Bakenza disua dia Yehowa
Danyele wakasadila Nzambi ne tshisumi
MBUALU bua mu mpukapuka bua dilondangana dia malu a kale kushintulukadi diakamue. Pabi, abi biakenzeka mu 539 K.B.B., pakatonkodibua Ampire wa bena Babilone kudi bena Mede ne bena Perse mu mêba makese patupu. Mu tshidimu atshi, muprofete wa Yehowa Danyele ukavua musombe bu muena Yuda mukuatshibue mu bupika mu Babilone bidimu bu 80. Pamu’apa muikale ne bidimu 90 ne bia pa mutu, Danyele uvua pabuipi ne kuakama dimue dia ku mateta matambe bukole a muoyo-mutoke wende kudi Nzambi.
Panyima pa dikuluka dia Babilone, malu akamueneka ku ntuadijilu bu avua mua kuya bimpe bua Danyele. Mukalenge mupiamupia uvua Darius muena Mede, muntu wa bidimu 62 wakanyisha Danyele. Tshimue tshia ku bienzedi bia kumpala bia Darius bu mukalenge tshivua tshia kusungula ba-satrape 120 ne kubandisha bantu basatu mu muanzu wa banene ba ku mutu.a Danyele uvua umue wa ku bantu aba basatu baleja dianyisha. Ujingulula bukole bua pa buabu bua Danyele, Darius uvua mene ne dijinga dia kumupesha muanzu wa bu-kavula-mbedi! Kadi, amu tshikondo atshi muanda kampanda wakenzeka ne kushintulula mu tshintuluntulu malongolola a mukalenge.
Dilongolola dipampalamuke
Banene ba ku mutu binende ba Danyele, pamue ne tshisumbu tshinene tshia ba-satrape, bakamonangana ne mukalenge bikale ne lungenyi lua disonguela. Bakasengelela Darius bua kujadika mukenji ùdì wamba ne: ‘Muntu yonso walomba bualu kudi nzambi mukuabu anyi kudi muntu mukuabu mu matuku makumi asatu, kayi ubulomba kûdi nkayebe, mukalenge, bamuele mu buina bua ntambue.’ (Danyele 6:7) Bua Darius bivua bisue kumueneka bu se: bantu aba bavua bamujadikila bulamatshi buabu. Uvua mua kuikala muele kabidi meji ne: mukenji eu uvua ne bua kumuambuluisha, yeye muntu wa ku ba-bende, bua kukoleshaye muanzu wende bu mfumu wa bukalenge.
Kadi, banene ba ku mutu ne ba-satrape kabavua bafile lungenyi lua mukandu eu bua disanka dia mukalenge nansha. Bavua ‘bakeba bualu bua kubanda nabu Danyele bua muanda wa mu dikokesha diende dia bukalenge, kadi kabakamusangana ne bualu anyi dipanga, bualu bua yeye wakamanya mua kueyemenyibua, ne kabakasangana ditupakana anyi dipanga munda muende.’ Ke bantu aba bapambuke kuelabu meji ne: ‘Katuena tusangana bualu bua kubanda nabu Danyele eu, anu bituabukeba mu mikenji ya Nzambi wende.’ (Danyele 6:4, 5) Bamanye muvua Danyele usambila Yehowa dituku dionso, bakakeba mua kuvuija muanda eu wa tshibawu tshia lufu.
Imue misangu banene ba ku mutu ne ba-satrape bavua balamine Danyele lukuna bualu ‘wakatamba kutumba [kubapita], bualu bua lungenyi luakadi lupita bule munda muende; mukalenge wakelangana meji bua kumuteka ku mutu kua bukalenge buende buonso.’ (Danyele 6:3) Bululame bua Danyele buvua mua kuikala bukebeshe didilaminyina divua kadiyi dianyishibue dia dibenga diende dia mbuejelu ne mafutu mabi. Nansha bia munyi, bantu aba bakenza muabu muonso ne bakatuisha mukalenge bua kutuaye tshiala pa mukandu, pa kuuvuija tshitupa tshia ‘mukenji wa bena Mede ne bena Perse udi kauyi mua kukudimuka.’—Danyele 6:8, 9.
Danyele udi ushala mushindame
Panyima pa dimanya dia mukandu mupiamupia au, Danyele wakalekela kusambila Yehowa anyi? Nansha kakese! Utua binu mu nzubu wende mu tshibambalu tshia kuulu, uvua usambila Nzambi misangu isatu ku dituku, “bu muakadiye wenza diambedi.” (Danyele 6:10) Pavuaye usambila, baluishi bende ‘bakadisangisha, bakasangana Danyele utendelela ne ulomba malu ku mpala kua Nzambi wende.’ (Danyele 6:11) Pakafikishabu tshilumbu etshi kudi mukalenge, Darius wakanyingalala bikole bua muvua mukenji wakatuaye tshiala mua kubuejakaja Danyele. ‘Too ne pakabuela dîba wakatshinta mua kumupandisha,’ ke mudi muyuki utuambila. Kadi nansha mukalenge muine kavua mua kushipa mukenji ukavuaye mujadike. Nanku bakambula Danyele batangile nende ku buina bua ntambue, mbimueneke ne: mmuaba muibakila muinshi mua buloba. Mukalenge wakajadikila Danyele ne: ‘Nzambi webe uudi [“usadila ne tshisumi,” NW] akusungile.’—Danyele 6:12-16.
Panyima pa butuku bua tshitabela ne dilama tshijila, Darius wakaya lukasa ku buina. Danyele uvua ne muoyo ne kayi mputa! Diandamuna dia mukalenge kadiakanenga. Wakelesha baluishi ba Danyele ne mêku abu mu buina bua ntambue bu disombuela. Kabidi Darius wakamanyisha mu bukalenge buonso ne: ‘mu nseke yonso ya bukalenge bundi nkokesha, bantu bazakale, bikale ne ditshina ku mpala kua Nzambi wa Danyele.’—Danyele 6:17-27.
Dilongesha buetu tuetu
Danyele uvua tshilejilu tshimpe tshia lulamatu. Nansha mukalenge muine, uvua kayi utendelela Yehowa, wakamona se: Danyele uvua usadila Nzambi “ne tshisumi.” (Danyele 6:16, 20, NW) Muaku wa ntuadijilu wa mu Araméen mukudimuna “tshisumi,” udi umvuija nangananga “kunyunguluka.” Udi ufila lungenyi lua ditungunuka. Mmunyipu mudibi bileja muoyo-mutoke kauyi dinyanga wa Danyele kudi Yehowa!
Danyele wakakolesha ngikadilu wa tshisumi mutantshi mule kumpala kua kuedibuaye mu buina bua ntambue. Bu nsonga mukuata ku bupika mu Babilone, wakabenga bua kudia peshi kunua bintu bikandika kudi Mikenji ya Mozese anyi binyanga kudi mikiya ya bampangano. (Danyele 1:8) Pashishe wakamanyisha mukenji wa Nzambi ne dikima dionso kudi mukalenge wa Babilone Nebukadnezare. (Danyele 4:19-25) Anu mêba makese patupu kumpala kua dikuluka dia Babilone, Danyele wakamanyisha dilumbuluisha dia Nzambi kakuyi buôwa kudi Mukalenge Beleshasâ. (Danyele 5:22-28) Nenku pakedibua Danyele mu buina bua ntambue, wakatungunuka ne ngikadilu wa lulamatu ukavuaye mushindike.
Wewe pebe udi mua kusadila Yehowa ne tshisumi. Utshidi muana anyi? Pa nanku, enza mushindu wa kudiundisha mpindieu ngikadilu wa tshisumi pa kubenga malunda mabi a mu bulongolodi ebu ne bibidilu binyangi. Biwikale musadile Nzambi kukadi matuku, lama ngikadilu wa ditantamena dia lulamatu. Kulekedi nansha, bualu diteta dionso ditudi tupeta didi ditupetesha mushindu wa kuleja Yehowa ne: tudi bapangadije bua kumusadila ne tshisumi.—Filipoi 4:11-13.
[Mêyi adi kuinshi]
a Muaku “satrape” (ùdì umvuija ku muaku ku muaku “mukubi wa Bukalenge”) udi ufunkuna ngovena muteka kudi mukalenge wa bena Perse bua kusadila bu mfumu mulombodi pamutu pa distrike divua ne bukenji bua tubadi. Bu muleji-mpala munene wa mukalenge, uvua muomekela dilambuisha dia bitadi ne difila dia milambu mu lupangu lua Mukalenge.