Njila munene wa budikadidi bukese

Dîku kampanda dia bantu basatu​—tatu, mamu, ne muana mutekete wa bakaji—​bavua ku mbelu mu Sydney, ku Australie, pakakuata nzubu kapia. Bakateta bua kutupikila ku madidishi, kadi avua majika ne milonda ya biamu. Bua milonda ya dikubibua ya biamu, bajimi ba kapia kabavua mua kubapandisha. Tatu ne mamu bakafua mu mishi ne ndimi ya kapia. Muana wakafua kunyima mu lupitadi.

MMUNYIPU mudibi bia dibungama bu muakafua dîku edi bua bintu bia dikubibua bivuabu bafuanyikija se: bivua bibakuba! Mbimueneke se: mu bikondo bietu ebi kudi mêku makuabu adi ne nzubu mikuba kudi milonda ya biamu ne bikuvu bia dikubibua. Bavule ba ku bena mutumba badi pabu ne nzubu ne mpangu mifuane miaba mikolesha. Mbua tshinyi? Badi bakeba dikubibua ne ditalala bia mu lungenyi. Ndiakabipu kayi pa matunga “a budikadidi” padi bantu badiumvua bakubibue anu padibu badikangile mu nzubu yabu nkayabu bu bena buloko! Mu miaba mivule, bana kabatshiena kabidi mua kunaya mu dikubibua mu muaba wa dijikijila lutetuku udi pabuipi anyi kuya ku kalasa kabayi bashindikija kudi muledi kampanda anyi mukulumpe mukuabu. Mu malu mavule a mu nsombelu, budikadidi budi buenda bujimina ne lukasa luonso anu bu dime dia dinda.

Nsombelu mushintulula

Matuku a bankambua betu avua a munga mushindu. Ku buana, bavua pa tshibidilu banayila muaba uvuabu basua kakuyi ditshina. Ku bukulumpe, kabavua baditatshisha bua bikuvu ne milonda ya biamu nansha. Bavua badiumvua badikadile, ne mu bualabale kampanda bavua badikadile. Kadi bankambua betu mbamone dishintuluka dia dinyikibua dia nsangilu wa bantu mu kupita kua matuku abu a muoyo. Nsangilu eu watambi kulua ukena luse, mudisui; mu miaba mivule dinanga muntu mbadipingane kudi ditshina muntu, didi dikebeshe bualu bukuate buôwa butela kuulu eku. Pa kumbusha dipangika edi didi dienda divula dia budikadidi, kudi dinyanguka dia munanunanu dia manême a nsombelu wa tshitembu. Nsangilu wa bantu mmuvuijibue wa malu malenga a “nsombelu wa tshitembu mupiamupia,” kadi bua kuamba bulelela, nsombelu wa tshitembu mmutekibue ku luseke.

Mulongeshi muambuluishi kampanda wa kale mu malu a malonga ku université wa Queensland, Profesere Rupert Goodman, udi ufunda ne: “Bansonga badi mpindieu kumpala kua nsombelu mushilangane, wa masanka . . . mudi ‘budi’ bulue nshindamenu: budisui, budinangi, budisankishi, buditabaledi.” Udi kabidi wamba ne: “Manême bu mudi didikanda, didilama, mudimu mukole, ditula mfranga ne meji, kanemu bua bamfumu, dinanga ne lumu bia baledi . . . adi ngenyi mipiamipia kudi bavule.”

Bushuwa nnjila munene

Aba badi bamanye bimpe milayi ya mu Bible kabena mua kukatshila pa kumona ditangalaka edi dia budisui, bualu Yezu Kristo wakadimuija bamuteleji bende ne: “Njila munene ne mualabale ng’udi ufikisha ku kabutu, ne bavule mbadi bayilamu; kadi tshiibi tshibulakane ne njila mufimpakane ng’udi ufikisha ku muoyo, ne bakese ke badi bamupeta.” (Matayo 7:13, 14, NW) Njila wa kumpala, wa mpunga munene udi bena luendu bavule mua kuendela, udi “munene” bualu kêna muelela mikalu pa kushila mêyi-maludiki a mu Bible mpunga bua alombole nsombelu wa tshitembu ne nsombelu wa dituku dionso. Mmulengelele aba badi basue nsombelu wa budikadidi​—badi kabayi ne mikenji, badienzedi ba malu.

Bushuwa, bavule badi basungule njila munene eu badi badituta pa tshiadi mudibu balabula budikadidi buabu. Kadi bavule ba kudibu mbalombola kudi mmuenenu wa budisui. Bible udi wamba ne: mbalombola kudi “spiritu udi utumika mpindieu mu bana ba bupidia.” Spiritu eu udi ubasaka ku dikala ne nsombelu “udi mu diumvuangana ne . . . mubidi, pa kuenza malu adi mubidi wabu usua,” nansha tshiendenda, dinua bintu bia lulengu, anyi dipatshila bubanji ne muoyo wa zukuzuku, lumu, anyi bumfumu.​—Efeso 2:2, 3, NW.

Njila munene udi ufikisha ku kabutu

Tangila se: aba badi bendela mu njila munene mbasakibue ku dienza “malu adi mubidi wabu usua.” Ebi bidi bileja se: kabena badikadile menemene to​—badi ne mfumuabu. Mbapika ba mubidi. Ne kusadila mfumu eu kudi mua kukebesha ntatu mivule​—bipupu bia masama a ku bitupa bia lulelu, mêku mabulukangane, mibidi ne bieledi bia lungenyi bidi ne masama makebesha kudi bintu bia lulengu ne ku bunuavi bua maluvu, kabiyi kutela bikuabu bipeta. Nansha tshikisu, buivi, ne masandi a ku bukole bidi ne mpokolo wabi mu ngelelu wa meji wa budisui mulubuluja mu njila eu munene mulenguludi wa bubi. Ne, patshidi njila eu “udi ufikisha ku kabutu” mutungunuke ne kuikalaku, mamuma ende neatambe kulua a njiwu.​—Nsumuinu 1:22, 23; Galatia 5:19-21; 6:7.

Anjibi kukonkonona bilejilu ebi bibidi bilelela bifumine ku Australie. Mary wakapona mu ditetshibua, pa kutumika bibi ne bintu bia lulengu ne kuenda masandi.a Kadi disanka divuaye ukeba kakadipeta. Nansha kunyima kua dipeta bana babidi, nsombelu wende uvua umueneka mutupu. Wakateketa bikole pakamanyaye se: uvua mupie disama dia SIDA.

Tom uvua mujiwuke mu munga mushindu. “Ngakakolela mu mision kampanda ya ekleziya mu Queensland wa ku Nord,” ke mudiye ufunda. “Pangakakumbaja bidimu 16, ngakatuadija bunuavi. Tatu, ba-manseba, ne balunda bavua buonso tunuayi tua menemene, nunku bivua bimueneka bu tshintu tshia ku tshilelelu tshia kuenza. Ngakafika too ne ku dinua tshintu kayi tshionso, kumbukila ku malà too ne ku maluvu malamba ne méthanol. Ngakatuadija kunaya loteri lua tubalu, imue misangu njimija tshitupa tshinene tshia mafutu anyi mapeta ku mudimu mukole. Bivua mfranga ya bungi, bualu mudimu wanyi wa dikosa mienge uvua ufuta bimpe bitambe.

“Pashishe ngakabaka mukaji ne tuakalela bana. Pamutu pa kuakama majitu anyi, mvua ngenza tshivua balunda banyi benza​—kunua, kunaya loteri, ne kuluangana mvita. Mvua misangu ne misangu nkuatshibua mu buloko. Kadi bionso ebi kabiakanshintulula nansha. Nsombelu wanyi uvua wenda unyanguka. Uvua wa ntatu mivule.”

Bushuwa, pa kupona mu majinga mabi, Tom ne Mary bakadikengesha ne bakakengesha kabidi mêku abu. Bia dibungama, bansonga bakuabu bavule badi bafika ku dilobeshibua kudi mmuenenu wa didienzela malu, mubi wa budikadidi buleja pa njila munene. Bu bansonga mua kusunguluja mudi budikadidi ebu bua tshidingishilu. Bu buobu mua kujingulula bubi bua njila eu munene​—bipeta bibi bidi aba buonso badi bamuendela ne bua kupeta ku shòò. Bushuwa, udi munene ne mupepele bua kuendela. Kadi nku mulawu wende kudiye munene menemene. Njila wa meji nkuvuluka bualu bukena kuela mpata ebu bua se: “eu udi ukuna bua mubidi neanowe dinyanguka ku mubidi wende.”​—Galatia 6:8, NW.

Kadi, kudi disungula dilenga. Nnjila mufimpakane. Kadi mmunyi mudi njila eu welelangana mikalu, ne mmunyi mudiye mufimpakane ne mukese? Ne nkuepi kudiye ufikisha?

[Mêyi adi kuinshi]