Kunanga Nzambi kudi kumvuija tshinyi?

KUKADI kupite bidimu bitue ku binunu bisambombo, muana wa katoto wa kumpala wakaledibua. Kunyima kua diledibua diende, mamuende, Eva, wakamba ne: “Ndi mupete muana wa balume ku diambuluisha dia [Yehowa, NW].” (Tshibangidilu 4:1, MMM) Mêyi ende adi aleja ne: nansha mukavuabu bamane kupia tshibawu tshia lufu bua ditomboka diabu, Eva ne bayende, Adama, batshivua bavuluka Bunzambi bua Yehowa. Pashishe bakalela muana wa balume muibidi. Bana ba balume aba bavua binyika ne: Kaina ne Abele.

Mu dikola dia bana ba balume aba, kakuyi mpata bakalonga bia bungi pa bidi bitangila Yehowa pa kukonkonona bufuki buende. Bavua bumvua disanka bua mekala malenga mu bufuki ne mishindu kabukabu ya nyama ne bikunyibua. Nzambi uvua mubapeshe muoyo ne mushindu wa kupeta disanka mu nsombelu.

Bakalonga ne: baledi babu bavua bafukibue bapuangane ne se: dilongolola dia Yehowa dia kumpala divua dia se: bantu bikale ne muoyo wa kashidi. Mbimueneke se: Adama ne Eva bakabumvuija muvua budimi bulenga bua Edene, ne bumue bavua babumvuije bua tshinyi bavua babipate mu muaba mulenga wa mparadizu wa mushindu’eu. Kaina ne Abele bavua mua kuikala bamanye mulayi wa Nzambi mufunda mu Genese 3:15. Ku diambuluisha dia mulayi awu, Yehowa wakaleja dilongolola diende dia kuakaja malu mu tshikondo tshiakanyine bua disanka dia aba badi bamunanga ne bamuleja lulamatu.

Dilonga pa bidi bitangila Yehowa ne ngikadilu yende divua mua kuikala dilela munda mua Kaina ne Abele dijinga dia kuanyishibua kudi Nzambi. Nanku bakasemena kudi Yehowa pa kumutuadila milambu. Muyuki wa mu Bible udi wamba ne: “Dituku dikuabo Kana wakalua ne bintu biakamena mu buloba bu mulambu kudi Yehowa. Ebele wakalua ne ban’a bute ba mikoko ne dianyi diai.”​—Genese 4:3, 4.

Dijinga diabu dia kupeta dianyishibua dia Nzambi divua tshishimikidi tshia malanda abu nende. Ku ndekelu, Kaina wakafika ku ditombokela Nzambi, eku Abele kutungunukaye ne kuikala muenzeja kudi dinanga dilelela dia Nzambi. Abele kavua mua kuikala mukune malanda a mushindu’eu ne Nzambi bu yeye kayi bangabanga mupete dimanya pa bumuntu bua Yehowa ne malongolola ende.

Wewe pebe udi mua kufika ku dimanya Yehowa. Tshilejilu, udi mua kulonga mu Bible se: Nzambi udi muntu mulelela, kêna bukole kampanda bua patupu bukêna ne muoyo budi bufuka bintu ku mpukapuka. (Fuanyikija ne Yone 7:28; Ebelu 9:24; Buakabuluibua 4:11.) Bible udi kabidi ulongesha ne: Yehowa udi “Nzambi wa luse ne dinanga, kena ukuata tshiji lubilu, udi mûle tente ne luse lujalame ne bushuwa.”​—Ekesode 34:6.

‘Kutumikila kudi kupita mulambu wa kuosha’

Anu bu mudibi bileja mu muyuki wa Kaina ne Abele, kuikala ne dimanya dia Nzambi ne dijinga dia kuikala ne malanda makole nende ki nkukumbane to. Bushuwa, bana ba muntu babidi aba bakasemena kudi Nzambi ne milambu. Kadi, ‘Yehowa wakitabuja Ebele ne mulambu wende; kadi . . . wakapidia Kana ne mulambu wende. Kana wakadi ne tshiji, wakabungama.’​—Genese 4:3-5.

Bua tshinyi Yehowa wakabenga mulambu wa Kaina? Mulambu wende uvua wa mushinga mukese anyi? Yehowa uvua mufiike munda bualu Kaina uvua mufile “bintu biakamena mu buloba” pamutu pa mulambu wa nyama anyi? Ki mbua nanku menemene to. Kunyima, Nzambi wakanyisha ne disanka milambu ya ntete ne ya bintu bikuabu bia mu madimi bia kudi bavule ba ku bamutendeledi bende. (Lewitiki 2:1-16) Nunku, bidi bimueneka patoke se: kuvua tshintu kampanda tshibi mu mutshima wa Kaina. Yehowa wakabala mu mutshima wa Kaina e kumudimuisha ne: “Udi ne tshiji bua tshinyi? Udi ubungamina tshinyi? Biwenza bimpe, kuena ubanduluka, anyi? Kadi biwikala kuyi wenza bimpe, . . . bubi budi bualamina ku mbelu kuebe.”​—Genese 4:6, 7.

Dinanga dilelela dia Nzambi didi diumvuija bia bungi kupita kufila milambu patupu. Ke bualu kayi Yehowa wakakankamija Kaina bua ‘kuenza bimpe.’ Nzambi mmusue kutumikila. Kutumikila Nzambi kua nunku kuvua mua kuikala kuambuluishe Kaina bua kuasa tshishimikidi tshimpe bua malanda a dinanga ne Mufuki. Bible udi wela kashonyi pa mushinga wa kutumikila mu mêyi aa: ‘Yehowa udi utamba kusanka bua milambu ya kuosha ne nyama mishipa bu mudiye usanka bua kutumikila kua dîyi dia Yehowa, anyi? Tangila, kutumikila kudi kupita mulambu wa kuosha ne kumvua kudi kupita manyi a bimpanga bulengele.’​—1 Samuele 15:22.

Bualu ebu buvua bushindika kabidi panyima mu miaku idi mu 1 Yone 5:3: ‘Bua edi ndinanga dia Nzambi, bua tuetu tutumikile mikenji yende; ne mikenji yende kayena itunemena bujitu.’ Kakuena munga mushindu mutambe bulenga utudi mua kuleja Yehowa dinanga dietu kupita kukokela ku bukokeshi buende. Ebi bidi biumvuija kutumikila mêyi-maludiki a pa nsombelu wa tshitembu a mu Bible. (1 Kolinto 6:9, 10) Bidi biumvuija kunanga tshidi tshimpe ne kukina tshidi tshibi.​—Misambu 97:10; 101:3; Nsumuinu 8:13.

Mushindu umue munene wa kuleja dinanga dietu bua Nzambi ndinanga dietu bua muntu netu. Bible udi utuambila ne: ‘Biamba muntu ne, Ndi nnanga Nzambi, ne yeye udi ne muan’abo lukuna, yeye udi muena mashimi; bualu bua udi kai unanga muan’abo wakutangilaye, kena mumanye mua kunanga Nzambi udiye kai mutangile.’​—1 Yone 4:20.

Bulunda busheme ne Nzambi budi mua kupeteka

Udi mua kuamba ne: ‘Ndi ntendelela Yehowa. Ndi ntumikila mikenji yende. Ndi bimpe ne muntu nanyi. Ndi ngenza malu onso aa. Nansha nanku, tshiena ndiumvua menemene pabuipi ne Nzambi to. Tshiena ngumvua dinanga dikole buende nansha, ne abi bidi bingumvuija ne: ndi mupiile.’ Bamue badi mua kuela meji ne: ki mbakanyine bua kupeta malanda masheme a nunku ne Yehowa.

Kunyima kua bidimu 37 bia disadila Yehowa, muena nkristo umue wakafunda ne: “Misangu mivule mu nsombelu wanyi nkadi mudiumvue muikale ne disanka dikese mu mudimu wa Yehowa, pamu’apa mbualu mutshima wanyi kauvua mene ku mudimu eu to. Kadi mvua mumanye se: kusadila Yehowa kuvua tshintu tshiakane tshivua tshikengela kuenza, ne tshivua musue kulekela nansha. Nansha nanku, misangu yonso imvua mbala pa bidi bitangila muntu mukuabu wamba ne: ‘mutshima [wende] uvua mupate ne dinanga bua Yehowa,’ mvua ndiebeja ne: ‘Ntshilumbu kayi etshi, meme tshitu muanji kumvua nanku to?’” Mmunyi mutudi mua kupeta bulunda busheme ne Nzambi?

