Dîku dia bena nkristo didi diteka bintu bia mu nyuma pa muaba wa kumpala

“Nuikale buonso buenu ne mmuenenu wa muomumue mu tshieledi tshia lungenyi, pa kuleja diditeka dia pa muaba wa bakuabu, pa kuikala ne disuangana dia buena muntu, luse, budipuekeshi mu tshieledi tshia lungenyi.”​—1 PETELO 3:8.

1. Ndisungula kayi didi yonso wa kutudi ne bua kuenza, ne mmunyi mudi disungula dietu ne buenzeji pa matuku etu atshilualua?

MMIAKU kayipu bulenga idi kulu eku milamika ndongoluelu wa kalekale wa bantu​—dîku! Ne mmushindu kayipu udibi bia mushinga bua baledi kufila tshilejilu mu muanda eu! Bikadilu biabu bimpe ne bibi nebimuenekele misangu mivule kudi bana babu balela. Kadi, muena dîku yonso udi amu ne bukokeshi bua kudisunguila. Bu mutudi bena nkristo, tudi mua kusungula bua kuikala bantu badi bashindame mu malu a mu nyuma peshi bantu badi bashindame mu malu a ku mubidi. Tudi mua kusungula bua kulengelela Nzambi anyi bua kubenga kumulengelela. Bu tshipeta, disungula edi didi mua kupetesha anyi dibenesha, muoyo wa kashidi ne ditalala​—peshi mulawu, lufu lua kashidi.​—Genese 4:1, 2; Lomo 8:5-8; Galatia 5:19-23.

2. (a) Mmunyi mudi Petelo muleje diditatshisha diende bua dîku? (b) Dishindama mu nyuma ntshinyi? (Tangila note kuinshi kua dibeji.)

² Miaku ya mupostolo idi mu 1 Petelo nshapita 3, mvese wa 8, ivua milonde diakamue mubelu muimpe mutambe uvuaye mupeshe bakaji basedibue ne balume basele. Petelo uvua uditatshisha bushuwa bua diakalenga dia mêku a bena nkristo. Uvua mumanye bua se: dishindama bikole mu malu a mu nyuma ke nsapi wa buobumue, ditabalela bena dîku. Nenku, mu mvese wa 7 mmufile lungenyi lua se: biabenga balume kuangata mubelu eu ne mushinga, tshipeta tshibi netshikale mikalu ya mu nyuma pankatshi pa mulume ne Yehowa.a Masambila a mulume neapumbishibue bikalaye ulengulula bua kukumbaja bidi mukajende ukengela anyi bikalaye umutatshisha pa kubenga kumuleja bulenga.

Kristo​—tshilejilu tshipuangane tshia dishindama mu malu a mu nyuma

3. Mmunyi mudi Paulo muzangike tshilejilu tshidi Kristo mushile balume?

³ Dishindama mu malu a mu nyuma dia dîku didi dilondeshila tshilejilu tshimpe tshidi tshifidibua. Pikala mulume muena nkristo, yeye ke udi ne bua kufila tshilejilu pa kuleja dishindama mu malu a mu nyuma. Pikala mulume kayi muena kuitabuja, mamu ke udi pa tshibidilu ne bua kuteta bua kukumbaja bujitu ebu. Mu nsombelu yonso ibidi, Yezu wakashiya tshilejilu tshipuangane tshia kulonda. Tshikadilu tshiende, miaku yende ne ngelelu wende wa meji bivua misangu yonso bikumbane bua kuibaka ne kukankamija. Ku musangu ne ku musangu, mupostolo Paulo mmukoke ntema ya babadi pa dinanga dia bu-tatu dilejile Kristo. Tshilejilu, udi wamba ne: “Mulume udi mfumu wa mukajende, bu mudi Kristo kabidi muikale mfumu wa tshisumbu, yeye mupandishi wa mubidi eu. Balume, tungunukayi ne kunanga bakaji benu, amu bu mudi Kristo kabidi munange tshisumbu ne kudifila yeye muine bua bualu buatshi.”​—Efeso 5:23, 25, 29; Matayi 11:28-30; Kolosai 3:19.

4. Ntshilejilu kayi tshia dishindama mu malu a mu nyuma tshidi Yezu mushiye?

⁴ Yezu uvua tshilejilu tshinene tshia muntu uvua mushindame mu malu a mu nyuma ne mumanye kutumika ne bumfumu buende pa kuleja dinanga, bulenga ne diditeka dia pa muaba wa bakuabu. Uvua muena ngikadilu wa didipangisha amue masanka, kadi ki ng’wa didisankisha yeye nkayende nansha. Uvua pa tshibidilu utumbisha Tatuende ne unemeka bumfumu buende. Uvua ulonda tshilejilu tshia bulombodi bua Tatuende, ke bualu kayi, uvua mua kuamba ne: “Tshiena mua kudienzela tshintu, ndi ndumbuluisha anu bu mundi ngumvua; ne dilumbuluisha dianyi ndiakane, bualu tshindi nkeba ki ndisua dianyi nkayanyi, kadi ndisua dia eu udi muntume.” “Tshiena ngenza tshintu nansha tshimue ku disua dianyi nkayanyi; kadi, ndi ngamba malu aa amu bu mudi Tatu muandongeshe.”​—Yone 5:30; 8:28; 1 Kolinto 11:3.

5. Mu dikumbaja bivua bamulondi bende bakengela, ntshilejilu kayi tshidi Yezu mushile balume?

⁵ Ebi bidi biumvuija tshinyi kudi balume? Bidi biumvuija se: tshilejilu tshidibu ne bua kulonda nKristo, uvua pa tshibidilu ukokela Tatuende. Tshilejilu, amu bu mudi Yehowa mupeshe bifukibua bionso bidi ne muoyo pa buloba biakudia, Yezu wakapesha bamulondi bende biakudia. Kakalengulula nansha kakese bua kubapetesha bintu bia ku mubidi bivuabo bakengela menemene. Bishima biende biakenzaye pa kudiisha bantu 5 000 ne bantu 4 000 bidi tshijadiki tshia ditabalela diende dia bantu ne diangata bujitu buende ne mushinga. (Mako 6:35-44; 8:1-9) Bia muomumue, lelu’eu, mulombodi wa dîku udi ne bua kuambula bujitu bua kupetesha ba mu nzubu wende bintu bia ku mubidi bidibo bakengela. Kadi, bujitu ebu budi bushikila amu apa anyi?​—1 Timote 5:8.

6. (a) Mbinganyi bia mushinga bidi bena dîku bakengela bua kubakumbajila? (b) Mmunyi mudi balume ne ba-tatu mua kuleja busunguluji?

⁶ Mêku adi kabidi ne bikuabu bintu bia mushinga mukole bidiwo akengela, anu muvua Yezu mubileje patoke. Adi akengela bintu bia mu nyuma ne nsombelu wa kunangibua. (Dutelonome 8:3; Matayi 4:4) Tudi ne buenzeji kampanda bamue kudi bakuabu, mu dîku ne mu tshisumbu kabidi. Tudi tukengela bulombodi buimpe bua kutusakabu ku dikala bakoleshi ba bakuetu mu nyuma. Mu muanda eu, balume ne ba-tatu ke badi ne mudimu munene wa kukumbaja​—nangananga pikalabo bakulu peshi basadidi ba midimu. Baledi badi badikoleshila bana nkayabu kabayi ne muena dibaka nabu, badi bakengela ngikadilu ya muomumue padibu bambuluisha bana babu balela. Baledi badi ne bua kumvua, ki ng’amu bidi bena dîku diabu bamba, kadi, ne bidibo kabayi bamba patoke kabidi. Ebi bidi bilomba busunguluji, mêba, ne lutulu. Aka nkamue ka ku mabingila akasaka Petelo bua kuamba ne: balume badi ne bua kuikala batabuluke peshi bena kutabalela ne kusomba ne bakaji babu bilondeshile dimanya.​—1 Timote 3:4, 5, 12; 1 Petelo 3:7.

Njiwu ya kuepuka

7, 8. (a) Ntshinyi tshidi tshikengela kuenza bikala dîku disue kuepuka njiwu ya dinyanguka mu nyuma? (b) Pa kumusha ntuadijilu muimpe mu lubilu lua bena nkristo, ntshinyi tshidi tshikengedibua? (Matayi 24:13)

