Dipangana nditekemenyibue anyi?
UDI pamu’apa mumanye bimpe ne: dipangana mapa ditu pa tshibidilu dibambidika kudi bilele. Mu nshidimukilu mivule kudi bikondo bidi mapa matekemenyibue. Mapa a mushindu’eu adi mua kuikala bimanyinu bia kanemu anyi bijadiki bia dinanga. Mavule a kudiwu kabatu nansha kakese batumika nawu kudi bapeshibue, makuabu adi ambuluisha bua kukumbaja majinga malelela ne adi manyishibue bikole.
Mu Danemark padi muana uledibua, balunda ne balela batu balua ne batuala mapa adibu batekemena se: neambuluishe muana eu. Mu matunga makuabu, balunda badi mua kuikala ne difesto mudibu bafila mapa a mushindu’eu bua kudianjila kusekelela diledibua edi.
Bikondo bidi mapa matekemenyibue bidi, mu nsombelu mivule, bikondo bia malu a ku tshidimu ku tshidimu. Nansha muvua masekelela a mushindu’eu kâyi enjibua munkatshi mua bena nkristo ba kumpala, mmalue kutangalaka bikole munkatshi mua badi badiamba bena nkristo ne munkatshi mua bakena bena nkristo. Tshibidilu tshia dipangana mapa a diledibua tshidi mua kujika mu imue nshidimukilu padi bana benda bakola, kadi bilele munkatshi mua bena Greke bidi bishilangane. Mu Grèce ntema mivule idi iteyibua ku matuku a diledibua. Batu kabidi bapa muntu mapa “dituku dia dîna” diende. Ntshinyi atshi? Ee, bilele bia malu a ntendelelu bidi bisuikakaja “munsantu” mushilangane ku dituku dionso dia tshidimu, ne bantu bavule mbinyikibue mêna a “bansantu.” Padi dituku “dia munsantu” dilua, aba badi ne dîna adi badi bapeshibua mapa.
Kusakidila ku masekelela a dituku dia diledibua bua bana babu, bena Corée badi ne difesto dia ditunga dimanya bu Dituku dia Bana. Ntshikondo tshitu bena dîku bendakana bua disanguluka ne tshitu mapa apeshibua bana kabiyi kutangila dituku dia diledibua diabu. Bena Corée badi kabidi ne Dituku dia Baledi, ditu bana bapa baledi babu, ne Dituku dia Balongeshi, ditu balongi batumbisha balongeshi babu ne babapa mapa. Bilondeshile bilele bia bena Corée, padi muntu ukumbaja bidimu 60, difesto dinene didi dienjibua. Dîku ne balunda badi badisangisha bua kujingilangana muoyo mule ne diakalenga, ne mapa adi apeshibua eu udi mufike ku bungi ebu bua bidimu mu muoyo wende.
Difesto dia dibaka ntshikondo tshikuabu tshitu bilele bidi kuonso mua kulomba mapa. Mu Kenya padi bena dibaka babidi baselangana, mbitekemenyibue se: dîku dia mulume nedifile dipa kampanda kudi dîku dia mukaji. Babikidibue badi pabu batuala mapa. Bialonda mulume ne mukaji malu malomba kudi bilele, nebasombe pa muaba mutumbuke, eku babikidibue batuala mapa abu. Yonso wa kudibu udi ulubudibua, ne dimanyisha dia se: “Kampanda peshi kansanga mmutuadile bena dibaka babidi aba dipa.” Bavule ba ku bafidi aba badi mua kunyingalajibua bikole bikalabu kabayi bapete dianyishibua dia mushindu’eu.
Munkatshi mua bena Liban, padi muntu ubuela mu dibaka, balunda ne bena mutumba, nansha bantu badi kabayi bamanye bimpe bena dibaka babidi aba, badi balua anu kulua panyima ne mapa. Bituadijile ku buana, mbalongeshibue se: dipangana mapa mbujitu, bufuane kufuta dibanza. “Biwabenga kubukumbaja, kuena udiumvua bimpe to,” ke muakamba mulume kampanda muena Liban. “Ntshilele tshipiana.”
Kadi, ku bikondo bionso bitu mapa matekemenyibue, mu matunga mavule Nowele udi wa kumpala. Kabienaku nunku muaba uudi musombele anyi? Mu matuku adi mashale aa mu 1990, bakatshinka ne: bena Amerike batu batuula ku tshidimu tshionso dolare mipite pa miliyare 40 bua mapa a Nowele. Ne musangelu muvule difesto adi ditu kabidi disekeledibua kudi bena Budda ne bena Shinto ku Japon, ne mishindu kabukabu ya disekelela edi idi isanganyibua ku Mputu, ku Amerike wa ku Sud, ne mu bimue bitupa bia Afrike.
Nowele ntshikondo tshitu bantu batekemena bua kuikala ne disanka, kadi bavule kabena nadi to. Ne bantu bavule mbamone se: diyumbakana bua kusumba mapa ne kanyinganyinga kadi diasumba dikebesha bidi bibuitshidija bikondo kayi bionso bia disanka bidibu bapetangana nabi.
Pabi, Bible udi wamba ne: kudi disanka mu dipangana. Bushuwa didiku, bilondeshile mmuenenu udi panyima pa dipangana edi.—Bienzedi 20:35.