. Uvua ne kusama kukole, kadi uvua ulengulula madimuija a ba-doktere.” Ne mikuabu misangu batu bakuatshila mufue tshiji bua bujitu budiyi ushila badi ne muoyo.

Bamue batu bumvua didipiisha bua tshiji​—⁠mumue ne: badi mua kudipiisha bualu badi bumvua tshiji. Bakuabo badi badidiula bualu munangibue mmufue. “Kavua mua kufua nansha,” ke mudibo badijadikila, “bu meme amu muye nende kudi doktere kumpala kua dîba” peshi “muye nende kudi munganga mukuabu” peshi “mumupetele luondapu luimpe bua makanda ende a mubidi.”

Bua bakuabu didipiisha didi diya kule, nangananga padi munangibue mufue mu tshimpitshimpi, kabayi babuelele meji. Badi babanga kuvuluka matuku avuabo bamufikila munda anyi bakokangana nende. Anyi badi mua kuela meji ne: kabavua bulelela benze bionso bivuabu ne bua kuikala benzele mufue.

Luendu lule lua kanyinganyinga ka ba-mamu bavule ludi lushindika tshidi bashikuluji bavule bamba ne: dijimija dia muana didi dishiya disoso dia kashidi mu nsombelu wa baledi, nangananga mamu.

Paudi ujimija muena dibaka nebe

Dijimina dia muena dibaka ke muanda mukuabu wa lunsuya, nangananga pikala buonso babidi bavua ne nsombelu wa dienza mudimu pamue menemene. Didi mua kumvuija ndekelu wa nsombelu mujima uvuabo babanyangane, wa luendu, mudimu, dijikija mukodi, ne dikuatshishangana.

Eunice udi umvuija tshivua tshipitakane pavua bayende mufua mu tshimpitshimpi bua disama dia mutshima. “Bua lumingu lua kumpala, mvua mu ndengama ya lupampu, bienza bu ndi mukose muoyo. Tshivua kabidi mua kulabula anyi kununkila nansha. Kadi tshiumvuilu tshianyi tshia dikonkonona mianda tshiakatungunuka ne watshi njila. Bu mumvua ne bayanyi pavuabu bateta kumufululula pa kumukamununa mutshima ne kumupa buanga, divila dia muanda muenzeke dia pa tshibidilu kadivua dimfikile. Nansha nanku, mvua ne lunsuya lukole, bienza anu bu ndi mmona mashinyi aya kupona mu lubuebue ne tshiyi ne tshia mua kuenza nansha tshimue.”

Uvua mudile anyi? “Mmuomu mvua mudile, nangananga pangakabala karte ya disambangana nkama ne nkama yimvua mupete. Mvua ndila pa kubala karte kuonso. Biakangambuluisha bua kutungunuka bimpe mêba avua mashale dituku adi. Kadi tshivua ngumvua diambuluisha nansha dimue pavuabo bangebeja misangu ya bungi mushindu umvua ndimvua. Bushuwa mvua nkenga.

Ntshinyi tshiakambuluisha Eunice bua kuakama kanyinganyinga kende? “Tshiyi njingulula, mvua muangate dipangadika dia kutungunuka ne kuikala ne muoyo,” ke mudiye wamba. “Nansha nanku, tshidi tshitungunuka ne kuntapa mpandi mvuluka ne: bayanyi, uvua munange muoyo bikole bitambe, kênaku kabidi bua kusanka nawu.”

“Bakuabu kabakutuminyi dîyi . . .”

Bafundi ba mukanda wa Leavetaking​—⁠When and How to Say Goodbye (Mufue​—⁠Dîba ne mushindu wa kulayangana nende) badi badimuija ne: “Kulekedi bakuabu bakuambile tshiudi ne bua kuenza anyi muudi ne bua kudiumvua nansha. Diumvua dia kanyinganyinga ndishilangane kudi muntu yonso. Bakuabu badi mua kuela meji​—⁠ne kukumanyisha mudibo bela meji​—⁠ne: udi unyingalala bikole bitambe anyi udi unyingalala anu kakese. Bafuile luse ne bupua muoyo. Kuteta kudikolesha bua kulonda tshitembelu tshienza kudi bakuabu anyi kudi tshinsanga tshia bantu, udi ujanguluja diakajibua dia mpampakenu yebe.

Eyowa, bantu bashilangane badi batantamena kanyinganyinga kabu mu mishindu kabukabu. Katuena tusua kuleja ne: mushindu umue ke udi anu muimpe kupita mikuabu bua muntu yonso nansha. Nansha nanku, njiwu idi ipatuka padi dilengama dituadija, padi ewu udi ne kanyinganyinga upanga kujingulula bulelela bua nsombelu. Nunku diambuluisha dia balunda bena luse didi dikengedibua. Bible udi wamba ne: “Mulunda mulelela udi unanga mu tshikondo tshionso, ne udi muanetu udi mulela bua padiku dikenga.” Nunku kumvu buôwa bua kukeba diambuluisha, kuyukila ne kudila.​—⁠Nsumuinu 17:​17, NW.

Kanyinganyinga nngandamuinu mulelela ku dijimija, ne ki mbibi bua kanyinganyinga kebe kumanyika kudi bakuabu nansha. Kadi nkonko mikuabu idi ikeba mandamuna: ‘Mmushindu kayi undi mua kusomba ne kanyinganyinga kanyi? Kumvua didipiisha ne tshiji nkuakane anyi? Mmunyi mundi ne bua kupita ne nyanji eyi? Ntshinyi tshidi mua kungambuluisha bua kutantamena dijimija ne kanyinganyinga?’ Tshitupa tshidi tshilonda etshi netshiandamune nkonko eyi ne mikuabu.

[Note ya kuinshi]

a Tshilejilu, ba-Yoruba ba mu Nigeria badi ne ditabuja dia bankambua dia dipinganuna dia anyima mu tshifukibua tshikuabu. Nunku padi mamu ujimija muana, badi banyingalala bikole kadi anu bua lupolo lukese, bualu amu mudi dipunguluja dia musambu wabo diamba ne: “Mâyi ke adi mupumuke. Tshilowa ki ntshipandike nansha.” Bilondeshile ba-Yoruba, ebi bidi biumvuija ne: mamu, tshilowa tshituadi tshia mâyi, udi mua kutuala mukuabu muana​—⁠imue misangu ku diledibua dia tshiakabidi dia mufue. Bantemu ba Yehowa kabena balonda bilela bia bankambua kayi bionso bidi bishindamene pa bitabataba bidi bifumina ku ngenyi ya dishima ya dibenga kufua dia anyima ne dipinganuna [dia anyima], bidi kabiyi ne nshindamenu nansha umue mu Bible.​—⁠Muambi 9:​5, 10; Yehezekele 18:​4, 20.

[Kazubu mu dibeji 9]

Mushindu Udi Dinyingalala Dilaluka

Muaku “mushindu” kawena usua kuamba ne: kanyinganyinga kadi ne kalandrié peshi programe kampanda mujadika nansha. Ngandamuinu ku kanyinganyinga idi mua kudiambakaja imue ne kuangata bule bua bikondo bishilangane, bilondeshile muntu ne muntu. Liste eu ki mmutele yonso to. Ngandamuinu mikuabu idi kabidi mua kumueneka. Bidi bilonda ebi mbimue bia ku bimanyinu bia kanyinganyinga bidi muntu mua kumvua.

Nyanji ya kumpala: Dipandika dia muoyo dia kumpala; dibenga kuitaba, divila; ndengama; didiumvua mupile; tshiji.

Kanyinganyinga kakole kadi mua kukebesha: Dijimija lungenyi ne tshitabela; dipungi dikole; bunyèngu; dijingulula ne diela dia meji bibi; bikondo bia didila; dijimija anyi diumvua nzala, didi difikisha ku dikepela mubidi anyi disenena, bimanyinu bishilashilangane bia dikodiakane dia makanda a mubidi; dileuka ne tulu, bufuba bua kuenza mudimu; bilotalota​—⁠diumvua, diteleja, dimona mufue; bua dijimija dia muana, didiula dibule lungenyi dia muena dibaka nebe.

Tshikondo tshia didiakaja: Dibungama ne majiya; divuluka dimpe ditambe dia mufue, ne diela bilela.

[Kazubu mu dibeji 10]

Ditula Mafu Ne Dilela Bana Bafue—⁠kanyinganyinga Ka Ba-mamu

Nansha muvuaye mumane kuikala ne bakuabu bana, Monna uvua, ne luzuku luonso mmuindile diledibua dia muanende mukuabu. Kumpala kuine kua diledibua, uvua muana “uvuaye unaya nende, wakula nende, ne umulota.”

Mushindu wa disuikakana pankatshi pa mamu ne muana kayi muanji kuledibua uvua mukole. Udi utungunuka ne: “Rachel Anne uvua katoto kavua katua mikanda imvua nteka pa difu miseba, kanshadisha mutabale butuku. Ndi mvuluka miseba ya kumpala, bu nkengibua mimpe ya dinanga. Musangu wonso uvuaye unyunga, mvua nguujibua tente ne dinanga dia mushindu awu. Mvua mumumanye bimpe mu mushindu wa se: mvua mumanye pavuaye mu lutatu, pavuaye usama.”

Monna udi utungunuka ne muyuki wende ne: “Doktere kavua mungitabe too ne pakavuabio ku shòò. Wakangambila bua kulekela kutatshisha lungenyi. Ndi ngitaba ne: mvua mumvue muakafuaye. Wakakudimuk’anu bikole diakamue. Dituku diakalonda wakafua.”

Bualu bumona kudi Monna ki mmuanda utu upanga kufikila bavule nansha. Bilondeshile bafundi Friedman ne Gradstein mu mukanda wabo wa Surviving Pregnancy Loss (Dipanduka ku dijimija difu), bakaji bu muliyo umue mu Etats-Unis nkayamu kabena bakumbaja ngondo ya dîmi. Bushuwa, bungi mu buloba bujima mbupite menemene.

Misangu ya bungi bantu kabatu bajingulula ne: ditula difu anyi dilela muana mufue mbualu budi butatshisha mukaji ne butuye uvuluka​—⁠pamu’apa mu matuku wonso a muoyo wende. Tshilejilu, Veronica, ukadi mpindieu ne bidimu bipite pa 50, udi uvuluka mafu ende avua matuka ne nangananga muana muledibue mufue kadi uvua ne muoyo too mu ngondo wa tshitema [mu difu] ne uvua muledibue ne kilo 6. Uvua muambe ne: “Kulela muana wa katoto mufue mbualu bubi butambe bua mamu.”

Mpampakenu ya ba-mamu aba babungame kayena misangu yonso yumvuika bimpe, too ne kudi bakuabu bakaji. Mukaji kampanda wakajimija muanende ku ditula difu wakafunda ne: “Tshindi mulonge mu mushindu wa lutatu lukole lutambe tshidi ne: kumpala kua kaluyi luanji kunkuata, tshivua ne lungenyi nansha lukese pa lutatu luvua balunda banyi ne bua kuakama. Mvua mupungakane ne mupapishe mutshima kudibo bu mundi ngumvua mpindieu ne: ke mudi bantu bangezela.”

Bukuabu bualu budi nabo mamu udi mu tshinyongopelu mmuenenu wa se: bayende kêna mua kumvua dijimija bu yeye nansha. Mukaji kampanda uvua muleje bualu ebu nunku: “Mvua mubungamija kudi bayanyi mu tshikondo atshi. Buende yeye, tshivua bulelela ne dîmi to. Kavua mua kupeta kanyinganyinga kamvua naku nansha. Uvua uditeka bimpe pa muaba wanyi pa bidi bitangila buôwa bumvua ngumvua, kadi ki mpa kanyinganyinga nansha.”

Ngenzelu eu imue misangu ngwa ku tshifukilu bua mulume​—⁠kêna upeta disuikakana dia ku mubidi ne mpampakenu bu mudi mukajende udi ne difu nansha. Nansha nanku, udi umvua dijimija. Ne bidi bia mushinga bua mulume ne mukaji bamanye ne: buonso badi batata pamue, nansha mudibi mu mishindu mishilangane. Badi ne bua kuabanyangana kanyinganyinga. Mulume yeye mukasokoke, mukajende udi mua kuela meji ne kêna mumvua bu bualu. Nunku abanyanganayi binsonji bienu, ngenyi yenu ne diupukilangana dienu. Lejayi ne: nudi nukengelangana umue ne mukuabu bu kuonso eku. Eyowa, balume, lejayi diditeka dienu pa muaba wa bakaji benu.

[Kazubu mu dibeji 12]

Disama Dia Lufu Lua Tshikoso Lua Bana Bakese—⁠ditantamena Kanyinganyinga

Lufu lua tshikoso lua muana wa katoto mbualu budi bubungamija bikole. Dimue dituku, muana wa katoto uvua umueneka ne: uvua bimpe ne makanda a mubidi kakabika nansha. Mbualu budi kabuyi buelela meji nansha kakese, bualu nnganyi udi mua kuela meji ne: muana mukese peshi muana neafue kumpala kua baledi bende? Muana wa katoto uvua mutekela dinanga kadiyi mikalu dia mamu kadi diakamue ulua tshiledi tshia kanyinganyinga kakayi mikalu.

Nyanji ya dipiila idi ibangisha kudiunda. Baledi badi mua kudiumvua ne bujitu bua lufu, bienza bu ne: lufu ndufume ku dilengulula diabo. Badi badiebeja ne: “Tshituvua mua kuikala benze bua kumupandisha ntshinyi?”b Imue misangu mulume, kayi ne tshijadiki, udi mua kubangisha kupiisha mukajende kayi mumanye. Pavuaye muye ku mudimu, muana wa katoto uvua ne muoyo ne mubidi muimpe. Padiye upingana pambelu ukavua mufue mu kalalu kende! Tshivua mukajende wenza ntshinyi? Dîba adi uvua penyi? Nkonko idi itapa eyi idi ne tshia kutokeshibua bua kayilu kujula bilumbu mu dibaka.

Nsombelu kayiyi mitekemena ne ikena milongolola ivua mipatule bualu bua dibungama. Bible udi wamba ne: “Nakatangila kabidi muinshi mua dîba ne, bena lubilu lukole kabena bahita bakuabu mu kulumbila lubilu misangu yonso, nansha bena bukitu kabena bahitahita bakuabu bukole mu nvita; nansha bena meji kabatu baheta biakudia bionso; bena lungenyi kabatu baheta bubanji buonso; badi ne ngenzelu muimpe kabatu baheta diakalengele dionso; [bualu bua bikondo ne malu kabiyi bilongolola bidi bibatulukila buonso, NW].”​—⁠Muambi 9:⁠11.

Padi dîku dijimija muana wa katoto, mmunyi mudi bakuabu mua kuambuluisha? Mamu kampanda mufuishe wakandamuna ne: “Mulunda wanyi wakalua e kusukula nzubu tshiyi mumuambile dîyi. Bakuabu bavua batulambila biakudia. Bakuabu bavua bambuluisha anu pa kungupukila​—⁠kakuyi muaku, anu diupukila. Tshivua musue kubuakula kabidi. Tshivua musue kumvuija misangu ne misangu tshivua tshipitakane. Tshivua musue nkonko mikole, bienza bu mvua mupangile bua kuenza bualu kampanda. Mvua mamu, mvua ne bua kuikala muenze tshintu kayi tshionso bua kupandula muananyi wa katoto.”

[Mêyi adi kuinshi]

b Disama dia lufu lua tshikoso lua bana bakese, didi pa tshibidilu difikila bana ba tutoto ba ngondo umue too ne ku isambombo, ntshiambilu tshikuata natshi mudimu padi bana ba tutoto ba makanda a mubidi malenga bafua mu tshimpitshimpi kakuyi tshiledi tshimanyike nansha tshimue tshia lufu. Imue misangu badi bela meji se: kudi mushindu wa kuepuka muanda ewu pikala muana wa katoto muladika tshiadi mulu anyi mu kaseke kadi ki tshiadi panshi to. Kadi, ndadilu nansha umue kêna mua kuepula ku lufu lua nunku misangu yonso to.

[Kazubu mu dibeji 13]

Nkonko ya kueleela meji

Mmunyi mudi dinyingalala dia bakuabu bantu dienzeja kudi nshidimukilu wabo?

Mbilejilu kayi bitudi nabi mu Bible bia bavua banyingalale patoke?

Mmunyi muvua bamue bandamune ku dijimija dia munangibue wabo? Uvua muenze tshinyi mu nsombelu ya mushindu umue?

Ntshinyi tshidi tshienza dijimija dia muena dibaka muanda wa pa buawu?

Mmunyi mutu dinyingalala dienzeka? Kunyingalala nkubi anyi?

Mmishindu kayi mikuabu ya dinyingalala idiku? (Tangila kazubu mu dibeji dia 9.)

Nnsombelu kayi ya pa buayi idi ne buenzeji pa baledi dîba dia lufu lua tshikoso lua bana bakese? (Tangila kazubu mu dibeji dia 12.)

Mmunyi mudi ba-mamu bavule balengibue kudi ditula difu anyi dilela muana mufue? (Tangila kazubu mu dibeji dia 10.)

[Tshimfuanyi mu dibeji 8]

Padi munangibue ufua ki mbibi bua kunyingalala ne kudila nansha

[Tshimfuanyi mu dibeji 11]

Dijimija dia muana didi ditapa bikole​—dileja buimpe ne luse bilelela didi mua kuambuluisha baledi

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu