Keba ditalala dia bushuwa ne udilonde!
‘Wasua kunanga muoyo ne kumona matuku mimpe, . . . adimuke biende ku malu mabi, enze malu mimpe; akebe ditalala, adilonde.’—1 PETELO 3:10, 11.
1. Mmêyi kayi mamanyike a Yeshaya adi ne bua kukumbana bushuwa?
‘NEBAFULE nkasu ya kudima nayi ku miele yabu ya mvita, nebafule miele ya kukosa nayi matamba mafubidila a mitshi ku mafuma abu; tshisamba tshikuabu katshiena tshibisha muele wa mvita bua kuluisha nawu tshisamba tshikuabu, ne kabena bayila lungenyi lua kuluangana nalu mvita kabidi.’ (Yeshaya 2:4) Nansha mudi mêyi aa mamanyike mikale maleja patoke ku bilombuelu bia buloba bujima bia Bulongolodi bua Matunga Masanga mu tshimenga tshia New York, bulongolodi ebu bua buloba bujima ki mbuakumbaje nansha kakese. Kadi, bu mudiwu tshitupa tshia dîyi dia Yehowa Nzambi dikena dipangila, dimanyisha adi kadiakupanga bipeta bilenga.—Yeshaya 55:10, 11.
2. Ntshinyi tshidi ne bua “kuenzeka mu tshitupa tshia ndekelu tshia matuku,” bilondeshile Yeshaya 2:2, 3?
2 Mêyi adi asanganyibua mu Yeshaya 2:4 adi bushuwa tshitupa tshia mulayi wa mpatshi, mulayi udi utangila ditalala dia bushuwa—ne udi wenda ukumbana kubangila anu mu tshikondo tshietu etshi. Kumpala kua kumanyisha matekemena a dikema a dibenga kuikalaku kabidi dia mvita ne bingoma bia diluangana nabi, mulayi eu udi wamba ne: ‘[“Bidi ne bua kuenzeka mu tshitupa tshia ndekelu tshia matuku se:” NW] mukuna wa nzubu wa Yehowa neujadikibue bu mukuna mupite mikuabu bule, neubandishibue pa mutu pa mikuna mikese; ne ba mu bisamba bionso nebabuelemu. Bantu ba bungi nebayeku, nebambe ne: Luayi bienu, tubande ku mukuna wa Yehowa, tubuele mu nzubu wa Nzambi wa Yakoba; bua yeye atuyishe bienzedi biende, ne bua tuetu tuende mu njila yende. Bualu bua diyisha dia mikenji nedifume mu Siona, ne dîyi dia Yehowa nedipatuke mu Yeruzaleme.’—Yeshaya 2:2, 3.
Bantu badi mua kulua bena ditalala
3. Mmunyi mudi muntu mua kushintuluka pa kulekela dikala muluanganyi ne kulua muena ditalala?
3 Bambisha ne: kumpala kua bantu kupeta mushindu wa kulonda njila wa ditalala, badi ne bua kuyishibua mu njila ya Yehowa. Diandamuna dia butumike ku dilongesha dia Yehowa didi mua kushintulula ngelelu wa meji wa muntu ne bienzedi biende, bua se: eu uvua muluanganyi alue muena ditalala. Mmunyi mudi diandamuka edi dienzeka? Lomo 12:2 (NW) udi wamba ne: “Lekelayi kudifuanyikija ne ndongoluelu eu wa malu, kadi andamukayi pa kukudimuna tshieledi tshienu tshia lungenyi, bua numone mua kudijinguluila nkayenu disua dia Nzambi dimpe, ne dianyishibue, ne dipuangane.” Tudi tukudimuna tshieledi tshietu tshia lungenyi, anyi tutshisaka mu njila mukuabu mushilangane, pa kutshiuuja ne mêyi-maludiki ne mikenji bia mu Dîyi dia Nzambi. Dilonga dia pa tshibidilu dia Bible didi dituambuluisha bua kuenza dishintuluka edi ne ditupesha mushindu wa kudijinguluila nkayetu tshidi disua dia Yehowa buetu tuetu, bua tuetu kumona bimpe njila utudi ne bua kuyila.—Musambu 119:105.
4. Mmunyi mudi muntu mua kuvuala bumuntu bupiabupia bua ditalala?
4 Bulelela bua mu Bible budi bukudimuna ki ng’anu ngelelu wetu wa meji, kadi kabidi ne bienzedi bietu ne bumuntu buetu. Budi butuambuluisha bua kuenza tshiakabela mupostolo Paulo: ‘Vulayi bumuntu bukulukulu budi tshimuenekelu tshia nsombelu wenu wa diambedi ne budi buenda bunyanguka bilondeshile nkuka yabu idi idinga; kadi . . . nuvuijibue bapiabapia mu bukole budi buenzeja tshieledi tshienu tshia lungenyi, ne . . . vualayi bumuntu bupiabupia buakafukibua bilondeshile disua dia Nzambi mu buakane ne bulamatshi ku mikenji bilelela.’ (Efeso 4:22-24, NW) Bukole budi buenzeja tshieledi tshia lungenyi mbua munda. Budi bukudimunyibua ne bulua bushile padi dinanga dietu dia Yehowa ne dia mikenji yende didiunda, ne budi butuvuija bantu bakole mu nyuma ne bena ditalala kabidi.
5. Mmunyi mudi “dîyi-dituma dipiadipia” divua Yezu mupeshe bayidi bende dikankamija ditalala munkatshi muabu?
5 Dikengela dia diandamuka edi ndimueneke mu dîyi divua Yezu mupeshe bayidi bende mu mêba ende a ndekelu akapitshishaye nabu: “Ndi nnupesha dîyi-dituma dipiadipia, se: nunangangane umue ne mukuabu; anu bu mundi mununange, ne nuenu penu nunangangane umue ne mukuabu. Ku bualu ebu bonso nebamanye ne: nudi bayidi banyi, binuikala ne dinanga munkatshi muenu.” (Yone 13:34, 35, NW) Dinanga edi difuane dia Kristo, dikena dia budisui, ndisuike bayidi pamue mu buobumue bupuangane. (Kolosai 3:14) Anu aba badi basue kuitaba ne kuikala ne nsombelu mumvuangane ne “dîyi-dituma dipiadipia” edi ke bapeta ditalala didi Nzambi ulaya. Kudiku bantu badi benza nunku lelu’eu anyi?
6. Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa badi ne ditalala, bishilangane ne bantu ba mu bulongolodi ebu?
6 Bantemu ba Yehowa badi badienzeja bua kuleja dinanga mu buena-muntu buabu mu buloba bujima. Nansha mudibu bafume mu matunga onso a pa buloba, kabena babuelakana mu makokangana a mu bulongolodi ebu, nansha padibu bafimpakaja bikole kudi malu a tshididi ne a bitendelelu. Bu bantu badi mu buobumue, mbalongesha kudi Yehowa, ne badi ne ditalala. (Yeshaya 54:13) Badi balama ndubidilu wabu mu ndululu ya bena tshididi, ne kabena babuela mu mvita nansha. Bamue bavua bena tshinyangu kumpala mbalekele nsombelu wa mushindu’au. Mbalue bena nkristo banangi ba ditalala, balonda tshilejilu tshia Kristo Yezu. Ne muoyo mujima badi balonda mubelu eu wa Petelo: ‘Wasua kunanga muoyo ne kumona matuku mimpe, akande ludimi luende ku bubi ne mishiku yende bua kayidingi. Adimuke biende ku malu mabi, enze malu mimpe; akebe biende ditalala, adilonde.’—1 Petelo 3:10, 11; Efeso 4:3.
Aba badi balonda ditalala
7, 8. Fila bilejilu bia bantu bakalekela mvita ne kuluabu bakebi ba ditalala dia bushuwa. (Londa bikuabu bilejilu biudi mua kuikala mumanye.)
7 Tshilejilu, kudi Rami Oved, uvua kale mfumu wa masalayi mupiluke wa mu tshisumbu tshia baluishi ba batshinyishanganyi bena tshinyangu. Uvua mulongeshibue bua kushipa baluishi bende. Uvua ne ditabuja dia tshisumi mu dinanga dinekesha dia ditunga diende dia Israël too ne ku dituku diakajingululaye ne: ba-rabbi kabavua basue bua asele mukaji uvuaye munange, anu bualu mukaji eu uvua muena Azi, Mumpangano. Wakabanga kukeba bulelela mu Bible. Pashishe kupetanganaye ne Bantemu ba Yehowa. Dilonga diende dia Bible ne Bantemu diakamutuisha ne: kavua mua kuikala kabidi munangi munekeshi wa ditunga diende nansha. Dinanga dia Buena-nkristo divua diumvuija kulekela mvita ne bingoma ne kulonga mua kunanga bantu ba makoba onso. Mmunyipu muakakemaye pakapetaye mukanda muimpe uvua ne miaku eyi ya ntuadijilu: “Muanetu Rami”! Mbualu kayi buvua buenyi pinapu? Mufundi uvua Ntemu kampanda wa bena Palestine. “Mvua ngela meji ne: tshivua bualu bua dikema,” ke mudi Rami wamba, “bu muvua bena Palestine baluishi banyi, ne apa umue wa kudibu uvua umbikila ne: ‘Muanetu.’” Rami ne mukajende badi mpindieu balonda ditalala dia bushuwa mu njila wa Nzambi.
8 Tshikuabu tshilejilu ntshia Georg Reuter, wakenza mudimu mu tshiluilu tshia bena Allemagne tshiakakuata Russie mu Mvita Mibidi ya Buloba bujima. Tshitupa tshipi pashishe wakedibua mâyi ku makasa kudi dipangadika dinenanenayi dia Hitler dia kukokesha buloba bujima. Pakafumaye ku mvita, wakatuadija kulonga Bible ne Bantemu ba Yehowa. Wakafunda ne: “Ndekelu wa bionso, malu akabanga kuntokela. Ngakajingulula ne: Nzambi kavua mua kubandibua bua diela dionso dia mashi panshi . . . Ngakalonga ne: dilongolola diende divua dia kuasa mparadizu wa pa buloba bujima ne mabenesha a kashidi bua bukua-bantu buena butumike . . . Hitler uvua uditumbisha bua ‘Mbulamatadi wende wa Bidimu Tshinunu’ kadi wakakokesha anu [bidimu] 12—ne mbipeta kayipu bia tshikisu bivuaku! N’Kristo, kadi ki ng’Hitler . . . udi mua kujadika ne wajadika mene bukokeshi bua bidimu tshinunu pa buloba.” Kukadi mpindieu bidimu bu 50, Georg udi usadila bu mutumibue bua ditalala dia bushuwa mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba.
9. Mmunyi mudi malu mamonamona kudi Bantemu ba Yehowa mu Allemagne wa bena Nazi ajadika ne: mbena dikima ne kabidi mbena ditalala?
9 Muoyo-mutoke ne ndubidilu bia Bantemu ba Yehowa mu Allemagne mu nkokeshilu wa bena Nazi mbitungunuke ne kufila bumanyishi pa bidi bitangila dinanga diabu dia Nzambi ne dia ditalala nansha too ne lelu’eu, bidimu 50 bimane kupita. Kakanda kakese kapatula mu Musée wa Tshivulukidi tshia Dishipa dinene, mu États-Unis ku Washington, D.C., kadi kamba ne: “Bantemu ba Yehowa mbatantamene dikengeshibua dikole muinshi mua nkokeshilu wa bena Nazi. . . . Dikima divua tshi-bungi tshileje mu dibenga [kuela ntendelelu wabu nyima], kumpala kua tshinyangu ne kanyawu mu tumponya tua disubishangana, ne imue misangu dishipibua, diakabapetesha kanemu ka kudi bavule ba mu tshikondo atshi.” Pashishe kadi kasakidila ne: “Pakabapatulabu mu tumponya, Bantemu ba Yehowa bakatungunuka ne mudimu wabu, batuilangana ne bapanduki, bafikisha bantu ku dikudimuna mutshima.”
Dishintuluka dipite bunene
10. (a) Bidi bikengela dishintuluka kayi dinene bua ditalala dia bushuwa kuluadi? (b) Mmunyi muvua muanda eu muleja mu mukanda wa Danyele?
10 Ebi bidi biumvuija ne: Bantemu ba Yehowa badi bitaba ne: badi mua kutuala ditalala pa buloba bujima ku dikudimuna dia mutshima dia tshitupa tshinene tshia bantu bua kuitaba ndubidilu wa bena nkristo anyi? Tòo! Bua ditalala kutekibua pa buloba, bidi bikengela dishintuluka dipite bunene. Ndiepi adi? Bukokeshi bua bantu bua matapuluka, bua difinakaja, ne bua tshinyangu budi ne bua kushila bukokeshi bua Bukalenge bua Nzambi muaba, ebu buvua Yezu mulongeshe bayidi bende bua kusambila bualu buabu. (Matayo 6:9, 10) Kadi mmunyi muenzekabi? Mu tshilota kampanda tshienzeja kudi spiritu wa Nzambi, muprofete Danyele wakajingulula se: mu matuku a ku nshikidilu, Bukalenge bua Nzambi, bu dibue dinene “dilamuke, tshianza tshia muntu katshiyi tshidilenga,” divua ne bua kutshibula bitupa bitupa lupingu lunene luvua tshimfuanyi tshia makokeshi a tshididi a bantu pa buloba. Pashishe wakamanyisha ne: ‘Mu matuku a bakalenge aba, Nzambi wa mu diulu neajadike bukalenge bukuabu budi kabuyi bubutudibua tshiendelele. Bukokeshi buabu kabuena bupianyibua kudi bantu bakuabu, kadi nebutshibule makalenge aa onso bitupa bitupa, nebuabutule, ne buobu nebujalame tshiendelele.’—Danyele 2:31-44.
11. Nku diambuluisha dia tshinyi kuatuala Yehowa dishintuluka didi dikengedibua bua ditalala?
11 Bua tshinyi dishintuluka edi dinene mu nsombelu wa pa buloba nedienzeke? Bualu Yehowa mmulaye ne: neakezule buloba pa kumbusha aba bonso badi babunyanga ne babubutula. (Buakabuluibua 11:18) Dikudimuna edi nedienzeke ku mvita miakane ya Yehowa miela Satana ne bulongolodi buende bubi. Tudi tubala mu Buakabuluibua 16:14, 16 (NW) ne: “Bushuwa, [mêyi mapange bukezuke] mmêyi mamba ku buenzeji bua ba-demon ne adi enza bimanyinu, ne adi apatuka matangile kudi bakalenge [bakokeshi ba tshididi] ba pa buloba bujima buasa, bua kubasangisha bua mvita ya dituku dinene dia Nzambi Wa-Bukole-Buonso. Ne akabasangisha mu muaba udibu babikila mu tshiena-Ebelu ne: Har–Magedone.”
12. Armagedone neikale mushindu kayi?
12 Armagedone neikale mushindu kayi? Kakuikala mvita ya nikleere anyi tshipupu kampanda tshikeba kudi bantu nansha. Tòo, neikale mvita ya Nzambi bua kujikija mvita yonso ya bantu ne kubutula butubutu aba bonso badi basonsola mvita ya nunku. Neikale mvita ya Nzambi bua kutuala ditalala dia bushuwa bua aba badi banange ditalala. Eyowa, Armagedone udi ulua bu mudi Yehowa mulongolole. Kakujanguluka nansha. Muprofete wende Habakuka uvua muenzeja ku spiritu bua kufunda ne: ‘Bualu bua tshikena-kumona etshi ntshia tshikondo tshiakupangidijabu bua kumuenekatshi, tshidi tshienda lukasa ku tshikondo tshiatshi, katshiena tshidinga, biajangulukatshi, utshindile; bualu bua netshimueneke bulelela, katshiena tshipanga kulua.’ (Habakuka 2:3) Bua nyanji yetu ya bumuntu, Armagedone udi mua kumueneka bu udi ujanguluka, kadi Yehowa mmulame programe wende. Armagedone neenzeke pa dîba dimana kulongolola kudi Yehowa.
13. Mmunyi muapita Nzambi ne muena tshibawu muine, Satana Diabolo?
13 Tshienzedi etshi tshikole netshitokeshile ditalala dia bushuwa njila! Kadi bua kushindamija bikole ditalala dia bushuwa, bualu bukuabu budi ne bua kuenjibua—diumbusha dia mukebi wa matapuluka, lukuna, ne mvita. Ne ke tshidi Bible udianjila mene kumanyisha ne: ke tshienzeka pashishe—diedibua mu dijimba dia Satana, musonsodi wa mvita ne tatu wa mashimi. Mupostolo Yone wakamona muanda eu mu tshikena-kumona tshia mulayi, anu mudibi bifunda mu Buakabuluibua 20:1-3 (NW) ne: “Meme kumona muanjelu upueka ufuma mu diulu ne nsapi ya dijimba ne lukanu lunene mu tshianza. Ne wakakuata dragon, nyoka wa ku tshibangidilu, udi Diabolo ne Satana, ne kumusuika bua bidimu tshinunu. Ne wakamukupa mu dijimba ne kukangaye ne kumutuila tshitampi, bua kadingi kabidi matunga too ne pajika bidimu tshinunu.”
14. Mmunyi mutudi mua kumvuija tshienzedi tshia Yehowa tshia ditshimuna Satana?
14 Etshi ki ntshilota nansha; ndilaya dia Nzambi—ne Bible udi wamba ne: ‘Nzambi kêna mumanye mua kushima.’ (Ebelu 6:18) Nenku Yehowa uvua mua kuamba ku butuangaji bua muprofete wende Yelemiya ne: “‘Meme ndi Yehowa: Eu udi uleja bulenga-bunangi, kulumbuluisha kuakane ne buakane pa buloba; bualu mu malu aa ke mundi nsankila,’ ke dijikula dia Yehowa.” (Yelemiya 9:24, NW) Yehowa udi wenza malu mu kulumbuluisha kuakane ne mu buakane, ne udi usankila mu ditalala diafilaye pa buloba.
Bukokeshi kudi Mukalenge wa Ditalala
15, 16. (a) Nnganyi udi Yehowa musungule bua kukokesha bu Mukalenge? (b) Mmunyi mudi bukokeshi abu bumvuija, ne mbanganyi bikalamu?
15 Bua kujadika ne: ditalala dia bushuwa nedilue kudi aba bonso bikala ne muoyo muinshi mua ndongoluelu wende wa Bukalenge, Yehowa mmufile bukokeshi ebu kudi Mukalenge wa Ditalala wa bushuwa, Yezu Kristo, bu mudibi bidianjila kuamba mu Yeshaya 9:6, 7 (NW) ne: “Mbatulelele muana, mbatupeshe muana wa balume; ne bukokeshi bua bukalenge nebulue kuikala pa dikaya diende. Ne nebabikile dîna diende ne: Mubedi wa Dikema, Nzambi wa Bukole, Tatu wa tshiendelele, Mukalenge wa Ditalala. Ku divulangana dia bukokeshi bua bukalenge ne ku ditalala kakuakuikala ndekelu . . . Lukunukunu mene lua Yehowa wa biluilu neluenze bualu ebu.” Mufundi wa misambu wakafunda pende mu mulayi udi utangila bukokeshi bua ditalala bua Masiya ne: ‘Mu matuku ende bantu bakane nebikale ne diakalengele, ditalala divule nedikaleku too ne pajimina ngondo tshiendelele.’—Musambu 72:7.
16 Kabidi, bana babu ne Kristo 144 000 bela manyi a spiritu nebakokeshe nende mu diulu. Aba mbapianyi pamue ne Kristo bavua Paulo mufunde bualu buabu ne: ‘Nzambi wa ditalala neadiatshishe Satana muinshi mua makasa enu tshitupa tshipi. [“Bulenga bukena butuakanyine bua,” NW] Mukalenge wetu Yezu Kristo buikale nenu.’ (Lomo 16:20) Eyowa, buobu aba nebatumike pamue kumbukila mu diulu mu ditshimuna dia Kristo pa mujudi wa mvita, Satana Diabolo!
17. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kupiana ditalala dia bushuwa?
17 Nenku, mpindieu lukonko ludi ne: Ntshinyi tshiudi ne bua kuenza bua kupiana ditalala dia bushuwa? Ditalala dia bushuwa didi mua kulua anu mu njila wa Nzambi, ne bua kudipeta udi ne bua kudianjila kuela bidia biakanyine. Udi ne bua kuitaba Mukalenge wa Ditalala ne kutangila kudiye. Ebi bidi biumvuija ne: udi ne bua kuitaba Kristo mu mudimu wende bu Mupikudi ne Mufidi wa tshia-bupikudi wa bukua-bantu buena mpekatu. Yezu nkayende wakamba mêyi aa mamanyike: “Nzambi wakananga ba pa buloba bikole e kubapa Muanende umuepele mulela bua eu yonso udi uleja ditabuja kudiye kabutudibu kadi apete muoyo wa kashidi.” (Yone 3:16, NW) Udi mudiakaje bua kuleja ditabuja kudi Kristo Yezu bu Muena mudimu wa Nzambi bua kutuala ditalala dia bushuwa ne lupandu anyi? Kakuena dîna dikuabu muinshi mua diulu didi mua kutuala ditalala ne kudijadikila. (Filipoi 2:8-11) Bua tshinyi? Bualu Yezu ke Musungula wa Nzambi. Udi mutuadi mutambe bunene wa mukenji wa ditalala utu kayi muanji kuenda pa buloba. Neuteleje Yezu ne kulonda tshilejilu tshiende anyi?
18. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza mu diandamuna ku mêyi a Yezu mafunda mu Yone 17:3?
18 “Etshi tshidi tshiumvuija muoyo wa kashidi,” ke muakamba Yezu, “dipeta diabu dia dimanya diebe wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne dia eu uwakatuma, Yezu Kristo.” (Yone 17:3, NW) Mpindieu ke tshikondo tshia kupeta dimanya dijalame pa kubuela pa tshibidilu mu bisangilu bia Bantemu ba Yehowa ku Nzubu wa Bukalenge. Bisangilu ebi bia dilongesha nebikusake ku diabanyangana ne bakuabu dimanya diebe ne ditekemena diebe. Wewe pebe udi mua kulua mutumibue wa ditalala dia Nzambi. Udi mua kupeta ditalala mpindieu pa kueyemena Yehowa Nzambi, bu mudibi biamba mu Yeshaya 26:3 ne: ‘Wewe udi ulama muntu udi ne mutshima wende mujalame bua yeye ikale ne ditalala dia tshishiki, bualu bua yeye udi ukueyemena.’ Nnganyi uudi ne bua kueyemena? “Eyemena[y]i Yehowa tshiendelele, bualu bua Yehowa, Yehowa mene, udi dibue didiku tshiendelele!”—Yeshaya 26:4.
19, 20. Ntshinyi tshidi tshilamina aba badi bakeba ditalala lelu’eu ne badilonda?
19 Diteke biangatshile mpindieu ku luseke lua muoyo wa kashidi mu bulongolodi bupiabupia bua ditalala bua Nzambi. Mu Buakabuluibua 21:3, 4 (NW), Dîyi dia Nzambi didi ditujakila ne: “Monayi! Ntenta wa Nzambi udi pamue ne bantu, ne yeye neasombe nabu, ne buobu nebikale bisamba biende. Ne Nzambi yeye muine neikale nabu. Ne neakupule tshinsonji tshionso ku mêsu abu, ne lufu kaluakuikalaku kabidi, nansha madilu, nansha miadi, nansha bisama kabiakuikalaku kabidi. Malu a kale ajiminyi.” Awu ki mmatuku atshilualua a ditalala awudi ujinga bikole anyi?
20 Pashishe vuluka tshidi Nzambi mulaye. ‘Badi ne mitshima mipuekele nebapiane buloba, mioyo yabu neyisanke mu ditalala [“divulavulayi,” NW]. Tangila muntu udi ne mutshima mutoke bimpe, mona muntu udi muakane; bualu [“matuku atshilualua a muntu au neikale a,” NW] ditalala.’ (Musambu 37:11, 37) Palua dituku adi dia disanka, tudiku mua kuamba ne dianyisha ne: “Ndekelu wa bionso, ditalala dia bushuwa! Tuasakidila, Yehowa Nzambi, mpokolo wa ditalala dia bushuwa!”
Udi mua kumvuija anyi?
◻ Ntshinyi tshidi mua kuambuluisha muntu bua kuenza mashintuluka mu lungenyi ne mu bienzedi?
◻ Mmunyi mudi Bantemu ba Yehowa, muntu pa nkayende anyi mu tshi-bungi, baleje dinanga diabu dia ditalala dia bushuwa?
◻ Mmunyi muapita Yehowa ne aba badi basonsola lukuna ne mvita?
◻ Bukokeshi bua Mukalenge wa Ditalala nebuenzele bukua-bantu tshinyi?
[Bimfuanyi mu dibeji 14]
Mêyi a Yeshaya adi akumbajibua, ki nkudi O.N.U., kadi nkudi aba badi bandamuna ku dilongesha dia Yehowa
[Bimfuanyi mu dibeji 15]
Bantu babidi aba bakenza mashintuluka bua kulonda ditalala
Rami Oved
Georg Reuter
[Tshimfuanyi mu dibeji 16]
Ditalala dia bushuwa nedivulangane muinshi mua bukokeshi bua Mukalenge wa Ditalala