TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w93 1/7 dib. 26-30
  • Imprimerie ya mikanda idi yumvuija bible mu dikandikibua

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Imprimerie ya mikanda idi yumvuija bible mu dikandikibua
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Bunsonga buanyi
  • Mashintuluka manene mu nsombelu wetu
  • Tuapetshi tshiakabidi biamu bietu bia imprimerie
  • Makumbula atuvua katuyi batekemene
  • Tuvua tukumbaja bituvua tukengela bua mabeji
  • Mudimu munene wa bakaji
  • Mikuabu midimu ne mabenesha
  • Badi batabalela bintu bia mfumu
    Mudimu wetu wa Bukalenge—1998
  • Tshijadiki tshia dinanga, ditabuja ne butumike
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2005
  • Ditunga dituvua tuenzela mudimu wa bu-misionere diakalua bu dietu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2002
  • Nsombelu wa disanka undi mupete mu mudimu wa Yehowa
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2021
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
w93 1/7 dib. 26-30

Imprimerie ya mikanda idi yumvuija bible mu dikandikibua

KUDI MALCOLM G. VALE

“Patulayi mukanda wa Enfants.” Bakantumina dîyi edi dimvua tshiyi mutekemene kudi filiale wa Bantemu ba Yehowa ba ku Australie, munkatshi mua Mvita Mibidi ya buloba bujima, matuku makese kunyima kua dipatuka dia mukanda eu, mu dia 10 Août 1941, mu mpuilu uvua muenzekele ku Saint Louis, mu Missouri ku Etats-Unis. Bua tshinyi tshivua mutekemene dîyi edi?

MUDIMU wetu wa buambi wakakandikibua mu Janvier 1941, nunku kutungunuka ne kututa mikanda ku biamu nansha bungi bukese kayi, kuvua muanda mukole wa kutantamena. Kadi, mukanda wa Enfants uvua wa mabeji 384 muwule tente ne bimfuanyi bia mekala mashilangane. Bivua bikengela kulongolola biamu bietu bia kututa nabi mikanda, bivua bikole bua kupeta mabeji ne bena mudimu bapiluke bua kupatula mikanda milamakaja kabavuaku.

Kumpala kua kunulondela mushindu utuvua bafike ku dituta mikanda ku biamu mu tshikondo tshia dikandikibua, lekelayi nganji kunulondela mushindu ungakafika ku disadila ku filiale wa Australie bu mutangidi wa tshibambalu tshia dituta mikanda ku biamu.

Bunsonga buanyi

Tatu uvua ne ditanda dia imprimerie mu tshimenga tshia bubanji tshia Ballarat, mu ditunga dia Victoria, kumvua muledibue mu 1914. Muinemu ke mungakalongela mudimu wa dienza mikanda mu imprimerie wa tatuanyi. Mvua kabidi ndifila mu midimu ya Ekleziya wa Angleterre, ngimba misambu mu kasumbu ka tu-ngimba ne mvua kabidi muedi wa ngonga. Bivua kabidi bilongolola bua meme kulongesha mu masangisha a mu dia lumingu, kadi abi bivua bitamba kuntondesha.

Kabingila kavua ka se: mvua ne nkonko minene imvua ndiebeja pa bidi bitangila amue malongesha a Ekleziya. Bu mudi dilongesha dia Trinité, dia inferno wa kapia ne dia anyima ukena-ufua wa muntu; ne muntu nansha umue kavua umpesha mandamuna avua asankisha. Ku musangu ne ku musangu, bivua bintonda, bualu pastere wetu uvua ufika munda pavuaye wakula bua kasumbu kampanda ka malu a Nzambi kavua benamu babikidibua ne: Bantemu ba Yehowa. Bivua binkemesha pa kumona kasumbu kakese mushindu’eu kakoka bikole ntema ya bantu 40 000 bavua base mu tshimenga etshi.

Mu dia lumingu kampanda, kunyima kua masangisha a dilolo, mvua mushale muimane pambelu pa nzubu wa ekleziya, ke meme kumona kasumbu ka bansongakaji bena Ekleziya wa ba-Methodiste uvua pabuipi netu bapita ne njila. Ngakadia bulunda ne umue wa kudibu. Dîna diende n’Lucy, ne, pashishe, wakambikila kuabu bua kumanyangana ne baledi bende. Anji kutshinka muakankemeshabi pangakamanya se: mamuende Vera Clogan, uvua Ntemu wa Yehowa. Tuakenza mayukidilangana mavule a nsongo mashindamene pa Bible, ne bivuaye wamba bivua bia meji.

