TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w97 1/10 dib. 4-8
  • Manya Yehowa Nzambi udi ne bumuntu

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Manya Yehowa Nzambi udi ne bumuntu
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Yehowa ne Mozese​—Bamanyangane “mpala ne mpala”
  • Yehowa​—Nzambi udi ne bumuntu mumanya kudi Eliya
  • Dilombodibua dia Paulo kudi spiritu munsantu
  • Divila dikalaku dia Nzambi kadiena dipangisha ditabalela dia Yehowa
  • “Mutatakane” ne Nzambi
  • Madimuija a kudi Nzambi wetu udi ne bumuntu
  • Newikale muena lulamatu bu Eliya anyi?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
  • Nzambi wende wakamupesha bukole
    Nuidikije ditabuja diabu
  • Utuku udimona nkaya, umvua buôwa anyi?
    Ulongeshe bana bebe
  • Uvua mutabale, uvua muindile
    Nuidikije ditabuja diabu
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
w97 1/10 dib. 4-8

Manya Yehowa Nzambi udi ne bumuntu

MUIKALE ufuanyikija lungenyi lua bena Hindu bua Nzambi ne lua ndongoluelu mikuabu ya bitendelelu, Dr. S. Radhakrishnan wa mu Inde udi uleja ne: “Nzambi wa bena Ebelu ng’wa munga mushindu. Udi ne bumuntu ne mmuzanzamuke mu malu a kale ne udi utabalela mashintuluka ne mpukapuka ya buloba ebu budi buenda bushintuluka. Yeye udi Muntu udi uyukila netu.”

Dîna dia tshiena-Ebelu dia Nzambi wa mu Bible didi יהוה, pa tshibidilu ndikudimuna ne: “Yehowa.” Mmutumbuke kupita nzambi mikuabu yonso. Mmalu kayi adi amutangila atudi bamanye? Mmunyi muakenzelaye bantu malu mu bikondo bifundilebu Bible?

Yehowa ne Mozese​—Bamanyangane “mpala ne mpala”

Kuvua dimanyangana dia “mpala ne mpala” pankatshi pa Yehowa ne musadidi wende Mozese, nansha muvua Mozese kayi mua kumona bushuwa Nzambi. (Diyi Dielulula 34:10, Mukanda wa Mvidi Mukulu; Ekesode 33:20) Mu bunsonga buende, mutshima wa Mozese uvua kudi bena Izalele, bavua mu tshikondo atshi ku bupika mu Ejipitu. Wakela nyima ku nsombelu uvuaye nende bu muena mu nzubu wa Faraone, ‘kusungulaye bua kukengeshibua pamue ne bantu ba Nzambi.’ (Ebelu 11:25) Bu tshipeta, Yehowa wakapesha Mozese masanka mavule a mudimu a pa buawu.

Bu muvuaye muena mu nzubu wa Faraone, ‘Mozese uvua mulongesha meji onso a bena Ejipitu.’ (Malu Menza 7:22, MMM) Kadi bua kulombola tshisamba tshia Izalele, uvua kabidi ne bua kudima ngikadilu ya budipuekeshi, lutulu, ne bupuekele. Ke tshiakenzaye munkatshi mua bidimu 40 bu mulami mu Midiyana. (Ekesode 2:15-22; Nomba 12:3) Yehowa, nansha mutuye kayi umueneka, wakadileja kudi Mozese ne kumusokoluelaye dilongolola diende kabidi, ne ku butuangaji bua banjelu Nzambi kumupeshaye Mêyi-matuma Dikumi. (Ekesode 3:1-10; 19:3–20:20; Bienzedi 7:53; Ebelu 11:27) Bible udi utuambila ne: “[“Yehowa,” NW] uvua uyukila ne Mozese mpala ne mpala, bu mudi muntu uyukila ne mulunda wende.” (Tshimuangi 33:11, MMM) Bushuwa, Yehowa nkayende wakamba ne: “Ndi ngakula nende mukana ku mukana.” Mmalanda kayipu a mushinga mukole ne a pa nkaya akapeta Mozese ne Nzambi wende udi kayi umueneka kadi muikale ne bumuntu!​—Nomba 12:8, NW.

Kusakidila ku muyuki wa ku ntuadijilu kua tshisamba tshia Izalele, Mozese wakafunda mukanda wa Mikenji ne tunungu tuayi tuonso. Kumupeshabu kabidi diakalenga dikuabu kadiyi kutua mushinga​—dia kufunda mukanda wa Genese. Tshitupa tshia ndekelu tshia mukanda au tshivua muyuki mumanyike mu mushindu mujalame mu dîku diende ne pa nanku mupepele mu mushindu kampanda bua kufunda. Kadi nkuepi kuvua Mozese mupetele mumvuija a muyuki wa kumpalampala wa muntu? Bidi mua kuikala ne: Mozese uvua ne mikanda mifunda ya kale, milama kudi bankambua bende, bua kutumika nayi bu mpokolo wa malu akafundaye. Ku luseke lukuabu, uvua mua kuikala mupetele malu aa ku miyuki ya mukana, anyi buludiludi ku malu masokolola a kudi Yehowa. Bantu ba kanemu ba mu bikondo bionso mbamanye mutantshi mule malanda a pa nkaya avua nawu Mozese ne Nzambi wende mu bualu ebu.

Yehowa​—Nzambi udi ne bumuntu mumanya kudi Eliya

Muprofete Eliya uvua mumanye pende Yehowa bu Nzambi udi ne bumuntu. Eliya uvua ne lukunukunu bua ntendelelu mupeluke ne wakasadila Yehowa nansha pakaluabu kumukina bikole ne kumuluisha kudi batendeledi ba Baala, nzambi munene wa ku nzambi ya bena Kanana.​—1 Bakelenge 18:17-40.

Ahaba, Mukalenge wa Izalele, ne mukajende Yezabele, bavua bakeba bua kushipa Eliya. Bu muvuaye utshina bua muoyo wende, Eliya wakanyemena ku Beer-sheba, ku Ouest kua Mbuu Mufue. Kuine aku, wakalalakana mu tshipela ne wakasambila bua kufuaye. (1 Bakelenge 19:1-4) Yehowa uvua mulekele Eliya anyi? Katshivua kabidi uditatshisha bua musadidi wende wa lulamatu anyi? Eliya uvua mua kuikala muele meji nanku, kadi nditupakana kayipu! Pashishe, Yehowa wakakula nende bitekete, umukonka ne: “Eliya, udi wenza tshinyi kunoko?” Panyima pa dileja dia dikema dia bukole bukena bua pa tshibidilu, ‘dîyi diakalua kudiye, diakamukonka [kabidi] ne: Eliya, udi wenza tshinyi kunoko?’ Yehowa wakaleja diditatshisha diende edi bua Eliya bua kumona mua kukankamija musadidi wende wa kueyemena. Nzambi uvua ne mudimu mukuabu wa kumupesha, ne Eliya wakitaba ne muoyo mujima ku dibikila adi! Ne lulamatu luonso, Eliya wakakumbaja midimu yende, pa kusantuisha dîna dia Yehowa, Nzambi wende udi ne bumuntu.​—1 Bakelenge 19:9-18.

Kunyima kua dibenga diende dia tshisamba tshia Izalele, Yehowa katshivua kabidi wakula yeye nkayende ne basadidi bende pa buloba nansha. Ebi kabivua biumvuija ne: ditabalela diende dia pa nkaya divua dikepele. Ku diambuluisha dia spiritu wende munsantu, wakatungunuka ne kubalombola ne kubakolesha mu mudimu wende. Angata tshilejilu tshia mupostolo Paulo, eu uvua mumanyike kale bu Saul.

Dilombodibua dia Paulo kudi spiritu munsantu

Saul uvua wa ku Tarse, tshimenga tshiende lumu tshia mu Silisiya. Baledi bende bavua bena Ebelu, kadi uvua muledibue muena Roma. Kadi, bavua bamukoleshe bilondeshile mitabuja mashidisha a Bafarizeyi. Pashishe, mu Yeruzaleme, wakapeta diakalenga dia kulongela “ku makasa a Gamaliele,” mulongeshi wa Mikenji muende lumu.​—Bienzedi 22:3, 26-28.

Bua lukunukunu luende lupambuke bua bilele bia Buena-Yuda, Saul wakaditua mu kampanye kabi bua kuluisha balondi ba Yezu Kristo. Wakanyisha mene dishipibua dia Etiene, muena nkristo wa kumpala wakafuila ditabuja. (Bienzedi 7:58-60; 8:1, 3) Wakitaba pashishe ne: nansha muvuaye kumpala mupendi wa Nzambi ne mukengeshanganyi ne muena tshikama, ‘bakamufuila luse, bualu uvua wenza nunku bua dipanga; kavua ne ditaba to.’​—1 Timoteyi 1:13, MMM.

Saul uvua musakibue kudi dijinga dilelela dia kusadila Nzambi. Kunyima kua dikudimuna mutshima dia Saul mu njila wa Damase, Yehowa wakakuata nende mudimu mu mushindu wa pa buawu. Ananiya, muyidi mukuabu muena nkristo wa kumpala, wakalombodibua kudi Kristo mubiishibue ku bafue bua kuambuluisha Paulo. Pashishe apu, Paulo (dîna dia bena Roma diakalua Saul kumanyika nadi bu muena nkristo) uvua mulombola kudi spiritu munsantu wa Yehowa bua kukumbaja mudimu wa mutantshi mule ne wa bipeta bivule mu bitupa bia ku Mputu ne ku Azi Minere.​—Bienzedi 13:2-5; 16:9, 10.

Tudiku mua kujingulula bulombodi bua spiritu munsantu bua muomumue lelu’eu anyi? Eyowa, tudi mua kubujingulula.

Divila dikalaku dia Nzambi kadiena dipangisha ditabalela dia Yehowa

Joseph F. Rutherford uvua mulombodi muibidi wa Société Watch Tower. Uvua mutambule mu 1906 bu Mulongi wa Bible​—dîna divuabu bamanyina Bantemu ba Yehowa tshikondo atshi—​ne tshidimu tshiakalonda bakamuteka bu mufidi wa mibelu wa Société mu malu a mikenji, ne wakalua mulombodi mu Tshiongo 1917. Pabi, mu tshikondo kampanda nsonga mulumbuluidianganyi eu uvua muvidi wa dikalaku dia Nzambi. Mmunyi muakaluaye nunku musadidi wa Yehowa ne muena nkristo wa tshisumi?

Mu Kashipu 1913, Rutherford wakambuluisha bu mulombodi wa mpuilu munene wa Nsangilu wa Balongi ba Bible ba Bukua-matunga, muenzela mu Springfield, ku Massachusetts, mu États-Unis. Kamona-kamba wa tshikandakanda tshia muaba au (The Homestead), wakela Rutherford nkonko, ne muyuki eu bakaufundulula mu luapolo lua tshivulukidi tshia mpuilu au.

Rutherford wakamumvuija ne: pavuaye udilongolola bua kusela, mmuenenu yende ya malu a Nzambi ivua ya tshitendelelu tshia ba-Baptiste, kadi ya eu uvua ne bua kulua mukajende ivua ya ba-Presbyterien. Pakamba mpasata wa Rutherford ne: “[mukaji eu] uvua ne bua kuya mu kapia ka inferno bualu kavua muinyibue mu mâyi, ne se: yeye [mulume] uvua ne bua kuya pitshipitshi mu diulu bualu uvua muinyibue mu mâyi, tshieledi tshiende tshimpe tshia lungenyi tshiakapambuka ne wakalua muvidi wa dikalaku dia Nzambi.”

Biakalomba Rutherford bidimu bivule bia dikebulula dia lubatshi bua kuibakulula ditabuja diende mu Nzambi udi ne bumuntu. Wakamba ne: wakelangana meji ku diambuluisha dia ditshinka dia se: “etshi tshidi katshiyi mua kusankisha tshieledi tshia lungenyi katshiena ne bukenji bua kusankisha mutshima.” Bena nkristo “badi ne bua kujadika se: Mifundu idibu bitabuja mmilelela,” ke muakumvuija Rutherford, pa kusakidila ne: “Badi ne bua kumanya tshishimikidi tshidibu bimanyine.”​—Tangila 2 Timote 3:16, 17.

Eyowa, nansha lelu’eu kudi mushindu bua muvidi anyi bua muelakanyi pa dikalaku dia Nzambi kukebaye Mifundu, kuibakaye ditabuja ne kudiundishaye malanda makole a pa nkaya ne Yehowa Nzambi. Kunyima kua dilonga dia Bible dia lubatshi ku diambuluisha dia mukanda wa Watch Tower wa Dimanya didi difikisha ku muoyo wa kashidi, nsongalume mukuabu wakatonda ne: “Tshivua ngitabuja Nzambi pangakatuadija dilonga edi, kadi mpindieu ndi mumone se: dimanya dia Bible ndikudimune menemene ngelelu wanyi wa meji. Ndi ngenda ntuadija mua kumanya Yehowa ne mua kumueyemena.”

“Mutatakane” ne Nzambi

“Kabitu bianji kuenzeka bua mufundi nansha umue wa TK [Mifundu ya tshiena-Ebelu] kujadikaye anyi kufilaye tubingila bua dikalaku dia Nzambi,” ke mudi Dr. James Hastings wamba mu nkonga-miaku wende (A Dictionary of the Bible). “Pa tshibidilu ki mbilondeshile lungenyi lua bantu ba kale bua kuvila dikalaku dia Nzambi, anyi bua kutumika ne bijadikilu bua kudishindika. Ditabuja divua dia ku tshifukilu mu tshieledi tshia lungenyi tshia muntu ne ditangalake mu bantu bonso.” Bushuwa, ebi kabiena biumvuija ne: bantu bonso mu tshikondo atshi bavua batshinyi ba Nzambi. Kabivua nanku to. Musambu 14:1 ne 53:1 yonso ibidi idi yakula bua “mupote,” peshi “mutatakane,” (MMM) udi muambe mu mutshima wende ne: “Kakuena Nzambi.”

Mutatakane eu mmuntu wa mushindu kayi, muntu udi uvila dikalaku dia Nzambi? Ki mmuntu mubule lungenyi to. Kadi, muaku wa tshiena-Ebelu na·valʹ udi ufunkuna bupangi mu malu mimpe. Profesere S. R. Driver, mu mumvuija ende mu mukanda wa The Parallel Psalter, udi wamba ne: tshilema atshi ki “mbutekete bua lungenyi, kadi ndipapisha muoyo mu malu a nsombelu muimpe ne a Nzambi, bupangi bua tshiumvuilu peshi lumvu bupite bukole.”

Mufundi wa misambu udi utungunuka ne kumvuija dinyanguka dia nsombelu didi tshipeta tshia mmuenenu bu eu: “Bobo badi banyanguke, badi benza malu mabi adi afuisha bundu; kakuena nansha umue wabo udi wenzaku malu mimpe.” (Musambu 14:1) Dr. Hastings udi wamba mu tshikoso ne: “Bilondeshile dipanga kuikalaku edi dia Nzambi mu bantu ne dia dinyoka, bantu badi benda banyanguka ne benza bienzedi bibiabibi.” Badi banyisha patoke mêyi-maludiki adi kaayi a buena Nzambi ne bapepeja Nzambi udi ne bumuntu, udibu kabayi basue kuandamuna kudiye. Kadi lelu’eu ngelelu wa meji wa nunku ng’wa butatakane ne ng’wa bupote anu bu muvuaye pakafunda muimbi wa misambu mêyi ende kukadi bidimu bipite pa 3 000.

Madimuija a kudi Nzambi wetu udi ne bumuntu

Mpindieu, tupinganayi ku nkonko mijula mu tshiena-bualu tshia ntuadijilu. Bua tshinyi bantu ba bungi nunku kabena mua kusangisha pamue lungenyi lua Nzambi udi ne bumuntu ne makenga adi mûle mu bulongolodi bua lelu?

Bible udi ne malu mafunda a kudi bantu “bakakula malu a kudi Nzambi bu muvuabu benzeja kudi spiritu munsantu.” (2 Petelo 1:21, NW) Yeye nkayende udi utusokoluela Yehowa, Nzambi udi ne bumuntu. Udi kabidi utudimuija bua muntu mukuabu mubi, udi kayi umueneka kudi bantu, udi ne bukole mu dilombola ne dikontolola ngelelu wa meji wa bantu​—Satana Diabolo. Ne meji onso, bituikala katuyi tuitabuja Nzambi udi ne bumuntu, mmunyi mutuitaba ne: kudi kabidi Diabolo kampanda, peshi Satana, udi ne bumuntu?

Muenzeja kudi spiritu, mupostolo Yone wakafunda ne: “Yeye udi muidikibue ne, Diabolo ne Satana, [udi] mudingi wa ba [p]a buloba bonso.” (Buakabuluibua 12:9) Pashishe Yone wakamba ne: “Tudi bamanye ne: tudi bafumine kudi Nzambi, kadi buloba ebu bujima budi bulala mu bukokeshi bua mubi.” (1 Yone 5:19, NW) Biambilu ebi bidi bileja mêyi a Yezu, mêyi avua Yone mudifundile nkayende mu Evanjeliyo wende ne: ‘Mukokeshi wa buloba ulualua, yeye kêna nanyi bualu munda muanyi.’​—Yone 14:30.

Mmunyipu mudi dilongesha edi dia mu Mifundu dishilangane bikole ne tshidi bantu bitabuja lelu’eu! “Bantu kabena banyisha lelu’eu kuakula patoke bua Diabolo. Tshikondo tshietu etshi tshia mpata ne dimanya divule, ntshipesha Satana pansio,” ke mudi tshikandakanda tshia Catholic Herald tshiamba. Pabi, ne bukole buonso Yezu wakambila bantu abu bavua bakeba mua kumushipa ne: ‘Nuenu nudi bana ba Diabolo, tatu wenu, nudi basue kuenza bu mudi nkuka ya tatu wenu.’​—Yone 8:44.

Diumvuija dia Bible dia bukokeshi bua Satana ndiumvuike. Didi dileja patoke bua tshinyi, nansha mudi dijinga dia bantu bavule dikale dia kusomba mu ditalala ne mu diumvuangana, buloba ebu mbukengesha kudi lukuna, mvita, ne tshinyangu tshia patupu, bu muvuabi bileja mu Dunblane (mutela mu dibeji 3 ne 4). Kupita apu, Satana kêna anu nkayende muena lukuna utudi ne bua kuluangana nende. Bible udi utudimuija kabidi bua ba-diabolo, peshi ba-demon​—bifukibua bibi bia spiritu biakasanga makole pamue ne Satana kale bua kupambula ne kunyanga bukua-bantu. (Yuda 6) Yezu Kristo wakatuilangana ne bukole bua spiritu eyi misangu mivule, ne wakayitamba bukole.​—Matayo 12:22-24; Luka 9:37-43.

Nzambi mulelela, Yehowa, mmulongolole bua kukezula buloba ebu ku bubi ne ndekelu wa bionso kujimija kashidi midimu ya Satana ne ya ba-demon bende. Bashindamene pa dimanya dietu dia Yehowa, tudi mua kupeta ditabuja dishindame ne kueyemena malaya ende. Udi wamba ne: ‘Kakuakadi nzambi mukuabu mufukibue kumpala kuanyi, kakuena kuikala mukuabu kunyima kuanyi. Meme, meme mene, ndi Yehowa; kakuena musungidi mukuabu kabidi anu meme nkayanyi.’ Yehowa udi bushuwa Nzambi udi ne bumuntu kudi bonso badi bamumanye, bamutendelela ne bamusadila. Tudi mua kutangila kudiye, ne amu kudi yeye nkayende, bua kupeta lupandu.​—Yeshaya 43:10, 11.

[Tshimfuanyi mu dibeji 7]

Bifundu bia mu siekele wa 18 bidi bileja Mozese ufunda Genese 1:1 ku buenzeji bua spiritu

[Mêyi a dianyisha]

Mu The Holy Bible by J. Baskett, Oxford

[Tshimfuanyi mu dibeji 8]

Misangu mivule Yezu Kristo wakatamba ba-demon bukole

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu