Kutuala bumanyishi mu “matunga wonso”
“Lumu luimpe elu lua bukalenge nelumanyishibue pa buloba bujima budi bantu bâse, neluikale tshimanyinu kudi matunga wonso; pashishe, nshikidilu nealue.”—MATAYI 24:14, NW.
1. Bua tshinyi mêyi a Yezu adi mu Matayi 24:14 avua ne bua kupampakaja bamulondi bende?
NDIKEMESHA kayipu divua nadi mêyi a Yezu adi kuulu eku bua balongi bende bena Yuda! Kumona muena Yuda wa tshijila uya kuyukidilangana ne Bampangano “bapange bukezuke,” “bantu ba bisamba,” buvua bualu buenyi ne bua muendi kudi bena Yuda.a Nansha bia munyi, muena Yuda muena-dîna kavua ne bua kuela meji nansha makese bua kubuela mu nzubu wa Mumpangano to! Balongi aba bena Yuda bavua ne bua kulonga bivule pa bidi bitangila Yezu, dinanga diende, ne bukenji buende. Ne bavua kabidi ne bua kulonga bivule pa bidi bitangila dibenga kuikala ne kansungasunga dia Yehowa.—Bienzedi 10:28, 34, 35, 45.
2. (a) Mmushindu kayi udi mudimu wa Bantemu mualabale? (b) Mmalu kayi manene asatu a nshindamenu akambuluisha ku dilubuluka dia Bantemu?
2 Bantemu ba Yehowa mbamanyishe lumu luimpe mu matunga, kusangisha ne ditunga dia Israël didiku lelu’eu, ne badi balumanyisha mpindieu mu matunga mavule kupita ne muvuabi kumpala. Mu 1994, Bantemu bapite pa miliyo inayi ne tshitupa badi bamanyisha mu matunga matue ku 230. Badi balombola malonga a Bible a ku nzubu matue ku miliyo inayi ne tshitupa ne basankididi ba bulelela. Malu wonso aa adi enda enzeka nansha mudiku bantu badi ne meji madianze kufuka pa buloba bujima, misangu mivule maashila pa dipanga kujingulula malongesha ne bipatshila bia Bantemu. Anu bu muakambibuabi bua bena nkristo ba kumpala, ke mudibi kabidi ne bua kuambibua buabo pabo ne: “Bushuwa, pa bidi bitangila tshisumbu etshi, ntshimanyike kutudi se: badi batshibanda kuonso.” (Bienzedi 28:22, NW) Nenku, ntshinyi tshidi tshibambuluisha bua kupatula bipeta bimpe mu buambi? Kudi malu mapite pa asatu manene adi ambuluisha dilubuluka diabu—tudi mua kutela dilonda bulombodi bua spiritu wa Yehowa, didikija ntumikilu ya Yezu, ne kutumika bimpe ne biamu bia mudimu biakanyine bua diyukidilangana didi dipatula bipeta bimpe.
Spiritu wa Yehowa ne lumu luimpe
3. Bua tshinyi katuena ne bua kuditambisha bua bitudi tukumbaja?
3 Bantemu ba Yehowa batuku baditambisha bua dilubuluka diabu, anu bu didi dikebesha kudi makokeshi a mu lungenyi a pa buawu adibo mua kuikala nawu anyi? Tòò, bualu mêyi a Yezu adi ababela ne: “Hanuashikisha kuenza malu onso akunuambilabo, nuambe ne, ‘Tudi bahika ba tshianana. Tuakenza anu malu atuakadi n’au bua kuenza.’” Bu mudibo bena nkristo badilambule, batambushibue, Bantemu ba Yehowa mbanyishe ku budisuile bujitu bua kusadila Nzambi, kabayi batangila nsombelu yabo ya muntu pa nkayende. Bua bamue, abi bidi biumvuija mudimu wa ku dîba ne ku dîba bu mudi bu-misionere anyi kutumika bu badisuile ku filiale ya Société ne ku biamu bia dipatula nabi mikanda ya bena nkristo. Bua bakuabo, budisuile bua bena-nkristo bua mushindu’eu budi bubabueja mu mudimu wa luibaku lua Nzubu ya midimu ya Nzambi, ku bumanyishi bua ku dîba ne ku dîba bu ba-ministre bampanda-njila, anyi ku bumanyishi bua mêba mabala ku ngondo ne ku ngondo bu bamanyishi ba lumu luimpe mu bisumbu bia miaba idibo basombe. Muntu wa kutudi nansha umue kaditambishi pa malu a mudimu wetu to, “tuakenza anu malu atuakadi n’au bua kuenza.”—Luka 17:10; 1 Kolinto 9:16.
4. Mmunyi muakatshimunyibua buluishi bua mudimu wa bena nkristo pa buloba bujima?
4 Dilubuluka kayi dionso ditudi nadi didi pa makaya a spiritu wa Yehowa, anyi bukole buende buenzeji. Mbiakanyine bua kuamba lelu’eu anu bu muakambibuabi mu matuku a muprofete Zekaya ne: “Aa mmêyi a Yehowa kudi Zorobabele, amba ne: ‘Ki nku makole a biluilu, ki nku bukole nansha, kadi, nku spiritu wanyi,” aa mmêyi a Yehowa wa biluilu.” Nenku, diluisha mudimu wa buambi wa Bantemu pa buloba bujima diatshimunyibu, ki nku madikolela a bantu, kadi nku bulombodi ne bukubi bia kudi Yehowa.—Zekâya 4:6, NW.
5. Ntshitupa kayi tshidi Yehowa ukumbaja mu dimuangalaja mukenji wa Bukalenge?
5 Kudi aba badi bandamuna bimpe ku mukenji wa Bukalenge, Yezu udi wamba ne: “Mbafunde mu Baprofete ne: ‘Buonso buabu nebikale balongeshibue kudi Yehowa.’ Muntu yonso udi uteleja dilongesha dia kudi Tatu ne udilonga, udi ulua kundi. . . . Kakuena muntu nansha umue udi mua kulua kundi bikalabu kabayi bamupetesha mushindu kudi Tatu wanyi.” (Yone 6:45, 65, NW) Yehowa udi mua kubala malu adi mu mutshima ne mu lungenyi bia bantu, ne kumanya aba bandamuna bimpe ku dinanga diende, nansha bikalabu pamu’apa kabayi banji kumumanya. Udi kabidi utumika ne banjelu bende bua kulombola mudimu eu wa pa buawu. Ke bua tshinyi mu tshikena-kumona, Yone wakamona tshitupa tshidi banjelu bakumbaja mu mudimu eu ne wakafunda ne: “Ne meme kumona muanjelu mukuabu ubuuka munkatshi mua diulu, uvua ne lumu luimpe lua kashidi lua kumanyisha bu mukenji wa disanka kudi aba badi basombe pa buloba, ne kudi ditunga dionso ne tshisa tshionso ne muakulu wonso ne tshisamba tshionso.”—Buakabuluibua 14:6, NW.
Kumanya bidi bikengela mu nyuma
6. Mmuenenu kayi wa nshindamenu udi ukengedibua bua muntu kuandamunaye bimpe ku lumu luimpe?
6 Bukuabo bualu budi bufikisha Yehowa ku dipetesha muntu mushindu wa kuitaba lumu luimpe ng’ebu buvua Yezu mumanyishe ne: “Disanka ndia aba badi bamanye bidibo bakengela mu nyuma, bualu bukalenge bua mu diulu mbuabo.” (Matayi 5:3, NW) Muntu muena didisankisha anyi udi kayi ukeba bulelela kakumanya bidiye ukengela mu nyuma to. Udi wela meji anu pa bintu bia ku mubidi. Didisankisha didi dilua tshipumbishi kudiye. Pa nanku, padi bantu bavule batudi tupetangana nabu patudi tuya ku nzubu ne ku nzubu kabayi banyisha mukenji, tudi ne bua kuangata ne mushinga tubingila tuonso tushilangane tudi pamu’apa tubafikisha ku diandamuna nunku.
7. Bua tshinyi bavule kabena bandamuna bimpe ku bulelela?
7 Bavule badi babenga kuteleja anu bualu, badi ne tshitunu tshionso balamate ku tshitendelelu tshia baledi babu ne kabayi basue kuyukidilangana ne bakuabo to. Bakuabo badi bakokibua kudi tshitendelelu kampanda tshidi tshiakanyina bu-muntu buabo—bamue mbasue bitendelelu bia mu butshika, bakuabo badi basankidila ebi bidi bipampakaja, bamue batu batamba kutabalela ebi bitu bilongolola malu a ku mubidi mu ekleziya wabo. Bavule lelu’eu mbasungule nsombelu udi kayi mu diumvuangana ne mêyi-maludiki a Nzambi. Pamu’apa badi mu nsombelu wa buenzavi, udi menemene kabingila kadi kabafikisha ku diandamuna ne: “Kabiena binsankisha to.” Kadi bakuabo badi badiamba mudibo bashidimuke ne bamanyi bapiluke mu malu a sianse, badi babenga Bible bamba ne: udi ne mmuenenu wa luseke lumue.—1 Kolinto 6:9-11; 2 Kolinto 4:3, 4.
8. Bua tshinyi dibenga kuitaba bulelela kadiena ne bua kukepesha tshisumi tshietu? (Yone 15:18-20)
8 Dibenga edi didi nadi bantu bavule didiku mua kukepesha ditabuja dietu ne tshisumi tshietu mu mudimu wetu wa lupandu anyi? Tudi mua kupeta dikankamija ku mêyi a Paulo kudi bena Lomo: “Kadi bikala bakuabo kabai bitabusha, dihanga diabo dia kuikala ne ditabusha nedivuishe dieyemenyibua dia Nzambi ne hatuhu, anyi? Nasha kakese! Nzambi ikale muena bulelela, kadi muntu yonso ikale muena mashimi, bu muakafundabo ne: ‘Bua wewe ubingishibue mu mei ebe, ne bua wewe utambe mu dilumbulula diebe.’”—Lomo 3:3, 4.
9, 10. Ntshijadiki kayi tshitudi natshi tshidi tshileja se: buluishi buakatshimunyibua mu matunga mavule?
9 Tudi mua kukankamijibua ku bilejilu bia matunga mavule pa buloba bujima avua amueneka bu avua kaayi mua kuandamuna biakane, kadi, mu tshikondo etshi malu ashintuluki. Yehowa ne banjelu bende bavua bamanye se: nekupeteke bena mutshima muimpe—kadi, tshionso tshivua Bantemu ba Yehowa ne bua kuenza nkusuminyina ne kunanukila mu mudimu wabo. Angata bu tshilejilu, amue matunga muvua buena-Katolike bumueneka bu tshipumbishi tshikena kutua munu kukadi bidimu bipite pa 50—tudi mua kutela Argentine, Brésil, Colombie, Espagne, Irlande, Italie, Mexique ne Portugal. Kumbukila mu 1943, Bantemu bavu’anu 126 000 pa buloba bujima ne 72 000 ba kudibo bavua ku Etats-Unis. Dibenga kumanya bipatshila biabu kudi bantu ne meji madianze kufuka bivua Bantemu bakamangana nabi bivu’anu bu tshimanu tshia madioto tshikena kutubula. Kadi, lelu’eu, ku bipeta bitambe buimpe bia mu mudimu wa buambi, bimue bidi bifumina mu matunga aa. Ke mudibi kabidi bua matunga mavule avua ku kale alonda tshididi tshia Kominisme. Bantu 7 402 bakatambushibua mu 1993 mu mpuilu wakenzeka ku Kiev, Ukraine, badi bafila tshijadiki tshia muanda eu.
10 Ntumikilu kayi idi Bantemu bakuata nayi mudimu bua kumanyisha lumu luimpe kudi bantu nabu? Badi batumika ne bintu bia ku mubidi bua kupeta bena kuitabuja anu bu mutu bakuabo benza anyi? Batu’amu bakumbula bapele ne aba badi kabayi bashidimuke bu mutu bakuabo bantu bamba anyi?
Ntumikilu mimpe bua kumanyisha lumu luimpe
11. Ntshilejilu kayi tshilenga tshiakashiya Yezu mu mudimu wende? (Tangila Yone 4:6-26.)
11 Yezu ne balongi bende bakashiya tshilejilu tshidi Bantemu bidikija lelu’eu mu mudimu wabo wa dienza balongi. Yezu uvua uya muaba wonso uvua bantu, babanji anyi bapele—ku nzubu, ku miaba ya patoke, ku mielelu ya majiba, pa mikuna, nansha kabidi mu nsunangonga.—Matayi 5:1, 2; 8:14; Mâko 1:16; Luka 4:15.
12, 13. (a) Mmunyi muakafila Paulo tshilejilu kudi bena nkristo? (b) Mmunyi mudi Bantemu ba Yehowa balonda tshilejilu tshia Paulo?
12 Pa bidi bitangila mudimu wende mene, mupostolo Paulo uvua mua kuamba mu bululame buonso ne: “Nuenu nudi bamanye bienzedi bianyi binakadi n’abi munkatshi muenu matuku onso, ku dituku dia kumudilu dinakadiata makasa anyi mu Asia tô ne katataka, nakadi nkuatshila Mukelenge mudimu wandi ne buhuekele buonso . . . nudi bamanye ne, Tshiakatshina bua kunuambila malu onso akamanya mua kunukuatshisha ne bua kunuyisha hadi bantu bunguile, ne ku nsubu ne nsubu.”—Bienzedi 20:18-20.
13 Bantemu ba Yehowa mbamanyike pa buloba bujima bua dilonda diabo tshilejilu tshia bapostolo tshia mudimu wa ku nzubu ne ku nzubu. Pamutu pa kudifila mu mudimu wa ku televizion udi utudisha mfranga mivule, udi kawuyi muondoke ne udi kawuyi utabalela muntu pa nkayende, Bantemu badi baya kudi bantu, babanji ne bapele ne batuilangana nabo mpala ne mpala. Badi bakeba mushindu wa kuyukidilangana pa malu adi atangila Nzambi ne Dîyi diende.b Kabatu bateta bua kuenza bena nkristo ba mafu to, pa kutumika ne bintu bia ku mubidi bua kupeta bena kuitabuja. Kudi aba banyisha bua kueleelangana meji, badi babaleja patoke se: dijikija dimuepele dilelela dia ntatu ya bukua-bantu nedifumine ku nkokeshilu wa Bukalenge bua Nzambi, bualua kushintulula nsombelu pa buloba bua kuyakaja.—Yeshayi 65:17, 21-25; 2 Petelo 3:13; Buakabuluibua 21:1-4.
14. (a) Mmunyi mudi ba-misionere ne bampanda-njila bavule biibaka tshishimikidi tshikole? (b) Ntshinyi tshitudi tulongela ku malu mamonamona kudi Bantemu ba Yehowa ku Japon?
14 Bua mudimu kukumbajibuawu mu matunga mavule, ba-misionere ne bampanda-njila bakiibaka bishimikidi mu matunga mavule. Bakiibaka bishimikidi ne pashishe Bantemu ba miaba ayi bakangata bu-ntunga mulongo. Nunku, kabivua bikengela amu Bantemu benyi bavule bua mudimu wa buambi kutungunukawu ne kulongolodibuawu bimpe to. Tshilejilu tshidi tshilenga ku muoyo ntshia ditunga dia. Ku ndekelu kua bidimu bia 1940, nangananga ba-misionere bena Australie ne bena Grande-Bretagne bakaya mu ditunga edi, bakalonga muakulu wa muaba uvuabo basombe, bakibidilangana ne nsombelu ivuaku mu ditunga edi kunyima kua mvita, ne kulongololabu bumanyishi bua ku nzubu ne ku nzubu. Mu Mvita Mibidi ya buloba bujima, Bantemu bakakandikibua ne kukengeshibua ku Japon. Nenku, ba-misionere bakasangana anu Bantemu bakese bena Japon bavua ne disuminyina. Kadi, lelu’eu mbavule kupita too ne pa 187 000 mu bisumbu bipite pa 3 000! Ntshinyi tshivua ku ntuadijilu nsapi wa dilubuluka diabu edi? Misionere kampanda ukavua mumane kupitshisha bidimu bisambuke pa 25 muaba eu wakamba ne: “Bivua nangananga bia mushinga bua kulonga mua kuyukidilangana ne bantu. Pa kumanya muakulu wabu, tuvua tupeta mushindu wa kuditeka pa muaba wabo, kujingulula ne kuanyisha nsombelu wabo. Tuvua ne bua kuleja se: tudi banange bena Japon. Bushuwa, ne budipuekeshi buonso tuvua tudivuija anu bu bena mu ditunga adi, eku tutabalela bua katutupi ku mêyi-maludiki a bena-nkristo.”
Nsombelu wa muena-nkristo mbumanyishi pabo
15. Mmunyi mudi Bantemu bamuenesha nsombelu wa bena-nkristo?
15 Kadi, bantu kabavua bandamuna bimpe anu bua mukenji wa mu Bible patupu to. Bavua kabidi bamona midimu ya Buena-nkristo. Bavua babandila dinanga, diumvuangana ne buobumue bia Bantemu nansha mu nsombelu mikole mitambe, bu mudi mvita pankatshi pa bena ditunga nkayabo, matandu pankatshi pa bisa bishilangane, ne nkuna pankatshi pa bisamba. Bantemu mbalamate bikole ku ndubidila wa bena-nkristo mu ndululu itu ijuka ne badi bakumbaja mêyi a Yezu aa: “Ndi nnupesha mukenji mupiamupia: nunangangane bamue ne bakuabo, anu bu mundi mununange, nuenu penu nunangangane bamue ne bakuabo. Ku muanda eu bonso nebanumanye munudi balongi banyi: binuikala ne dinanga munkatshi muenu.”—Yone 13:34, 35, NW.
16. Mbualu kayi bumona budi buleja dinanga dia bena nkristo?
16 Dinanga dia muntu netu ndilejibue mu muanda wakamona mukulakaje kampanda wakatuma mukanda ku tshikandakanda tshia mu ditunga edi pa bidi bitangila “Mukalenge mulume ne Inabanza Nice Guy” bena malu mimpe. Wakumvuija ne: bena mutumba nende bakatamba kumuleja bulenga pavua mukajende wamba kufua. “Katshia mukajanyi wafua . . . bakandeja kalolo mu mushindu wa dikema,” ke muakafundaye. “Nenku, bituadijile pine apu ‘bakamvuija bu muena mu dîku diabo menemene’ . . . , benza midimu yonso ya mu nzubu ne bambuluisha bua kujikija ntatu ya mukulakaje wa bidimu 74 ukavua mupete pansion ku mudimu. Tshivua tshivuija malu aa muanda utu kauyi wa pa tshibidilu ntshia se: buobo mbafike, ne meme ndi mutoke (milatre). Buobo m’Batemu ba Yehowa ne meme ngakalekela Ekleziya Katolike.”
17. Nsombelu kayi utudi ne bua kuepuka?
17 Bualu ebu bumonamona budi buleja se: tudi mua kufila bumanyishi mu mishindu mivule, kusangisha kabidi ne nsombelu wetu wa ku dituku dionso. Bushuwa, bikala nsombelu wetu katshiyi bu wa bena nkristo, mudimu wetu neufuanangane ne wa ba-Farizeyi bena mpala-ibidi, kawakuikala ne buenzeji nansha bukese. Katusu kuikala bu aba bavua Yezu mumanyishe ne: “Malu wonso adibo banuambila, nuenze ne nuatumikile, kadi kanuenji malu bilondeshile bienzedi biabo, bualu badi bamba kadi kabayi baakumbaja.”—Matayi 22:37-39; 23:3, NW.
Kasumbu ka mupika kadi kapetesha biamu bimpe bia mudimu
18. Mmunyi mudi mikanda idi yumvuija Bible itupetesha mushindu wa kuambuluisha bantu bena mutshima mululame?
18 Tshintu tshikuabo tshinene mu bumanyishi bua lumu luimpe mu matunga wonso ndikalaku dia mikanda idi yumvuija Bible mipatula kudi Watch Tower Bible and Tract Society. Tudi ne mikanda, broshire, trakte ne bibejibeji bidi mua kuandamuna ku nkonko mivule ya kudi bena muoyo mulenga. Bituapetangana ne Mizilman, muena-Hindou, muena-Buddha, muena-Tao anyi muena-Yuda, tudi mua kutumika ne mukanda wa L’humanité à la recherche de Dieu anyi ne trakte ne tukanda tukese bua kutuadija diyukidilangana ne padi mushindu upeteka, kutuadija dilonga dia Bible. Biebeja muena dilongesha dia didimenena dia bintu pa malu a bufuki, tudi mua kutumika ne mukanda wa La vie—Comment est-elle apparue? Évolution ou Création? Biebeja nsonga ne: ‘Muoyo udi ne tshipatshila kayi?’ udi mua kukoka ntema yende pa mukanda wa Les jeunes s’interrogent—Réponses pratiques. Bikala muntu kampanda musuyibue bikole kudi ntatu kansanga—bu mudi kusama kua mu lungenyi, dipungi, masandi a ku bukole, difua dia dibaka—tudi ne bibejibeji bidi ne biena-bualu bidi biakula bua nsombelu ya mushindu’eu. Bushuwa, kasumbu ka mupika wa lulamatu ne wa budimu kavua Yezu mumanyishe kavua ne bua kupetesha “biakudia mu tshikondo tshiakanyine” kadi kakumbaja mudimu waku.—Matayi 24:45-47, NW.
19, 20. Mmunyi muakalubuluka ne lukasa luonso mudimu wa buambi mu Albanie?
19 Kadi bua kutuala bumanyishi mu matunga, bivua bikengedibua kupatula mikanda eyi mu miakulu mivule. Mmunyi muakapeteka mushindu wa kukudimuna Bible ne mikanda idi yumvuija Bible mu miakulu mipite pa 200? Tukonkonona mu mêyi makese tshilejilu tshimue tshia ditunga dia Albanie tshidi tshileja mushindu udi kasumbu ka mupika wa lulamatu ne wa budimu kakumbane bua kulubuluja lumu luimpe nansha mu ntatu minene ne kabiyi bikengela anu Pantekoste wa buena-lelu bua kufika ku diakula miakulu mivule.—Bienzedi 2:1-11.
20 Kukadi bidimu bikese patupu, Albanie uvua wangatshibua bu ditunga dia ba-Koministe bavua kabayi bitaba dikalaku dia Nzambi. Mbafunda mu tshikandakanda tshia National Geographic tshia mu 1980 ne: “Ditunga dia Albanie didi dikandika [bitendelelu], diakadimanyisha diodi dine mu 1967 bu ‘ditunga dia kumpala ku matunga adi kaayi itaba dikalaku dia Nzambi pa buloba bujima.’ . . . Bena tshipungu tshipiatshipia tshia ditunga dia Albanie mbamanye anu dilongesha dia dibenga dikalaku dia Nzambi.” Bu mudi mpindieu tshididi tshia ba-Koministe tshimane kukuluka, bena-Albanie badi bamanye bidibo bakengela mu nyuma badi bandamuna bimpe ku bumanyishi bua Bantemu ba Yehowa budi buenda buenzeka. Kasumbu kakese ka bakudimunyi kenza ne Bantemu bansonga bamanyi ba tshiena-Italie ne muakulu wa anglais kakenjibua ku Tiranë mu 1992. Bana betu bapiluke bakafumina mu matunga makuabo bakabakumbula ne kubalongesha mua kutumika ne ordinatere mikese ya laptop bua kufunda mikanda mu tshiena-Albanie. Bakatuadija kukudimuna trakte ne tshibejibeji tshia Tshibumba tshia Nsentedi. Pavuabo benda bavudija dimanya, bavua bakudimuna mikuabo mikanda idi yumvuija Bible ivuaku. Patudi tuakula apa, kudi Bantemu ba tshisumi batue ku 200 mu ditunga edi dikese (didi ne bantu 3 262 000), ne bantu 1 984 bakabuela mu Tshivulukilu mu 1994.
Yonso wa kutudi udi ne bujitu
21. Tudi mu tshikondo kayi?
21 Mianda idi yenzeka pa buloba idi yenda itua ku nkomenu wayi. Bu mudi dibunda bibawu ne tshikisu bienda bivula, dishipangana ne dikuata bantu ku bukole bua kuenda nabu masandi mu mvita, dilengulula malu adi atangila bibidilu bilenga ne mamuma adi mabi a masama adi ambulukilangana ku disangila dia mulume ne mukaji, dibula kanemu bua bamfumu batekibua, bulongolodi ebu budi bumueneka bukondakane ne kabutshiyi kulombola. Tudi mu tshikondo tshidi tshifuanangane ne tshia kumpala kua Mvula wa kabutu tshidi tshilejibue mu Genese: “Yehowa wakamona ne, Mibi ya bantu idi idiundadiunda munkatshi mua ba ha buloba ne meji adibo bela mu mitshima yabo adi mabi matuku onso. Mutshima wa Yehowa wakanyingalala bualu bua yeye wakafuka bantu ha buloba; kanyinganyinga kakadi mu mutshima wandi.”—Genese 6:5, 6; Matayo 24:37-39.
22. Mbujitu kayi bua bena nkristo budi nabo yonso wa ku Bantemu ba Yehowa?
22 Anu bu muvuabi mu matuku a Nowa, Yehowa neenze bualu kampanda. Kadi mu dinanga ne buakane biende, mmusue bua lumu luimpe ne mukenji wa didimuija kuanjibi diambedi kumanyishibua mu matunga wonso. (Mâko 13:10, NW) Mu diumvuangana ne muanda eu, Bantemu ba Yehowa mbuomekela bujitu—bua kupeta aba badi bakumbanyine ditalala dia Nzambi ne kubalongesha njila Yende ya ditalala. Mu katupa kîpi emu, mu tshikondo tshijadika kudi Nzambi, bukenji bua kumanyisha nebushikile bimpe bitambe. “Pashishe, nshikidilu nealue.”—Matayi 10:12, 13; 24:14, NW; 28:19, 20.
[Mêyi adi kuinshi]
a Bua kupeta mamanyisha a pa mutu pa malu adi atangila Bampangano, tangila tshiena-bualu tshia “Nations” mu mukanda wa Étude perspicace des Écritures, volime 2, mabeji a 375-376, mupatula kudi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b Bua kupeta mibelu mimpe idi itangila mudimu wa bena-nkristo, tangila Tshibumba tshia Nsentedi, tshia mu dia 15 Kasuabanga 1984, dibeji dia 15, “Mushindu wa kulua ba-ministre bapatudi ba bipeta bimpe,” ne dibeji dia 21, “Mudimu udi upatula bipeta bimpe udi ufikisha ku dienza balongi bavule,” (mu français).
Utshidi uvuluka anyi?
◻ Ndilubuluka kayi didi Bantemu ba lelu’eu bapeta mu mudimu wabo?
◻ Bua tshinyi bavule badi babenga mukenji wa bena nkristo?
◻ Ntumikilu kayi wa bapostolo mu buambi udi Bantemu batumika nende?
◻ Mbiamu kayi bia mudimu bitudi nabi bua kupatula bipeta bimpe mu mudimu?
◻ Ntshinyi tshidi yonso wa kutudi ne bua kuenza mu diumvuangana ne Mâko 13:10?
[Kazubu mu dibeji 19]
DITUNGA BANTEMU BA TSHISUMI MU 1943 MU 1993
Argentine 374 102 043
Brésil 430 366 297
Chili 72 44 668
Colombie ?? 60 854
France Tshishiferi tshia mu Mvita II—ki ntshifundibue to 122 254
Irelande 150? 4 224
Italie Tshishiferi tshia mu Mvita II—ki ntshifundibue to 201 440
Mexique 1 565 380 201
Pérou Tshishiferi tshia mudimu ki ntshifundibue to 45 363
Philippines Tshishiferi tshia mu Mvita II—ki ntshifundibue to 116 576
Pologne Tshishiferi tshia mu Mvita II—ki ntshifundibue to 113 551
Portugal Tshishiferi tshia mudimu ki ntshifundibue to 41 842
Espagne Tshishiferi tshia mudimu ki ntshifundibue to 97 595
Uruguay 22 9 144
Vénézuela Tshishiferi tshia mudimu ki ntshifundibue to 64 081
[Tshimfuanyi mu dibeji 17]
Bungi bua Bantemu ba Yehowa budi buenda buvula mu matunga mavule mudi Ekleziya Katolike muase miji, bu mudi mu Espagne
[Bimfuanyi mu dibeji 18]
Bantemu ba Yehowa badi ne disuminyina mu matunga mavule pa buloba