Diakidilangana dia Buena-nkristo mu bulongolodi bupanduluke
“Nunku, tuetu tudi mu dienzejibua bua kusankidila bantu ba mushindu’eu ne diakidilangana, bua tuikale mua kulua benji ba mudimu nabu mu bulelela.”—3 YONE 8, NW.
1. Mmapa kayi matambe buimpe adi Mufuki mupeshe bukua-bantu?
“KAKUENA tshidi tshilengelela muntu bu kudia, kunua ne kusanka. Ke tshidiye wenzela mudimu matuku onso adi [“Nzambi mulelela,” NW] mumupeshe bua kusomba muinshi mua diba.” (Ntoyi 8:15, MMM) Mu mêyi aa muambi wa kale muena Ebelu udi utuambila ne: Yehowa Nzambi mmusue ki ng’anu se: bantu badiye mufuke bikala ne disanka ne diakalenga kadi udi kabidi ubapetesha bidi bikengedibua bua kuikala nunku. Mu bule bua miyuki ya bantu dijinga dimue didi disanganyibua kudi bantu bonso ndia kuikala ne musangelu ne kuikala ne tshikondo tshia didiolola.
2. (a) Mmunyi mudi bukua-bantu bunyange tshivua Yehowa mubulongoluele? (b) Tshipeta tshidi tshinyi?
2 Lelu’eu tudi mu nsangilu wa bantu banangi ba bisankasanka badi baditue mu dipatshila milowo ne didiolola. Bantu bavule mbalue “badisui, . . . banangi ba masanka, kabai banangi ba Nzambi,” bu muvua Bible mudianjile kuamba. (2 Timote 3:1-4) Bushuwa, ebi bidi dikonyangaja dibiadibi dia tshivua Yehowa Nzambi mulongolole. Padi dikeba dia bikondo bia didiolola dilua tshipatshila tshia mushinga mukole, peshi didisankisha dilua tshipatshila mene, kakuena disankishibua dilelela, ne ‘malu onso adi alua patupu ne kuipata kua lupepele.’ (Muambi 1:14; 2:11) Bu tshipeta bulongolodi ebu mbuwule ne bantu badi bumvua bunkaya ne basuyibua, ne bine ebi bidi bituala malu mavule mu nsangilu wa bantu. (Nsumuinu 18:1) Bantu badi balua beledianganyi ba meji mabi umue ne mukuabu ne badi balua batapulukangane bilondeshile makoba, bisa, nsombelu, ne dimona dia lupetu.
3. Mmunyi mutudi mua kupeta disanka ne disankishibua bilelela?
3 Mmunyipu muvua malu mua kuikala mashilangane bu bantu bikale bidikija mushindu udi Yehowa wenzela bakuabu malu—kuikala ne bulenga, ne kalolo, ne diakidilangana! Wakaleja patoke se: nsapi wa diakalenga dilelela kêna mushindamene pa diteta kusankisha majinga etu tuetu bine. Bishilangane, nsapi nyeye eu: “Disanka dia kupa ndipite dia kupeta.” (Malu Menza 20:35, MMM) Bua kupeta disanka dilelela ne disankishibua, tudi ne bua kutshimuna bipumbishi ne matapulukangana bidi mua kutuelela mikalu. Ne tudi ne bua kusemena kudi aba badi basadila Yehowa pamue netu. Bidi bia mushinga bua tuetu kuteya ntema ku mubelu eu: “Nunku, tuetu tudi mu dienzejibua bua kusankidila bantu ba mushindu’eu ne diakidilangana, bua tuikale mua kulua benji ba mudimu nabu mu bulelela.” (3 Yone 8, NW) Kuleja diakidilangana kudi badi badiakanyine, bilondeshile nsombelu wetu, kudi kufuta mu mishindu ibidi—kudi kupetesha badifidi ne badipetshi masanka. Nunku, mbanganyi badi munkatshi mua aba badi bakumbanyine batudi ne bua ‘kusankidila ne diakidilangana’?
“Kuambuluisha bana ba nshiya ne bakaji bakamba”
4. Ndishintuluka kayi mu ndongoluelu wa dîku didi dimueneke nansha munkatshi mua bamue bena tshisamba tshia Yehowa?
4 Mêku mashindame ne mabaka a disanka adi mpukapuka lelu’eu. Divulangana dia dishipa dia mabaka ne dia bungi bua bamamu bakena basedibue pa buloba ndishintulule dîku dia pa tshibidilu mu mushindu mubiamubi. Bu tshipeta, bavule badi balue Bantemu ba Yehowa mu bidimu bishale ebi mbafumine mu mêku mapanduluke. Mbashipe dibaka anyi mbabulukangane ne bena dibaka nabu, peshi badi mu mêku a muledi umuepele. Kusakidila apu, bu muakadianjila kumanyisha Yezu, bulelela buakalongeshaye buakatuala dipanduluka mu mêku mavule.—Matayo 10:34-37; Luka 12:51-53.
5. Ntshinyi tshiakamba Yezu tshidi mua kuikala mpokolo wa dikankamija bua aba badi mu mêku mapanduluke?
5 Bitu bisanguluja mutshima wetu pa kumona bantu bapiabapia basungula bulelela ne muoyo mujima, ne tutu pa tshibidilu tubakolesha ku muoyo ne dilaya dikankamiji edi dia Yezu: ‘Bulelela, ndi nnuambila ne: Muntu yonso wakushiya nzubu wende, anyi bana babu balume, anyi bana babu bakaji, anyi mamuende, anyi tatuende, anyi bana bende, anyi madimi ende, bua bualu buanyi ne bua lumu luimpe, katataka yeye neapete bintu misangu lukama bitambe bia diambedi mu tshikondo etshi, nzubu ne bana babu balume ne bana babu bakaji ne bamamu ne bana ne madimi, ne makenga kabidi; palua tshikondo tshikuabu [“mu ndongoluelu wa malu utshilualua,” NW] neapete muoyo wa tshiendelele.’—Mâko 10:29, 30.
6. Mmunyi mutudi mua kulua ‘bana babu ba balume, ba bakaji, bamamu, ne bana’ kudi “bana ba nshiya ne bakaji bakamba” badi munkatshi muetu?
6 Kadi, ‘bana betu ba balume ne bana betu ba bakaji ne bamamuetu ne bana betu balela’ aba mbanganyi? Dimona patupu bantu bavule ku Nzubu wa Bukalenge, pa tshibidilu lukama lua kabamba anyi bapite apu, badi babikilangana ne: bana betu kadiena nkayadi dienzeja bua muntu umvue ne: bine aba mbana babu ba balume, ba bakaji, ne bamamuende, ne bana bende. Bambisha bualu ebu: Muyidi Yakobo udi utuvuluija ne: bua ntendelelu wetu kuanyishibuaye kudi Yehowa, tudi ne bua ‘kuambuluisha bana ba nshiya ne bakaji bakamba mu makenga abu ne kudilama katuyi katoba ka mu bulongolodi ebu.’ (Yakobo 1:27, NW) Ebi bidi biumvuija ne: katuena ne bua kulekela ngikadilu ya mu bulongolodi ebu ya lutambishi bua dikala ne lupetu ne bunême bua mu nsangilu wa bantu bua bikange biibi bietu bia muoyo wa luse kudi “bana ba nshiya ne bakaji bakamba.” Kadi, tudi ne bua kuikala ba kumpala bua kubuoluela buwetu ne diakidilangana dietu.
7. (a) Kuikala ne diakidilangana kudi “bana ba nshiya ne bakaji bakamba” kudi ne tshipatshila kayi tshia bushuwa? (b) Mbanganyi kabidi badi mua kuleja diakidilangana dia Buena-nkristo?
7 Kuleja diakidilangana kudi “bana ba nshiya ne bakaji bakamba” kakuena misangu yonso kukongoloja kubapesha bidibu mua kuikala bapangile ku mubidi. Mêku a muledi umuepele anyi nzubu idi mipanduluke pa malu a Nzambi kayitu anu mu nsombelu wa lutatu lua mfranga. Tshidibi, didisangisha dilenga, nsombelu bu wa mu dîku, buwetu bulejangana kudi bantu ba bidimu bishilashilangane, ne diabanyangana bintu bia mu nyuma bilenga—malu aa adi bitupa bia nsombelu bidi ne mushinga mukole. Nunku, pa kuvuluka ne: ki ntshienzedi tshia tshikuma, kadi ndungenyi lua dinanga ne buobumue bidi ne mushinga, mmunyipu mudibi bilenga padi imue misangu nansha “bana ba nshiya ne bakaji bakamba” mene mua kuleja diakidilangana kudi bena nkristo nabu!—Fuanyikija ne 1 Bakelenge 17:8-16.
Kudiku bena ku ba-bende munkatshi muetu anyi?
8. Ndishintuluka kayi didi dimueneke mu bisumbu bivule bia Bantemu ba Yehowa?
8 Tudi mu tshikondo tshidi bantu bavule bikala mu tshimuangi. “Bantu bapite pa miliyo 100 pa buloba bujima mbasombele mu matunga mudibu kabayi benamu, ne miliyo 23 mbipata ku mabu mu matunga abu bobu bine,” ke mudi tshikandakanda tshia World Press Review tshiamba. Tshipeta tshia buludiludi tshia muanda eu tshidi se: mu bitupa bia bungi bia buloba, nangananga mu bimenga binene, bisumbu bia bena tshisamba tshia Yehowa bivua tshikondo kampanda bienza ne bantu bavule ba dikoba dimue anyi ditunga dimue bidi mpindieu ne bantu bafumine ku bitupa bishilashilangane bia buloba munda muabi. Pamu’apa ke mudibi muaba unudi. Nansha nanku, mmunyi mutudi ne bua kuangata “benyi” ne “bena ku ba-bende” aba, bu mudi bena mu bulongolodi ebu mua kubabikila, badi ne muakulu, bibidilu, ne nsombelu imue misangu bishilangane ne bietu?
9. Mbuteyi bunene kayi budi mua kutukuata pa bidi bitangila mmuenenu wetu wa “benyi” ne “bena ku ba-bende” badi babuela mu tshisumbu tshia bena nkristo?
9 Mu ngakuilu mupepele, katuena ne bua kulekela nginyikilu kayi yonso ya dibenga benyi itufikisha ku didiumvua ne: tudi mu mushindu kampanda batamba kuakanyina muabi wa kumanya bulelela kupita aba badi bafumine ku ditunga kampanda dia kule anyi dibikila ne: ndia bampangano; anyi katuena ne bua kumvua bu se: bapiabapia aba badi biibila ditumika ne Nzubu wa Bukalenge peshi nzubu mikuabu. Mupostolo Paulo uvua ne tshia kuvuluija bamue bena nkristo bena Yuda ba mu siekele wa kumpala, bavua baleja mmuenenu ya mushindu’eu, ne: muntu nansha umue kêna bushuwa muakanyine; nku buimpe bukena butuakanyine bua Nzambi kudi yonso wa kutudi mua kupetela lupandu. (Lomo 3:9-12, 23, 24) Tudi ne bua kusanka bualu buimpe bukena butuakanyine bua Nzambi mbufika mpindieu kudi bantu bavule bavua, mu mushindu kampanda anyi kansanga, bapange mua kumvua lumu luimpe. (1 Timote 2:4) Mmunyi mutudi mua kuleja ne: dibasua dietu ndia muoyo mujima?
10. Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi bakididi balelela ba “bena ku ba-bende” badi munkatshi muetu?
10 Tudi mua kulonda mubelu wa Paulo: ‘Nuakidilangane bu muvua Kristo munuakidile bua butumbi bua [“Nzambi,” NW].’ (Bena Roma 15:7, MMM) Pa kumanya se: bantu ba mu matunga makuabu anyi ba mu nshidimukilu mikuabu batu pa tshibidilu bapangile bimue bintu, tudi ne bua kubaleja bulenga ne diditatshisha bua bualu buabu patudi bakumbane mua kuenza nunku. Tudi ne bua kubakidila munkatshi muetu, kuenzela yonso wa kudibu malu ‘bu muntu muledibue wa munkatshi muenu,’ ne ‘kumusua bu munudi badisue.’ (Lewitiki 19:34) Ebi kabiena mua kuikala bitekete bua kuenza, kadi netutshimune bu tuetu mua kuvuluka mubelu eu: “Kanulondi kabidi tshilejilu tshia ndongoluelu eu wa malu, kadi nuandamuke pa kukudimuna ngelelu wenu wa meji, bua numone mua kudijinguluila nkayenu disua dia Nzambi dimpe, ne dianyishibue, ne dipuangane.”—Lomo 12:2, NW.
Abanyanganayi ne bansantu
11, 12. Mmunyi muvuabu bangata bamue basadidi ba Yehowa ne mushinga mu (a) Izalele wa kale (b) mu siekele wa kumpala?
11 Munkatshi mua aba badi bushuwa bakanyine dibangata ne mushinga dietu ne dibakidila mudi bena nkristo bapie badi bakuata mudimu mukole bua dikala-bimpe dietu dia mu nyuma. Yehowa wakenza ndongoluelu ya pa buayi bua bakuidi ne bena Lewi mu Izalele wa kale. (Nomba 18:25-29) Mu siekele wa kumpala, bena nkristo bavua kabidi bakankamijibue bua kutabalela aba bavua babasadila mu midimu ya pa buayi. Muyuki udi mu 3 Yone 5-8 udi utupa ndambu wa lungenyi pa tshisuikidi tshikole tshia dinanga tshivua munkatshi mua bena nkristo ba kumpala.
12 Mupostolo mukulakaje Yone wakangata ne mushinga mukole bulenga ne diakidilangana bivua Gayo muleje kudi bamue bana betu bena luendu batuma bua kukumbula tshisumbu. Bana betu aba—kusakidila ne Demetelio, bimueneke se: ke uvua mutuale mukanda wa kudi Yone—bavua bonso bena kule peshi Gayo kavua mubamanye kumpala. Kadi bavua babasankidile ne diakidilangana bualu “mbua dîna [dia Nzambi] divuabu bendele.” Yone wakamba bualu ebu mushindu’eu: “Nunku, tuetu tudi mu dienzejibua bua kusankidila bantu ba mushindu’eu ne diakidilangana, bua tuikale mua kulua benji ba mudimu nabu mu bulelela.”—3 Yone 1, 7, 8, NW.
13. Mbanganyi munkatshi muetu lelu’eu badi bakanyine ‘kubasankidila ne diakidilangana’?
13 Lelu’eu, mu bulongolodi bua Yehowa, mudi bavule badi badienzeja bikole bua bualu bua nsangilu mujima wa bana betu. Munkatshi muabu mudi batangidi bena ngendu, badi bapitshisha dîba diabu ne makanda abu ku lumingu ne ku lumingu bua kuibaka bisumbu; ba-misionere, badi bashiya mêku abu ne balunda bua kuyisha mu matunga a ku ba-bende; aba badi basadila ku nzubu ya Betele anyi ku biro bia filiale, badi badifile ku budisuile bua midimu ya dikuatshisha mudimu wa buambi bua pa buloba bujima; ne aba badi mu mudimu wa bumpanda-njila, badi bapitshisha tshitupa tshiabu tshinene tshia dîba ne makanda abu mu mudimu wa budimi. Mu nshindamenu, bonso aba badi bakuata mudimu mukole, ki mbua butumbi anyi lupetu bia muntu nkayende, kadi mbua dinanga dia buwetu bua bena nkristo ne bua Yehowa. Mbakumbanyine kubidikija kuetu bua didifila diabu ne anyima mujima ne mbakanyine ‘kubasankidila ne diakidilangana.’
14. (a) Mmu mushindu kayi utudi tulua bena nkristo batambe bulenga patudi tuleja diakidilangana kudi bena lulamatu? (b) Bua tshinyi Yezu wakamba ne: Mariya uvua musungule “luseke luimpe”?
14 Patudi “tusankidila bantu ba mushindu’eu ne diakidilangana,” mupostolo Yone wakamba ne: tudi ‘tulua benji ba mudimu nabu mu bulelela.’ Bu tshipeta mu ngumvuilu kampanda tudi tulua bena nkristo batambe bulenga. Bidi nunku bualu midimu ya Buena-nkristo idi ikongoloja dienzela bena kuitabuja netu bimpe. (Nsumuinu 3:27, 28; 1 Yone 3:18) Kudi mafutu mu mushindu mukuabu kabidi. Pavua Mariya ne Marta basankidile Yezu ku nzubu wabu, Marta wakasua kuikala muakididianganyi mulenga pa kuakaja “bintu bivule” bua Yezu. Mariya wakaleja diakidilangana mu mushindu mushilangane. “Wakasomba ku makasa a Mukalenge ne kushala muteleje dîyi diende,” ne Yezu wakamuela ka-lumbandi bua muvuaye musungule “luseke luimpe.” (Luka 10:38-42, NW) Mayukidilangana ne aba badi ne bidimu bivule bia dimonamona malu adi pa tshibidilu bikondo bia mushinga mukole bia mêba a dilolo mapitshisha pamue nabu.—Lomo 1:11, 12.
Mu bikondo bia pa buabi
15. Mbikondo kayi bia pa buabi bidi mua kumueneka bikondo bia disanka bua bena tshisamba tshia Yehowa?
15 Nansha mudi bena nkristo kabayi balonda bibidilu bitangalake mu bantu peshi benza mafesto ne masekelela bia mu bulongolodi ebu, kudi bikondo bidibu bapetangana pamue bua kubabidila bu-nyana bua umue ne mukuabu. Tshilejilu, Yezu wakaya mu difesto dia dibaka mu Kana ne wakasakidila ku disanka divuaku pa kuenza tshishima tshiende tshia kumpala. (Yone 2:1-11) Bia muomumue lelu’eu, bena tshisamba tshia Yehowa batu ne bikondo bia disanka pamue mu bikondo bia pa buabi bia mushindu’eu, ne bibilu biakanyine ne mafesto bitu bivudija bulenga bua mianda eyi. Kadi, ntshinyi tshidi tshiakanyine?
16. Mmêyi-malombodi kayi atudi nawu pa bidi bitangila bienzedi biakane nansha mu bikondo bia pa buabi?
16 Ku dilonga dietu dia Bible, tudi bamanye tshidi nsombelu muakanyine bua bena nkristo, ne muine eu ngutudi tulonda dîba dionso. (Lomo 13:12-14; Galatia 5:19-21; Efeso 5:3-5) Masangisha a dijikija mukodi, nansha wowo mikale bua dibaka anyi bua kabingila kakuabu kayi konso kaena atupesha budikadidi bua kulekela mêyi-makulu a Buena-nkristo anyi kuenza bualu kampanda butudi katuyi mua kuenza pa tshibidilu; anyi katuena benzejibue bua kulonda bilele bionso bia muaba utudi basombele. Bivule bia ku bine ebi mbishindamene pa bikadilu bia ntendelelu ya dishima peshi pa bitabataba, ne bikuabu bidi bibuelakana ne bienzedi bidi patoke kabiyi bianyishibue kudi bena nkristo.—1 Petelo 4:3, 4.
17. (a) Mmalu kayi adi aleja ne: difesto dia dibaka mu Kana divua dilongolola bimpe ne dilombola biakane? (b) Ntshinyi tshidi tshileja ne: Yezu uvua muanyishe muanda au?
17 Mu dibala dia Yowanese 2:1-11 (MMM), kabiena bikole bua tuetu kumona se: muanda au uvua wa tshikuma ne bantu bakidila bavuaku bavua bungi buvule. Kadi, Yezu ne bayidi bende bavua bakidila bu ‘babikidibue’; kabavua anu badiyile mu tshimpitshimpi, nansha muvua bamue ba kudibu anyi bonso bikale pamu’apa ne malanda ne muakididianganyi. Tudi tubambisha kabidi ne: kuvua “bena mudimu” pamue ne “mulongolodi,” uvua ufila buludiki bua tshia kupa bantu peshi tshia kuenza. Bionso ebi bidi bileja ne: malu avua malongolola bimpe ne malombola biakane. Ku ndekelu, muyuki eu udi wamba ne: ku tshivuaye muenze mu difesto, Yezu ‘wakaleja lumu luende patoke.’ Uvua mua kusungula tshikondo atshi bua kuenza nunku bu tshiotshi tshikale tshibiatshibi ne tshikena kukontolola anyi? Tòo, kakuyi mpata.
18. Ntshinyi tshidi ne bua kukonkononyibua pa bidi bitangila disangisha dia dijikija lutetuku kayi dionso?
18 Nunku, netuambe tshinyi pa bidi bitangila bikondo kayi bionso bia pa buabi bitudi mua kuakidilangana? Tudi basue kuvuluka ne: tshipatshila tshia disankidila bakuabu ne diakidilangana ntshia se: tuikale bonso mua “kulua benji ba mudimu nabu mu bulelela.” Nunku, kabiena bikumbane bua kubikila disangisha kampanda ne: “Dia Bantemu.” Lukonko ludi mua kuedibua ne: Didiku bushuwa tshimanyinu tshia tshitudi ne tshia bitudi tuitabuja anyi? Katuena nansha musangu umue ne bua kuangata bikondo bia nunku bu mishindu ya kumona mutudi mua kuya kule mu didikija njila ya bulongolodi ebu, mu didilekelela mu ‘lukuka lua mubidi, ne lukuka lua mêsu ne kudisua ku bintu bia ku mubidi.’ (1 Yone 2:15, 16) Kadi, bikondo ebi bidi ne bua kuleja mu mushindu muakanyine mudimu wetu bu Bantemu ba Yehowa, ne tudi ne bua kushindika se: bienzedi bietu bidi bituadila Yehowa butumbi ne bunême.—Matayo 5:16; 1 Kolinto 10:31-33.
“Nuakidilangane kakuyi manunganyi”
19. Bua tshinyi tudi ne bua ‘kuakidilangana kakuyi manunganyi’?
19 Bu mudi nsombelu mu bulongolodi ebu utungunuka ne kunyanguka ne bantu batamba kupandulukangana, tudi tukengela kuenza muetu muonso mutudi mua kuenza bua kukolesha tshisuikidi tshikole tshidiku munkatshi mua bena nkristo balelela. (Kolosai 3:14) Bua kukumbaja tshipatshila etshi, tudi ne bua ‘kunangangana bikole,’ bu muakatulomba Petelo. Pashishe, mu miaku ya dikuatshisha, wakasakidila ne: “Nuakidilangane kakuyi manunganyi.” (1 Petro 4:7-9, MMM) Tutuku basue kupita kumpala mu diakidila bana betu, kudienzeja bua kuikala ne bulenga ne diambuluisha bakuabu anyi? Peshi tutu tunungana padi tshikondo bu nunku tshipeteka? Bituenza nunku, tudi tudipangisha disanka dituvua mua kupeta ne tujimija difutu dia diakalenga didi difumina ku dienzelangana bimpe.—Nsumuinu 3:27; Bienzedi 20:35.
20. Mmabenesha kayi adi matuindile bituikala tuleja diakidilangana mu bulongolodi ebu bupanduluke bua lelu?
20 Ditumika pamue ne bena nkristo netu, dikala ne bulenga ne diakidilangana umue ne mukuabu, nebituale mabenesha kaayi mikalu. (Matayo 10:40-42) Kudi bantu bu nunku Yehowa wakalaya ne: “neababaluile ntenta wende pa mitu. Kabakuikala kabidi ne nzala anyi nyota.” Kuikala mu ntenta wa Yehowa nkubabidila bukubi ne diakidilangana biende. (Buakabuluibua 7:15, 16, NW; Yeshaya 25:6) Eyowa, ditekemena dia kubabidila diakidilangana dia Yehowa bua tshiendelele didi mene kumpala.—Misambu 27:4; 61:3, 4.
Udiku mua kumvuija anyi?
◻ Ntshinyi tshitudi katuyi ne bua kulengulula bituikala basue kupeta disanka ne disankishibua bilelela?
◻ “Bana ba nshiya ne bakaji bakamba” mbanganyi, ne mmunyi mutudi ne bua ‘kubambuluisha’?
◻ Mmunyi mutudi ne bua kuangata “benyi” ne “bena ku ba-bende” badi munkatshi muetu?
◻ Mbanganyi badi bakanyine dibangata ne mushinga dia pa buadi lelu’eu?
◻ Mmunyi mudi bikondo bia pa buabi ne bua kuleja lungenyi lulelela lua diakidilangana?
[Bimfuanyi mu mabeji 16, 17]
Dîba dia mafesto tudi mua kuikala bakididianganyi kudi bena ku ba-bende, bana bakena ne batatuabu, aba badi mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba, ne bakuabu bakidila