Bibilu bia mabaka bìdì bipesha Yehowa lumu
Tshiena-bualu tshidi tshilonda etshi bua bibilu bia mabaka bia bena nkristo tshivua tshilongolola diambedi mu Éthiopie bua kufila bulombodi buambuluishi mu muakulu wa tshiena-Amhara bua bavule ba mu ditunga adi badi balue Bantemu ba Yehowa mu matuku adi panshi aa. Tshidi tshiakula bua bilele ne ngenzelu bidi mua kuikala bishilangane ne bia muaba uudi musombele. Imue misangu neusangane dishilangana edi dikale anu dimpe. Eku kabidi, tshiena-bualu etshi tshidi tshifila mibelu ya nkatshinkatshi ya mu Bible iwamona mikale mikumbane kutumika nayi nansha bikala bilele bia tshibilu tshia dibaka bishilangane muaba uudi musombele.
“BIBILU bia mabaka bia bena nkristo bìdì bifila disanka” ke tshivua mutu wa tshiena-bualu tshia dilonga kampanda disheme dia mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia mu dia 15 Kashipu 1984 (Mfual.). Tshiena-bualu tshivua tshilonda mu nimero au tshivua tshiamba ne: “Peta disankishibua dia nkatshinkatshi mu mafesto a bibilu bia mabaka.” (Bua eu yonso udi ulongolola dibaka, kudi mibelu mikuabu ya meji mu mukanda wa Mushindu wa kuikala ne nsombelu wa disanka mu dîku, nshapita 2, ne wa Votre jeunesse—Comment en tirer le meilleur parti, nshapita wa 19 ne wa 20.)a Bavule mbalue Bantemu ba Yehowa katshia biena-bualu abi biapatuka, nenku tudi basue kuambulula amue mamanyisha adi mu mushindu wa pa buawu makanyine kutumika nawu mu muaba utudi basombele, pamue ne malu makuabu makanyine atuambuluisha bua kuvuija bibilu bia mabaka bikondo bidi bipesha Yehowa Muenji wa dibaka, lumu.
Lukonko lutudi ne bua kukonkonona kumpala ludi se: Ndîba kayi didi tshibilu tshia dibaka ne bua kuenzeka? Dituku dilongolola didi ne bua kuikala dienzeja kudi matuku a tshikondo tshia bibilu bia mabaka bilondeshile bilele bia bankambua bia muaba unudi anyi? Ditabuja dia imue miaba didi se: dibaka dionso dienza mu tshikondo kayi tshionso tshia tshidimu kadiakulubuluka nansha. Etshi ntshitabataba katshiyi nshindamenu, bualu bena mabaka bavule badi basadila Yehowa mu disanka ne mu buobumue kabavua baselangane mu tshikondo tshifunda bilondeshile bankambua nansha. Katuena tuitabuja dikasa dimpe anyi dibi. (Yeshaya 65:11; Kolosai 2:8) Katuakuambuluisha balela bakena bena kuitabuja bua kumona dishilangana pankatshi pa bulelela ne dishima bituateka tshibilu tshia dibaka mu dituku kampanda bilondeshile bitabataba biabu. Bulelela budi se: bena nkristo badi mua kuselangana mu ngondo kayi yonso.
Padibu balongolola muyuki wa dibaka panyima pa difundisha dibaka ku mikanda ya mbulamatadi, nebikale bia meji bua kubenga kupitshisha matuku a bungi pankatshi pa mianda eyi ibidi. Biajinga bena dibaka bua kuenzela muyuki wa dibaka mu Nzubu wa Bukalenge, badi ne bua kuya kudi bakulu ba tshisumbu kumpala kua dîba bua kulomba ditumika ne nzubu eu. Bakulu ba muaba au nebashindike se: malongolola bua tshibilu atshi neabashiye ne tuondo tua muoyo tutoke. Badi ne bua kujadika dîba bua se: kakuikadi dipangakanangana ne mudimu kayi wonso wa tshisumbu. Muanetu musungula bua kuenza muyuki wa dibaka edi neamonangane kumpala kua dîba ne eu walua mubaki ne mubakibue kabidi bua kufila mibelu miambuluishi ne bua kuikala mushindike se: kakuena malu akena a tshitembu anyi adi mabengangane ne mikenji adi mua kupumbisha dibaka, ne se: mmuitabe malongolola menza bua disangila kayi dionso dialonda panyima. Muyuki wa dibaka udi ne bua kuikala wa bule bua tshitupa tshia dîba ne muenza mu mushindu wa bunême, muikale uzangika malu a mu nyuma. Kakuyi mpata muyuki wa dibaka udi ne mushinga mukole kupita difesto didi mua kulonda panyima.
