Tungunukayi ne kuenda ne Nzambi
“Tungunukayi ne kuenda bua spiritu ne kanuakukumbaja dijinga dia mubidi nansha.”—GALATIA 5:16, NW.
1. (a) Mmu nsombelu kayi muakenda Henoke ne Nzambi, ne mbua mutantshi bule kayi? (b) Nowa wakenda ne Nzambi bua mutantshi bule kayi, ne mmajitu kayi manême avuaye nawu?
BIBLE udi utuambila ne: Henoke “wakatungunuka ne kuenda ne Nzambi mulelela.” Nansha muvuaku ngakuilu mubungamiji ne bikadilu bivua kabiyi bia buena Nzambi kudi bantu bavua bamunyunguluke, wakasuminyina mu dienda ne Nzambi too ne ku ndekelu kua muoyo wende ne bidimu 365. (Genese 5:23, 24, NW; Yuda 14, 15) Nowa pende “wakenda ne Nzambi mulelela.” Wakenza nenku eku muikale ukolesha dîku diende, utantamena bulongolodi buvua ku buenzeji bua banjelu bantomboji ne ndelanganyi yabu ya tshinyangu, ne muikale utabalela mumvuija onso avua atangila luibaku lua buatu bunenanenayi buvua bualabale kupita mazuwa onso a mâyi a mu bikondo bia kale. Wakatungunuka ne kuenda ne Nzambi panyima pa Mvula munene, nansha pakatombokelabu kabidi Yehowa ku Babele. Bushuwa, Nowa wakatungunuka ne kuenda ne Nzambi too ne ku lufu luende ne bidimu 950.—Genese 6:9, NW; 9:29.
2. ‘Kuenda ne Nzambi’ kudi kumvuija tshinyi?
2 Padi Bible wamba ne: bantu aba bena ditabuja ‘bakenda’ ne Nzambi, udi utumika ne tshiambilu etshi mu ngumvuilu wa mfuanyikijilu. Bidi biumvuija ne: Henoke ne Nowa bavua ne nsombelu wakafila tshijadiki tshia ditabuja dikole kudi Nzambi. Bakenza tshivua Yehowa mubambile ne bakakaja nsombelu wabu mu diumvuangana ne tshivuabu bamanye pa bivua bimutangila ku diambuluisha dia malanda ende ne bukua-bantu. (Fuanyikija ne 2 Kulondolola 7:17.) Kabavua bitaba patupu mu lungenyi bivua Nzambi wamba anyi wenza, kadi bavua batumikila malu onso avuaye ubalomba—ki ng’anu amue a kudiwu kadi buonso buawu mu bualabale bubakanyine bu bantu bapange bupuangane. Nenku, tshilejilu Nowa wakenza anu muakamuambila Nzambi. (Genese 6:22) Nowa kavua uya kumpala kua mêyi-malombodi mamupesha, ne kavua ushadila panyima mu mushindu wa dilengulula malu. Bu muvuaye mudie bulunda ne Yehowa, udiumvua mupepele bua kusambila Nzambi ne wanyisha bikole bulombodi buende, uvua wenda ne Nzambi. Udiku wenza nanku anyi?
Nsombelu mushindame
3. Mbualu kayi budi ne mushinga mukole bua aba bonso badi basadidi ba Nzambi badilambule ne batambule?
3 Bidi bisanguluja bua kumona bantu batuadija kuenda ne Nzambi. Bu mudibu bela bidia bilenga mu diumvuangana ne disua dia Yehowa, badi bafila tshijadiki tshia ditabuja, diodi kadiyiku muntu nansha umue kêna mua kusankisha Nzambi. (Ebelu 11:6) Tudi tusanka bushuwa mudi tshidimu tshionso, pa muayene wa bidimu bitanu biashadi ebi, bantu bapite pa 330 000 baditshipe kudi Yehowa ne bapete batismo wa mu mâyi! Kadi bidi kabidi bia mushinga bua buobu ne tuetu kutungunuka ne kuenda ne Nzambi.—Matayo 24:13; Buakabuluibua 2:10.
4. Nansha muakalejabu ndambu wa ditabuja, bua tshinyi bena Izalele bavule bakumbuka mu Ejipitu kabakabuela mu Buloba Bulaya?
4 Mu matuku a Mozese, bivua bilomba ditabuja bua dîku dia muena Izalele kusekeleladi Pasaka mu Ejipitu ne kusanshila mashi pa minoko ya biibi ne pa tshitupa tshia kuulu mu mushiku wa mbelu wa nzubu wabu. (Ekesode 12:1-28) Kadi, ditabuja dia bavule diakatenkakana pakamonabu tshiluilu tshia Faraone munyima muabu ku Mbuu Mukunze. (Ekesode 14:9-12) Musambu 106:12 udi uleja ne: pavuabu basabuke kakuyi njiwu pa buloba bûme ne bamone mâyi avua avuma abutula tshiluilu tshia bena Ejipitu, buobu kabidi ‘bakitabuja mêyi [a Yehowa].’ Kadi, panyima pa katupa kîpi pavuabu mu tshipela, bena Izalele bakatuadija kudiabakena bua mâyi a kunua, biakudia ne bua bulombodi. Luapolo lubi lua bantu 10 ba ku batentekedi 12 bavua bafume mu Buloba Bulaya luakabakuatshisha buôwa. Mu nsombelu ayi, anu mudi Musambu 106:24 wamba, ‘kabakitabuja dîyi dia mulayi [wa Nzambi].’ Bakasua bua kupingana mu Ejipitu. (Nomba 14:1-4) Ditabuja dionso divuabu nadi divua dimueneka anu pavuabu bamona amue maleja a dikema a bukole bua Nzambi. Kabakatungunuka ne kuenda ne Nzambi. Bu tshipeta, bena Izalele abu kabakabuela mu Buloba Bulaya.—Musambu 95:10, 11.
5. Mmunyi mudi mukanda wa 2 Kolinto 13:5 ne wa Nsumuinu 3:5, 6 misuikakaja ku dienda ne Nzambi?
5 Bible udi utubela ne: “Tungunukayi ne kuditeta [bua kumona] binuikala mu ditabuja, tungunukayi ne kuditeta tshinudi.” (2 Kolinto 13:5, NW) Kuikala “mu ditabuja” kudi kumvuija kulamata ku mushiki wa mitabuja a bena nkristo. Mbia mushinga mukole bituasua kulubuluka mu dienda ne Nzambi matuku onso a muoyo wetu. Bua kuenda ne Nzambi, tudi kabidi ne bua kukolesha ngikadilu wa ditabuja, kueyemena tshishiki Yehowa. (Nsumuinu 3:5, 6) Kudi majimba ne masoka mapite bungi adi mua kuteya aba badi bapangila kuenza nenku. Tutangilayi amue a kudiwu.
Epuka buteyi bua didieyemena
6. Ntshinyi tshidi bena nkristo bonso bamanye bua masandi a bajike ne a basele, ne mmunyi mudibu bumvua bua mpekatu eyi?
6 Muntu yonso udi mulonge Bible, mulambule muoyo wende kudi Yehowa, ne mutambule mmumanye se: Dîyi dia Nzambi didi dibenga masandi a bajike ne a basele. (1 Tesalonike 4:1-3; Ebelu 13:4) Bantu ba nunku badi bitaba ne: bidi nanku. Mbasue kuikala ne nsombelu mumvuangane ne lungenyi elu. Nansha nanku, tshiendenda tshia masandi tshidi tshitungunuka ne kuikala bumue bua ku mateyi a Satana adi apatula bipeta bivule. Bua tshinyi?
7. Mu Mpata ya Moaba, mmunyi muvua balume bena Izalele baditue mu ngikadilu uvuabu bamanye ne: uvua mubi?
7 Bangabanga, aba batu bafikila ku ngikadilu wa buendenda wa nunku kabatu pamu’apa balongolola bua kuenza nenku. Pamu’apa bivua kabidi bilelela bua bena Izalele mu Mpata ya Moaba. Bua bena Izalele bavua bapungile bua disombela mu tshipela, bakaji bena Moaba ne bena Midiyana bakabalobesha bavua diambedi bamueneka bena bulunda ne bakididianganyi. Kadi ntshinyi tshiakenzeka pakitaba bena Izalele dibikila dia kudia bulunda ne bantu bavua basadila Baala pamutu pa Yehowa, bantu bavua bitabila bana babu ba bakaji (nansha ba mu mêku a lumu) bua kuangatangana ne balume bavua kabayi babasele? Pakatuadija balume ba mu kamponya ka Izalele kumona malunda a nunku bu mimpe, bakabalobesha bua kuenza malu avuabu bamanye ne: mmabi, ne ebi biakabafikisha ku dijimija mioyo yabu.—Nomba 22:1; 25:1-15; 31:16; Buakabuluibua 2:14.
8. Mu matuku etu aa, ntshinyi tshidi mua kufikisha muena nkristo ku tshiendenda tshia masandi?
8 Mu matuku etu aa ntshinyi tshidi mua kufikisha muntu kampanda ku dipona mu buteyi bua muomumue? Nansha mudiye mua kumanya bukole bua tshilumbu tshia tshiendenda tshia masandi, bikalaye kabidi kayi ujingulula njiwu ya didieyemena, udi mua kudipesha bukenji bua kuditua mu nsombelu udi dilobeshibua ku bubi ditshimuna meji ende.—Nsumuinu 7:6-9, 21, 22; 14:16.
9. Mmadimuija kayi a mu Mifundu adi mua kutukuba ku tshiendenda?
9 Mu ngakuilu mutoke, Dîyi dia Nzambi didi ditudimuija bua kubenga kudidinga mu diela meji ne: tudi ne bukole bua bungi mu mushindu wa se: malunda mabi kaakutunyanga. Abi bidi bikonga dibandila programe ya televizion idi ileja nsombelu ya bantu bena tshiendenda ne ditangila bikandakanda bidi bijula nkuka mibi. (1 Kolinto 10:11, 12; 15:33) Nansha ditantshila bena kuitabuja netu mu nsombelu mibi didi mua kufikisha ku ntatu minene. Kutu buenzeji bukole pankatshi pa bena bitupa bia lulelu bishilangane. Pa nanku, ne ditabalela dia dinanga bulongolodi bua Yehowa mbudimuije bua kubenga kuikala nkayetu ne muntu udi kayi mulume anyi mukaji netu, utudi katuyi baselangane nende anyi udi kayi muena mu dîku dietu mu muaba udi bantu kabayi batumone. Bua kumona mua kutungunuka ne kuenda ne Nzambi, tudi ne bua kuepuka buteyi bua didieyemena ne kuteleja mubelu mudimuiji udiye utupesha.—Musambu 85:8.
Kulekedi ditshina dia bantu dikutshimuna
10. Mmunyi mudi “dizakala kumpala kua bantu” dikale buteyi?
10 Njiwu mikuabu mmileja mu Nsumuinu 29:25 (NW), mudibu bamba ne: “Dizakala kumpala kua bantu ke tshidi tshiela buteyi.” Misangu mivule buteyi bua tshilembi butu bumvuija disoka didi dionya ku nshingu anyi mionji idi ikuata ku bidimba bia nyama. (Yobo 18:8-11) Dizakala kumpala kua bantu didi bia muomumue mua kukutakaja makokeshi adi nawu muntu a diakula ne budikadidi ne a dikala ne nsombelu udi usankisha Nzambi. Dijinga dia kusankisha bakuabu ditu dia pa tshibidilu, ne dipepeja kakuyi dileja nyanji bua bidi bakuabu bela meji ki ndia buena-nkristo nansha. Kadi bidi bikengela kuikala ne nkatshinkatshi. Padi diditatshisha bua mudi bakuabu mua kuandamuna disaka muntu ku dienza tshidi Nzambi mukandike anyi ku didikanda bua kuenza tshidi Dîyi dia Nzambi dilomba, muntu au mmukuatshike mu buteyi.
11. (a) Ntshinyi tshidi tshikuba muntu bua kalekedi ditshina dia bantu dimutshimuna? (b) Mmunyi mudi Yehowa muambuluishe basadidi bende bavua baluangana ne ditshina dia bantu?
11 Didikuba ku buteyi bua nunku didi, ki mmu meji kampanda a muntu a ku tshilelelu, kadi mmu ‘dieyemena Yehowa.’ (Nsumuinu 29:25b) Muntu udi ne dieyemena kudi Nzambi nansha muikale muena lumamamama wa ku tshilelelu, udi mua kudileja muena dikima ne mushindame. Bu mututshidi anu banyunguluka kudi bifinakaji bia ndongoluelu eu wa malu wa Satana, nebitukengele kuikala badimukile buteyi bua ditshina dia bantu. Nansha muvua muprofete Eliya muendeshila lumu lulenga bua mudimu wa dikima, pakasua Yezabele kumushipesha, ne buôwa buonso wakanyema. (1 Bakelenge 19:2-18) Muikale mufinakaja, mupostolo Petelo ne buôwa buonso wakavila muvuaye kayi mumanye Yezu Kristo, ne bidimu bivule pashishe wakalekela bua buôwa kumufikishabu ku dikala ne nsombelu mubengangane ne ditabuja. (Mâko 14:66-71; Galatia 2:11, 12) Nansha nanku, bubidi buabu Eliya ne Petelo bakitaba diambuluisha dia mu nyuma ne, bikale ne dieyemena kudi Yehowa, bakatungunuka ne kusadila Nzambi mu mushindu muanyishibue.
12. Mbilejilu kayi bia lelu bidi bileja muvua bantu bapete diambuluisha bua kubenga kulekela ditshina dibasaka ku didikanda bua kusankisha Nzambi?
12 Mu matuku etu aa basadidi bavule ba Yehowa mbalonge pabu mua kutshimuna buteyi bua ditshina. Ntemu kampanda mutshikale nsongakaji wa mu ditunga dia Guyana wakajingulula ne: “Mu kalasa, diluangana bua kukandamena buenzeji bua balongi nende ndikole.” Kadi wakasakidila ne: “Nenku ke mudi ditabuja dianyi kudi Yehowa.” Pakamupepeja mulongeshi wende kumpala kua kalasa kajima bua ditabuja diende, wakasambila Yehowa mundamunda. Pashishe, pavuaye pa nkayende wakafila bumanyishi ne mbabi kudi mulongeshi au. Mu dikumbula musoko wabu mu Bénin, nsongalume kampanda uvua ulonga malu-malomba a Yehowa wakapangadija bua kulekela lupingu luvua tatuende mumuenzele. Nsongalume eu uvua mumanye se: tshimfuanyi atshi katshivua ne muoyo, ne kavua utshitshina, kadi uvua kabidi mumanye se: bena musoko bafiikisha munda bavua mua kukeba bua kumushipa. Wakasambila Yehowa, ne pashishe butuku kuangataye lupingu kuluimansha mu tshisuku. (Fuanyikija ne Balumbuluishi 6:27-31.) Pakatuadija mukaji kampanda kusadila Yehowa mu ditunga dia République Dominicaine, bayende wakamuambila ne: anyi amusungule yeye anyi asungule Yehowa. Mulume eu wakamutshingisha bua kushipa dibaka. Ditshina divuaku mua kumusaka ku dilekela ditabuja diende anyi? Wakandamuna se: “Bu biobi bikale bua dipanga lulamatu, mvua mua kufua bundu, kadi tshiena ne bundu bua disadila Yehowa Nzambi nansha!” Wakatungunuka ne kuenda ne Nzambi, ne ndekelu wa bionso bayende wakadisanga kudiye mu dienza disua dia Yehowa. Ne dieyemena dia tshishiki kudi Tatu wetu wa mu diulu, tuetu petu tudi mua kuepuka dilekela ditshina dia bantu ditusaka ku didikanda bua kuenza tshitudi bamanye ne: netshisankishe Yehowa.
Epuka dipepeja mibelu
13. Mbatudimuije bua buteyi kayi mu 1 Timote 6:9?
13 Nansha mudi amue mateyi matumika nawu kudi bilembi malongolola bua kukuata nyama kayi yonso udi ufika ku dipitshila muaba kampanda, mateyi makuabu adi alobesha nyama ku diambuluisha dia tshilobeshi tshia dishima tshidi tshikoka. Bua bantu ba bungi, bubanji mbufuane buteyi abu. (Matayo 13:22) Mu 1 Timote 6:8, 9, (Muanda Mulenga Lelu) Bible udi utukankamija bua tuikale ne disankishibua bua biakudia ne bia kuvuala. Pashishe udi udimuija ne: “Kadi badi basue kulua babanji badi bapona mu ditetshibua, badi bakuatshibua mu buteyi ku nkuka ya bungi mipote ne mibi, idi inyanga bantu ne ibabutula.”
14. (a) Ntshinyi tshidi mua kupangisha muntu bua kuteleja mubelu wa kuikala ne disankishibua bua biakudia ne bia kuvuala? (b) Mmunyi mudi diumvuija dibi dia bubanji mua kusaka muntu ku dipepeja didimuija didi mu 1 Timote 6:9? (c) Mmu mushindu kayi mudi “lukuka lua mesu” mua kupangisha bamue bua kujingulula buteyi budi bubindile?
14 Nansha mudiku didimuija edi, bavule badi bakuatshika mu buteyi bualu kabena batumika ne mubelu eu buabu buobu bine. Bua tshinyi? Bidiku mua kuikala ne: lutambishi ludi lubasaka ku dishala balamate ku nsombelu udi ulomba bintu bivule kupita “biakudia ne biakuvuala” bidi Bible utubela bua kupetelamu disankishibua anyi? Badiku pamu’apa bapepeja didimuija dia mu Bible bualu badi bumvuija bubanji bilondeshile bintu bidi nabi babanji banene anyi? Bible udi uleja patoke dishilangana pankatshi pa dipangadika dia kuikala mubanji ne kusankishibua bua biakudia ne bia kuvuala. (Fuanyikija ne Ebelu 13:5.) “Lukuka lua mesu”—lukuka lua kuikala ne bintu bidibu bamona, nansha lufikisha ku dijimija bipatshila bia mu nyuma—lutu lubasaka ku diteka bipatshila bia ntendelelu mulelela mu muaba muibidi anyi? (1 Yone 2:15-17; Hagai 1:2-8) Aba badi bateleja bushuwa mibelu ya mu Bible ne benda ne Nzambi pa kuvuija mudimu wa Yehowa tshipatshila tshinene mu nsombelu wabu badi bulelela batambe kuikala bena disanka!
Mushindu wa kutshimuna tunyinganyinga tua mu nsombelu
15. Mu mushindu mumvuike, nnsombelu kayi idi ikebela bavule ba ku bantu ba Yehowa tunyinganyinga, ne mbuteyi kayi butudi ne bua kudimukila patudi mu buenzeji bua nunku?
15 Diditatshisha ne kanyinganyinga bua kupeta bintu bia mu nsombelu bidi bikengedibua nditangalake kupita dipangadika dia kuikala mubanji. Basadidi bavule ba Yehowa badi anu ne bintu bikese. Badi benza mudimu mukole munkatshi mua mêba a bungi bua kumona mua kupeta anu bilamba bikese, muaba wa kuladika dîku diabu butuku, ne ndambu wa biakudia bua dituku. Bakuabu badi baluangana ne ntatu bua masama anyi bukulakaje buabu buobu bine anyi bua bena mu dîku. Mmunyi mudibi mua kuikala bipepele bua kulekela malu bu aa akutakaja bipatshila bia mu nyuma mu nsombelu wabu!—Matayo 13:22.
16. Mmunyi mudi Yehowa utuambuluisha bua kuakama bifinakaji bia mu nsombelu?
16 Ne dinanga dionso, Yehowa udi utuambila bua disulakana dikalaku mu Bukalenge bua Masiya. (Musambu 72:1-4, 16; Yeshaya 25:7, 8) Mpindieu udi utuambuluisha kabidi bua kuakama bifinakaji bia mu nsombelu pa kutupesha mibelu pa mushindu wa kulama bipatshila bietu bilondangane. (Matayo 4:4; 6:25-34) Yehowa udi utupesha dishindika ku diambuluisha dia miyuki idi ileja mushindu wakambuluishaye basadidi bende mu bikondo bia kale. (Yelemiya 37:21; Yakobo 5:11) Udi utukolesha ne dimanya dia se: nansha bituapeta ntatu ya mushindu kayi, dinanga didiye nadi bua basadidi bende ba bulamatshi kaditu dishintuluka. (Lomo 8:35-39) Udi wambila aba badi baleja dieyemena diabu kudi Yehowa ne: ‘Tshiena nkulekela, nansha kakese, tshiena nkushiya tshianana.’—Ebelu 13:5.
17. Fila bilejilu bia muvua bantu bapete mushindu wa kutungunuka ne kuenda ne Nzambi mu ntatu mikole.
17 Bu mudibu bakankamija kudi dimanya edi, bena nkristo balelela badi batungunuka ne kuenda ne Nzambi pamutu pa kuangata disangu dia njila ya mu bulongolodi ebu. Lungenyi lua mu bulongolodi ebu ludi lutangalake munkatshi mua bapele ba mu matunga a bungi ndua se: kuangata tshintu tshia udi ne bivule bua kudiisha dîku diebe ki mbuivi nansha. Kadi aba badi benda bua ditabuja badi babenga mmuenenu au. Badi bangata dianyisha dia Nzambi ne mushinga mupite wa bintu bikuabu bionso, ne banyemena kudiye bua afute nsombelu wabu wa bululame. (Nsumuinu 30:8, 9; 1 Kolinto 10:13; Ebelu 13:18) Mukamba kampanda wa mu ditunga dia Inde wakamona se: didiakaja bua kuenza mudimu disangisha ne bukokeshi bua kujandula malu biakamuambuluisha bua kupita ne nsombelu wende. Pamutu pa kunyingalala bua nsombelu wende, uvua mumanye ne: bu yeye muteke Bukalenge bua Nzambi ne buakane buende pa muaba wa kumpala mu nsombelu wende, Yehowa uvua mua kubenesha madikolela ende bua kupeta bintu bivua bikengedibua buende yeye ne bua muanende wa balume. (Matayo 6:33, 34) Bantu binunu bivule pa buloba badi baleja ne: nansha bu buobu mua kupeta ntatu, Yehowa udi tshisokomenu ne lumbu luabu. (Musambu 91:2) Abi mbilelela buebe wewe anyi?
18. Ntshinyi tshidi nsapi bua kuepuka mateyi a bulongolodi bua Satana?
18 Bu mututshidi mu ndongoluelu eu wa malu udiku lelu, nekuikale anu mateyi a kuepuka. (1 Yone 5:19) Bible udi utandula mateyi aa ne utuleja mua kuepuka. Aba badi bushuwa banange Yehowa ne bikale ne ditshina dimpe dia kubenga kumubungamija badi mua kupita bimpe ne mateyi a nunku. ‘Biatungunukabu ne kuenda bua spiritu,’ kabakupona mu njila ya mu bulongolodi ebu. (Galatia 5:16-25) Kumpala kua aba bonso badi bushuwa bashila nsombelu yabu pa malanda abu ne Yehowa kudi ditekemena dinene dia kuenda ne Nzambi, kudia nende bulunda bua kashidi.—Musambu 25:14.
Ntshinyi tshidi diumvuija diebe?
◻ Mmunyi mudi didieyemena mua kuikala buteyi?
◻ Ntshinyi tshidi mua kutukuba bua ditshina dia bantu kaditutshimunyi?
◻ Ntshinyi tshidi mua kutufikisha ku dipanga kutumikila mibelu idi itangila njiwu ya dipatshila bubanji?
◻ Ntshinyi tshidi mua kutupesha mushindu wa kuepuka dikuatshika mu buteyi kudi tunyinganyinga tua mu nsombelu?
[Tshimfuanyi mu mabeji 16, 17]
Bavule badi batungunuka ne kuenda ne Nzambi mu nsombelu wabu mujima