⁷ Bua tshinyi kutabalela dishindama mu malu a mu nyuma dia dîku kudi ne mushinga mukole? Tuanjibi kufila tshilejilu mu muanda eu pa kudiebeja nunku: Bua tshinyi bidi bia mushinga bua muendeshi wa mazuwa kukonkonona ne ntema mikole tuarte tuende tuleji tua njila padiye wendesha mazuwa mu mâyi mudi bia njiwu bidi mua kuanyanga. Mu Août 1992, mazuwa a Queen Elizabeth 2 (QE2), avua mu lubilu lukole, akabuela mu muaba muvua mabula a tshisenga ne mabue, utu bilema bia buendeshi bienzeka ku musangu ne ku musangu. Muntu kampanda uvua musombele muaba eu udi umvuija ne: “Ngendu mivule ya mazuwa itu itamba kukosekela muaba eu wa manùnda manùnda.” Mazuwa a QE2 akadituta ku mabue a muinshi mua mâyi. Bivua tshilema tshinene tshiakafikisha ku bipeta bitambe bubi. Tshia bisatu tshia tshitaata tshidi tshienza mazuwa tshiakabuyika bibi bitambe, ne mazuwa akabomba panshi munkatshi mua mbingu mivule bua kualongololabu.

⁸ Bia muomumue, bikala “muendeshi” wa dîku kayi ukonkonona ne ntema karte kende, Dîyi dia Nzambi, dîku diende didi mua kusama mu nyuma. Bua mukulu anyi musadidi wa midimu, tshipeta tshibi tshidi mua kuikala kujimija masanka a mudimu mu tshisumbu ne pamu’apa kuenzela bakuabu bena mu dîku diende bibi bitambe. Nenku, muena nkristo yonso udi ne bua kutabalela muanda eu, kêna mua kusankila mu mmuenenu wa se: nsombelu wende wa mu nyuma mmulenga mutambe, anyi kueyemena bikadilu biende bimpe bia didilongela ne bia mitalu mu mudimu bivuaye nabi kale nansha. Mu lubilu luetu lua bena nkristo, kabiena amu bikumbane bua kutuadija bimpe, kadi tudi ne bua kujikija luendu luetu biakane.​—1 Kolinto 9:24-27; 1 Timote 1:19.

9. (a) Didilongela dia muntu pa nkayende didi ne mushinga kayi? (b) Nnkonko kayi ya meji itudi ne bua kudikonka?

⁹ Bua kuepuka manùnda a tshibuebue, mabue ne mabula a tshisenga bia mu nyuma, bidi bikengela kulamata dituku dionso ku “tuarte” tuetu bimpe pa kulonga Dîyi dia Nzambi ku musangu ne ku musangu. Katuena mua kushala beyemena amu ku dilonga dia malu a ntuadijilu diakatubueja mu bulelela. Makanda etu a mu nyuma adi alondeshila programme muakanyine ne wa pa tshibidilu wa dilonga ne wa dipatuka mu buambi. Tshilejilu, bu mutudi mpindieu mu dilonga dia mu tshisumbu dia Tshibumba tshia Nsentedi ne nimero eu mu bianza, tudi mua kudiebeja bua se: ‘Bushuwa, meme anyi pamue ne dîku dianyi, tuvuaku balonge tshiena-bualu etshi, babale mvese ne beleela meji pa mushindu wa kutumika nayi anyi? Peshi tudi amu bela tushonyi patupu muinshi mua mandamuna? Tuvua pamu’apa balengulule nansha bua kubala tshiena-bualu etshi kumpala kua kubuela mu tshisangilu anyi?’ Mandamuna mafila ne bululame ku nkonko eyi adi mua kutusaka bua kuela meji menemene pa bidi bitangila bibidilu bietu bia dilonga ne dijinga dikole ditudi nadi dia kudiakaja​—bikalabi bikengedibua.​—Ebelu 5:12-14.

10. Bua tshinyi didikonkonona didi ne mushinga mukole?

¹⁰ Bua tshinyi didikonkonona dia mushindu’eu didi ne mushinga? Bualu tudi ne muoyo mu bulongolodi budi bukokesha kudi lungenyi lua Satana, budi mu mishindu misokome kabukabu, buteta mua kubutula ditabuja dietu kudi Nzambi ne mu malaya ende. Mbulongolodi budi busua kutuina ne kasuki mu midimu mivule ya ku mubidi, mushindu wa kupangila dîba dikumbane dia kuditatshisha bua bintu bia mu nyuma bitudi tukengela. Nenku, tudi mua kudiebeja bua se: ‘Dîku dianyi didi ne makanda a mu nyuma anyi? Ndiku ne makanda a mu nyuma mudibi bikengela menemene bu mundi muledi anyi? Bu mutudi dîku, tudiku tudima bukole bua mu nyuma budi buinyika tshieledi tshia lungenyi ne budi butuambuluisha bua kuangata mapangadika mashindamene pa buakane ne bulamatshi ku mikenji anyi?’​—Efeso 4:23, 24.

11. Bua tshinyi bisangilu bia bena nkristo bidi bipetesha masanka a mu nyuma? Fila tshilejilu.

¹¹ Tshisangilu tshionso tshitudi tubuela tshidi ne bua kukolesha makanda etu a mu nyuma. Mêba aa a mushinga mukole atudi tupitshisha mu Nzubu wa Bukalenge anyi mu dilonga dia mukanda dia mu tshisumbu adi atuambuluisha bua kukankamana kunyima kua mulongolongo wa mêba atudi bapitshishe mu dikeba bintu bia ku mubidi bia kudikuatshisha nabi bua kuikala ne muoyo mu bulongolodi ebu bubi bua Satana. Ndikankamana dia mushindu kayipu, tshilejilu, dituapeta ku dilonga dia mukanda wa Le plus grand homme de tous les temps! Ebi nebituambuluishe bua kukolesha dimanya dietu didi ditangila Yezu, nsombelu wende, ne mudimu wende. Netubale ne ntema mvese idi mitela, tudienzele makebulula a pa nkayetu, nenku, netulongele bivule ku tshilejilu tshishiya kudi Yezu.​—Ebelu 12:1-3; 1 Petelo 2:21.

12. Mmunyi mudi mudimu wa budimi usokolola dishindama dietu mu nyuma?

¹² Tshisokolodi tshilenga tshitambe tshia nshindaminu wetu mu nyuma mmudimu wa bena-nkristo. Bua kunanukila mu bumanyishi buetu bua patoke anyi bua mu mpukapuka, nansha patudi kumpala kua bantu badi bapetula anyi batontolola mukenji wetu patoke, tudi tukengela kuikala basakibue kudi tubingila tuimpe, ke dinanga bua Nzambi ne bua bantu netu. Pa tshibidilu, muntu nansha umue katu usanka padibu bamuipata, ne ke tshitu mene tshienzeka mu mudimu wetu wa budimi. Kadi, tudi ne bua kuvuluka se: ki ntuetu badibu bipata to, apo, lumu luimpe ke ludibu babenga. Yezu udi wamba ne: “Bianukina bena bulongolodi ebu, nudi bamanye se: bavua bankine diambedi kabayi banji kunukina. Bu nuenu bikale bena bulongolodi ebu, bena bulongolodi ebu bavua kunanga babo; kadi munudi kanuyi bena bulongolodi ebu ne bu mundi munusungule mu ba mu bulongolodi ebu, bena bulongolodi ebu badi banukina. . . . Kadi, nebanuenzele malu aa wonso anu bua dîna dianyi, bualu ki mbamanye eu wakantuma.”​—Yone 15:18-21.

Bienzedi bidi bifila mukenji muneme kupita miaku

13. Mmunyi mudi muntu umu’epele mua kunyanga ngikadilu wa dishindama mu malu a mu nyuma wa dîku dijima?

¹³ Ntshinyi tshidi tshienzeka mu dîku bikala benamu buonso banemeka mikenji ya bulongame ne mankenda a mu nzubu, pa kumusha muntu umu’epele? Dituku didi mvula uloka, benamu buonso badi badikolesha bua kubenga kubueja bitotshi mu nzubu, kadi, amu pa kumusha eu udi kayi uditashisha bua kuenza nunku. Bitotshi bia mu makasa bidi bitampakana miaba yonso bidi bileja patoke dilengulula dia muena tshibengu au, udi utentakajila bakuabu mudimu wa patupu. Bidi kabidi bia muomumue bua dishindama dietu mu nyuma. Muntu muena budinangi anyi mulenguludi wa malu udi mua kunyanga ngikadilu wa dishindama mu malu a mu nyuma wa dîku dijima. Bena dîku buonso, kabiyi amu baledi, badi ne bua kudikolesha bua kumuenesha mmuenenu wa Kristo. Ndikankamija kayipu padi buonso bakuata mudimu pamue ne lungenyi lushindamija pa muoyo wa kashidi! Ngikadilu wa dîku edi ng’wa dishindama mu nyuma (kadi ki ng’wa didisankisha ku mubidi to). Dilengulula dia malu a mu nyuma kadiena dimueneka kudi bena mu nzubu wa mushindu’eu.​—Muambi 7:16; 1 Petelo 4:1, 2.

14. Mbintu kayi bia ku mubidi bidi Satana utulobesha nabi pa kututekelabi mu njila wetu?

¹⁴ Buonso buetu tutu tukengela kupeta bintu bia ku mubidi bia nshindamenu bua kukuatshisha muoyo wetu ku dituku ne ku dituku. (Matayi 6:11, 30-32) Kadi, misangu mivule, bitudi tukengela bidi bidiatakajibua kudi bitudi tujinga. Tshilejilu, bulongolodi bua Satana budi butulobesha ne tuntu tua mukodi, bisanji ne biamu kabukabu. Bituakengela misangu yonso kupeta mishindu ya bintu bionso bipiabipia, katuakusankishibua to, bualu, bipiabipia bidi bivua diakamue bikulukulu padi bikuabu bipiabipia bipatuka. Bangenda-mushinga badi batumika ne bintu biabu bu padi tshintu tshidi tshinyunguluka katshiyi mua kuimana nansha kakese. Badi batusaka ku dipeta mfranga mivule bua kusankisha bijingajinga bietu bidi kabiyi bijika. Ebi bidi mua kulela munda muetu “bijingajinga bivule bia patupu ne bia njiwu,” anyi “nkuka mivule ya bupale ne ya njiwu.” Bu tshipeta, nsombelu wa ditenkakajibua udi mua kutushila amu mêba matambe bukese bua midimu ya mu nyuma.​—1 Timote 6:9, 10; Bible de Jérusalem.

15. Mmushindu kayi udi tshilejilu tshia mfumu wa dîku ne mushinga mukole?

¹⁵ Apa kabidi, tshilejilu tshidi mfumu wa dîku dia bena-nkristo ufila tshidi ne mushinga mukole. Mmuenenu wende wa pankatshikatshi bua bidi bitangila majitu ende a ku mubidi ne a mu nyuma udi ne bua kusaka bakuabu bena dîku. Nebikale njiwu bushuwa pikala tatu ufila dilongesha dimpe dia mukana patupu, kadi kayi wenza malu adi umvuangana ne dilongesha diende. Ndekelu wa bionso, bana badi bamuangata bu muntu udi wamba ne: “Enzayi bindi ngamba, kadi kanulondi bindi ngenza.” Bia muomumue, mukulu anyi musadidi wa mudimu udi ukankamija bakuabu bua kuenza mudimu wa ku nzubu ne ku nzubu, kadi kayi upatuka pa tshibidilu ne bena dîku diende mu mudimu eu, neajimije diakamue dieyemenyibua, mu dîku ne mu tshisumbu kabidi.​—1 Kolinto 15:58; fuanyikija ne Matayi 23:3.

16. Nnkonko kayi itudi ne bua kudiebeja?

¹⁶ Nenku, tudi mua kukonkonona nsombelu wetu bua diakalenga dietu. Tudiku amu tuditatshisha bua kukumbaja bipatshila bia ku mubidi, eku tulengulula dikulumpa dietu dia mu nyuma anyi? Tudiku amu tuenda tulubuluka mu mianda ya mu bulongolodi ebu, eku tupingana tshianyima mu tshisumbu anyi? Tuvuluke mubelu eu wa Paulo: “Dîyi edi ndia kueyemenyibua. Pikala muntu wipatshila mudimu wa mutangidi, udi ujinga mudimu mulenga.” (1 Timote 3:1) Tshipatshila tshia kuikala ne mudimu mu tshisumbu tshidi tshileja dishindama dietu mu nyuma kupita muanzu kampanda mu mudimu wa ku mubidi. Tudi ne bua kutabalela bua kulama mmuenenu wa pankatshikatshi, bua mfumu’etu wa mudimu kavu kutuangata ne mushinga mupitshidile, bivue kumueneka bu tuvua baditshipe kudiye, kabiyi kudi Yehowa.​—Matayi 6:24.

Diyukidilangana dimpe didi dikolesha dishindama mu malu a mu nyuma

17. Ntshinyi tshidi tshiambuluisha bua kudima dinanga dilelela mu dîku?

¹⁷ Miliyo ne miliyo ya nzubu ya bena mêku lelu’eu mmilue bu nzubu ya tshiala-benyi. Mmushindu kayi? Bena dîku badi balukila ku mabo amu bua kulala ne kudia, pashishe kuela nyima ne lukasa luonso. Badi badisangisha anu ku mpukapuka ku mesa amue bua kudia. Mushinga wa dikalaku dia dîku mmumane kubomboka. Tshipeta tshidi tshinyi? Diyukidilangana didi dipangika, kamuena nsombi ya nsongo. Ne ebi bidi bifikisha pamu’apa ku dipanga kutabalela bena dîku bakuabu, dipanga kutabalelangana dijima. Patudi banangangane bamue ne bakuabu, tudi tuangata dîba dia kuyukidilangana ne kutelejangana. Tudi tukankamijangana ne tuambuluishangana. Tshitupa etshi tshia kushindama kuetu mu malu a mu nyuma tshidi tshilomba diyukidilangana dimpe pankatshi pa bena dibaka, pa baledi ne bana.b Bidi bilomba dîba ne bukalanga bua kukankamijangana bamue ne bakuabu mua kuabanyangana masanka, kulondelangana malu mamona, ne kumanyishangana ntatu.​—1 Kolinto 13:4-8; Yakobo 1:19.

18. (a) Ntshinyi tshitu misangu mivule tshipumbishi tshinene bua diyukidilangana? (b) Malanda masheme mmibakila pa tshinyi?

¹⁸ Diyukidilangana dimpe didi dilomba dîba ne madikolela. Kudi kumvuija kulama dîba dia kuakula ne kutelejangana. Tshimue tshia ku bipumbishi binene ke televizion, udi utekibua pa muaba munene ne udia mêba a mushinga mukole mu mêku mavule. Eu nndobo mutuela muakana​—udi mukokeshibue kudi televizion peshi wewe ke udi mukokeshe televizion? Kukokesha televizion kudi kulomba dipangadika dikole​—nangananga disua dikole dia kumukanga. Kuenza nunku nekutunzuluile njila wa kuteleja bena dîku dietu, kabidi ne bana betu ba balume ne ba bakaji mu ditabuja. Malanda masheme adi alomba diyukidilangana dimpe, didikolesha bua kutelejangana bamue ne bakuabu, kumanyishangana bitudi tukengela ne bitudi tusankila, kuambilangana mushindu utudi tuanyisha bintu bilenga bionso bidibo batuenzela. Mu mêyi makuabu, diyukidilangana didi diibaka didi dileja se: tudi tuanyisha bakuabu ne tubangata ne mushinga.​—Nsumuinu 31:28, 29.

19, 20. Netuenze tshinyi bituikala tutabalelangana buonso buetu mu dîku?

¹⁹ Nanku, bitualeja ditabalelangana mu dîku​—katuyi tulengulula nansha bena dîku dietu badi kabayi bena kuitabuja—​netuenze bivule bua kuibakangana ne kulama dishindama dietu mu malu a mu nyuma. Mu ndongoluelu wa dîku, tudi ne bua kulonda mubelu eu wa Petelo: “Ndekelu wa bionso, nuikale buonso buenu ne mmuenenu wa muomumue mu tshieledi tshia lungenyi, pa kuleja diditeka dia pa muaba wa bakuabu, pa kuikala ne disuangana dia buena muntu, luse, budipuekeshi mu tshieledi tshia lungenyi, kanupingaji bubi ku bubi anyi tshipendu ku tshipendu, kadi, nubeneshe, bualu nuakabikidibua bua bualu ebu, bua numone mua kupiana dibenesha.”​—1 Petelo 3:8, 9.

²⁰ Tudi mua kupeta dibenesha dia kudi Yehowa mpindieu bituenza madikolela bua kulama makanda etu a mu nyuma, ne ebi bidi mua kutuambuluisha bua kupiana dibenesha dia kudiye mu matuku atshilualua, patuapeta dipa dia muoyo wa kashidi mu mparadizu pa buloba. Kudi bikuabu bintu bitudi mua kuenza bua kuambuluishangana mu nyuma bu mutudi bena dîku dimue. Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshiakule bua masanka adi apetshibua pa kuenza midimu pamue mu dîku.​—Luka 23:43; Buakabuluibua 21:1-4.

[Mêyi adi kuinshi]

Utshidi muvuluke anyi?

◻ Dishindama mu nyuma ntshinyi?

◻ Mmunyi mudi mfumu wa dîku mua kuidikija tshilejilu tshia Kristo?

◻ Mmunyi mutudi mua kuepuka njiwu idi ifimpakaja dishindama dietu mu nyuma?

◻ Ntshinyi tshidi mua kunyanga ngikadilu wa dishindama mu nyuma wa dîku?

◻ Bua tshinyi diyukidilangana dimpe didi ne mushinga mukole?

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Kubuela mu dilonga dia mukanda dia mu tshisumbu kudi kukolesha dîku mu nyuma