TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w94 1/1 dib. 28-31
  • Ngapetshi tshiuma tshia mushinga mukole

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Ngapetshi tshiuma tshia mushinga mukole
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Malu a kale a dîku dietu
  • Dipeta dia tshiuma tshilelela
  • Mu ngendu ya buambi ne tatu
  • Mateta kabukabu
  • Disadila mu Adelaide
  • Ndi mulonge malu mu nsombelu wanyi mujima
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2004
  • Nkayanyi kadi tshiyi mulekela nansha kakese
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
  • Dilonda dikasa dia baledi banyi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
  • Mufikishi wa butoke mu matunga mavule
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2000
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
w94 1/1 dib. 28-31

Ngapetshi tshiuma tshia mushinga mukole

BILONDA KUDI FLORENCE WIDDOWSON

Bu mukavua butuku pa kuila, tuakangata dipangadika dia kutudila pabuipi ne kajiba kampanda ka mâyi. Muaba eu kawuvua mukumbanyine bua bakaji babidi kuikalabu nkayabu to, kadi tuakela meji se: uvua mua kutukuba bua butuku bumuepele. Pamvua muditua mu diasa ntenta, Marjorie yeye, uvua ulamba biakudi bietu bia dilolo.

PANGAKAJIKIJA kujiika tshipanda tshia ndekelu mu ntenta, mêsu anyi akamona tshintu tshinyunga pabuipi ne tshikuku tshia mutshi tshifike. “Wamonyi pebe tshintu tshidi tshinyunga ku tshikuku tshia mutshi tshiatshia anyi?” Ke mungebejile Marjorie ne dîyi dikole.

“Tòo,” ke muakangadamunaye ne dîyi dikole upampakana.

“Bimpe, bushuwa tshintu ntshinyunge menemene,” ke munngakakula ne dîyi dikole. “Mpesha mbidiki!”

Ne mbidiki mukuata ku tshianza, kasuyi pa dikaya, nngakaya mutangila ku kajiba ka mâyi. Pangakafika pabuipi buludiludi ne tshikuku tshia mutshi, muntu kampanda wakajatuka panshi kunyima kuatshi!

“Mâyi a mu kajiba aka mmempe bua kunua anyi?” Ke munngakadiangana mukana.

“Tòo, ki mmimpe to,” ke muakangandamunaye ne dîyi dinene, “kadi, biwikala ujinga mâyi a kunua, nenkupeteshe makese.”

Ne lukasa luonso, nngakabenga dilomba diende edi, ne nngakasanka bikole, bualu wakakudimuka diakamue ne kuyaye. Eku nzakala, nngakaalukila ne lukasa luonso ne nngakalondela Marjorie tshivua tshienzeke. Tuakajula ntenta eu mu lubilu, kumuambula, ne kuya. Kunyima, bakatumanyisha ne: muntu awu uvua mupatukilaku mu buloko.

Nansha muvua bakebi ba or basa pa tshibidilu yabo ntenta mu miaba ivua or mu Australie kale, mu 1937, tuvua petu bakebi ba or ba mushindu mushilangane. Tuvua tukeba bantu bavua ne mushinga mukole bua Nzambi.

Malu a kale a dîku dietu

Kukadi kupite bidimu lukama, tatu uvua nsenda wa biamu mu musoko mukese wa Porepunkah mu tshimenga tshia Victoria. Ngakaledibua muaba eu mu 1895, ne ngakakolela pamue ne bakulu banyi ba balume banayi pabuipi ne musulu wa Ovens, kuinshi kua mukuna wa Buffalo. Baledi banyi bavua pa tshibidilu batantshila Ekleziya wa Union, ne mvua mbuela mu kalasa ka mu dia lumingu, muvua tatu muikale mulombodi.

Mu 1909, tshipepele tshikole tshia tshinyangu tshiakatuta tshiakajuula disama dia mutshima kudi mamu ne wakafuila mu maboko a tatuanyi. Pashishe, ku ntuadijilu, mu 1914, umue wa ku bakulu banyi ba balume wakumbuka ku nzubu, kunyima kua mêba makese, bakalua nende kutudi​—tshitalu. Uvua mudiowe. Dibungama dietu diakalua dinene bu muvua ekleziya ulongesha ne: inferno uvua umuindila, bualu kudishipa bavua bakuangata bu mpekato ukena kulekedibua.

Ku ndekelu kua tshidimu, Mvita ya Kumpala ya Buloba bujima yakabudika, ne babidi ba ku bakulu banyi ba balume bakadifundisha bua kuya kutumika mu matunga menyi. Ngumu ya dishipangana ne dikengesha bantu ivua ikuatshisha buôwa bikole, e kusakayi ne lukasa luonso nsongakaji isambombo ya kutudi, pamue ne tatu, bua kutuadija kulonga mukanda wa mu Bible wa Yone.

Dipeta dia tshiuma tshilelela

Ellen Hudson uvua ne mukanda wa Le temps est proche mufunda kudi Charles Taze Russell. Disankidila diende bua mukanda eu divua ne buenzeji bukole pa bakuabu bena mu tshisumbu tshietu. Pakamanyaye se: mukanda eu uvua umue wa ku mulongolongo wa mikanda isambombo ivua ne tshiena-bualu tshia Etudes des Ecritures, wakatuma mukanda ku biro bia Association Internationale des Etudiants de la Bible ku Melbourne ne kulomba mikuabu mikanda ya kudiyi. Tshisumbu tshietu tshiakanyisha bua kutumika ne mukanda wa kumpala wa Le divin plan des âges, mu malonga etu a ku lumingu ku lumingu.

Anjibi kufuanyikija disanka divua nadi tatu ne dimvua nadi panyi patuakajingulula se: inferno wa kapia katuku to. Buôwa bua se: tutu uvua mu kapia ka inferno buakajika. Tuakajingulula bulelela bua se: bafue ki mbamanye bualu nansha bumue, badi’anu bu balale tulu, ne kabena ne muoyo muaba kampanda udibo mu dikenga to. (Muambi 9:5, 10; Yone 11:11-14) Bamue bena mu tshisumbu tshietu tshia dilonga dia Bible bakapangadija bua kuya kumanyisha bena mutumba netu malelela atuvua tulonga. Tuakaya ku nzubu ivua pabuipi, kadi, tuvua tutumika ne makalu ne kabalu kamue kavua kakoka ditempu dia nkata ibidi bua kuya kudi aba bavua mu bimenga.

Nngakalabula bua musangu wa kumpala mudimu wa buambi wa ku nzubu ne ku nzubu dituku dia difesto dia Armistice, dia 11 Kasuabanga 1918. Basatu ba kutudi bavua mu tshisumbu tshietu tshia dilonga bakenza luendu lua kilometre 80 bua kufika ku tshimenga tshia Wangaratta bua kuabanya trakte wa Tribune du peuple. Bidimu biakalonda, pamvua mu buambi mu umue wa ku miaba idi munda mua ditunga mutuvua tutumika, nngakamona bualu budi bufunda ku mbangilu eku.

Mu 1919, nngakabuela mu mpuilu wa balongi ba Bible mu Melbourne. Muin’emu, mu dia 22 Tshisanga 1919, ngakaleja tshimanyinu tshia kuditshipa kuanyi kudi Yehowa pa kuinyibua mu mâyi. Difesto edi dia mu nyuma diakakolesha dianyisha dianyi bua tshiuma tshia mu nyuma tshia Bukalenge bua mu mawulu ne bua bulongolodi bua Yehowa pa buloba bujima.​—Matayi 13:44.

Tshiakapingana diakamue ku nzubu kunyima kua mpuilu to, kadi, ngakanyisha dilomba dia kupetangana ne Jane Nicholson, mumanyishi wa ku dîba ne ku dîba bua kudifila mu buambi mu ngondo awu mujima. Muaba wetu wakutumikila uvua wa ba-bidime ne bamunyi bavua ku muelelu kua musulu wa King. Mu bidimu bikese biakalonda, muaba eu wa mikuna wakalua muaba wa kulongoluela film wa The Man From Snowy River.

Mu 1921, tuakapeta mukanda muimpe wa The Harp of God (Lunzenze lua Nzambi), uvua wambuluisha bua kulonga Bible. Pakatuadija tatu kutumika nawu bu mukanda wa kulongesha nawu mu kalasa kende ka mu dia lumingu, baledi bavule bakabenga ne bakamulomba bua alekele mudimu wende. Nenku, diakamue, ke tshiakenzaye. Kunyima tuakapeta mukanda mukese wa Inferno, uvua ne nkonko eyi pa tshizubu tshiawu ivua ikemesha: “Ntshinyi tshidiye? Mbanganyi badimu? Badi mua kupatukamu anyi?” Bijadiki bitokesha bia mu Bible bivua bifidibue pa bualu ebu, biakalenga tatu ku muoyo, diakamue wakatuadija kuabanya mikanda eyi ku nzubu ne ku nzubu. Wakafila 100 ya kudiyi mu musoko wetu ne mu misoko ya ku bamfumu ivua pabuipi.

Mu ngendu ya buambi ne tatu

Ndekelu wa bionso, tatu wakasumba mashinyi bua kutuadila bantu bavua mu miaba mikuabu lumu lua Bukalenge. Bu muvuaye nsenda wa biamu, uvua nangananga muibidilangane ne tubalu, nanku ngakavua muendeshi wa mashinyi. Ku ntuadijilu, tuvua tulala butuku mu nzubu ya tshilala-benyi. Kunyima kua katupa kîpi, biakamueneka se: bivua bitudisha mfranga ya bungi, ne tuakatuadija kulala mu ntenta pambelu.

Tatu wakashikika nkuasa wa kumpala kua mashinyi mushindu wa se: ikale mubasame ne nunku, mvua mua kupeta mushindu wa kulala mu mashinyi. Tuakasa ntenta mukese bua tatu kuikalaye ulalamu. Kunyima kua kulala pambelu mu ntenta munkatshi mua mbingu mivule, tuakaalukila ku Porepunkah, kuvua tatu ne bua kunzulula tshiakabidi ditanda diende dia bu-nsenda. Bivua bitukemesha bikole muvua basumbi ba bintu bikalaku misangu yonso bavule. Ne abi, bivua bitupetesha mfranga mikumbanyine bua luendu luetu lua buambi luvua lulonda.

Bantu bakane bavule badiakaje bua kututeleja bavua bandamuna bimpe ku makumbula etu ne pashishe, bavua banyisha malonga a Bible a ku nzubu. Kudi mpindieu bisumbu muanda-mutekete bidi ne nzubu yabi ya Bukalenge mu muaba uvua tshisumbu tshietu tshikese tshia mu Porepunkah tshisadila ku ntuadijilu. Eyowa, nnganyi udi mua kupepeja “dituku dia bintu bikese”?​—Zekâya 4:10.

Mu 1931, tatu ne meme, tuakenza luendu lua kilometre 300 mu mashinyi mu njila mibi bua kubuela mu mpuilu wa pa buende, mutuakangata dîna dietu dipiadipia dia “Bantemu ba Yehowa.” Buonso buetu tuakasanka bua dîna edi dia mu Mifundu dia pa buadi. (Yeshayi 43:10-12) Diakatusunguluja menemene kupita dia “Balongi ba Bible pa buloba bujima,” dituvua bamanyike too ne ku tshikondo atshi.

Dituku kampanda, pamvua mu buambi mu tshimenga tshia Bethanga, ngakatutakena ne pastere wa ekleziya anglikane wa muaba awu. Wakafika munda, pashishe wakatuadija kukeba mikanda yetu mivule ituvua bashile bantu, e kuyilombaye ne tshipatshila tshia kuyinyenga. Kunyima, wakayosha patoke mu muaba munene wa tshimenga. Kadi, bualu buvuaye kayi mutekemene, bipeta bibi bia muanda eu biakamualukidila.

Kunyima kua meme mumane kufundila biro bia filiale wa Société bualu ebu buakenzeka, mukanda wakafundibua mu bikandakanda bua kupiisha bualu buvua mfumu eu wa ekleziya muenze. Kabidi, bakalongolola bua mashinyi a Bantemu kuabanyawu mukanda awu mu distrike dijima. Tatu ne meme patuakalukila bua kukumbula tshiakabidi tshimenga atshi, tuakafila mikanda ya bungi kupita kumpala. Bena mu bimenga bavua ne dijinga dikole dia kumanya malu avua mu “mikanda mikandika” eyi!

Muntu wa kumpala wakupukila bulelela bua mu Bible ku nord-est wa Victoria bu tshipeta tshia buambi buetu uvua Milton Gibb. Pankatshi pa makumbula etu, uvua ulonga menemene mikanda yonso ya Société ituvua tumushila. Mu dimue dialukila dia ku makumbula etu, wakatukemesha pakambaye ne: “Ndi mpindieu umue wa ku balongi benu.”

Nansha mumvua musanke bua dipangadika diende, ngakumvuija ne: “Tòo, Milton. Kuena mua kuikala nansha kakese umue wa ku balongi banyi.”

“Bimpe, nanku, ndi umue wa ku balongi ba Rutherford [tshikondo atshi uvua mulombodi wa Société Watch Tower].”

Nngakamba tshiakabidi ne: “Tòo, kuena umue wa ku balongi ba Rutherford nansha, kadi ndi ntekemena ne: udi umue wa ku balongi ba Kristo.”

Milton Gibb wakajadika muvuaye umue wa ku biuma bia mushinga mukole unngakapitshishila bidimu bivule bua kumukeba. Yeye ne babidi ba ku bana bende ba balume mbakulu bena nkristo ne bena dîku diende bakuabo mbena mitalu mu tshisumbu.

Mateta kabukabu

Nansha muvuabu bakandike mudimu wa Bantemu ba Yehowa mu Australie mu ngondo wa Tshiongo 1941, tuakatungunuka ne mudimu wa buambi, tutumika anu ne Bible. Pashishe, mudimu wanyi wa bumpanda-njila peshi wa ku dîba ne ku dîba, ngakanji kuwimanyika pangakabikidibua kuetu bua kukuba tatu uvua usama bikole. Kunyima, meme panyi ngakasama ne abi bivua bikengela dipandibua dinene. Dijika dia disama dianyi diakanenga matuku a bungi, kadi, nngakamona bulelela bua dilaya dia Nzambi edi: “Tshiena nkulekela nansha kakese, tshiena nkushiya tshianana.” (Ebelu 13:5, Mukanda wa Nzambi) Muanetu kampanda wa bakaji muena nkristo wakanjadikila tshiakabidi, wamba ne: “Vuluka, Flo, musangu nansha umue kutu nkayebe. Ne wewe ne Yehowa nutu anu nutshimuna.”

Pashishe, disama dia ndekelu dia tatu diakalua, e kunengadi mbingu 13. Mu dia 26 Kashipu 1946, wakabuikila mêsu ende mu lufu. Muoyo wende uvua muwule tente ne disanka ne ditekemena diende divua dia kuya mu diulu. (Filipoi 3:14) Nanku, pangakakumbaja bidimu 51, ngakadishadila, bualu mvua mupitshishe tshitupa tshinene tshia bidimu bianyi bishale pamue ne tatuanyi. Pashishe, ngakapetangana ne bayanyi uvua ne bua kunsela matuku avua ne bua kulua. Tuakaselangana mu 1947 ne kutuadija pamue mudimu wa bumpanda-njila. Kadi, tshikondo atshi tshia disanka katshiakanenga, bualu wakapeta disama mu tujilu tua buongo buende mu 1953 ne wakalua mulema.

Ngakuilu wa bayanyi wakanyanguka bikole, ne biakakola menemene bua kuyukidilangana nende. Ke bualu buvua bukole mu dimutabalela. Madikolela avua akengela kuenza mu tshieledi tshia lungenyi bua kuteta kumvua tshivuaye uditatshisha bua kuakula avua bushuwa atonda. Nansha mutuvua basombele muaba muditole kule muvua tshisumbu katshiyi pepi, Yehowa kakatulekela mu kupita kua bidimu ebi bia mateta to. Mvua mpeta pa dîba mamanyisha wonso mapiamapia a bulongolodi, bia muomumue, mvua ntungunuka ne kupeta biakudia bia mu nyuma mu Tshibumba tshia Nsentedi ne Réveillez-vous! Mu dia 29 Tshisua-munene 1957, bayanyi munanga wakafua.

