Endayi bu balongeshibue kudi Nzambi
“Tubandayi ku mukuna wa Yehowa . . . , ne yeye neatushidimune bilondeshile njila yende, ne tuetu netuendele mu tujila tuende.”—MIKA 4:2.
1. Bilondeshile Mika, Nzambi uvua ne bua kuenza tshinyi mu matuku a ndekelu bua diakalenga dia tshisamba tshiende?
MIKA muprofete wa Nzambi wakamanyisha ne: mu “tshikondo tshia ku nshikidilu wa matuku,” tshikondo tshietu etshi, bantu bavule nebakebe Nzambi ne mitalu, bua kumutendelela. Bine aba bavua ne bua kukankamijangana ne mêyi aa: “Tubandayi ku mukuna wa Yehowa . . . , ne yeye neatushidimune bilondeshile njila yende, ne tuetu netuendele mu tujila tuende.”—Mika 4:1, 2.
2, 3. Mmunyi mudi dimanyisha dia Paulo dia se: bantu nebikale “banangi ba mfranga” dikumbana lelu’eu?
2 Kulonga kuetu kua 2 Timote 3:1-5 kudi mua kutuambuluisha bua kusunguluja bipeta bia kulongeshibua kudi Nzambi mu “matuku a ndekelu.” Mu tshiena-bualu tshishale, tuvua batuadije kumona masanka adibo bapeta kudi aba badi bangata ne mushinga didimuija dia Paulo dia kubenga kuikala “badinangi.” Paulo wakasakidila se: mu tshikondo tshietu etshi bantu nebikale “banangi ba mfranga.”
3 Kabiena bikengela diploma dia université mu mianda ya tshikondo etshi bua kujingulula mudi mêyi aa makumbanyine menemene bikondo bietu ebi nansha. Kutuku muanji kubala mudi bena kantu ku bianza peshi bamfumu banene ba midimu ne dibungama bualu badi bapeta makasa anu a miliyo mikese ya mfranga ku tshidimu anyi? Banangi ba mfranga aba badi anu bakeba kupeta bivule, nansha biobi bikengela kunyanga mikenji ya ditunga. Mêyi a Paulo adi atangila kabidi bantu bavule badi, nansha kabayi babanji, bikale bena lukuka lua muomumue ne kabayi badiumvua basankishibue nansha kakese. Pamu’apa udi mua kuikala mumanye bantu bavule ba ngikadilu wa mushindu’eu mu musoko wenu.
4-6. Mmunyi mudi Bible wambuluisha bena nkrisro mua kuepuka bua kabavu banangi ba mfranga?
4 Muanda eu udi Paulo mutele udi’anu tshitupa tshia ngikadilu mubi wa bantu ukêna kushintulula anyi? Kabiena nanku to bu tuetu mua kulonda mmuenenu wa Mufundishi wa Bible, wakamanyisha bulelela ebu katshia ku kale: “Dinanga dia mfranga didi muji wa malu mabi a mishindu yonso, anu bua dilumbila mu dinanga edi, bamue bakapambuka kule ne njila wa ditabuja, bakadisunsula mubidi wonsu ne tunyinganyinga tuvule.” Utabalele se: Nzambi kêna wamba ne: ‘mfranga idi muji wa malu mabi a mishindu yonso.’ Apo udi wamba “dinanga dia mfranga.”—1 Timote 6:10.
5 Nsombelu uvua musake Paulo ku difunda mêyi aa udi ne mushinga mukole, bualu udi utuleja se: mu siekele wa kumpala, bamue bena nkristo ba tshitembu bavua babanji mu bulongolodi ebu bua malu, ku diambuluisha dia bumpianyi peshi dia bintu bia mudimu wa bianza biabu. (1 Timote 6:17) Nenku, dimona dietu nansha diodi dia mushindu kayi, Bible udi utudimuija bua kuepuka njiwu ya kuvua banangi ba mfranga. Bible udiku utupesha dishidimuna kampanda bua kutuambuluisha mua kuepuka tshikadilu etshi tshibipe tshidi tshimuangalake bikole anyi? Bidi nanku bushuwa, ke bu mudi mu Muyuki wa pa mukuna muenza kudi Yezu. Meji adi mu muyuki eu mmende lumu pa buloba bujima. Tshilejilu, tangila tshidi Yezu wamba mu Matayi 6:26-33.
6 Mu Luka 12:15-21, Yezu udi wakula bua muntu mubanji uvua ukeba mua kunguija anu kunguija mabanji mavule, kadi wakajimija muoyo mu tshimpitshimpi. Yezu uvua musue kufila dilongesha kayi? Wakamba ne: “Nudilame ku lukuka lua mishindu yonso, bualu nansha muntu yeye ne mabanji, muoyo wende kawena upetela mpokolo wawu mu bintu bidiye nabi.” Kusakidila pa mubelu eu, Bible udi ubenga lulengu ne ukankamija dienza mudimu mu bululame buosno. (1 Tesalonike 4:11, 12) Bamue badi mua kutontolola se: malongesha aa ki mmakanyine bikondo bietu ebi—pawu mmakanyine bushuwa, ne adi apetesha bipeta bilenga.
Balongeshibue ne bapeteshibue masanka
7. Nkabingila kayi katudi naku kadi katujadikila se: tudi mua kupetela masanka ku ditumikila dietu dia mibelu ya mu Bible idi yakula bua mabanji?
7 Mu matunga mavule, neusangane balume ne bakaji ba nshidimukilu mishilangane, babanji anyi bapele badi batumikila mêyi-maludiki a Nzambi mu nsombelu wabu pa bidi bitangila mfranga. Mbapete, buobo ne mêku abu, masanka adi bena mutumba nabu bamona patoke. Tshilejilu, mu mukanda wa Religious Movements in Contemporary America (Bitendelelu bipiabipia mu Amerike wa lelu) mupatula kudi université wa Princeton, mushikuluji wa nshidimukilu ya bantu wakafunda ne: “Mu mikanda [ya Bantemu] ne mu miyuki idibo bateleja mu tshisumbu, badi babavuluija se: tshidi tshijadika nsombelu wabu ki mmashinyi mapiamapia, bilamba bia mushinga mukole anyi nsombelu wa buneme to. Pinapu, Ntemu udi ne bua kupesha mfumuende wa mudimu dituku diuwule tente [ne kuikala] muena bululame kabuyi kadiwu . . . Bikadilu ebi bilenga bidi bivuija muntu, nansha yeye mupangile mamanya mavule, muena mudimu wa mushinga mukole, ne ku Philadelphie wa ku Nord, bamue Bantemu mbapeshibue mianzu minene ya mudimu.” Ebi bidi bileja patoke se: bantu badi banyisha dishidimuna dia Nzambi didi mu Dîyi diende mbapete didimuija dia kuepuka bikadilu bidi mua kubakoleshila nsombelu mu tshikondo etshi. Biakamonabo bidi bijadika se: dishidimuna didi difuma mu Bible didi dilombola bantu ku nsombelu mulenga, wa disanka.
8. Bua tshinyi tudi mua kusuikakaja “bena budiambi,” “badibandishi,” ne “bapendi ba Nzambi” ne bibikidilu ebi bisatu bidi ne mumvuija kayi?
8 Tudi mua kusuikakaja bintu bisatu bidi Paulo utela pashishe. Mu matuku a ku nshikidilu, bantu nebikale “bena budiambi, badibandishi, bapendi ba Nzambi.” Bikadilu ebi bibi ki mbifuanangane to, kadi busatu buabi mbisuikakaja ku budisu. Tshia kumpala, bantu badi “bena budiambi.” Nkonga-miaku kampanda udi wamba ne: muaku wa tshiena-Greke udibo bakudimune apa udi umvuija: “‘Muntu udi ne mmuenenu munekesha wa mushinga wende pabi kabiyi bia bushuwa’ anyi ‘udi ulaya kupitshisha pa bidiye mua kukumbaja.’” Udi mua kujingulula bua tshinyi imue nkudimuinu ya Bible idi itumika ne muaku “baditumbishi.” Tshibidi, bantu badi “badibandishi,” peshi, mu ngumvuilu wa pa muaku “badileji mudibo ku mutu kua bakuabo.” Bua kujikija, badi “bapendi ba Nzambi.” Bamue badi mua kuela meji se: bapendi ba Nzambi mbantu badi bakula ne dipanga kanemu kudi Nzambi, kadi muaku wa mu muakulu ufundilebo Bible ku ntuadijilu udi ufunkuna kabidi mêyi adi atapa, a dinyangilangana lumu anyi a bipendu kudi bantu. Bipendu bidi Paulo utela apa nkupenda Nzambi ne kupenda bantu.
9. Bishilangane ne bikadilu bibi bidi bimuangalake lelu, Bible udi ukankamija didima dia bikadilu kayi bilenga?
9 Utu udiumvua munyi pawudi munkatshi mua bantu badi bakanangane ne diumvuija edi dia Paulo, nansha buobu bena mudimu nebe, balunda bebe ba mu kalasa anyi balela bebe? Batu bakupepejila nsombelu anyi? Peshi bantu bu nunku batu bakondakaja nsombelu webe, bamukolesha mua wewe kutamba kuluangana ne tshikondo etshi? Kadi, Dîyi dia Nzambi didi ditulongesha bua kuepuka bikadilu bibi bia mushindu’eu pa kutupesha mibelu bu eyi itudi tusangana mu 1 Kolinto 4:7; Kolosai 3:12, 13; Efeso 4:29.
10. Ntshinyi tshidi tshileja se: tshisamba tshia Yehowa tshidi tshipeta masanka bu muditshi tshianyisha dishidimuna dia Yehowa?
10 Nansha mudi bena nkristo bapange bupuangane, ditumikila mibelu eyi milenga mu nsombelu wabu didi dibambuluisha bikole mu bikondo ebi bia njiwu. Tshibejibeji tshia La Civiltà Cattolica ku ditunga dia Italie tshiakafila kamue ka ku tubingila tudi tuleja bua tshinyi Bantemu ba Yehowa badi benda bavulangana: “Tshisumbu etshi tshidi tshifila kudi benamu disunguluja dijalame ne dikole.” Pa kuamba ne: “disunguluja dijalame ne dikole,” mufundi uvua wela meji kudi bantu badi “bena budiambi, badibandishi, bapendi ba Nzambi” anyi? Bishilangane, tshibejibeji etshi tshia ba-jésuite tshidi tshisakidila ne: “Tshisumbu etshi tshidi tshifila kudi benamu disunguluja dijalame ne dikole, bine aba badi bapeta diakidila dia musangelu ne badi ne ngikadilu wa buena muntu ne wa diambuluishangana.” Ki mbimueneke patoke se: malu adibo balongesha Bantemu adi abapetesha masanka anyi?
Dishidimuna didi dipetesha bena dîku masanka
11, 12. Mmunyi muvua Paulo mumvuije nsombelu uvua ne bua kuikala mu mêku mavule lelu?
11 Tudi mua kusangisha bintu binayi bidi bilonda ebi, bidi bisuikakane mu mushindu kampanda. Paulo wakadianjila kumanyisha se: mu matuku a ku nshikidilu, ba bungi nebikale “bena bupidia kudi baledi, kabayi ne kusakidila, kabayi batumikidi ba mikenji, kabayi ne disuangana dia buena muntu.” Nudi bamanye se: bibidi bia ku bikadilu ebi bibi—dipanga kusakidila ne dipanga kutumikila mikenji—mbimuangalake bikole. Pabi, tudi mua kujingulula bipepele bua tshinyi Paulo mmubitele pankatshi pa ‘bupidia kudi baledi’ ne ‘kupanga disuangana dia buena muntu.’ Bikadilu bibipe binayi ebi mbisuikakane.
12 Muntu yonso, nsonga anyi mukulumpe, udi mumanye mua kukenketa biakane neitabe se: bupidia kudi baledi nkumuangalake bikole, ne kudi kuenda kudiunda. Baledi ba bungi badi badiabila mudi bana kabayi balejaku dianyisha nansha dikese bua bionso bidibo babenzela. Bansonga bavule badi batontolola mudi baledi babu kabayi babatabalela (anyi dîku mu kabujima kadi) ne mbadiine ne kasuki mu midimu yabu, masanka abu anyi bumuntu buabu. Pamutu pa kukeba wa kupesha tshilema, tukonkononayi bipeta bibi bipatuisha kudi tshikadilu etshi. Lupongo pankatshi pa baledi ne bansonga lutu lusaka misangu mivule bansonga ku didielela yabu mikenji ya mu nsombelu, bua kuamba bimpe, ya nsombelu mubole. Bipeta bidi tshinyi? Divulangana dia mafu a panshi kudi bansongakaji, ditula dia mafu, ne masama a tshiambu a mu bundumba. Misangu mivule, dipanga disuangana mu dîku mmuji wa tshikisu tshikole. Pamu’apa nudi mua kufila bilejilu bia muaba unudi basombele, bidi bijadika se: disuangana dia buena muntu didi dienda dijimina.
13, 14. (a) Pa kumona dibipa dia nsombelu mu mêku mavule, bua tshinyi tudi ne bua kutuma ntema yetu ku Bible? (b) Mmibelu kayi ya meji idi Nzambi ufila pa bidi bitangila nsombelu wa dîku?
13 Ebi bidi mua kumvuija bua tshinyi ku musangu ne ku musangu bantu badi bajukilangana nansha buobo bena dîku dimue, tshiota tshimue, tshisa tshimue anyi bena nshidimukilu umue. Tuvuluke ne: tshipatshila tshietu pa kutela malu aa ki ntshia kutamba kukonkonona bienzedi bibi bia mu nsombelu wa bena lelu nansha. Bipatshila bietu binene bibidi mbiebi: Malongesha a mu Bible adi mua kutuambuluisha bua kuepuka dikenga didi difuma ku bikadilu bibi bitela kudi Paulo, ne tudiku mua kupetela masanka ku ditumikila dietu dia malongesha a mu Bible mu nsombelu wetu anyi? Mandamuna adi mua kuikala se: bidi nanku, anu mudibi bimueneka mu dikonkonona dia malu aa anayi a ku adi Paulo mutele.
14 Mbikumbanyine bua kufila nkomenu kampanda pa bidi bitangila bionso bidi bilongeshibua: Dilongesha nansha dimue, pa kumusha dia mu Bible, kadiena mua kupetesha bena dîku nsombelu wa disanka ne wa dilubuluka to. Ke tshidi tshijadikibua kudi tshimue tshilejilu tshia ku mibelu mivule idi isanganyibuamu ne idi mua kuambuluisha dîku, kabiyi anu bua kuepuka mateyi, kadi kulubuluka kabidi. Kolosai 3:18-21 udi ujadika bulelela bua mêyi nansha mudiku mvese mikuabu ya bungi milenga ne miambuluishi mifundila balume, bakaji ne bana. Mubelu eu udi ufikisha ku bipeta bilenga mu matuku etu aa. Bushuwa, nansha mu mêku a bena nkristo balelela mudi ntatu ne mateta. Kadi, bipeta bidi bileja mu tshibungi se: Bible udi ufila dilongesha dia mushinga mukole bua mêku.
15, 16. Mu kulonga kuende, mukebuludi kampanda wakasangana nsombelu kayi kudi Bantemu ba Yehowa ba ku Zambie?
15 Mu tshidimu tshijima ne tshitupa, mukebuludi kampanda wa mu université wa Lethbridge, ku ditunga dia Canada, wakalonga nsombelu ya bantu mu ditunga dia Zambie. Wakafila nkomenu eu: “Bantemu ba Yehowa mbamanye mua kulama buobumue mu dibaka kupita bena bitendelelu bikuabu . . . Dilubuluka diabu didi difuma ku dishintuluka mu dienzelangana dia malu pankatshi pa mulume ne mukaji, bu mudi madikolela abu mashila pa diambuluishangana nunku matandu kaena ne muaba to, buobu aba, mu dienzelangana diabu bia malu, badi ne bua kuandamuna kumpala kua mfumu mupiamupia: Nzambi. . . . Badi balongesha mulume Ntemu wa Yehowa mua kupeta dipiluka [mu nyuma] diamuambuluisha bua kukumbaja midimu mimupesha bua diakalenga dia mukajende ne bana bende. . . . Mulume ne mukaji mbakankamijibue bua kuikala ne bululame mu bienzedi biabu . . . Dîyi edi dikena kuepuka dia bululame ke tshikoleshi tshia dibaka.”
16 Dilonga edi divua dishindamena pa malu a bushuwa mamona. Tshilejilu, mukebuludi eu wakamba se: bishilangane ne bitu bienzeka pa tshibidilu, “ku Bantemu ba Yehowa, tutu tusangana misangu mivule balume bambuluisha bakaji babu mu budimi, ne kabiyi anu mu tshikondo tshia kubuakaja, kabidi nansha padibi bikengela kukuna ne kubundulula.” Nunku, mbimueneke patoke se: pa buloba bujima, malu mamonamona bungi kabuyi kubala adi ajadika mudi dilongesha dia mu Bible ne buenzeji bulenga mu nsombelu wa bantu.
17, 18. Mbipeta kayi bikemeshi biakatandudibua mu dilonga kampanda pa bumpianyi bua bitendelelu ne disangila kumpala kua dibaka?
17 Tshiena-bualu tshishale tshivua tshiakule bua bipeta bivua bipatula mu tshibejibeji tshia makebulula tshia Journal for Scientific Study of Religion. Mu 1991, tshivua ne tshiena-bualu tshia “Bumpianyi bua bitendelelu ne disangila kumpala kua dibaka: Bijadiki bishindamene pa kasumbu ka bansonga bakulumpe.” Nudi pamu’apa bamanye mudi disangila kumpala kua dibaka ditue mushimi lelu. Pabo batshikale bansonga batekete, ba bungi badi bapona mu dijinga dia kusangila, ne bansonga bavule badi ne ba-kusangila nabu bavule. Nudi kabidi bamanye ntatu itu ngikadilu wa mushindu’eu utuala misangu mivule. Malongesha a mu Bible adiku mua kutuala dishintuluka mu muanda eu udi mumuangalake kuonso anyi?
18 Balongeshi basatu bakenza makebulula pa muanda eu bavua batekemene se: ‘bakulumpe ne bansonga batekete bakolesha bilondeshile bilele bia kale bia buena nkristo bukêna bushintuluka nebikale bungi bukese ku aba buonso badi basangila kumpala kua dibaka.’ Kadi, bipeta biakaleja tshinyi? Mu tshibungi, bansonga kubangila ku 70 too ne ku 82 pa lukama bakavua basangile kumpala kua dibaka. Bua bakuabu, “mitabuja a bumpianyi bua mishonyi ya kalekale akakepesha kusangila eku, kadi kabivua nanku kudi bansonga to.” Bakebuludi aba bakakula bua bansonga bavua bapatukile mu mêku avua amueneka bu a batendeledi, kadi bavua “basangila kumpala kua dibaka bikole menemene kupita bansonga ba mu bisumbu binene bia bena mishonyi.”—Miaku miladika mmizangika kutudi.
19, 20. Mmunyi mudi dishidimuna dia Nzambi diambuluishe ne dikube bansonga bavule Bantemu ba Yehowa?
19 Balongeshi aba bakamona dishilangana dia bushuwa kudi bansonga Bantemu ba Yehowa, bavua mu “tshisumbu tshishilangane bikole ne bikuabu.” Mbua tshinyi? Bualu “bukole bua didifila ne diumvuangana dia buena muntu bipatula kudi malu mamona, malu matekemena, ne menza . . . butu pa tshibidilu bupatula lulamatu lukole ku mêyi-maludiki a ditabuja.” Bakasakidila ne: “Bua Bantemu, bakulumpe ne bansonga batekete batu badiumvua benzejibua bua kukumbaja midimu mibapesha ya bu-misionere, peshi ya dimuangalaja lumu luimpe.”