Tshibilu tshia dibaka tshia bena nkristo ntshikondo tshimpe tshia kuleja ne: katuena “bena mu bulongolodi ebu.” (Yone 17:14, NW; Yakobo 1:27) Bulongame buetu budi ne bua kumueneka patoke. Ebi bidi biumvuija ne: tudi mua kufika pa dîba pamutu pa kuindija bantu, pamu’apa kupangisha midimu ya tshisumbu. Etshi ke tshintu tshidi nangananga musedibue ne bua kumanya, bualu balela ba mu bulongolodi ebu badi mua kumubela bua kulua panyima—bienza bu bua kukolesha mushinga wende. Pa kufika pa dîba, muanetu wa bakaji muena nkristo mupie udi mua kuleja ne: ngikadilu ya mu nyuma, bu mudi didipuekesha ne ditua bakuabu mushinga, idi ne mushinga kudiye! Kabidi, padi mukuatshi wa foto mubikidibue bua kukuata bindidimbi, bulongame budi ne mushinga. Mbiakanyine bua kulomba se: mukuatshi wa bindidimbi alue muvuale kazaku, kalavuanda, mupanu muvuala bimpe, ne se: kêna upangisha muyuki padiye ukuata bindidimbi. Kêna ne bua kukuata tshindidimbi nansha tshimue munkatshi mua disambila. Bulongame buetu nebupeshe Yehowa lumu ne nebufile bumanyishi buimpe. Kabiena bikengela kukeba mua kutentula bilele bia bantu bidi mua kunyanga mushinga mulelela wa tshibilu etshi nansha.
Difesto ki mbualu bulomba bua dibaka didi dilubuluka nansha, kadi kakuena kabingila ka mu Mifundu kadi kabenga tshikondo tshia disanka bu etshi. Nansha nanku, disangila dia nunku bua bena nkristo balelela didi ne bua kuikala dishilangane ne bibilu bia mu bulongolodi ebu bidi bimanyike bua dinekesha, dinua dipitshisha, budiavi, mijiki ya tshimvundu, maja masonsodi a nyanji mibi, ne nansha mene makokangana. Bible udi wela “budiavi” mu mulongo wa malu a mubidi. (Bena Ngalata 5:21, MMM) Mbitambe kupepela bua kukontolola malu biakane padidi kadiyi disangila dinene. Kabiena ne mushinga bua kuasa ntenta bua kusankisha bilele bia bantu. Bamue badi mua kupangadika bua kutumika ne ntenta bua tubingila tua muaba anyi bimuenekelu bia kuulu, ebu mbualu bua muntu nkayende.
Malu mamonamona mmaleje ne: mushindu muimpe wa kutshintshikila bungi bua babikidibue ng’wa kutumika ne tubeji tufunda tua dibikila disunguluke. Mbia meji bua kubikila muntu pa nkayende pamutu pa bisumbu bijima, ne bu bena nkristo ba bulongame, tudi ne bua kunemeka mikalu bu eyi. Tubeji tufunda tua dibikila tudi tuambuluisha kabidi bua kuepela dibuejakaja dia kumona muntu muipata ufika mu difesto dia dibaka, bualu bu biobi mua kuenzeka nanku, bana betu bavule badi mua kusungula bua kumbuka. (1 Kolinto 5:9-11) Bu bena dibaka mua kubikila balela bakena bena kuitabuja anyi bamanyangana nabu, kakuyi mpata nebikale bungi butshintshikila, pa kufila mushinga wa bungi kudi aba badi ‘bena dîku dia bena kuitabuja.’ (Galatia 6:10) Bamue bakasungula bua kubikila bamanyangana nabu ba mu bulongolodi ebu anyi balela bakena bena kuitabuja ku muyuki wa dibaka pamutu pa didia dia dibaka. Bua tshinyi? Eyo, kuvua kuikale bilumbu pavua balela ba mu bulongolodi ebu bakebe nsombelu wa dibuejakaja bu eu mu didia dia tshibilu tshia dibaka, ke bana betu bavule kumvuabu ne: kabavua mua kushala muaba au. Bamue bena mabaka bavua balongolole bua kudia biakudia bikese patupu ne bena dîku diabu ba pabuipi ne balunda bena nkristo.
Mu diumvuangana ne Yowanese 2:8, 9 (MMM), mbiakanyine bua kusungula “mulongolodi wa didia.” Mubaki neajinge bua kusungula muena nkristo wa kueyemena watangilaku bua kumona se: bulongame ne mêyi-makulu matumbuke mbinemekibue. Miaba idi balunda balua ne mapa, bualu ebu budi ne bua kuenzeka kakuyi “lutambishi bua biuma.” (1 Yowanese 2:16, MMM) Mijiki idi mua kuikala ya disanka kayiyi minyanga kudi mêyi a misambu akena buteleji, mutoyi mukole, anyi tshikuma tshia tshimvundu. Bavule mbamone se: mbipite buimpe bua mukulu kuteleja mijiki yedibua kumpala kua dîba. Maja adi mua kufila mateyi, bualu maja a bungi a bankambua mmafumine ku maja a lulelu ne tshimuenekelu tshikena tshikumbane bua kusankisha majinga. “Tshikondo tshia diampa ne mvinyo mutoke” imue misangu tshivua tshikale tshikondo bua bantu ba mu bulongolodi ebu kujimijabu didikanda. Bushuwa, bena mabaka ba bungi bena nkristo mbangate dipangadika dia kubenga kuikala ne maluvu makole mu bibilu bia mafesto a mabaka, bua kuepuka bilumbu.
Bu mutudi basue kupesha Yehowa lumu, netuepuke lutambishi bua biuma bua tuetu kudikokela ntema minekesha. Nansha mikanda ya panu mmiakule ibenga ngenzelu mutangalake wa dikala banekeshi. Mmunyipu muikalabi dipanga dia meji bua bena dibaka kubuela mu dibanza bualu bua tshibilu tshia dibaka tshinekesha ne pashishe kulua kupangila bimue bintu munkatshi mua bidimu bia bungi mu tshipatshila tshia kufuta mfranga mitula dituku dimuepele adi! Bushuwa, tshilamba tshionso tshivuala mu tshikondo etshi tshidi ne bua kuikala tshidipope ne tshilongolola bimpe, tshikumbanyine muntu udi wenza mudimu wa kunemekela Nzambi. (1 Timote 2:9, 10) Tshiena-bualu tshia “Bibilu bia mabaka bia bena nkristo bidi ne bua kuleja butshintshikidi” (Tshibumba tshia Nsentedi tshia mu dia 1 Tshisua-munene 1970, Mfual.) tshiakafila mumvuija aa malenga pa mvuadilu:
“Tshibilu tshia dibaka dia muntu kampanda ntshikondo tshia pa buatshi, nenku pa tshibidilu batu bafila ntema ku tshimuenekelu tshia disanka ne tshidi tshilengele. Kadi ebi kabiena biumvuija ne: muntu udi ne bua kuvuala nkanzu anyi kazaku bia mushindu kampanda nansha. Muntu neatangile mishindu ya mvuadilu ya muaba wende, mfranga idiku ne bituye musue. . . . Kadi, bidiku mua kuikala bia meji bua kusumba bilamba bia mushinga mukole bia mushindu’eu, bua kudikebela bujitu bunene bua mfranga anyi kubukebela bakuabu anyi? . . . Bamue basedibue bakasanka bua kutumika ne nkanzu wa mulunda kampanda musuibue anyi wa mulela kansanga. Bakuabu mbapete disankishibua dinene pa kutelesha bilamba bia dibaka biabu nkayabu, pamu’apa mu mushindu au bapeta mushindu wa kuikala ne tshilamba tshidibu mua kutumika natshi mu bimue bikondo mu matuku atshilualua. Ne mbiakanyine menemene bua bena dibaka kuselangana mu mvuadilu wabu wa pa tshibidilu udi mutambe bulengele . . . Bamue bàdì mua kuikala ne mushindu wa kulongolola bimpe tshibilu tshia dibaka badi mua kujinga buobu bine bua kuenza ‘tshibilu tshia dibaka tshipepele’ bua bukole bua bikondo.”
Bia muomumue, babuedi ba mu tshibilu tshia dibaka (balunda ba musedi ne bakaji bashindikiji ba musedibue) kabena ne bua kuikala ba bungi. Buobu pabu kabajingi bua kukoka ntema ikena miakanyine kudibu bua mvuadilu wabu ne ngenzelu yabu. Nansha mudi muntu muipata mua kuikala muanyishibue bua kubuela mu muyuki mu Nzubu wa Bukalenge, Tshibumba tshia Nsentedi tshia mu dia 15 Kashipu 1984, tshiakamba ne: “Kabiakuikala biakanyine bua bantu bipata kuikala munkatshi mua babuedi ba mu tshibilu tshia dibaka anyi aba badi ne nsombelu wa mbipishilu munene udi ubengangana bikole ne mêyi-maludiki a mu Bible.”
Nansha muakabuela Yezu mu tshibilu tshia dibaka, katuena mua kuela meji ne: uvua mua kuanyisha tshilele tshia bantu tshia kuikala ne mulongolongo wa mashinyi enda anyunguluka mu tshimenga ne mitoyi mikole; bampulushi bafika ku dituila mene bendeshi tshibawu bua diela mpungi mu mulongolongo wa bena tshibilu tshia dibaka. (Tangila Matayo 22:21.) Mu bionso ebi, pamutu pa kutentula lutambishi lua biuma anyi bienzedi bimuebimue bia bantu ba mu matunga abu, bena nkristo badi ne bua kuleja meji a muntu mudipope.—Nsumuinu 11:2.
Kadi netuambe tshinyi bua dibuela mu bibilu bia mabaka a bena mutumba, bena mudimu netu ba mu bulongolodi ebu anyi balela ba kulekule ne bamanyangana nabu? Muena nkristo yonso udi ne bua kuangata dipangadika pa bualu ebu. Mbimpe bua kuvuluka ne: dîba dietu ndia mushinga mukole, bualu tudi tukengela dîba bua mudimu wetu, dilonga dia pa nkaya, ne minga midimu ya mu dîku ne ya mu tshisumbu. (Efeso 5:15, 16) Ku ndekelu kua mbingu, tudi ne bisangilu ne mudimu wa budimi bitudi katuyi basue kupangila nansha. (Ebelu 10:24, 25) Dîba dilongolola bua bibilu bia mabaka bia bungi didi dibambakana ne mpuilu anyi ne madikolela menza mu mudimu wa budimi wa pa buawu masuikakaja ku Didia dia Dilolo dia Mukalenge. Katuena ne bua kuanyisha bua tuetu kubuela mu ditanaji dia mu dienza madikolela a pa buawu a muomumue ne adi bana betu mu buloba bujima benza bua kubuela mu Didia dia Dilolo dia Mukalenge. Kumpala kua kumanya bulelela, tuvua tupitshisha dîba divule ne bantu ba mu bulongolodi ebu, pamu’apa mu nsombelu ivua ipendesha Nzambi. (1 Petelo 4:3, 4) Mpindieu bitudi tuipatshila kumpala kua bionso mbishilangane. Misangu yonso kudi mushindu wa kujingila bena dibaka ba mu bulongolodi ebu diakalengele pa kutuma karte anyi kupitshilaku bua dikumbula dia tshitupa dituku dikuabu. Bamue bakatumika ne bikondo bu ebi bua kufila bumanyishi, pa kulejangana imue mifundu idi mikumbanyine bena dibaka bapiabapia.
Tshibilu tshia dibaka tshidi ne malu a mu nyuma mazangika kupita njila ya mu bulongolodi ebu bushuwa netshipeshe Yehowa lumu. Pa kushindika ne: mbadilame batapuluke ne bulongolodi ebu ne bitabataba biabu ne dinekesha mu ngenzelu, pa kubenga kulekela tshibilu etshi tshipangisha midimu ya teokrasi ya pa tshibidilu, ne pa kuleja budipope pamutu pa lutambishi bua biuma, bena nkristo nebasankidile tshikondo etshi. Kabidi, nebavuluke muanda eu ne kuondo ka muoyo kimpe ne bivulukidi bimpe. Mu dileja meji ne butshintshikidi, bibilu bietu bionso bia mabaka bifile bumanyishi kudi babandidi bena muoyo mululame.
[Mêyi adi kuinshi]
a Mipatula kudi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
[Tshimfuanyi mu mabeji 24, 25]
Bena nkristo kabena balonda bu bapika tshilele tshionso tshia tshibilu tshia dibaka tshia muaba udibu