Disadila mu Adelaide

Musangu eu kabidi mvu’anu nkayanyi. Ntshinyi tshimvua ne bua kuenza? Bavuaku mua kunganyisha tshiakabidi bu musadidi wa ku dîba ne ku dîba kunyima kua meme mumane kuimanyika mudimu eu munkatshi mua bidimu bitue ku bitanu anyi? Nngakanyishibua, nanku, ngakasumbisha nzubu wanyi, pashishe, ngakatuadija mudimu wa bumpanda-njila mu Adelaide, tshimamuende wa bukalenge tshia Australie wa ku Sud. Tshikondo atshi, bampanda-njila bavua bakengedibua, ne bakantuma mu tshisumbu tshivua ne bua kuenzeka matuku avua ne bua kulua.

Bu mumvua nngumvua buôwa bua kuendesha mashinyi mu tshimenga etshi muvuawu mavule, ngakaapanyisha ne kutuadija kutumika tshiakabidi ne dikalu. Ngakatumika nadi too ne pangakakumbaja bidimu 86, ngakamanyika muaba awu bu “ka inabanza kakese pa dikalu dia bleu.” Mu kupita kua matuku, ngakatuadija kutshina miaba ivua mashinyi mavule atamba kupitshila; nkata wa kumpala wa dikalu dianyi ukavua unyungakana pa tshibidilu. Diakabi dia ndekelu diakenzeka dîba kampanda dia dilolo pangakadishinda mu mitshi. ‘Musangu eu ng’wanyi wa ndekelu,’ ke mungakadiambila, ne nenku ngakatuadija tshiakabidi kutumika ne makasa anyi abidi.

Kunyima kua bidimu bikese, pamvua nya bua kubuela mu mpuilu wa distrike, mikolo yanyi yakatuadija kuteketangana, ne bua muanda eu, bakampanda misangu ibidi pa masangu a lukundu luanyi. Mvua bimpe kunyima kua dipandibua edi too ne pakanshinda mbua munene panshi. Ebi biakakengela diondopa dikole, ne kutuadijila apu, mvua nkengela amu kuendela ku dikombo bua kuya mu miaba ivua pabuipi. Tshieledi tshianyi tshia lungenyi tshivu’anu tshitumika bimpe. Amu bu muakamba mulunda wanyi kampanda ne: “Bidi bimueneka se: mubidi webe wa bukulakaje kawena mu diumvuangana ne tshieledi tshiebe tshia lungenyi tshia bunsonga.”

Mu kupita kua bidimu, ngakamona bisumbu mu Adelaide bidiunda, bimuangalaka ne bidikosolola. Nanku, mu 1983, pangakakumbaja bidimu 88, ngakumbuka ku Adelaide bua kuya kusombela pamue ne dîku kampanda ku Kyabram mu tshimenga tshia Victoria, mumvua mupitshishe bidimu dikumi bia disanka. Ntu anu ndilongolola bua kupatuka mu mudimu wa budimi; balunda banyi mu tshisumbu batu bangambula mu mashinyi bua kukumbula bantu batu pa tshibidilu bapetela bibejibeji kundi. Bantu abu batu mu mushindu muakane balua muaba udi mashinyi imana bua mpete mushindu wa kuyukidilangana nabo.

Pandi nngela dîsu ku bidimu bianyi bia muoyo bipite pa 98, ntu mvuluka ne disanka dionso balamatshi ku mikenji ne bena lulamatu aba bakatumbisha Yehowa pamue nanyi, nangananga tatuanyi. Mbimueneke amu bu se: meme ke udi munekeshe ku dinenga pa buloba kupita bena lulamatu buonso bavua beleshangana nanyi diboko mu mudimu wa bumpanda-njila. Kadi, ndisanka kayipu dintu muindile dia kudisanga pamue ne aba badi pabo ne ditekemena dia difutu dia muoyo mu Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu, eyowa tshiuma tshia mushinga mukole!

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Ngakatambushibua mu dia 22 Tshisanga 1919

[Tshimfuanyi mu dibeji 31]

Ndi anu ne disanka dia kusadila Yehowa nansha mundi nsemena ku bidimu 100

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu