Dilongesha dia Nzambi nditapulukangane ne malongesha a ba-demon
“Bamue nebalekele ditabuja, pa kuteya ntema ku mêyi a spiritu [mibi] adi apambuisha ne ku malongesha a ba-demon.”—1 TIMOTE 4:1.
1. Mmu mvita kayi mudi bena nkristo?
ANJIBI kufuanyikija bu wewe mua kupitshisha matuku ebe wonso a muoyo mu muaba udi mvita itua ipela. Mmunyi muikalabi bua muntu kampanda, padiye uya kulala, eku umvua miadi ya bingoma ne uzawuka ku miadi ya bingoma bia mukitshikitshi? Diakabi, mu bimue bitupa bia buloba, ke mudi bushuwa nsombelu udi nende bantu. Mu ngumvuilu wa mu nyuma, ke nsombelu udi nende bena nkristo. Badi mu mvita minene idi itua ipela, kukadi bidimu bu 6 000, ne mu matuku etu aa idi’amu yenda ivula. Mvita kayi ayi ya katshia ku kale? Mvita idi pankatshi pa bulelela ne mashimi, pankatshi pa dilongesha dia Nzambi ne malongesha a ba-demon. Katuena tuela nseka pa kuyibikila mushindu’eu to—bua nseke yonso ibidi, bilondeshile bienzedi bia baluishanganyi aba—mmvita ya katshi ku dînu ne ya mbutula, mu mianda yonso ya bantu.
2. (a) Bilondeshile Paulo, nseke kayi ibidi idi kayiyi yumvuangana lumue ne lukuabu? (b) Ntshinyi tshivua Paulo umvuija ku “ditabuja”?
2 Mupostolo Paulo wakatela nseke yonso ibidi ya ndululu eu pakafundilaye Timote ne: “Dîyi difila ku spiritu didi diamba diakamue ne: mu bikondo bia ku nshikidilu, bamue nebalekele ditabuja, pa kuteya ntema ku mêyi a spiritu [mibi] adi apambuisha ne ku malongesha a ba-demon.” (1 Timote 4:1) Ujadike se: malongesha a ba-demon avua ne bua kuikala nangananga ne buenzeji bukole kudi bantu mu “bikondo bia ku nshikidilu.” Amu bu muvuabi mu matuku a Paulo, tudi petu ne muoyo mu tshikondo tshia mushindu’awu. Mona kabidi tshidi tshiluisha malongesha a ba-demon: “n’ditabuja.” Apa, “ditabuja,” didi difunkuna dilongesha dia Nzambi, didi diashila pa mêyi a Nzambi adi mu Bible adi mafundisha ku spiritu munsantu. Ditabuja dia mushindu’eu ndipeshanganyi dia muoyo. Didi dilongesha muena nkristo bua kuenza disua dia Nzambi. Mbulelela budi bufikisha ku muoyo wa kashidi.—Yone 3:16; 6:40.
3. (a) Ntshinyi tshidi tshienzekela bantu badi bajiwuka mu mvita idi pankatshi pa bulelela ne mashimi? (b) Nnganyi udi mfuki wa malongesha a ba-demon?
3 Muntu yonso udi ulekela ditabuja kakupeta muoyo wa tshiendelele nansha. Badi bajiwuka mu mvita eyi. Ntshipeta kayipu tshibi buetu tuetu bua kushimibua ku malongesha a ba-demon! (Matayi 24:24) Mmunyi mutudi, muntu pa nkayende, mua kuepuka dijiwuka edi? Pa kubenga malongesha wonso a dishima, adi atumika amu bua tshipatshila tshia “mfumu wa ba-demon,” Satana Diabolo. (Matayi 12:24) Amu bu mutudi mua kubitekemena, malongesha a Satana ng’a dishima, bualu Satana “ntatu wa dishima.” (Yone 8:44) Tuanjibi kukonkonona mushindu wakashimaye baledi betu ba kumpala ne budimu buonso.
Malongesha a ba-demon adi atandudibua
4, 5. Mbualu kayi bua dishima buvua Satana muambile Eva, ne bua tshinyi buvua bubi butambe?
4 Mmianda idi mu Bible mu Genese 3:1-5. Pa kutumika ne nyoka, Satana wakasemena kudi mukaji, Eva, ne kumuebeja ne: “Nzambi wakanuambilaku menemene se: kanuena ne bua kudia mitshi yonso ya mu budimi anyi?” Lukonko elu ludi lumueneka lua buteyi bukole, kadi anjibi kulukonkonona tshiakabidi. “Wakanuambilaku nanku menemene anyi?” Bivua bimueneka bu bivua bikemesha Satana, anu bu uvua usua kuamba ne: ‘Bua tshinyi Nzambi uvua muambe bualu bu ebu?’
5 Pa kupona mu buteyi, Eva wakaleja se: bivua nanku. Uvua mumanye dilongesha dia Nzambi pa bidi bitangila muanda eu uvua Nzambi muambile Adame ne: bavua ne bua kufua bu buobo ne bua kudia mutshi wa dimanya malu mimpe ne malu mabi. (Genese 2:16, 17) Mbimueneke patoke se: lukonko luvua Satana mujule luakasonsola dijinga diende dia kumanya bia bungi, nenku wakateleja too ne pakafikaye ku diumvuija diende dinene: “Ke nyoka kuambila mukaji ne: ‘Kanuakufua nansha kakese.’” Ebu mbualu kayipu bubi bua kuamba! Satana wakabanda Yehowa, Nzambi wa bulelela, Nzambi wa dinanga, Mufuki, mudiye mushime bana Bende bantu!—Musambu wa 31:5; 1 Yone 4:16; Buakabuluibua 4:11.
6. Mmunyi muakavila Satana buimpe ne dikala ku mutu kua bionso bia Yehowa?
6 Kadi Satana wakamba malu a bungi. Udi utungunuka ne: “Bualu Nzambi mmumanye se: anu dituku adi dinuadia bimuma ebi bia mutshi, mêsu enu neabululuke, ne nenuikale bu Nzambi pa kumanya malu mimpe ne malu mabi.” Bilondeshile Satana, Yehowa Nzambi—wakadileja muena kalolo kavule kudi baledi betu ba kumpala—uvua musue kubapala tshintu kampanda tshia dikema. Uvua musue kubakandika bua kabalu ba-nzambi. Nenku, Satana wakavila buimpe bua Nzambi. Kabidi wakazangika disankisha bijingajinga bia buiminyi ne ku budisuile kubenga mikenji ya Nzambi, pa kuamba ne: kuenza nunku kuvua ne bua kubatuadila bipeta bimpe. Bushuwa, Satana wakavila bukokeshi bua Yehowa ku mutu kua bifukibua Biende, pa kuamba mudi Nzambi kayi ne bukenji bua kuela mikalu mu malu adi muntu wenza.
7. Ndîba kayi diakumvuika bua musangu wa kumpala malongesha a ba-demon, ne mmunyi mudibi bia muomumue lelu’eu?
7 Ku mêyi awu a Satana, malongesha a ba-demon e kutuadija kumvuika. Malongesha aa mabi, adi kabidi lelu wa ba ndaya, azangika mêyi-maludiki a muomumue adi kaayi mu diumvuangana ne Nzambi. Anu bu muakenzaye mu budimi bua Edene, Satana, mutua mpindieu mu nyima kudi ba-spiritu bakuabo bantomboji, mmutungunuke ne diela mpata pa bidi bitangila bukokeshi buakane budi nabu Nzambi bua kuela mêyi-maludiki mu nsombelu. Utshidi anu utungunuka ne kuvila bumfumu bua Yehowa ku mutu kua bionso ne uteta kusaka bantu ku dibenga kutumikila Tatuabu wa mu diulu.—1 Yone 3:8, 10.
8. Ntshinyi tshiakajimija Adame ne Eva mu Edene, kadi mmunyi muakajadikabi ne: Yehowa wakakula bulelela?
8 Mu dituilangana dia kumpala mu mvita pankatshi pa dilongesha dia Nzambi ne malongesha a ba-demon, Adame ne Eva bakangata dipangadika dibi ne kujimija ditekemena diabu dia muoyo wa tshiendelele. (Genese 3:19) Bu muvua bidimu bienda bipita, mibidi yabo yakatuadija kunyanguka, abi biakabashindikila bua kujingulula eu uvua muambe bulelela anyi dishima kale mu budimi bua Edene. Kadi, bidimu nkama ne nkama, kumpala kua kufuabo mu ngumvuilu wa ku mubidi, bakalua bantu ba kumpala bavua ne bua kujiwuka mu mvita idi pankatshi pa bulelela ne mashimi, pakabangatabo bu bavua kabayi bakumbanyine muoyo kudi Mufuki wabo, Mpokolo wa muoyo. Ke muvuabi pakafuabo mu ngumvuilu wa mu nyuma.—Musambu wa 36:9; fuanyikija ne Efeso 2:1.
Malongesha a ba-demon lelu’eu
9. Mbuenzeji kayi budi nabu malongesha a ba-demon mu kupita kua siekele?
9 Amu bu mudibi bifunda mu mukanda wa Buakabuluibua, mupostolo Yone uvua muambuibue kudi spiritu munsantu too ne mu “dituku dia Mukalenge,” diakatuadija mu 1914. (Buakabuluibua 1:10) Bituadijile ku tshikondo atshi, Satana ne ba-demon bende, bamana kuipata mu diulu, bakasanganyibua ku mibangubangu ya buloba—ditekeshibua mu maboko dinene dia muena lukuna wa Mutufuki wetu Munene. Mu diulu kabakumvua kabidi dîyi diende, ufunda basadidi ba Yehowa. (Buakabuluibua 12:10) Ndilubuluka kayi, dikavua nadi malongesha a ba-demon pa buloba bituadijile ku malu akenzeka mu Edene? Muyuki udi wamba ne: “Nenku, dragon munene wakimanshibua, nyoka wa ku tshibangidilu, yeye udi ubikidibua ne: Diabolo ne Satana, eu udi upambuisha buonso badi bâse pa buloba.” (Buakabuluibua 12:9) Bulongolodi ebu bujima buakapona ku mashimi a Satana! Kabiena bikemesha padi Satana ubikidibua ne: “mfumu wa bulongolodi ebu”!—Yone 12:31; 16:11.
10, 11. Mmu nsombelu kayi mudi Satana ne ba-demon bende ne buenzeji bukole lelu’eu?
10 Satana mmutuishibue se: mmupangile bualu katshia wipatshibua mu diulu anyi? Kabiena nanku to! Mmupangadije bikole bua kuluisha dilongesha dia Nzambi ne aba badi balamataku. Kunyima kua dipatshibua diende mu diulu, Satana mmutungunuke ne mvita yende: “Dragon [Satana] wakafikila mukaji munda, ne kuya kuela bashadile ba dimiinu diende mvita, aba badi batumikila mikenji ya Nzambi ne badi benza mudimu wa kufila bumanyishi pa bidi bitangila Yezu.”—Buakabuluibua 12:17.
11 Kusakidila ku diluisha basadidi ba Nzambi, Satana mmuwuje tente bulongolodi ebu ne mianda idi imuendeshila lumu, mutungunuke ne kuenza madikolela bua kutua tshizadi tshiende pa bukua-bantu. Mu tshimue tshia ku bikena-kumona bia Buakabuluibua pa bidi bitangila dituku dia Mukalenge, mupostolo Yone wakamona nyama ya luonji isatu, idi mu tshimfuanyi ifunkuna Satana, bulongolodi buende bua malu a tshididi pa buloba, ne makokeshi wonso adiku mu tshikondo tshietu etshi. Mukana mua nyama eyi isatu, muvua mupatuka ndimba. Biobi ebi bivua bileja tshinyi? Yone udi ufunda ne: “Bushuwa, mmêyi mamba ku buenzeji bua ba-demon ne adi enza bimanyinu, ne adi apatuka matangile kudi bakalenge ba pa buloba bujima budi bantu bâse, bua kubasangisha bua mvita ya dituku dinene dia Nzambi Wa-Bukole-Buonso.” (Buakabuluibua 16:14) Mbimueneke patoke se: malongesha a ba-demon adi ne buenzeji bukole pa buloba. Satana ne ba-demon bende badi baluisha dilongesha dia Nzambi, ne nebatungunuke ne kuenza nunku too ne pabakandikabu ku bukole kudi Yezu Kristo, Mukalenge Masiya.—Buakabuluibua 20:2.
Ditandula malongesha a ba-demon
12. (a) Bua tshinyi kudi mushindu wa kukandamena malongesha a ba-demon? (b) Mmunyi mudi Satana wenza bua kuteta basadidi ba Nzambi bua kukumbajaye tshipatshila tshiende?
12 Bantu batshinyi ba Nzambi badi mua kutantamena malongesha a ba-demon anyi? Bushuwa, bua tubingila tubidi, badi mua kuenza nanku. Ka kumpala, bualu dilongesha dia Nzambi nditambe bukole; ne kibidi, bualu Yehowa udi wela patoke mateyi a Satana bua tuetu kumona mua kuakandamena. Anu bu muakamba mupostolo Paulo, “katuena bapange malongolola ende.” (2 Kolinto 2:11) Tudi bamanye se: Satana udi utumika ne dikengeshangana bu mushindu kampanda bua kukumbaja tshipatshila tshiende. (2 Timote 3:12) Ne budimu bukole, udi uteta bua kukondakaja bieledi bia lungenyi ne mitshima bia aba badi basadila Nzambi. Wakadinga Eva ne kubueja majinga mabi mu mutshima wende. Udi uteta kuenza bia muomumue lelu’eu. Paulo wakafundila bena Kolinto ne: “Ndi ntshina bua se: mu mushindu kampanda peshi kansanga, anu bu muvua nyoka mudinge Eva ku budimu buende, bieledi bienu bia lungenyi kabivu kunyanguka ne kusesuka ku bululame ne budipope bia kudi Kristo.” (2 Kolinto 11:3) Tukonkonone mushindu udiye unyanga ngenyi ya bukua-bantu mu tshi-bungi tshiabu.
13. Mmalu kayi a dishima adi Satana muambile bukua-bantu bituadijile mu Edene?
13 Kudi Eva, Satana wakabanda Yehowa muvuaye mushime pa kuamba ne: bantu bavua ne bua kuikala bu Nzambi biabengabu kutumikila Mufuki wabo. Nsombelu wa mpekatu udi nende bukua-bantu lelu’eu udi ujadika se: Satana uvua muena dishima, kadi ki n’Yehowa to. Bantu lelu’eu ki mbalue ba-nzambi nansha! Kadi, Satana wakasakidila makuabo mashimi ku dishima edi dia kumpala. Wakabueja lungenyi lua anyima ukena-ufua wa muntu. Nenku, wakabalakaja kumpala kua bukua-bantu mushindu mukuabo wa kuikala ba-nzambi. Pashishe, mushindamene pa dilongesha adi dia dishima, wakalubuluja malongesha a inferno wa kapia, mpurgatoriyo, ntendelelu wa bakishi, ne ntendelelu wa bankuambua. Mashimi aa mmakuate bantu miliyo nkama ne nkama ku bupika.—Dutelonome 18:9-13.
14, 15. Ntshinyi tshidi tshilelela pa bidi bitangila lufu ne ditekemena bua matuku atshilualua?
14 Bushuwa, tshivua Yehowa muambile Adame tshivua tshilelela. Adame wakafua pakenzelaye Nzambi mpekatu. (Genese 5:5) Pakafua Adame ne ndelanganyi yende, bakalua anyima idi mifue, kabayi bamanye bualu nansha bumue ne kabayi batumika. (Genese 2:7; Muambi 9:5, 10; Yehezekele 18:4) Bu mudibo bapiane mpekatu kudi Adame, bantu buonso badi anyima itu ifua. (Lomo 5:12) Kadi, biangatshile mu Edene, Yehowa wakalaya dilua dia dimiinu divua ne bua kuluisha midimu ya Diabolo. (Genese 3:15) Dimiinu adi divua Yezu Kristo, Muana umuepele wa Nzambi. Yezu wakafua kayi mpekatu, ne mulambu wa muoyo wende wakalua tshia-bupikudi bua kupikula bukua-bantu ku lufu. Eu udi, ne butumike buonso, wenza midimu ya ditabuja kudi Yezu udi upeta mushindu wa kupeta muoyo wa tshiendelele wakajimija Adame.—Yone 3:36; Lomo 6:23; 1 Timote 2:5, 6.
15 Tshia-bupikudi, ki ndilongesha dikena diumvuika dia anyima udi ushala ne muoyo kunyima kua lufu to, kadi nditekemena dilelela bua bukua-bantu. Etshi ke dilongesha dia Nzambi. Ndilelela. Didi kabidi mushindu wa dikema udi Yehowa uleja dinanga ne meji. (Yone 3:16) Mushindu kayipu utudi ne bua kuleja dianyisha bu mutudi balonge bulelela ebu ne bapikudibue ku malongesha a ba-demon mu mianda eyi!—Yone 8:32.
16. Mbipeta kayi bia musangu mule biakapeteka pakalonda bantu meji abo nkayabo?
16 Ku mashimi ende a mu budimi bua Edene, Satana wakakankamija Adame ne Eva bua kukeba budishikaminyi kudi Nzambi ne kushindamena pa meji abo nkayabo. Lelu’eu, tudi tumona bipeta bia musangu mule bu mudi dibunda bibawu, nsombelu mukole mu mianda ya mabanji, mvita, ne dishilangana dinene mu nsombelu pankatshi pa bantu pa buloba bujima lelu’eu. Kabiena bikemesha padi Bible wamba ne: “Meji a bena mu bulongolodi ebu mbupote ku mêsu kua Nzambi”! (1 Kolinto 3:19) Nansha nanku, ne bupote buonso, bantu bavule badi basanka bua kukenga pamutu pa kuangata malongesha a Yehowa ne mushinga. (Musambu 14:1-3; 107:17) Bena nkristo badi bitaba dilongesha dia Nzambi, badi bepuka bua kukuatshibua mu mateyi aa.
17. “Ndimanya dia dishima” kayi divua Satana mulubuluje, ne diakapatula bipeta kayi?
17 Paulo wakafundila Timote ne: “Timote wanyi, lama tshikupelebo, epela biakulakula bia patupu bibi, nkonko ya ‘dimanya’ dia didinga. Bakuabo badilongeshile e kupambukabo mu ditaba.” (1 Timote 6:20, 21, Mukenji Mulenga) “Dimanya” edi didi padi dileja malongesha a ba-demon. Mu tshikondo tshia Paulo, divua dileja ngenyi ivua bamue batontolodi mu bisumbu bazangika. (2 Timote 2:16-18) Ku shòò, dimanya dia dishima bu mudi dibenga kuitaba mudi bionso bikena bimueneka bifuka kudi Nzambi ne filozofi ya bena-Greke biakanyanga tshisumbu. Pa buloba lelu’eu, dibenga kuitaba dikalaku dia Nzambi, dibenga kuitaba mudi bionso bikena bimueneka bifukibue kudi Nzambi, malongesha a didimenena dia bintu, ne dijana dibiadibi dia Bible, mbimue bilejilu bia dimanya dia dishima, amu bu ngenyi idi kayiyi mu diumvuangana ne mifundu idi batontolodi ba bena-lelu bazangika. Mamuma adi afuma ku dimanya edi dia dishima mmamueneke ku dinyanguka dia bikadilu bilenga, dibenga kunemeka bakokeshi mu malu wonso, dipanga bululame, ne buîminyi bidi bisunguluja bulongolodi ebu bua malu bua Satana.
Dilamata ku dilongesha dia Nzambi
18. Mbanganyi badi lelu’eu, bakeba dilongesha dia Nzambi?
18 Nansha mudi Satana umuangalaja malongesha a ba-demon katshia mu Edene, kudi’amu bamue bantu badi pa tshibidilu bakeba dilongesha dia Nzambi. Bantu ba mushindu’eu mbatue ku miliyo ne miliyo lelu’eu. Munkatshi muabu mudi bashadile ba ku bena nkristo bela manyi a mu nyuma, badi ne ditekemena dia kukokesha pamue ne Yezu mu Bukalenge buende bua mu diulu, ne musumba munene udi wenda uvula wa “mikoko mikuabo” udi ne ditekemena dia kupiana buloba, muaba wakokesha Bukalenge ebu. (Matayi 25:34; Yone 10:16; Buakabuluibua 7:3, 9) Lelu’eu, bantu aba mbasangishibue pamue mu bulongolodi bua pa buloba bujima budi bukumbaja mêyi aa adi mu Yeshayi: “Bana bebe buonso nebikale bantu balongeshibue kudi Yehowa, ne ditalala dia bana bebe ba balume nedikale divule.”—Yeshayi 54:13.
19. Kuikala balongeshibue kudi Yehowa kudi ne malu kayi?
19 Kuikala balongeshibue kudi Yehowa kudi kumvuija bivule kupita kumanya malongesha majalame—nansha mudiwu ne mushinga. Yehowa udi utushidimuna mushindu wa kuikala ne muoyo, mushindu wa kutumikila dilongesha dia Nzambi mu nsombelu yetu. Tshilejilu, tudi tukandamena buîminyi, tshiendenda, ne mmuenenu wa budishikaminyi bidi biasakane miaba idi mitunyunguluke mu bulongolodi ebu. Tuamanyi se: dipatshila dinekesha dia biuma mu bulongolodi ebu didi—difikisha ku lufu. (Yakobo 5:1-3) Katupu muoyo, dilongesha dia Nzambi didi dilejibue mu mêyi aa a mupostolo Yone: “Kanunangi bulongolodi ebu, nansha malu a mu bulongolodi ebu. Muntu udi unanga bulongolodi ebu, dinanga dia Tatu kadiena munda muende.”—1 Yone 2:15.
20, 21. (a) Ntshinyi tshidi Satana utumika natshi mu madikolela adiye wenza bua kufofomija bantu? (b) Mmabenesha kayi adi afikila aba badi balamata ku dilongesha dia Nzambi?
20 Buenzeji bubi budi nabu malongesha a ba-demon pa bantu badiwu makuate mbulejibue mu mêyi a Paulo kudi bena Kolinto: “[Satana] mmufofomije bieledi bia lungenyi bia badi babule ditabuja, bua kabakenkeshibu kudi butoke bua lumu luimpe lua butumbi ludi lutangila Kristo, udi tshimfuanyi tshia Nzambi.” (2 Kolinto 4:4) Bia muomumue, Satana mmusue kufofomija bena nkristo balelela mu mushindu eu kabidi. Mu Edene, wakatumika ne nyoka bua kudinga umue wa ku basadidi ba Nzambi. Lelu’eu, udi utumika ne ngenzelu ya tshikisu, filme idi ileja balume ne bakaji butaka ne polokalama mibi idi ilejibua ku televizion. Udi utumika ne tudiomba, mikanda, ne mijiki. Tshingoma tshinene tshidiye utumika natshi mmalunda mabi. (Nsumuinu 4:14; 28:7; 29:3) Pa tshibidilu, tujingulule bintu bia mushindu’eu, bualu—mmateyi ne mmalongesha a ba-demon.
21 Tuvulukayi se: mêyi avua Satana muambe mu Edene avua a dishima; mêyi a Yehowa mmajadikibua malelela. Amu bu muvuabi mu matuku a ku mbangilu, ke mudibi kabidi bitungunuka ne kuikala. Misangu yonso, Satana udi udisokolola muena dishima, kadi dilongesha dia Nzambi nansha bia munyi didi anu dilelela. (Lomo 3:4) Bitualamata ku Dîyi dia Nzambi, netuikale pa tshibidilu ku luseke lua batshimunyi mu mvita idi pankatshi pa bulelela ne mashimi. (2 Kolinto 10:4, 5) Nenku, tuikalayi bapangadije bua kulekela malongesha a ba-demon. Mu mushindu’eu, netunanukile too ne pajika mvita idi pankatshi pa bulelela ne mashimi. Mu katupa kîpi emu, bulelela nebutshimune. Satana neumbushibue, anu dilongesha dia Nzambi ke diumvuika pa buloba bujima.—Yeshayi 11:9.
Udi mua kumvuija anyi?
◻ Ndîba kayi diakumvuika bua musangu wa kumpala malongesha a ba-demon?
◻ Ng’amue a ku malu kayi a dishima adi Satana ne ba-demon bende balubuluje?
◻ Mmu nsombelu kayi mudi Satana ne ba-demon bende ne buenzeji bukole butambe lelu’eu?
◻ Ntshinyi tshidi Satana utumika natshi bua kulubuluja malongesha a ba-demon?
◻ Mmabenesha kayi adi bua aba badi balamata ku dilongesha dia Nzambi?
[Tshimfuanyi mu dibeji 9]
Malongesha a ba-demon akumvuika bua musangu wa kumpala mu budimi bua Edene
[Tshimfuanyi mu dibeji 10]
Dilongesha dia Nzambi pa bidi bitangila tshia-bupikudi ne Bukalenge didi difila ditekemena dimuepele bua bukua-bantu