20 Nunku, dishidimuna didi difuma mu Bible didi ne buenzeji buimpe kudi Bantemu ba Yehowa pa kubambuluisha bua kunyema tshiendenda. Bu tshipeta, badi bakubibua ku masama a tshiambu a mu bundumba, mena amue akêna kuondopa ne makuabu mashipianganyi. Kupita apu, kabatu bakankamija bakaji bua kutula mafu, bualu Bible udi ulongesha se: ngenzelu eu udi umvuija kushipa mioyo. Kabidi, bansonga bakulumpe badi ne kuondo ka muoyo kakezuke dituku dia diselangana. Pa nanku, mabaka abu adi ibakiibua pa tshishimikidi tshikole. Malongesha a mushindu’eu ke adi mua kutuambuluisha bua kutantamena ntatu, kutupetesha bukole bua mubidi ne kutuvudijila disanka.
Dishidimuna didi dipetesha masanka
21. Mmalu kayi akamanyisha Paulo ne dishindika dionso bua tshikondo tshietu etshi?
21 Tualukilayi mpindieu ku 2 Timote 3:3, 4, ne tumone malu adi Paulo wamba se: avua ne bua kukolesha nsombelu wa bavule mu bikondo bietu ebi—kadi kabiyi bua buonso: “[Bantu bavua ne bua kuikala] kabayi kubedibua, badingidianganyi, kabayi ne kudikanda, bena luonji, kabayi banangi ba bimpe, bapangidianganyi, bena mutu mukole, bena lutambishi, banangi ba masanka kabayi banangi ba Nzambi.” Mmushindu kayipu udi malu aa malelela lelu’eu! Kadi, ku diambuluisha dia dishidimuna didi difuma mu Bible, tudi mua kukubibua ne kuvuala bia mvita bua kuakama mateta, ne kuatshimuna.
22, 23. Paulo wakajikija ditela diende dia malu ne musengelelu kayi mukankamiji, ne muine eu udi ne dikuatshisha kayi?
22 Mupostolo Paulo udi ujikija ditela diende dia malu ne mêyi adi akankamija. Pa kutela bualu bua ndekelu, udi ubuvuija dîyi-dituma dia Nzambi didi mua kutupetesha masanka manene. Paulo udi wakula bua bantu badi ne “tshimuenekelu tshia ditshina dia Nzambi, kadi badiuwula bukole buadi; umuke kudi bantu abu.” Vulukayi se: bansonga ba mu imue Ekleziya mbapite pa mwayene wa tshibungi mu disangila kumpala kua dibaka. Pabi, nansha bu bungi bua bansonga aba bena tshiendenda mua kuikala bua mwayene wa bansonga buonso, abi kabivuaku mua kuleja mushindu udi ntendelelu wabu kayi ne “bukole” anyi? Kabidi, malongesha a bitendelelu atu ashintulula bienzedi bia bantu mu bungenda ne mu malu adibo benzela aba badi kuinshi kuabu peshi bena mêku abu anyi?
23 Mêyi a Paulo adi aleja ne: tudi ne bua kutumikila bitudi tulonga mu Dîyi dia Nzambi, kukumbajila Nzambi ntendelelu udi ne bukole bulelela bua buena nkristo. Bua aba badi bakumbaja ntendelelu mubule bukole, Paulo udi utuambila ne: “Umuke kudi bantu abu.” Dîyi-dituma edi ndijalame, neditupeteshe masanka a bushuwa.
24. Mmunyi mudi musengelelu wa mu Buakabuluibua nshapita wa 18 muakanangane ne mubelu wa Paulo?
24 Mmushindu kayi? Mukanda wa ndekelu wa mu Bible udi uleja mukaji wa mu tshimfuanyi, ndumba, udi ubikidibua ne: Babilone Munene. Malu mamona adi ajadika se: Babilone Munene ntshimfuanyi tshia nsangilu wa bitendelelu bia dishima pa buloba bujima, bivua Yehowa Nzambi mukontolole ne muimanshe. Kadi, katuena benzejibue bua kupeta nende difutu diende dibi to. Buakabuluibua 18:4 udi utusengelela ne: “Patukayi munkatshi muende, tshisamba tshianyi, binuikala kanuyi basue kubuelakana nende mu mpekatu yende, ne binuikala kanuyi basue kupeta tshitupa ku bipupu biende.” Ki mmuine mukenji uvua Paulo mumanyishe ne: “Umuke kudi bantu abu” anyi? Pa kutumikila dîyi-dituma edi netupetele kabidi masanka ku ditushidimuna dia Nzambi.
25, 26. Nnsombelu kayi mu matuku atshilualua udibo balamine aba badi banyisha ne batumikila kubangila ku mpindieu dishidimuna dia kudi Yehowa Nzambi?
25 Mu katupa kîpi emu, Nzambi neadiangatshile malu a bukua-bantu mu bianza. Neakombe bitendelelu bionso bia dishima pamue ne bishadile bia bulongolodi ebu bua malu bubi ne neabimanshe. Nebikale mpokolo wa disanka dinene, anu mudi Buakabuluibua 19:1, 2 ubimanyisha. Pa buloba apa aba badi banyisha ne balonda dishidimuna dia Nzambi nebapeshibue mushindu wa kutungunuka ne kulonda malongesha ende pajimijabo bipumbishi bia mu bikondo ebi bia njiwu.—Buakabuluibua 21:3, 4.
26 Katuena mua kutshinka mushindu wikalabi bisheme bushuwa bua kuikala ne muoyo pa buloba bukudimuna Mparadizu. Nzambi udi ulaya se: nebienzeke bua diakalenga dietu, ne tudi mua kuteka ditabuja dietu dijima kudiye. Nunku, udi utupesha tubingila tuvule bua tuetu kuanyisha ne kulonda dilongesha diende dia mushinga mukole. Ke dîba kayi mene? Kubangila ku mpindieu, tulondayi dishidimuna diende mu bikondo ebi bia njiwu too ne mu Mparadizu udiye mutulaye.—Mika 4:3, 4.
Ngenyi ya kueleela meji
◻ Mmunyi mudi Bantemu ba Yehowa bapetela masanka ku mibelu yende idi itangila mabanji?
◻ Bilondeshile tshibejibeji kampanda tshia ba-Jésuite, mbipeta kayi bilenga bidi basadidi ba Nzambi banowa ku ditumikila diabu dia Dîyi diende?
◻ Dilonga dienza ku Zambie diakasokolola masanka kayi adibo bapeta kudi mêku adi atumikila dishidimuna dia Nzambi?
◻ Ndikubibua kayi didi dishidimuna dia Nzambi dipetesha bansonga?
[Kazubu mu dibeji 15]
MBIPETA KAYIPU BIPITE BUBI!
“Bansonga badi mu njiwu mikole ya kupia SIDA bualu mbasue kulabula disangila ne kunua diamba, badi banyisha njiwu kabukabu ne badifila mu masanka kabayi baditatshisha bua tshikalabo, ne bine ebi bualu badi batshinka se: kabakufua ne benda badiwula bamfumu badi ku mutu,” ke mudi luapolo lufila mu tshisangilu tshia dikeba ngenyi pa SIDA bua bidi bitangila bansonga lumanyisha.—Tshikandakanda tshia ku New York tshia Daily News, mu dia lumingu dia 7 Luabanya 1993.
“Bansongakaji badifidi ba mu tshindumba badi bamueneka bikale ‘ku mutu kua liste’ wa bangudi ba disama dia tshiambu dia SIDA mu matuku adi kumpala eku, ke muakakomesha luapolo lua makebulula menza kudi Matunga Masanga ku Mputu, mu Afrike ne mu Azi wa ku Sud-Est.”—The New York Times, ditanu dia 30 Kashipu 1993.
[Bimfuanyi mu mabeji 16, 17]
Dishidimuna didi difuma mu Bible didi dipetesha Bantemu ba Yehowa masanka mu tshisumbu ne mu mêku abu