Buakane budi buzangamika ditunga
KUNYIMA kua mvula wa matuku a bungi, mmilowo kayipu pa kubiika ne kumona munya ukenka mu diulu dikena ne mavuba! Buloba mbutalajibue, ne mpindieu bukua-mitshi budi mua kutumpuka. Musangu kampanda Yehowa Nzambi wakatumika ne tshimfuanyi tshia mushindu’eu bua kuleja mabenesha a bukokeshi buakane. Wakambila Mukalenge Davidi ne: “Muntu udi uludika bantu mu buakane, ubaludika, utshina [Nzambi, NW], udi bu diba didi dipatuka ne bukenke mu dinda, dituku didi kulu kakuyi mavuba, dibalakaja mashinda padi mvula ukama.”—2 Samuele 23:3, 4, MMM.
Mêyi a Nzambi aa avua malelela mu tshikondo tshia bukokeshi buakane bua muana wa Davidi, Mukalenge Solomo. Bible udi ulonda ne: “Yuda ne Izalele bakatungunuka ne kusomba mu dikubibua, muntu yonso muinshi mua muonji wende wa mvinyo ne muinshi mua mutshi wende wa mfigi, kumbukila ku Dane too ne ku Ber-sheba, mu matuku wonso a Solomo.”—1 Bakelenge 4:25, NW.
Izalele wa kale uvua ditunga disungula dia Nzambi. Wakabapesha mikenji yende ne kubambila ne: bu buobu mua kutumikila dîyi diende, uvua ne bua kubateka ‘ku mutu kua bisamba bikuabo bionso bia . . . pa buloba.’ (Dutelonome 28:1) Kabivua buakane bua Izalele yeye muine kadi buakane bua Yehowa buvua bubazangamike. Mêyi-matuma avua Nzambi mubapeshe avua mapite ne kule mikenji ya matunga avua mabanyungulule. Bu tshisamba, bavua bapange bupuangane amu bu matunga makuabu wonso aa. Nunku’eu, Mikenji mitumbuke ya Yehowa ne diyilamata dikole diabu ke mpokolo wa dizangikibua diabu ku mutu kua matunga. Pavuabu batumikila mikenji ya Yehowa, bavua bapeta dianyisha ne dibenesha diende. Mukalenge Solomo wakamona bualu ebu mu bukokeshi buende. Uvua mua kuamba ne: “Buakane budi [buzangamika ditunga, NW], kadi,” ke muakadimuijaye, “malu mabi adi afuisha bantu bonso bundu.”—Nsumuinu 14:34.
Bia dibungama, ku bienzedi bia dipanga butumike misangu ne misangu, ditunga dia Izalele diakapuekeshibua mulongo. Ditunga dijima diakafua bundu. Ebi biakafikisha ndekelu wa bionso ku dimanshibua diabu dia kashidi bua kupinganyibuabu kudi ditunga dipiadipia dia mu nyuma.—Matayo 21:43.
Izalele wa mu nyuma
Mu tshisangilu kampanda tshia kasumbu kaludiki ka bena nkristo ku Yeruzaleme, Yakobo, muledibue muena Yuda, wakamba ku buenzeji bua spiritu ne: Nzambi ‘wakatangila kudi bisamba bia bende bua kusungula munkatshi muabo bantu bua kuikalabo ne dîna diende.’ (Bienzedi 15:14) Mupostolo Paulo wakabikila ditunga dipiadipia dia bena nkristo edi ne: ‘Izalele wa Nzambi.’ (Galatia 6:16) Pa bidi bitangila tshipatshila tshia dibikidibua diabu, Petelo wakafunda ne: “Kadi nuenu, nudi ‘tshisa tshisungula, buakuidi bua bukalenge, ditunga dinsantu, tshisamba tshidianjila kufunkuna bua kuikalatshi bumpianyi bua pa buabu, bua nuenu kumanyisha ngikadilu milenga’ ya eu wakanubikila ku mîdima bua kunubueja mu butoke buende bua dikema.” (1 Petelo 2:9, NW) Bu tshisamba tshisungula tshia Nzambi, bavua ne bua kukenka bu bimunyi munkatshi mua bulongolodi ebu. Buakane bua Yehowa buvua ne bua kubabandisha muulu.—Filipoi 2:15.
Disungula dia bena Izalele aba ba mu nyuma didi mua kufuanyikijibua ne diumbula dia mbongo. Padi mutshianga wa mbongo ubandishibua kuulu, udi mua kuikala pamu’apa amu ne kara 1 bua tone 3 ya buloba. Ngenzelu wa mudimu kampanda uvuabu batumika nende kumpala bua kutapulula mbongo uvua ulomba disambakaja mutshianga ne mâyi ne kupongolola bitotshi ebi pa mesa malaaba mafuta. Mabue a mbongo kâtu akuatakana ne mâyi, ne avua akuata ku mafuta eku bintu bia patupu bipita ne mâyi. Apa nunku mabue a mbongo atshivua makayapale. Kadi, pavuabu baapela ne baanona, avua atuma bukenke nseke yonso.
Anu bu mbongo ikena ikuatakana ne mâyi idi kayiyi tshitupa tshia bintu bidi biyinyungulule, tshisamba tshia Yehowa ntshiabulujibue ne bulongolodi ebu. (Yone 17:16) Padibu bakokibua bua musangu wa kumpala ku butoke, badi mua kuikala bapange bukenke. Kadi Dîyi dia Yehowa ne spiritu wende bidi bifuka munda muabu bumuntu bupiabupia, ne badi bakenka bu bimunyi munkatshi mua bulongolodi ebu. Mbua buakane bua Yehowa budibu babandishibua muulu ne batuma butoke bua butumbi bua bulelela bua Bukalenge nseke yonso, ki mbua buakane buabu nkayabu nansha.
Pabi, kutuadijila mu tshitupa tshia ndekelu tshia siekele wa kumpala B.B., butontolodi buakabuela mu bisumbu ne kunyanga bavule. Bena nkristo ku dîna bakabuelakana ne matunga a mu bulongolodi ebu ne kabavua mua kusungulujibua kabidi ne bantu bavua babanyungulule.
Lelu’eu bashadile ba lulamatu ba ku bena Izalele wa mu nyuma mbapingajiludibue ku dianyishibua kudi Yehowa. Mbaditapulule ne bulongolodi ebu ne mbadikezule “ku manyanu onso a mubidi ne a nyuma.” (2 Kolinto 7:1) Bu mudibu bakezuke ne bakane kumpala kua Yehowa, badi batua buakane buende nyama ku mikolo. Ebi mbibabandishe ku muaba mubandile wa dianyishibua ku mutu kua matunga a mu bulongolodi ebu. Ku diyisha diabu dia lumu luimpe lua Bukalenge dienza ne mitalu, musumba munene wa bukua-matunga mmukokibue kudi Yehowa ne mmulue tshitupa tshia tshisamba tshiende.—Buakabuluibua 7:9, 10.
Bulongolodi ebu budi mua kumona dishilangana
Imue misangu bamfumu ba mu bulongolodi ebu batu batumbisha ngikadilu wa basadidi ba Nzambi. Tshikondo kampanda tshishale, mfumu mulombodi wa mianda ya bukubi wa Foire wa Prétoria, mu Afrique du Sud, wakela nseka pa ngikadilu wa Bantemu ba Yehowa, ba makoba wonso, badi batumika ne muaba eu bua mpuilu yabu ya ku tshidimu. Tshilejilu, wakafunda ne: “Muntu yonso uvua ne udi ne kanemu, bantu bikala bayukidilangana mu mushindu muimpe, ke mmuenenu muleja matuku makese mashale—bionso ebi bidi bijadika bunême bua bena mu nsangilu wenu, ne se: buonso mbasombe pamue bu dîku dimue dia disanka.”
Bantu ba Yehowa badi mua kuenza tshiabu tshitupa bua buakane bua ditunga diende kabiyi anu mu madisangisha manene kadi kabidi mu nsombelu wa muntu ne muntu. Tshilejilu, filiale wa Société Watch Tower wa ku Afrique du Sud wakapeta mukanda mufunda kudi nsongakaji kampanda mu Johannesburg, wamba ne: “Lumingu lushale mvua mupatuke ne kabuta kanyi ka mfranga pa mutu pa mashinyi anyi. Kakamata mu musesu wa Jan Smuts ne kakangudibua pamue ne bionso bivuamu kudi muena mu tshisumbu tshienu, Mukalenge R—, wakangela nshinga ne kukampingajila. . . . Ndi nganyisha bikole bujalame ebu budi kabuyi butamba kumueneka kabidi mu bikondo ebi ne ngela tshisumbu tshienu ka-lumbandi bua diteka mêyi-maludiki adi bena mu tshisumbu tshienu balamata.”
Eyowa, pa kulamata ku mêyi-maludiki a buakane a Yehowa, bantu bende mbenzejibue bua kushala bashilangane ne bulongolodi ebu. Bu mudibu baleja buakane bua Yehowa, bantu bena mutshima muakane badi bakokibua ku tshisumbu tshia bena nkristo. Mbia ku tshilelelu bua kukokibua kudi tshintu kampanda tshikezuke ne tshipeluke. Tshilejilu, dimue dituku muenyi kampanda wakabuela mu tshisangilu tshia Bantemu ba Yehowa ku Zurich, mu Suisse, ne kuamba ne: uvua usua kulua muena mu tshisumbu. Wakumvuija ne: muanabu wa bakaji uvua muipatshibue mu tshisumbu bua tshiendenda ne kusakidila ne: uvua usua kubuela mu bulongolodi kampanda budi “kabuyi bulekelela ngikadilu mubi.” Nansha tshibungu tshia New Catholic Encyclopedia mene tshidi tshitaba ne: Bantemu ba Yehowa mbamanyibue bu “tshimue tshia ku bisumbu tshidi ne ngikadilu mutambe buimpe mu bulongolodi ebu.”
Padi buakane buikala bubandisha, mpekatu udi yeye mua kutuala bundu pamutu pa lumu, nangananga padi bualu bubi bunene bulua kumanyika mu tshinsanga. Imue misangu tshisumbu tshia bena nkristo tshidi tshifuishibua bundu padi benamu benza mpekatu munene. Mu mushindu mumvuike, bena mu tshisumbu ba lulamatu badi mua kubingisha lumu lua tshisumbu pa kuleja ne: muenji wa bubi eu mmunyokibue mu mushindu kampanda wa luse, mbuena kuamba ne: mu diumvuangana ne mêyi-maludiki a mu Mifundu. Padi muntu kampanda wenza mpekatu ne kayi unyingalala, neumbushibue mu tshisumbu—neipatshibue.—1 Kolinto 5:9-13.
Bua tshinyi bamue badi bipatshibua
Nansha mudi bamue bantu binunu bipatshibua ku tshidimu tshionso mu tshisumbu tshia bena nkristo, bidi amu bia pa lukama bikese bia ku Bantemu pamue ne miliyo itanu pa buloba bujima. Bua tshinyi dipangadika dikole nunku didi ne bua kuangatshibua bua muntu kayi yonso mu tshisumbu tshia bena nkristo? Mushindu wa bualu bubi mbumue bua ku malu a kutangila bua kujadika tshia kuenza. Kadi bualu bua mushinga nkutangila bikala muenji wa bubi unyingalala ne muoyo umue bua bubi bunene budiye muenze. Pikalaye bulelela mutapibue ku mutshima, mutangile kudi Yehowa mu masambila menza ne mutshima wonso, pa kulomba dilekelela bua mpekatu udiye mumuenzele, ne mukebe diambuluisha dia bantu badi ne bujitu bua tshisumbu, udi mua kuambuluishibua bua kupetulula dianyishibua kudi Nzambi ne kushala muena mu tshisumbu.—Nsumuinu 28:13; Yakobo 5:14, 15.
Padi muana kampanda udi ne malanda mimpe, mashême ne tatuende wenza bualu kampanda budi bubungamija tatuende, bubidi buabu badi ne bua kuenza lukasa bua kupingajilula malanda au a mushinga mukole. Bia muomumue, patudi tulambula mioyo yetu kudi Yehowa, tudi tubuela nende mu malanda a mushinga mukole. Nunku’eu, patudi tuenza bualu kampanda budi bumubungamija, tudi ne bua kukeba ne lukasa luonso bua kupingajilula malanda au ne Tatuetu wa mu diulu.
Bia disanka, bamue bakavua bipatshibue mbavuluke mufuanu wa muana wa tshitulatula. Yehowa mmufuanyikijamu ne Tatu wa dinanga udi mudiakaje bua kuakidila kabidi muenji wa mpekatu kampanda udi unyingalala pikalaye mulekele [njila wende mubi] ne mukebe dilekelela bilema dia Nzambi. (Luka 15:11-24) Dinyingalala dilelela, dìdì difuma mu mutshima ne dilekela bualu bubi ke njila bua kupeta dianyishibua kudi Yehowa ne kupingana mu tshisumbu tshia bena nkristo. Bamue benji ba bubi banyingaladi bàdì badiumvue bazajibue kudi bujitu bua dipiila diabu mbasakibue ku dinyingalala ne ku diela biidia bua kupingana mu muaba wa dinanga mu tshisumbu tshia bena nkristo. Nunku mbafike ku diangata ne mushinga mêyi a Yehowa adi mu Yeshaya 57:15.
Bua kukanda bantu bua kabapinganyi ku ditabalela dia dinanga dia Yehowa, Satana neasue kuleja ne: kakuena dilekelela bua mpekatu ivua mienjibue. Kadi mulambu wa tshia-bupikudi wa Kristo Yezu mmukumbanyine bua kubuikidila mpekatu ya muntu kayi yonso udi unyingalala—eyowa, nansha mpekatu mipiana ‘ya bonso ba pa buloba.’ (1 Yone 2:1, 2) Mpekatu umue udi kayi mua kubuikidibua kudi tshia-bupikudi ng’eu udi muenzela spiritu munsantu wa Nzambi, udi wangatshibua bu dienza bubi ku ditombokela dia ku budisuile mudimu wa spiritu wa Nzambi, bu mudi mpekatu munene wa Yudase Iskariote pamue ne baskribe ne bafarizeyi ba bungi.—Matayo 12:24, 31, 32; 23:13, 33; Yone 17:12.
Disanyika buakane bua Yehowa
Bu muvua bashadile ba ku bena Izalele wa mu nyuma bapingajiludibue ku dianyishibua kudi Yehowa mu 1919, mbavue kutamba kubandishibua ku mutu kua bantu badi babanyungulule. Ki nku bulenga buabu kampanda kadi mbua dikokela diabu ku budisuile ku mikenji ne mêyi-makulu bia Yehowa. Bu tshipeta, miliyo ya “mikoko mikuabo” ya Kristo mmisangishibue pamue ne Izalele wa mu nyuma bu balunda bena lulamatu. (Yone 10:16) Bantu aba badi batuadila Yehowa butumbi ne bunême mu bulongolodi ebu budi kule kutambe ne mêyi-makulu a buakane a Nzambi. Bidi amu bu muakaleja dimue dituku tshibejibeji tshia Personality tshia ku Afrique du Sud ne: “Bantemu ba Yehowa badi bamueneka bu badi bûle tente ne ngikadilu milenga ne kabayi ne ngikadilu mibi kana yonso.”
Bua kulama muaba eu mutumbuke mu bulongolodi ebu bukena butshina Nzambi, muntu ne muntu muena mu tshisumbu tshia bena nkristo udi ukengela kuikala ne nsombelu mukezuke, muakane kumpala kua Yehowa. Mu Bible, bulongolodi bua mu diulu bua Yehowa mbulejibue kudi bintu bikezuke. Mbumueneke bu mukaji mulengele muvuale munya ne muikale ne ngondo muinshi mua makasa ende. (Buakabuluibua 12:1) Yeruzaleme Mupiamupia mmulejibue bu tshimenga tshinsantu, tshilengele pa kutshimona. (Buakabuluibua 21:2) Bena lulamatu badi benza mukaji musela wa Kristo mbabapeshe “tshilamba tshia lin mufinuke wengelela ne mukezuke.” (Buakabuluibua 19:8, NW) Bena mu musumba munene badi bamueneka “bavuale mizabi mitoke.” (Buakabuluibua 7:9, NW) Bantu bàdì basanyika buakane badi bakokibua ku bulongolodi bukezuke. Bishilangane, bulongolodi bua Satana kabuena bukezuke. Ndongoluelu wende wa malu a ntendelelu mmulejibue bu ndumba, ne aba badi pambelu pa tshimenga tshinsantu mbalejibue bu badi ne bukoya, kabayi bakezuke.—Buakabuluibua 17:1; 22:15.
Muoyo wa kashidi mmulaya bantu bakane. Bantu basangisha pamue bàdì basanyika buakane bua Yehowa badi ne ditekemena dia kupanduka ku nshikidilu wa ndongoluelu eu mubi. “Muntu udi unteleja, neasombe talalaa, neikale ne bupole, kayi utshina dikenga,” ke mudi Nzambi ulaya mu Nsumuinu 1:33, MMM.
Mmunyipu muikalabi bikankamija pikala Solomo Munene, Yezu Kristo, ukokesha ku mutu kua bulongolodi bupiabupia mu buakane, mu ditshina dia Yehowa! (2 Petelo 3:13) Nebikale bu butoke bua mu dinda padi munya ukenka, dinda dikena mavuba. Basombedi buonso ba pa buloba nebasombe mu dikubibua, muntu yonso musombe muinshi mua muonji wende wa mvinyo ne muinshi mua mutshi wa mfigi, mu ngakuilu wa tshimfuanyi. Nsangilu wa bantu bakane nealengeje buloba ne neasombe pa muaba wabu muakanyine mu bukua-mabulunge bua disamuna dia kashidi dia Nzambi wetu, Yehowa.—Mika 4:3, 4; tangila kabidi Yeshaya 65:17-19, 25.
[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 26]
Garo Nalbandian