Paudi munange bulelela muntu kampanda, udi utuma meji kudiye pa tshibidilu. Udi ne dijinga dikole dia kuikala nende pabuipi bualu udi umutua mushinga. Paudi umumona, wakula nende, ne umuelela meji misangu mivule, dinanga diebe buende didi padi dikola. Dîyi-diludiki edi didi kabidi ditumika mu dikuna dinanga bua Nzambi.

Mu Musambu wa 77:12, mufundi muenzeja kudi spiritu udi wamba ne: “Nengelangane meji [p]a mudimu webe wonso, nengelangane meji munda muanyi [p]a bienzedi biebe.” Dielangana meji didi dikengedibua bua kukuna dinanga bua Nzambi. Bidi nangananga bilelela bu mudiye kayi umueneka. Kadi paudi umuelela meji bia bungi, udi umumona bu muntu udiku bulelela. Anu pa kuenza nunku ke pawakuna malanda adi alenga mutshima ne a disuangana nende​—bualu udi umona se: mmuntu udiku bulelela.

Dinyikibua diebe ku dielangana meji pa tshibidilu pa njila ne bienzedi bia Nzambi nedienzejibue ku bungi bua misangu iudi umuteleja. Udi uteleja ku diambuluisha dia dibala ne dilonga pa tshibidilu Dîyi diende, Bible. Mufundi wa misambu udi wakula bua muntu muena disanka bu eu udi ne ‘disanka diende mu mikenji ya Yehowa, ne mu mikenji yende udi welangana meji [“ubala ne dîyi dia panshi panshi,” NW] munya ne butuku.’​—Musambu wa 1:1, 2.

Bukuabu bualu bua mushinga ndisambila. Ke bua tshinyi Bible udi utukankamija anu kukankamija bua kusambila​—“misangu yonso,” “kuikala ne musangu wa kutendelela,” ‘kunanukila mu kutendelela,’ ne ‘kutendelelatendelela.’ (Efeso 6:18; 1 Kolinto 7:5; Lomo 12:12; 1 Tesalonike 5:17) Yehowa neafike ku ditunanga ku masambila etu mamuenzela kakuyi diikisha, ne dishindika dia se: udi ututeleja neditukoke kudiye. Ebi bivua bijadika kabidi kudi mufundi wa misambu, pakambaye ne: ‘Ndi munange Yehowa, bualu bua wakumvua dîyi dianyi ne kutendakena kuanyi. Bualu bua wakuteleja matshi ende kundi, nunku nendile kudiye matuku onso antshidi ne muoyo.’​—Musambu wa 116:1, 2.

Didikija Nzambi wa dinanga

Yehowa udi utuenzela malu mimpe. Bu mudiye Mufuki wa bukua-mabulunge, bushuwa udi ne bintu bivule bia kuelela meji ne kutabalela. Pabi, Bible udi utuambila ne: nansha mudiye wa-butumbi bua bungi, udi anu utabalela bantu. Mmutunange. (1 Petelo 5:6, 7) Mufundi wa misambu udi ujadika bualu ebu mu miaku yende eyi: ‘Yehowa, Mukelenge wetu, ke mudi dîna diebe ne butumbi pa buloba buonso nunku! Wewe wakuteka butumbi buebe pa mutu pa diulu! Pandi ntangila diulu diebe, didi mudimu wa bianza biebe, ne ngondo ne mitoto biwakafuka; muntu udi nganyi bua wewe kumuelela meji? Ne muana wa muntu udi nganyi bua wewe udi umulama ne dinanga?’​—Musambu wa 8:1, 3, 4.

Mmunyi mudi Yehowa muelele muntu utu ufua meji? Bible udi wandamuna se: ‘Mu muanda eu dinanga dia Nzambi diakamueneshibua bua bualu buetu, bualu bua Nzambi wakatuma Muana wende umuepele pa buloba bua tuetu tuikale ne muoyo bua bualu buende. Mu muanda eu mudi dinanga, kembua tuetu tuakananga Nzambi, kadi bua yeye wakatunanga, wakatuma Muana wende bu mulambu wa kubuikila n’au mibi yetu.’​—1 Yone 4:9, 10.

Mmunyi mudi mulambu wa dibuikila mibi eu muikale tshijadiki tshitambe bunene tshia dinanga dia Nzambi? Tuanjayi kukonkonona tshiakapitakana mu budimi bua Edene. Adama ne Eva bavua ne dipangadika kumpala kuabu, kukokela mukenji wa Yehowa ne kushala ne muoyo wa kashidi mupuangane peshi kutombokela Yehowa ne kupeta lufu bu tshipeta. Bakasungula bua kutomboka. (Genese 3:1-6) Pa kuenza nanku bakambikila bukua-bantu buonso tshibawu tshia lufu. (Lomo 5:12) Ne budiambi buonso bakatunyenga mushindu wa tuetu kudiangatshila dipangadika. Wa kutudi nansha umue kakamba dîyi mu bualu ebu.

Nansha nanku, Yehowa uvua welela muntu utu ufua meji, uvuluka nsombelu wende wa lutatu. Ku diambuluisha dia lufu lua mulambu lua Muanende, Yezu Kristo, Yehowa uvua muteke bishimikidi bikumbanyine bua yonso wa kutudi kudisunguila muoyo anyi lufu, kutumikila anyi kutomboka. (Yone 3:16) Mbienza amu bu se: Yehowa uvua mutupeshe dietu dituku ku kabadi​—bienza bu udi utupesha mushindu wa kupingana mu Edene bua kuangata dipangadika dietu nkayetu. Edi ke dileja dia dinanga ditambe bunene ditu kadiyi dianji kuenzeka.

Elabi meji muvua Yehowa umvua bisama pavuaye umona bapenda, bakengesha, ne bapopela muanende wa kumpala pa mutshi bienza bu mubundi wa bilumbu. Ne bionso abi Nzambi wakabinanukila buetu tuetu. Dibambisha dietu dia mushindu uvua Yehowa mutuadije kutunanga bangabanga didi ne bua kutusaka bua kumunanga ne kumukeba. (Yakobo 1:17; 1 Yone 4:19) Bible udi utulomba bua ‘kukeba . . . Yehowa ne bukole buende, kukeba mpala wende matuku onso. Kuvuluka . . . bienzedi bia kukema biakenzaye, malu ende a kukema ne dilumbulula dia mukana muende.’​—Musambu wa 105:4, 5.

Kuikala ne disuikakana dia muntu pa nkayende ne malanda a dinanga ne Nzambi, kuikala mulunda wende, ki ntshilota nansha, mbualu budi mua kuenzeka. Bushuwa, katuena mua kufuanyikija menemene dinanga dietu bua Nzambi ne malanda etu ne bantu. Dinanga ditudi nadi kudi muena dibaka netu, baledi, bana netu, bana betu balela, anyi balunda ndishilangane ne dinanga ditudi nadi bua Nzambi. (Matayo 10:37; 19:29) Kunanga Yehowa kudi kukonga didiambika dietu, ditendelela dietu, ne diditshipa dietu kudiye dienza ne muoyo mujima. (Dutelonome 4:24) Kakuena makuabu malanda adi akonga malu aa to. Nansha nanku, tudi mua kukuna dijinga dikole ne diondoke bua Nzambi mu dimunemekela, ne dikakala.​—Musambu wa 89:7.

Nansha mupange bupuangane, bu Kaina ne Abele udi ne mushindu wa kunanga Mukufuki. Kaina wakenza diende disungula, kulamata Satana, ne kulua muntu wa kumpala wakashipangana. (1 Yone 3:12) Bishilangane, Yehowa neavuluke Abele bu muena ditabuja ne muakane, ne neamufute muoyo mu Mparadizu udi kumpala eku.​—Ebelu 11:4.

Wewe pebe udi ne disungula. Ku diambuluisha dia spiritu wa Nzambi ne Dîyi diende, udi mua kufika bushuwa ku dinanga Nzambi “ne mutshima webe wonso, ne muoyo webe wonso, ne bukole buebe buonso.” (Dutelonome 6:5) Yehowa, ku luende luseke, neatungunuke ne kukunanga, bualu udi “mufutshi wa badi bamukeba [ne bululame buonso, NW].”​—Ebelu 11:6.

[Tshimfuanyi mu dibeji 7]

Mulambu wa Abele wakanyishibua kudi Nzambi