Samunayi Mukalenge wa tshiendelele!
“Yehowa udi Mukalenge bua bikondo bikena bijadika, bua kashidi mene.”—MUSAMBU WA 10:16, NW.
1. Nnkonko kayi idi ijuka pa bidi bitangila dikalaku bua kashidi?
DIKALAKU BUA KASHIDI—newambe ne: ntshinyi? Udiku wela meji ne: bikondo bidi bushuwa mua kutungunuka bua kashidi anyi? Ee, kakuena mpata bua se: bikondo mbialabale bua kashidi mu bikondo bia kale. Nunku bua tshinyi kadiena mua kualabala bua kashidi mu matuku atshilualua? Bushuwa, Bible wa Traduction du monde nouveau udi utela Nzambi bu muikale usamunyibua “biangatshile ku bikondo bikena bijadika too ne ku bikondo bikena bijadika.” (Musambu wa 41:13) Tshiambilu etshi tshidi tshiumvuija tshinyi? Tudi mua kupeta diambuluisha bua kutshiumvua bituakonkonona tshiena-bualu kampanda tshidi mu diumvuangana natshi—tshibuashibuashi.
2, 3. (a) Nnkonko kayi idi itangila tshibuashibuashi, idi ituambuluisha bua kuanyisha dikalaku bua kashidi? (b) Bua tshinyi tudi ne bua kusua kutendelela Mukalenge wa tshiendelele?
2 Tshibuashibuashi tshidi ne bualabale kayi? Tshidiku ne mikalu kampanda anyi? Kukadi kupite bidimu 400, bavua bela meji ne: buloba buetu ebu buvua nkatshinkatshi wa bukua-mabulunge. Pashishe Galilée wakavudija bukole bua ntalatala ya ditangila nayi mu muulu, kupeteshayi mmuenekelu mutambe kualabala wa muulu. Tshikondo atshi Galilée uvua mua kumona mitoto mipite bungi ne uvua ne mushindu wa kuleja ne: buloba ne mabulunge makuabu bidi binyunguluka ku dîba. La Voie Lactée (Njila wa Mabele) katshivua kabidi umueneka bu wa mabele. Wakadileja muikale galaksi wa mitoto, mitue ku miliyare lukama. Katuena nansha musangu umue mua kubala mitoto mivule idiku eyi, nansha mene mu bule bua matuku a muoyo wetu. Kunyima, bashikuluji ba bintu bia mu muulu bakatungunuka ne kusokolola miliyare ya galaksi. Mine eyi mmidibaale mu tshibuashibuashi kayiyi ndekelu, kuonso kudi ntalatala mitambe bukole ya ditangila nayi mua kufika. Mbimueneke se: tshibuashibuashi katshiena ne mikalu. Bidi bia muomumue bua dikalaku bua kashidi—kadiena ne mikalu.
3 Lungenyi lua dikalaku bua kashidi ludi lumueneka bu ludi lupite tshiumvuidi tshia buongo buetu bua bu-muntu budi ne mikalu. Kadi, kudi Kampanda udi mulujingulule mu mushindu mupuangane. Udi mua kubala, eyowa, ne nansha mene kubikila ku mêna muliyo wa miliyare ya mitoto ikena ndekelu idi mu miliyare mivule ya galaksi! Yeye eu udi wamba ne: “Bandishayi mêsu enu muulu ne numone. Nganyi wakafuka bintu ebi? Nyeye udi upatula biluilu biabi bilondeshile bungi buabi, udi ubikila buonso buabi mene ku dîna. Bualu bua bungi bua ngulu mienzeji, udi kabidi wa-bukole mu dikanda, kakuena tshimue tshia kudibi tshidi tshipangika. Kuena muanji kufika ku dimanya peshi ku diumvua anyi? Yehowa, Mufuki wa mielelu ya buloba, udi Nzambi bua bikondo bikena bijadika. Kêna upungila anyi utshioka. Kakuena dikonkonona dia bujinguludi buende.” (Yeshaya 40:26, 28, NW) n’Nzambi kayipu wa dikema! Bushuwa, udi Nzambi utudi ne bua kusua kutendelela!
“Mukalenge bua bikondo bikena bijadika”
4. (a) Mmunyi muakaleja Davidi dianyisha diende bua Mukalenge wa tshiendelele? (b) Ntshinyi tshiakakomesha umue wa ku bena sianse bende lumu mu miyuki pa bidi bitangila ntuadijilu wa bukua-mabulunge?
4 Mu Musambu wa 10:16 (NW), Davidi udi wamba bua Mufuki, Nzambi ne: “Yehowa udi Mukalenge bua bikondo bikena bijadika, bua kashidi mene.” Ne mu Musambu wa 29:10 (NW), udi wambulula ne: “Yehowa mmusombe bu mukalenge bua bikondo bikena bijadika.” Eyowa, Yehowa udi Mukalenge wa tshiendelele! Kabidi, Davidi udi ujadika ne: Mukalenge eu mutumbishibue udi Mufumbi ne Muenji wa bionso bitudi tubandila mu tshibuashibuashi, wamba mu Musambu wa 19:1 ne: “Diulu didi diamba butumbi bua Nzambi; bia mu diulu bibaaluluke bidi bimuenesha midimu ya bianza [biende].” Bidimu bitue ku 2 700 kunyima, muena sianse muende lumu mukalenge Isaac Newton wakatua ku tshia Davidi, pa kufunda ne: “Ndongoluelu eu mutambe bulengele wa mêba, mabulunge ne mitoto ya milanjilanji uvua mua kujuka anu ku dilongolola ne bumfumu butambe bunene bia kampanda mushidimuke ne wa-bukole.”
5. Ntshinyi tshivua Yeshaya ne Paulo bafunde pa bidi bitangila Mpokolo wa meji?
5 Ndidipuekesha kayipu ditudi ne bua kuikala nadi pa kumanya se: Mfumu mutambe bunene Yehowa, údí mene “muulu [malabale], eyowa, diulu dia mu muulu, . . . kaayi mua kumukumbana,” udi ne muoyo bua tshiendelele! (1 Bakelenge 8:27, NW) Yehowa, muleja mu Yeshaya 45:18 (NW) bu “Mufuki wa muulu, . . . Mufumbi wa buloba ne Mubuenji,” udi Mpokolo wa meji matue mapite kule tshidi buongo bua bantu bafuafua mua kujingulula. Yehowa wakamba, anu bu mudibi bizangika mu 1 Kolinto 1:19 (NW) ne: “Nenjimije meji a bena meji, ne lungenyi lua bena dimanya nenduimanshe.” Mupostolo Paulo wakasakidilaku mu mvese wa 20 ne: “Muena meji udi kunyi? Muskribe udi kunyi? Muedi wa meji wa mu ndongoluelu eu wa malu udi kunyi? Nzambi kenaku muvuije meji a bena bulongolodi ebu bu tshintu tshia bupote anyi?” Eyowa, anu bu muakatungunuka Paulo ne kuamba, mu nshapita 3, mvese wa 19, ne: “meji a bena bulongolodi ebu abi bupote ku mêsu kua Nzambi.”
6. Ntshinyi tshidi Muambi 3:11 uleja pa bidi bitangila “bikondo bikena bijadika”?
6 Mabulunge a mu diulu adi tshitupa tshia bufuki buakatela Mukalenge Solomo ne: “Tshintu tshionso [Nzambi] mmutshienze tshilengele mu tshikondo tshiatshi. Nansha bikondo bikena bijadika mmubiteke mu mutshima wabu, bua bantu kabikadi nansha musangu umue mua kujingulula mudimu udi Nzambi mulelela muenze biangatshile ku ntuadijilu too ne ku ndekelu.” (Muambi 3:11, NW) Bushuwa, mbualu budi butekibue mu mutshima wa muntu bua kuteta kujingulula diumvuija dia “bikondo bikena bijadika,” mbuena kuamba ne: dikalaku bua kashidi. Kadi udiku mua kufika ku dimanya dia mushindu’eu anyi?
Ditekemena dia muoyo dia mpatshi
7, 8. (a) Nditekemena kayi dia muoyo dia dikema didi kumpala kua bukua-bantu, ne mmunyi mudiwu mua kupetshibua? (b) Bua tshinyi tudi ne bua kusangala bua se: dishidimuna dia Nzambi neditungunuke bua tshiendelele?
7 Yezu Kristo wakamba mu disambila kudi Yehowa ne: “Etshi tshidi tshiumvuija muoyo wa kashidi: dipeta diabu dia dimanya diebe wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne dia eu uwakatuma, Yezu Kristo.” (Yone 17:3, NW) Mmunyi mutudi mua kupeta dimanya dia mushindu’eu? Tudi ne bua kulonga Dîyi dia Nzambi, Bible Munsantu. Ku njila eu tudi mua kupeta dimanya dijalame dia malongolola manene a Nzambi, pa kukonga ne diakaja dienza ku butuangaji bua Muanende bua muoyo wa kashidi pa buloba bua mparadizu. Au newikale “muoyo wa bushu[w]a mene” udi mutela mu 1 Timote 6:19. Newikale mu diumvuangana ne tshidi Efeso 3:11 (NW) umvuija bu “dilongolola dia tshiendelele divua [Nzambi] muenze pa bidi bitangila Kristo, Yezu Mukalenge wetu.”
8 Eyowa, tuetu bantu bena mpekatu tudi mua kufika ku muoyo wa kashidi ku diambuluisha dia dishidimuna dia Nzambi ne ditabuja mu mulambu wa tshia-bupikudi wa Yezu. Mmutantshi bule kayi watungunuka dishidimuna edi? Neditungunuke bua tshiendelele eku bukua-bantu bushidimunyibua ku kakese ku kakese mu meji a Mutufuki. Meji a Yehowa kaena ne mikalu. Pa kuanyisha bualu ebu, mupostolo Paulo wakakema wamba ne: “O mbuondoke kayipu bua bubanji, bua meji ne dimanya bia Nzambi! Monayi mutudi katuyi mua kujingulula lungenyi luende, mutudi katuyi mua kulonda njila yende!” (Lomo 11:33, NW) Bushuwa, mbiakanyine mudi 1 Timote 1:17 (NW) ubikila Yehowa ne: “Mukalenge wa tshiendelele”!
Meji a bufuki a Yehowa
9, 10. (a) Mmidimu kayi minene yakakumbaja Yehowa mu dilongolola buloba bu dipa diende bua bukua-bantu? (b) Mmunyi mudi meji mapuangane a Yehowa malejibue mu bifukibua biende? (Tangila mu kazubu.)
9 Ela meji pa bumpianyi bua mpatshi budi Mukalenge wa tshiendelele mutupeteshe tuetu bantu. Musambu wa 115:16 udi wamba ne: “Diulu ne diulu mbia Yehowa; kadi waku[p]a bana ba bantu buloba.” Kuenaku wela meji ne: mbumpianyi bua dikema anyi? Kabiyi mpata! Ne mmunyipu mutudi tuanyisha didianjila kumona dia pa buadi dia majinga a muntu dia Mutufuki pa kulongolola buloba bu tshisombelu tshietu!—Musambu wa 107:8.
10 Malu a dikema akenzeka pa buloba mu bule bua “matuku” asambombo a difuka a mu Genese nshapita 1, dituku dionso dikale dia binunu bia bidimu. Bifukibua ebi bia Nzambi bivua ndekelu wa bionso ne bua kubuikidija buloba bujima ne tshitatu tshia bisosa bia mubidi wa lubishibishi, metu mangatangane, ne bilongo bia mekala mavule. Buvua ne bua kuujibua ne bungi buvule bua bifukibua bia dikema bia mu mbuu, mabumbu a nyunyu ya mapuapua milengele, ne mishindu mivule ya nyama ya pambelu ne ya muitu, tshintu tshionso tshilelangana “bu mudi mushindu watshi.” Kunyima kua diumvuija dia difukibua dia mulume ne mukaji, Genese 1:31 udi ulonda ne: ‘Nzambi wakamona bintu bionso biakenzaye ne: bivua bimpe be!’ Mmuaba kayipu mukuate milowo uvua munyungulule bantu aba ba kumpala! Katuenaku tumona mu bifukibua bionso ebi meji, didianjila kumona dia majinga a muntu, ne ditabalela dia Mufuki muena dinanga anyi?—Yeshaya 45:11, 12, 18.
11. Mmunyi muvua Solomo mutumbishe meji a bufuki a Yehowa?
11 Muntu kampanda wakakemeshibua kudi meji a Mukalenge wa tshiendelele uvua Solomo. Misangu ne misangu wakakoka ntema ku meji a Mufuki. (Nsumuinu 1:1, 2; 2:1, 6; 3:13-18) Solomo udi utujadikila ne: “buloba budi muomumue tshiendelele.” Wakanyisha bintu bivule bia dikema bia bufuki, pa kukonga ne mudimu udi mavuba a mvula enza bua kutalaja buloba buetu. Nunku, wakafunda ne: ‘Misulu yonso idi ibuela mu mâyi manene, kadi mâyi manene kaena uula tente; mu miaba yonso idi misulu ipueka, idi ipinganamu kabidi.’ (Muambi 1:4, 7) Nunku kunyima kua mvula ne misulu bimane kutalaja buloba, mâyi abi adi apingajibua kumbukila ku mbuu mu mavuba. Buloba ebu buvua mua kuikala bishi, ne nsombelu wetu uvua mua kuikala bishi bu dikezudibua edi ne dipingajibua bia mâyi kabiyiku?
12, 13. Mmunyi mutudi mua kuleja dianyisha bua bufuki bua Nzambi?
12 Dianyisha dietu bua nkatshinkatshi udi mu bufuki didi ne bua kusanyikibua kudi bienzedi, anu bu muakafunda Mukalenge Solomo mu mêyi a nkomenu a Muambi aa: ‘Eu nshikidilu wa malu onso; malu onso adi mumvuike. Utshine Nzambi [mulelela], utumikile mikenji yende; ebu mbualu buonso budi muntu ne bua kuenza. Bualu bua Nzambi [mulelela] nealumbuluishe mudimu wonso ne bualu buonso busokoka, nansha buimpe nansha bubi.’ (Muambi 12:13, 14) Tudi ne bua kutshina bua kuenza bualu kampanda budi kabuyi busankisha Nzambi. Kadi, tudi ne bua kukeba bua kumutumikila ne dikakala didi ne dinemekela.
13 Kakuyi mpata, tudi ne bua kusamuna Mukalenge wa tshiendelele bua midimu yende ya butumbi ya bufuki! Musambu wa 104:24 udi wamba ne: “Yehowa, mona mudi bungi bua mishindu ya midimu yebe! Wewe wakenza buonso bua[y]i ne lungenyi luebe; buloba budi bûle tente ne bintu biwakafuka.” Ne disanka, tuanyishayi mvese wa ndekelu wa musambu eu pa kudiambila tuetu bine ne pa kuambila bakuabu ne: “Benesha Yehowa, O anyima wanyi. Samunayi Yah!” (NW)
Ngoyedi wa bufuki bua pa buloba
14. Mmu mishindu kayi mudi muntu mufuka kudi Nzambi mupite nyama ne kule?
14 Bufuki buonso bua Yehowa budi mudimu wa mumanyi mupiluke. Kadi tshifukibua tshidi tshitamba kukemesha tshia pa buloba ntuetu—bukua-bantu. Adama ne pashishe Eva bakafukibua bu nkomenu wa dituku disambombo dia bufuki dia Yehowa—tshifukibua tshipite ne kule mishipa, nyunyu, ne nyama! Nansha mudi bivule bia ku biobi ebi bikale ne meji a tshingenyingenyi, muntu mmupeshibue bukokeshi bua kuela meji, kuondo ka muoyo kadi mua kusunguluja tshibi ne tshimpe, tshipedi tshia kulongolola malu atshilualua, ne dijinga dia ku tshifukilu dia kutendelela. Mmunyi muakenzeka bionso ebi? Pamutu pa kufumina ku didishintulula dia nyama mipuekele, muntu wakafukibua ku tshimfuanyi tshia Nzambi. Biumvuangane ne bualu ebu, muntu nkayende ke udi mua kuleja ngikadilu ya Mutufuki, eu wakadimanyisha nkayende bu “Yehowa, Yehowa, Nzambi mulekeledi ne wa bunonoke, kayi ukuata tshiji lubilu ne muena bulenga-bunangi buvule ne bulelela.”—Ekesode 34:6, NW.
15. Bua tshinyi tudi ne bua kutumbisha Yehowa ne budipuekeshi?
15 Tusamunayi ne tusakidilayi Yehowa bua difumbibua dia dikema dia mibidi yetu. Bua mashi etu, adi a mushinga mukole bua muoyo, kunyungulukawu mu mubidi mujima bidi bikengela tusunsa 60. Anu bu mudi Dutelonome 12:23 (NW) wamba, “mashi adi anyima”—muoyo wetu—adi ne mushinga ku mêsu kua Nzambi. Pa mutu pa mifuba mikolakane, makoyi majoboke, ne ndongoluelu wa mifungu udi utumika padi buongo bufuane tshifulu budi bupite kule buongo bua nyama kayi yonso ne buikale ne bipedi bidi ordinatere wa bunene bua nzubu mule wa bisasa bivule kayi mua kupeta. Ebi kabiena bienza bua wikale ne nyanji ya didipuekesha anyi? Bidi ne bua kukuenzeja nanku. (Nsumuinu 22:4) Ne ela meji kabidi pa bualu ebu: Bisulusulu bietu, diminu, ludimi, mênu, ne mukana bidi bitumika pamue bua kupatula dîyi dia muntu mu yonso ya ku miakulu binunu ne binunu. Davidi wakenzela Yehowa musambu muakanyine, wamba ne: “Nenkusamune bualu, mu mushindu mukuate buôwa, ndi mufukibue mu mushindu wa kukema. Midimu yebe idi ikemesha, anyima wanyi mmumanye muanda eu bimpe menemene.” (Musambu wa 139:14, NW) Tudisangishayi ne Davidi pa kusamuna ne dianyisha Yehowa, Mufumbi wetu ne Nzambi wetu wa dikema!
16. Mmusambu kayi wakenza kangimba kampanda muende lumu bua kusamuna Yehowa, ne nku dibikila kayi dikena kukolela kutudi ne bua kuandamuna?
16 Mêyi mafunda mu mukanda wa misambu ya manaya mu siekele wa 18 kudi Joseph Haydn adi amba bua kusamuna Yehowa ne: “Muelayi tuasakidila, nuenu bonso bifukibua biende bidi bikemesha! Imbayi bunême Buende, imbayi butumbi Buende, beneshayi ne diundishayi Dîna Diende! Disamuna Yehowa didi ditantamana kashidi ne kashidi, Amen, Amen!” Ne bidi bitambe kulengela mbiambilu biambulula bifunda ku spiritu mu Misambu, bu mudi dibikila dienza misangu inayi mu Musambu wa 107 (NW) ne: “Bantu basakidile Yehowa bua bulenga-bunangi buende ne midimu yende ya kukema bua bana ba bantu.” Udiku udisangisha mu disamuna edi anyi? Udi ne bua kuenza nanku, bualu tshintu tshionso tshidi bushuwa tshilengele, mpokolo watshi n’Yehowa, Mukalenge wa tshiendelele.
Midimu ya bukole bupite
17. Mmunyi mudi ‘musambu wa Mozese ne wa Muan’a mukoko’ utumbisha Yehowa?
17 Mu bule bua bidimu binunu bisambombo bipite, Mukalenge wa tshiendelele mmutuadije kuenza mene midimu ya bukole bupite. Mu mukanda wa ndekelu wa mu Bible, mu Buakabuluibua 15:3, 4 (NW), tudi tubala bua aba badi mu diulu badi batshimune buluishi bua bu-demon ne: “Badi bimba musambu wa Mozese mupika wa Nzambi ne musambu wa Muan’a mukoko, bamba ne: ‘Midimu yebe idi minene ne ya dikema, Yehowa Nzambi, Wa-Bukole-Buonso. Njila yebe idi miakane ne milelela, Mukalenge wa tshiendelele. Nenku, nnganyi wabenga kukutshina bushuwa, Yehowa, ne wapanga kutumbisha dîna diebe, bualu, wewe nkayebe udi mulamatshi ku mikenji? Bualu, matunga onso nealue ne neatendelele kumpala kuebe, bualu mapangadika ebe makane akamueneshibua patoke.’” Bua tshinyi musambu eu mmubikidibue ne: ‘musambu wa Mozese ne wa Muan’a mukoko’? Tuanji kutangila.
18. Mmudimu kayi wa bukole udi muvuluijibue mu musambu wa mu Ekesode nshapita wa 15?
18 Kukadi bidimu bu 3 500, pakabutudibua tshiluilu tshia bukole tshia Faraone mu Mbuu Mukunze, bena Izalele bakasamuna ne disakidila Yehowa mu musambu. Tudi tubala mu Ekesode 15:1, 18 ne: ‘Mozese ne bena Izalele bakimbila Yehowa musambu eu, bakamba ne: Nengimbile Yehowa musambu, bualu bua yeye wakatamba bukole ne butumbi buende. Yeye wakela kabalu ne muntu uvua wenda pa nyima paku mu bunene bua mâyi manene. Yehowa neakokeshe bantu tshiendelele.’ Mikenji miakane ya Mukalenge eu wa tshiendelele yakamueneka mu dilumbuluisha diende ne dishipa dia baluishi bavua bayobola bumfumu buende butambe bunene.
19, 20. (a) Bua tshinyi Yehowa wakenza ditunga dia Izalele? (b) Mmunyi mudi Muan’a mukoko ne bakuabu bandamune ku diyobola dia Satana?
19 Bua tshinyi bualu ebu buakakengedibua? Mu budimi bua Edene ke muvua Nyoka wa budimu mufikishe baledi betu ba kumpala ku mpekatu. Ebi biakalela dipanga bupuangane dia mpekatu diakasambulukila bantu bonso. Nansha nanku, Mukalenge wa tshiendelele wakenza diakamue biidia mu diumvuangana ne dilongolola diende dia ku tshibangidilu, bivua ne bua kufikisha ku diumbushibua dia baluishi bende bonso pa buloba ne ku diasulula dia nsombelu ya mparadizu. Mukalenge wa tshiendelele wakenza tshisamba tshia Izalele ne wakapetesha Mikenji yende bua kufila tshindidimbi tshia muvuaye ne bua kukumbaja bualu ebu.—Galatia 3:24.
20 Pabi, kunyima, Izalele muine wakadiina mu dipanga lulamatu, ne nsombelu eu wa dibungama wakafika ku nkomenu pakafila balombodi ba Izalele Muana mulela umuepele wa Nzambi kudi bena Roma bua kukengeshibua mu mushindu mutambe bubi ne kushipibua. (Bienzedi 10:39; Filipoi 2:8) Nansha nanku, muoyo mutoke wa Yezu too ne ku lufu, bu “Muan’a mukoko wa Nzambi” wa mulambu, wakandamuna mu mushindu wa pa buawu ku diyobola dienza kudi Muluishi wa kale wa Nzambi, Satana—dia ne: muntu nansha umue kêna mua kushala ne lulamatu kudi Nzambi mu diteta dikole. (Yone 1:29, 36; Yobo 1:9-12; 27:5) Nansha mudibu bapiane dipanga bupuangane bua mpekatu wa Adama, miliyo mikuabu ya bantu batshinyi ba Nzambi mbalonde biidia bia Yezu pa kulama muoyo mutoke mu ditutakena ne maluisha a Satana.—1 Petelo 1:18, 19; 2:19, 21.
21. Mu diumvuangana ne Bienzedi 17:29-31, ntshinyi tshiakonkononyibua mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?
21 Mpindieu dituku diakumbanyi bua Yehowa kufuta bena lulamatu ne kulumbuluisha baluishi bonso ba bulelela ne ba buakane. (Bienzedi 17:29-31) Mmunyi muapitabi? Tshiena-bualu tshietu tshidi tshilonda netshituleje.
Kazubu ka diambulula
◻ Bua tshinyi Yehowa mmuakanyine kubikidibua ne: “Mukalenge wa tshiendelele”?
◻ Mmunyi mudi meji a Yehowa amueneka mu bifukibua biende?
◻ Mmu mishindu kayi mudi muntu ngoyedi wa bufuki?
◻ Mmidimu kayi idi miakanyine ‘musambu wa Mozese ne wa Muan’a mukoko’?
[Kazubu mu dibeji 12]
Meji mapuangane a Yehowa
Meji a Mukalenge wa tshiendelele adi amueneka mu mishindu mivule mu bidiye mufuke pa buloba. Bambisha mêyi a Agure aa: “Dîyi dionso dia Nzambi didi dikezula. Udi ngabu bua aba badi basokomena kudiye.” (Nsumuinu 30:5, NW) Pashishe Agure udi utela bifukibua bivule bia muoyo bia Nzambi, binene ne bikese. Tshilejilu, mu mvese wa 24 too ne ku wa 28, udi wakula bua “bintu binayi bidi bitambe bukese bia pa buloba, kadi bidi ne meji a tshingenyingenyi.” Ke kankenene, nsenji ya mu mbuebue, mukumbi, ne jeko.
“Ne meji a tshingenyingenyi”—eyowa, nyama mmienza mu mushindu au. Kayena yela meji bu bantu kadi idi yeyemena meji a ku tshilelelu. Kutuku muanji kukema bua bualu ebu anyi? Mbifukibua kayipu bilongolola bidiyi! Tshilejilu, tunkenene ntudilongolole mu mabumbu, adi akongoloja mukalenge-mukaji, bena mudimu, ne balume. Mu imue mishindu ya tunkenene, etu tuena mudimu tudi mene tumuna tuîshi tukoki tua madimbu mu mpangu iditu tuibake. Muinamu tunkenene tudi tupatula mâyi a tuîshi etu bu mabele, eku tunkenene tusalayi tuipata baluishi bonso badi basemena. Mubelu mmufile mu Nsumuinu 6:6 (NW) ne: “Ndaku kudi kankenene, muena lulengu we; ukonkonone bienzedi biaku ne ulue muena meji.” Bilejilu bu nunku kabienaku ne bua kutusaka tuetu bantu bua kuikala ne “bivule bia kuenza mu mudimu wa Mukalenge” anyi?—1 Kolinto 15:58, NW.
Muntu mmuenze ndeke minenanenayi. Kadi mmakokeshi mavule kayipu adi nyunyu nayi a kubanda kupueka, kukongoloja ne kasonji, kadi ne bujitu bushadile ku grame 30! Ndeke wa Boeing 747 udi ne bua kuangata litre ya kasolonyi 180 000, kuendeshibua kudi bakuatshi ba mudimu mu ndeke balongesha, ne kutumika ne ndongoluelu ya diendesha mijitakane bua kuenza disambuka kampanda dia mbuu. Pabi, kasonji kakese kadi keyemena anu pa grame umue wa kasolonyi ka mafuta bua kuenza luendu lua mutantshi wonso wa kumbukila ku Amerike wa ku Nord, kusambuka Diapa dia Mexique, ne kufika ku Amerike wa ku Sud. Kakuyi bujitu bunene bua kasolonyi, kakuyi dilongesha mua kuendesha ndeke, kakuyi tuarte tuzola tujingakane anyi ordinatere! Makokeshi aa ntshipeta tshia ku mpukapuka ya bidimenene anyi? Kabiena nanku! Kanyunyi aka kakese kadi ne meji a tshingenyingenyi, kamana kulongolola nunku kudi Mufuki waku, Yehowa Nzambi.
[Tshimfuanyi mu dibeji 10]
Bifukibua kabukabu bia “Mukalenge wa tshiendelele” bidi bisamuna butumbi buende
[Tshimfuanyi mu dibeji 15]
Anu bu muakasekelela Mozese ne Izalele mujima ditshimuna dia Yehowa ku Mbuu Mukunze, nekuikale musangelu munene kunyima kua Armagedon