Kunyima kua katupa kîpi, meme kusela Lucy, bituadijile mu 1939, tuakasombela ku Melbourne, tshimamuende wa bukalenge tshia ditunga dia Victoria. Lucy wakalua Ntemu wa Yehowa, kadi meme tshivua muanji kuangata dipangadika nansha. Kadi, mu Septembre wa tshine tshidimu atshi, pakabudika Mvita ya Kumpala ya pa buloba bujima, ngakatuadija kueleela meji menemene pa bimvua mulonge mu Mifundu. Dikandika mudimu wa Bantemu ba Yehowa mu Janvier 1941 diakangambuluisha bikole bua kuangata dipangadika dianyi. Ke meme kuenza mulambu wa bumuntu buanyi kudi Yehowa Nzambi ne kutambushibua kunyima kua matuku makese.

Mashintuluka manene mu nsombelu wetu

Mu tshikondo atshi, tuvua tufutshila nzubu muimpe mutambe ku Melbourne. Kadi, ne lukasa luonso, bakatulomba bua kubuela mu nzubu pamue ne Bantemu bakuabu ba Yehowa. Pa kumbusha bulalu buetu ne bionso bituvua nabi mu tshiladilu tshietu, tuakapanyisha bietu bionso: nkuasa, mesa ne tubadi, ne tuakamuangala bua kubuela ku nzubu uvuabo babikila ne: ng’wa bampanda-njila. Ngakatungunuka ne mudimu wanyi wa muenji wa mikanda ne ntuala diambuluisha divua dikengedibua ku nzubu ne mfranga. Bakuabu bena dibaka balume bavua benza pabo bia muomumue. Bu tshipeta, biakambuluisha bakaji betu bua kudifila mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba wa buambi, ne tuetu balume tuvua tudisangisha kudibo mu mudimu wa kumuangalaja evanjeliyo ne mu bisangilu bia bena nkristo ku dilolo ne ku ndekelu kua lumingu.

Kunyima kua matuku makese, mukajanyi ne meme, tuakapeta mukanda ufumina ku filiale wa Société Watch Tower uvua utulomba bua kuya ku Sydney. Tuakapanyisha bulalu buetu ne bionso bituvua nabi mu tshiladilu ne kufuta mabanza makese atuvua nawu, kadi bua kusumba tiké wa kawulu bua kuya ku Sydney, tuakapanyisha mpete wa Lucy wa dibangila!

Mikandu bua mvita ne dikandikibua dia mudimu, biakavuija dipetela Bible ne mikanda idi yumvuija Bible ku matunga makuabu muanda mukole mutambe. Ke bua tshinyi filiale wa ku Australie wakangata dipangadika dia kunzulula mu musokoko imprimerie, ne kutungunuka ne kuabanya biakudia bia mu nyuma; ne bakandomba bua kulombola mudimu. Ngakapeta disanka dia kuenza mudimu pamue ne muntu kampanda muena ditunga dia Ecosse, George Gibb, uvua musadile bidimu 60 bulubulu mu imprimerie wa filiale wa ditunga dia Australie.a Tshikondo atshi ke tshiakantuminabu dîyi ne: “Patulayi mukanda wa Enfants.”

Tuapetshi tshiakabidi biamu bietu bia imprimerie

Munkatshi mua bidimu bikole bia mvita, tuakapeta bikondo bia disanka dia dikema, ne bikondo bivua ku musangu ne ku musangu bitupampakaja. Tshilejilu, bua kutuadija kupatula mikanda, bivua bikengela biamu bia mudimu. Bituvua tutumika nabi bua midimu mikese ya imprimerie mu bidimu bia kumpala kua mvita kuenzekayi bakabinyenga kudi bamfumu ba mbulamatadi, imprimerie mukese wa Société wakakangibua ne kulamibua [kudi basalayi]. Mmunyi mutuapatula biamu bia mudimu ne kubiteka pa muaba uvua mukumbanyine bua kuenza midimu ya imprimerie ya mu musokoko?

Bu muvua basalayi bavua benze bunsentedi bakombolangana pa miaba yabu, lupangu lua Société luvua lulamibua butuku ne munya. Kadi, ku mfundu, tshimana tshivua ku mikalu ya lupangu tshivua tshituangane ne njila wa njanja uvua makadika a tuwulu apitshila amu ku mpukapuka. Bena mudimu bakuabu ba dikima ba mu Betele bakalonda ngenzelu wa mudimu udibu baleje mu Ezekiyele 12:5-7. Butuku, bavua babuela mu tshibambalu kunyima kua buobu bamane kupomona amue madioto ku tshimana. Pavuabu babuela munda, bavua bapingaja diakamue madioto bua kabavu kubajikila. Ditambakana edi butuku butuku, diakanenga pabuipi ne mbingu ibidi, ne ke muakafika bana betu ku ditulakaja biakane, tshimue ku tshimue, biamu bia presse, bia mashinyi a linotype ne makuabo mashinyi a imprimerie. Pashishe, bakapatula mu lutulu biamu bikese, mu mêsu mua bansentedi bavua ku mudimu!

Kunyima, tuakapeta bikuabo biamu bia pa mutu ku njila mikuabu, ne mu katupa kîpi dipatula mikanda ku imprimerie mu musokoko divua dienzeka bimpe mu miaba mishilangane ku Sydney. Nenku, katuakatuta ku imprimerie ne kulamakaja anu mukanda wa Enfants, kadi, ne mikanda minene kupita: Le monde nouveau, “La vérité vous affranchira,” “Le Royaume s’est approché,” ne Annuaire des Témoins de Jéhovah bua 1942, 1943, 1944, ne 1945. Kabidi, mu tshikondo tshia dikandikibua tshia bidimu bia mvita, Bantemu ba Yehowa ba ku Australie kabakapangila nimero nansha umue wa Tshibumba tshia Nsentedi. Abi biakatukankamija mu mushindu wa pa buawu bua se: tshianza tshia Yehowa katshitu tshitambe buîpi.​—Yeshayi 59:1.

Makumbula atuvua katuyi batekemene

Mu tshikondo tshia dikandikibua, bena mudimu ba mbulamatadi bavua benza makumbula kaayi mamanyisha mu imprimerie ya bungenda-mushinga, bua kukontolola ne kumanya bionso bivua bitutshibua ku biamu. Ke bua tshinyi umue wa ku imprimerie yetu ituvua tutumika nayi mu musokoko uvua ne ka-ngonga ka didimuija naku, ka-mbote kashimika pa buloba, ku tshiibi tshia nsongakaji uvua ku tshiakidilu tshia benyi. Pavuaye umona muntu kayi yonso uvuaye kayi mumanye anyi bu mukontolodi ubanda pa tshibandilu, uvua utua tshikankanyi pa mbote eu.

Pavuabu badidisha ka-ngonga, bana betu bavua batumpikila pa madidishi ne banyemena ku nseke yonso! Amu aba bavua bamanyike kudi mbulamatadi bu bena mudimu bavua bashala bua kusokoka mabeji a Tshibumba tshia Nsentedi anyi mifundu mikuabu idi yumvuija Bible. Bua kufika ku dienza nenku, bavua bangata mabeji a bunene bua muomumue ne a mikanda ivuabo benzela ba-client bua kuabuikidija.

Mu tshikondo kampanda tshiakenzabu dikumbula dia mushindu’eu, bakontolodi babidi bavua basombe pa mabeji manene a mikanda mizola ya manaya, pabi, muinshi muawu muvua mabeji a Tshibumba tshia Nsentedi avuabu batute ku biamu butuku bushale. Mu imprimerie uvua mu kartié kakuabo ka mu tshimenga, tuvua tututa mikanda bua ba-client mu munya ne mikanda ya Watchtower butuku ne ku ndekelu kua lumingu.

Tuvua tukumbaja bituvua tukengela bua mabeji

Tuvua ne ntatu mikole bua kupeta mabeji. Kadi, imue imprimerie minene ivua kayiyi dijinga ne mabeji wonso avuayi ipeta, bua dikepela dia bungenda-mushinga mu tshikondo tshia mvita, ivua misangu yonso itusumbisha ku mushinga mukole mabeji ayi a pa mutu. Kadi, tshikondo kampanda tuakapetela mabeji ku njila mukuabu.

Mazuwa a tshiambula akafika ku ditunga dia Australie ne mabeji mavule a mubidi mukunzubile; kadi bu muvua mazuwa matubukile mu mbuu, mâyi akabolesha mabeji. Mabeji wonso avuamu bakaela mvuandu, ne mmuanda utuvua katuyi batekemene, tuetu nkayetu ke bakenza komande bua kuasumba. Abi, biakatuambuluisha bua kuasumba ku mushinga mupuekele. Tuakanyika mabeji pa munya, ne tuakapandisha tshitupa tshinene tshia ku mabeji awu, ne tuakaakosa bunene buvua bukumbanyine biamu bietu bia presse.

Ntshinyi tshituenza ne mabeji aa makunzubile? Tuakela meji se: babadi ba mikanda mizola ya manaya nebayanyishe nansha yoyo pa mabeji a mekala. Nunku, tuakatumika ne mabeji matoke avua malongolola bua mikanda mizola ya manaya bua kututshila Tshibumba tshia Nsentedi ku biamu ne mikanda mikuabu ya Société.

Mudimu munene wa bakaji

Munkatshi mua bidimu bia mvita, bakaji bena nkristo bavule ku Australie bakalonga mua kulamakaja ne kuela bizubu ku mikanda. Mu mêba kampanda a mapingaja, tshikondo tshia muvu wa luya lukole, bamue bakaji bavua batumika nkayabu mu garage mukese utuvua tufutshila ku muelelu wa njila kampanda mukese mu musoko kansanga ku Sydney. Bavua binjile madidishi ne biibi bionso bua kudikuba. Makopo a budimbu avua afuima luya ne anunka bibi; luya luvua lukole kaluyi kutua mutshi. Nanku, bakashal’amu ne bivualu biabu bia muinshi.

Diakamue, bakakokola ku tshiibi. Bana betu ba bakaji bena nkristo bakebeja uvua ku tshiibi bua kudimanyishaye, ne muena mudimu kampanda wa mbulamatadi e kuandamuna. Uvua umue wa ku aba bavua ne bukenji bua kuangata bena mudimu ne kubatuma muaba uvua dikengedibua. Bana betu ba bakaji bakamuandamuna ne dîyi dikole ne: kakuvua mushindu wa kumubueja, bualu bavua benza mudimu bavua amu ne bivualu biabu bia muinshi bua luya lukole luvuaku.

Muena mudimu wa mbulamatadi e kuanji kupuwa kakese, pashishe kuambaye ne: bavua bamuindile muaba mukuabo kudi bena mutumba. Ke kulayaye se: nealukile dituku dialonda bua dikontolola diende. Diakamue, bakaji bena nkristo aba bakatuela nshinga, ne tuakatuma kaminyo butuku buine abu bua kumbusha mikanda yonso ituvua tuela bizubu ne tulamakaja bua kuyenzela muaba mukuabo.

Bavule ba ku aba bavua badifila mu mudimu wa imprimerie ya mu musokoko kabavua ne dimanya dipiluke dia mudimu to; ke bua tshinyi pa kumona bituvua bakumbaje, bua wanyi mmuenenu, kakuvua dielakana nansha dikese dia se: spiritu wa Yehowa wakatupesha diambuluisha ne bulombodi bivua bikengedibua. Mukajanyi Lucy, uvua utumika mu ditanda dia kulamakaja mikanda, ne meme muine, tuakangata kuenza mudimu eu bu disanka dinene.

Mmunyi muvua mudimu wetu ulombodibua mu tshikondo etshi tshikole? Muanetu wakenza mudimu bu mutangidi wa filiale wa Bantemu ba Yehowa bua tshikondo tshîpi wakapeta mukanda wa kudi mbulamatadi uvua umuelela mukenji wa kusombela mu tshimenga kampanda tshivua mutantshi wa kilometre 100 ne Sydney. Mukandu eu uvua umukandika bua kupatuka mu tshimenga muntatshi wa kilometre 8 ne muaba uvuaye. Bua vwatire umue, bakapeta dianyisha dia kusumba amu litre inayi patupu ya kasolonyi ku ngondo. Kadi bana betu bakapatula ngenzelu kampanda wa mudimu wa lungenyi lutue wakamanyika ku dîna dia gazogène: kuvua mbungu wa tshiamu muvungamane, mbungu eu uvua ne bujitu bua tshia-bibidi tshimue tshia tone, bavua bamusuikile kunyima kua vwatire. Makala a kapia avua atema mu mbungu awu ne apatula dibungi anyi gaz wa okside wa karbone uvuabo batumika nende bu kasolonyi. Misangu ne misangu, ku dilolo mu lumingu, bakuabo bana betu bavua batangila imue midimu ne meme panyi, tuvua tuenza ngendu bua kupetangana ne mutangidi wa filiale pa kusabukila pa kasulu kampanda kavua pabuipi ne tshimenga tshivuabo bamufundile bua kusombela. Nunku, tuvua mua kuyukidilangana pa mianda mivule kumpala kua kutemesha tshiakabidi gazogène ne kualukila ku Sydney mu mêba a lunkelu.

Ndekelu wa bionso, bakafikisha muanda wa dikandikibua dia midimu ya Bantemu ba Yehowa ku Kabadi Kanene ka ditunga dia Australie. Nzuji wakangata dikandikibua adi “bu divua kadiyi ne kabingila, kadiyi dia meji ne dia tshinyangu” ne wakabingisha Bantemu ba Yehowa mu mianda yonso ivuabu bababande bu bajudiji ba tshimvundu. Ba nzuji buonso ba Kabadi Kanene bakatua dipangadika edi nyama ku mikolo; ke mutuakatundubuka ne kutungunuka ne midimu yetu ya Bukalenge patoke.

Mikuabu midimu ne mabenesha

Kunyima kua mvita, bavule ba ku aba bavua batumika mu musokoko mu imprimerie bakadifila pashishe mu mudimu wa bumpanda-njila. Kunyima, bakuabu bakaya ku Kalasa ka Galaad, kalasa ka dilonga Bible ka Société Watchtower ku New York. Lucy ne meme tuvua petu ne tshipatshila, kadi tuakalela muana wa bakaji, ke meme kupangadija tshiakabidi bua kupingana mu bungenda bua bintu bia imprimerie. Tuakalomba kudi Yehowa bua kutuambuluisha ku musangu ne ku musangu bua kuteka bipatshila bia Bukalenge pa muaba wa kumpala, ne ke tshiakenzaye. Monayi mushindu ungakatekibua pa mudimu mukuabo wa Nzambi:

Lloyd Barry, udi mpindieu umue wa mu bena Kasumbu kaludiki ka Bantemu ba Yehowa ku Brooklyn (New York), wakangela nshinga. Mu tshikondo atshi, utshivua mutangidi muena-ngendu ku Sydney. Wakangebeja bingikala mujadike dituku divua mpuilu wetu walonda ne bua kuenzeka. Pangakamuandamuna ne: mvua mudijadike, wakamba ne: “Tudi basue bua utangila midimu ya cafétaria.”

Biobi kunkemesha bua mutantshi, meme kuandamuna ne dîyi dia panshipanshi ne: “Kadi tshitu muanji kuenza mudimu wa mushindu’eu katshia bandela.”

Ne budimu, wakangandamuna ne: “Mbimpe, muanetu. Tshikondo tshiakumbanyi bua wewe kuulonga!” Bua kulonga, ngakalonga ne kupeta disanka dia kutungunuka ne kutangila midimu ya cafétaria, nansha mu mpuilu minene, munkatshi mua bidimu bipite pa 40.

Mu kupita kua bidimu, midimu ya bungenda ya imprimerie wetu yakadiunda, ne biakandomba bua kuenza ngendu ya bungenda-mushinga ku musangu ne ku musangu ku matunga makuabu. Mvu’amu ndilongolola bua kuyenza bikondo bimue ne mpuilu ya bukua-matunga, nangananga eu uvua muenzekele ku tshimenga tshia New York ne miaba mikuabu ku Etas-Unis. Abi biakampetesha mushindu wa kushala pamue ne batangidi ba bibambalu bishilangane bia mpuilu, nangananga ba tshibambalu tshia cafétaria. Nenku, pangakalukila ku Australie, ngakakumbana bua kukumbaja bionso bivua mpuilu yetu ikengela.

Bu mutukadi ne bidimu bivule, Lucy ne meme tutu pamu’apa tudiebeja né tuvua mua kuenza bipitshidile bu tuetu bikale ne bidimu bishadile ku bituvua nabi. Ku lukuabu luseke, bu mutuakaledibua eu mu 1914 ne mukuabu mu 1916, bivua buetu tuetu disanka dia dikema ditambe dia kudimuena ne mêsu etu mushindu wakakumbana milayi ya mu Bible. Ne tudi tuela Yehowa tuasakidila bua dibenesha ditudi bapete mu dilonga Bible ne bantu bavule ne kubambuluisha bua kumanya bulelela, ne kubamona mpindieu bamusadila bu ba-ministre batambule. Milombo yetu nya kutungunuka ne kumusadila tshiendelele, pa kumumanya bua kashidi bu Mulombodi munene wa bukua-bifukibua!

[Mêyi adi kuinshi]

a Tangila La Tour de Garde, wa dia 15 Décembre 1978, mabeji 24-27.

[Bimfuanyi mu dibeji 29]

Imprimerie wa Betele ku Strathfield, 1929-1973

George Gibb muimane ku luseke lua tshimue tshia ku biamu bia presse bivuabo bapatuile ku mfundu pa tshimana

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu