TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w94 15/12 dib. 4-7
  • Nowele: Nng’wa bena nkristo bushuwa anyi?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Nowele: Nng’wa bena nkristo bushuwa anyi?
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Mbangilu wa bumpangano wa “Nowele”
  • Muanda wa disanka
  • Tudo tua mu Nowele
  • Tunemekelayi Kristo bu Mukalenge!
  • Bena Kristo badi mua kuenza Nowele anyi?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia bantu bonso)—2017
  • Nowele wa lelu—Miji yende
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
  • Nowele—Bua tshinyi badi bamuenza too ne mu Asia?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1999
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
w94 15/12 dib. 4-7

Nowele: Nng’wa bena nkristo bushuwa anyi?

BILONDESHILE The World Book Encyclopedia, “Nowele ndituku ditu bena nkristo basekelela diledibua dia Yezu Kristo.” Nansha nanku, ansiklopedi eu udi wamba kabidi ne: “Bena nkristo ba kumpala kabavua basekelela diledibua [dia Yezu] bualu bavua bamona disekelela dia diledibua dia muntu kayi yonso bu tshilele tshia bampangano.”

The Making of the Modern Christmas, mukanda wa Golby ne Purdue, udi witaba ne: “Bena nkristo ba kumpala kabavua basekelela diledibua dia Kristo nansha. Mifikilu ya diledibua ivua mikuatakaja ku bibidilu bia bampangano; Evanjeliyo kayena yamba bualu nansha bumue pa dituku dilelela dia diledibua dia Kristo.”

Bikala masekelela a diledibua kâyi ne tshishimikidi pa buena-nkristo, mmunyi muakalua diledibua dia Kristo difesto dia “bena nkristo” dinene nunku?

Mbangilu wa bumpangano wa “Nowele”

“Muntu yonso uvua wenza difesto ne usanka, mudimu ne bungenda-mushinga bavua banji babimanyika mu tshikondo atshi, nzubu milengeja ne mitshi ya loreyé ne mitshi ya mabeji makole, balunda bavua bakumbulangana ne bashintakajangana tudo, ne basumbi ba bintu bapesha benabi tudo. Tshikondo atshi tshijima tshivua tshia disanka ne tshia dilejangana bulenga, ne bantu bavua badifila mu dijikija lutetuku dia mishindu yonso.”​—Paganism in Christian Festivals, mukanda wa J. M. Wheeler.

Diumvuija edi didi dikumbanangana ne dia mafesto a Nowele awutu mumanye anyi? Bia dikema, etshi katshivua Nowele to! Kadi, ndiumvuija dia Satirnale​—difesto dia lumingu lujima dia bena Roma bampangano disangisha ne solistise wa muvu wa Hiver (dileja mu dikuabo dibeji edi). Diledibua dia dîba katshimunyibu divua disekelela mu dia 25 Tshisua-munene, dituku dinene dia tshitendelelu tshia Mithra tshia ku Roma.

Bilondeshile The New Encyclopædia Britannica, “dia 25 Tshisua-munene, ndituku dia diledibua dia Mithra, nzambi wa dinkenka wa bena Iran ne . . . ndituku diteka bua dîba katshimunyibu, bia muomumue ne dituku didi dilonda Satirnale, biakangatshibua kudi ekleziya bu Nowele, diledibua dia Kristo, bua kujikija buenzeji bua mafesto aa.” Nenku, disekelela dia bampangano diakatungunuka ne dishintuluka patupu dia mêna, Mithra kulua Kristo!

Nansha nanku, udi mua kuela meji ne: diledibua dia Muan’a Nzambi, Yezu, divua tshintu tshia pa buatshi, tshikumbanyine kuvulukibua. Dîsu diela ku tshidi Bible wamba pa muand’eu neditutokeshilewu menemene.

Muanda wa disanka

Nshapita 2 wa Evanjeliyo wa Luka udi uteka bishimikidi. Luka udi utuambila mushindu uvua banjelo ba mu diulu, balami ba mikoko badipuekeshi, basadidi ba Nzambi badifile, ne Mariya nkayende bandamune ku muanda eu udi mukumbanyine ntema.

Tuanjayi kuangata “balami ba mikoko [bavua] balala mu mpata” bavua “balama mikoko yabo butuku,” tshivuabo kabayi mua kuenza munkatshi mua Hiver. Pakamueneka “muanjelo wa [Yehowa, NW]” ne butumbi bua Nzambi kukenkesha muaba awu, balami bavua bangabanga ne buôwa. Dikankamijibua diakalua pakasapula muanjelo ne: “Kanutshinyi, bualu bua nakunuluila ne lumu luimpe lua disanka dinene, nedikale kudi bantu bonso; lelu bakunulelela Musungidi mu musoko wa Davidi, yeye udi Kilisto Mukelenge.” Pakamueneka “tshisumbu tshia masalayi a mu diulu” mu tshimpitshimpi, balami bakamanya ne: diledibua edi divua dishilangane ne makuabo. Bualu bua dikema, banjelo kabakatuadila katoto kalela tudo nansha. Kadi, banjelo bakasamuna Yehowa bamba ne: “Butumbi buikale kudi Nzambi mu diulu, Ditalala dikale hanshi ha buloba munkatshi mua bantu badi basankisha Nzambi.”​—Luka 2:8-14.

Eyowa, balami bakasua kudimuenena katoto bualu n’Yehowa uvua mubamanyishe muanda wa disanka eu. Pakasanganabo katoto kalala mu tshidiilu tshia nyama, bakambila baledi tshivua banjelo bâmba. Nenku, balami bakapingana, “batumbisha Nzambi bamutendelela,” ki nkatoto nansha.​—Luka 2:15-18, 20.

Kabiyi mpata, Mariya mamuende wa Yezu, wakasanka bu muakalelaye bimpe muanabute wende. Kadi wakapeta “nkomenu mu mutshima wende.” Nenku, yeye ne bayende Yozefu, bakaya mu Yeruzaleme mu ditumikila Mikenji ya Mozese. Katshivua disekelela dia diledibua to. Kadi, tshivua tshikondo tshia kuleja katoto kudi Nzambi, “anu bu mudibi bifunda mu mikenji ya Yehowa: ‘Mulume yonso udi ukangula lukùtù udi ne bua kubikidibua munsantu wa Yehowa’”​—Luka 2:19, 22-24, NW.

Ku ntempelo mu Yeruzaleme, Mariya ne Yozefu bakapetangana ne Simeone, udi Luka uleja bu “muakane ne mutshinyi wa Nzambi, muindile disamba dia Izalele.” Ku butuangaji bua spiritu, bavua bamuambile ne: kakufua kayi mumone “Kristo wa Yehowa.” Tshiakenzeka pashishe tshivua kabidi “ku bukole bua spiritu [wa Nzambi].” Simeone wakambula katoto mu maboko ende, tòo, ki mbua kukapa kado nansha, kadi, ku lunga luseke, mbua kubenesha Nzambi, pa kuamba ne: “Mpindieu, Mukalenge udi ku mutu kua bionso, udi ulekela mupika webe uya biende mu ditalala bilondeshile dîyi diebe; bualu mêsu anyi amonyi tshiamu tshiebe tshia lupandu, tshiudi mulongolole kumpala kua bisamba bionso.”​—Luka 2:25-32, NW.

Pashishe, muprofete mununu mukaji Ana wakasemena. Yeye pende “wakatuadija kuela Nzambi tuasakidila ne kuambila aba buonso bavua bindile dipikudibua dia Yeruzaleme bualu bua muana.”​—Luka 2:36-38, NW.

Mariya, Simeone, Ana, balami ba mikoko, bia muomumue ne banjelo ba mu diulu, buonso bakasanka ku diledibua dia Yezu. Kadi, bambisha ne: kabavua baditua mu budiavi, anyi mu difila dia tudo to. Kadi, bakatumbisha Yehowa, Mufidi wa mu diulu wa tshiamu tshiabo tshia lupandu.

Nansha nanku, bamue badi mua kuamba ne: ‘Mu bulelela, difila dia tudo mu Nowele ki ndibi to, bualu “bena meji basatu” kabakanemekela Yezu ne tudo anyi?’

Tudo tua mu Nowele

Tukonkononayi kabidi muyiki wa mu Bible. Neûpete mu Evanjeliyo wa Matayi, nshapita 2. Ki mbatelamu disekelela dia diledibua nansha dimue, anyi bafila tshikondo kampanda tshisunguluke, nansha muvuabi bushuwa tshikondo kansanga kunyima kua diledibua dia Yezu. Mu mvese 1, Matayi udi ubikila bakumbudi: “bena lubuku lua mitoto [mu tshiena-greke, maʹgoi] bumbukila ku Este,” nunku bavua bampangano kabayi ne dimanya dia Yehowa Nzambi. Mutoto uvua bantu aba balonda wakabalombola, ki mbuludiludi ku muaba uvua Yezu muledibue ku Beteleme, kadi nku Yeruzaleme, kuvua Mukalenge Herode ukokeshila.

Pakabumvua mukokeshi mubi’eu bebeja “uvua muledibua mukalenge wa bena Yuda,” wakebeja bakuidi bua kumanya menemene “muaba uvua Kristo ne bua kuledibua” bua ne: ashibesha muana. Bakuidi e kuandamuna pa kutela mulayi wa Mika uvua uleja muaba uvua Masiya ne bua kuledibua: mu Beteleme. (Mika 5:2) Ne didingidija, Herode wakambila bamukumbudi ne: “Ndayi nuenze makebulula bimpebimpe bua muana mukese, ne panuamupeta nungambile, bua meme panyi nya kumukukuila.” Bena lubuku lua mitoto e kuya, ne mutoto “kuya kumpala kuabo, too ne pakimanawu muaba uvua muana mukese.” Bambisha ne: badi bamuleja bu “muana mukese,” ki mbu katoto katshiledibua nansha​—Matayi 2:1-10, NW.

Anu bu mutu patu bena kantu ku bianza ba ku Este bakumbula mukokeshi, bena lubuku bampangano bakatua panshi e “kulambula [muana mukese] mapa, ngolo, musenga wa kamonya ne manananshi.” Matayi udi usakidila ne: “Kadi, bualu bavua bapeta didimuija kudi Nzambi mu tshilota bua kabapinganyinyi Herode, bakapingana ku ditunga diabo mu mukuabo njila.”​—Matayi 2:11, 12, NW.

Pa kushindamena pa diyuki dikese edi dia mu Mifundu, bamue badi mua kuteta mua kupetela tshikuatshishi bua difila diabu dia tudo mu Nowele. Nansha nanku, mukanda wa Discovering Christmas Customs and Folklore udi usapula ne: tshilele tshitangalake tshia difila tudo ntshielele miji yatshi pa tudo tua Satirnale tuvua bena Roma bapa binabo bapele. “Ekleziya wa kumpala . . . ne budimu buonso wakashintulula diumvuija diatu ku divuluka mu ntendelelu tudo tua ba-maje.” Ndishilangana kayipu ne batendeledi balelela​—bu mudi balami ba mikoko badipuekeshi​—bakatumbisha anu Nzambi ku diledibua dia Yezu!

Tunemekelayi Kristo bu Mukalenge!

Yezu kêna kabidi katoto lelu’eu to. Mmukokeshi wa bukole, Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu, ne ke mudiye ne bua kunemekibua.​—1 Timote 6:15, 16.

Biwikala mpindieu mukulumpe, kutuku muanji kumvua bundu patu bantu baleja foto yebe ya pawutshivua katoto anyi? Bushuwa, bimfuanyi bia nunku bitu bivuluija baledi bebe disanka diabo ku diledibua diebe. Kadi mpindieu pawukadi ne buebe bu-muntu, kutu usua bua ne: bakuabo bakumone mûdi emu anyi? Bia muomumue, ela meji mudibi kabiyi kanemu kudi Kristo Yezu padi badi badiamba ne mbamulondi baditua ne kasuki tshidimu tshionso mu bilele bia bampangano bia Nowele ne mu dinemekela katoto kadibo bafika ku dipanga kunemekela bu Mukalenge. Ke bua tshinyi, nansha mu siekele wa kumpala, mupostolo muena nkristo Paulo wakeleela meji pa mushindu muakane wa kumona Yezu anu bu mudiye mpindieu​—Mukalenge mu diulu. Paulo wakafunda ne: “Nansha mutuvua bamanye Kristo ku mubidi, katuena kabidi tumumanya nanku mpindieu to”!(Disendemija maleta ndietu)​—2 Bena Korente 5:16, Mukenji Mulenga.

Kristo, bu Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi, neakumbaje mu katupa kîpi emu dilaya dia mulayi bua kumbusha mpaji, makenga, masama, ne lufu. Yeye ke wafila nzubu miakane ne mudimu udi usankisha bua buonso mu nsombelu ya mu Mparadizu panu pa buloba. (Yeshaya 65:21-23; Luka 23:43; 2 Kolinto 1:20; Buakabuluibua 21:3, 4) Bushuwa, tubingila etu ntukumbane bua kuepuka dibula kanemu kudi Yezu!

Balonda tshilejilu tshia Kristo, bena nkristo balelela badi baluangana bua kupa binabo kamue ka ku tudo tutamba bunene tutu muntu kayi mua kufila​—dijingulula dia dilongolola dia Nzambi, didi mua kufikisha ku muoyo wa tshiendelele. (Yone 17:3) Difila tudo tua nunku didi dibatuadila disanka dipite, anu bu muakamba Yezu: “Disanka dia kupa ndipite dia kupeta.”​—Malu Menza 20:35; Lukas 11:27, 28, Mukenji Mulenga.

Bena nkristo badi ne ditabalela dilelela kudi umue ne mukuabo, kabiena bibakolela bua kulejangana diakamue dinanga dîba dionso mu tshidimu. (Filipoi 2:3, 4) Bu tshilejilu tshikese, ndivuayila mubidi ne disanka kayipu bidi dipeta dia tshimfuanyi tshizola kudi nsonga muena nkristo uvua, kunyima kua muyuki wa pa Bible, mutshizola bua kuleja dianyisha, mua kufila! Bia muomumue, kado kakayi kindila kudi mulela bu tshimanyinu tshia dinanga diende, kadi kakankamija. Bia muomumue, baledi bena nkristo badi bapeta disanka divule padibo basungula bikondo biakanyine mu tshidimu bua kupa bana babo tudo. Diabanyinangana dia nunku dia bena nkristo kadiena dinyanga ne katoba ni nkudi difila tudo dienza mu matuku a masekelela ni nkudi bilele bia bampangano.

Nenku, lelu’eu bena nkristo bapite pa miliyo inayi ne tshitupa mu matunga wonso kabena basekelela Nowele to. M’Bantemu ba Yehowa, badi baditua pa tshibidilu mu difila kudi binabo bumanyishi pa lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi. (Matayo 24:14) Bumue, mu katupa emu, neupetangane nabo padibo bakumbula kuebe. Diakidila diebe ne mitalu dia bidibo bakutuadila difikishe dîku diebe ku disanka dinene, pa kulonga mua kusamuna Yehowa Nzambi dituku dionso dia tshidimu.​—Musambu wa 145:1, 2.

[Tshimfuanyi mu dibeji 7]

Bena nkristo badi bapa binabo kamue ka ku tudo tunenanenayi,​—dijingulula dilongolola dia Nzambi didi difikisha ku muoyo wa kashidi

[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 4]

Culver Pictures

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu