Mufumbi Munene ne mudimu wende
“[Ulue] tshivuadi tshia mudimu wa butumbi, . . . tshilongolola bua mudimu wonso muimpe.”—2 TIMOTE 2:21, NW.
1, 2. (a) Mmunyi muvua mulume ne mukaji bavua Nzambi mufuke bikale mudimu wa pa buawu? (b) Mufumbi Munene wakafuka Adama ne Eva bua tshipatshila kayi?
YEHOWA m’Mufumbi Munene. Mudimu wa pa buawu wa bufuki buende uvua Adama muledi wetu wa kumpala. Bible udi utuambila ne: “Yehowa Nzambi wakaditua mu dienza muntu ku lupuishi lua buloba ne kuela mupuya wa muoyo mu mimpempe yende, ne muntu kuluaye anyima wa muoyo,” mmumue ne: “tshifukibua tshidi tshieyela.” (Note kuinshi bua Genese 2:7, NW) Muntu au uvuaye mufuke kumpala uvua mupuangane, muenza mu tshimfuanyi mene tshia Nzambi, tshijadiki tshia meji Ende a bunzambi ne tshia dinanga diende dia bujalame ne buakane bulelela.
2 Mu dikuata mudimu ne lubadi lua Adama, Nzambi wakenza kabidi mukaji, mukumbaji ne muambuluishi wa mulume. Bulengele bua Eva kabuyi kalema buvua mene bupite bua bakaji batambe bulengele badiku lelu’eu. (Genese 2:21-23) Kabidi, bavua bapeshe bena dibaka ba kumpala mibidi ne makokeshi bilongolola bimpe bua bakumbaje mudimu mubapesha wa kuandamuna buloba ebu mparadizu. Bavua kabidi babapeshe bukole bua kukumbaja dîyi dia Nzambi didi mu Genese 1:28 ne: ‘Nulelangane, nukumbane ba bungi, nuuje buloba tente; nubukokeshe; nuikale ne bukokeshi ku mutu kua minyinyi ya mu mâyi, ne nyunyu ya muulu, ne tshintu tshionso tshidi ne muoyo tshidi tshiendakana pa buloba.’ Ku ndekelu, bantu bena disanka miliyare mivule bavua ne bua kusombela mu budimi ebu buvua ne bua kutangalaka pa buloba buonso, basuikakane pamue mu dinanga didi “tshisuikidi tshipuangane tshia buobumue.”—Kolosai 3:14, NW.
3. Mmunyi muakalua baledi betu ba kumpala bivuadi bia patupu, ne kuakapatuka tshipeta kayi?
3 Bia dibungama, ku budisuile baledi betu ba kumpala bakasungula bua kutombokela bukokeshi bua Mfumuabu Mubafuki, Mufumbi Munene. Nsombelu wabu wakalua bu mudibu bumvuije mu Yeshaya 29:15, 16: ‘Mulawu wikale kudi bantu badi bafundika bifufu biabu muinshi mule bua kubisokoka ku mêsu kua Yehowa, ne badi ne midimu yabu mu mîdima, badi bamba ne: Mmuntu kayi udi mutumone? Mmuntu kayi udi mutumanye? Mufumbi neabadibue bu dima anyi, bua tshintu tshidiye ufumba tshiambe bua mufumbi watshi ne: Yeye kakumfumba nansha? Tshintu tshienjibue netshiambe bua yeye wakutshienza ne: Yeye kêna ne lungenyi anyi?’ Mutu wabu mukole wakabakebela dikenga—tshibawu tshia lufu lua tshiendelele. Kabidi, dîku dijima dia bukua-bantu diakafumina kudibu diakapiana mpekatu ne lufu. (Lomo 5:12, 18) Bulengele bua bufuki bua Mufumbi Munene buakanyanguka bikole.
4. Tudi mua kuambuluisha bua mudimu kayi wa butumbi?
4 Kadi nansha mutudi lelu bantu bapange bupuangane, tuetu ndelanganyi ya Adama muena mpekatu tudi mua kusamuna Yehowa mu mêyi adi mu Musambu 139:14: ‘Ndi nkusakidila, bualu bua difukibua dianyi didi dilengeja meji a mua kukunemeka bikole, didi dinkemesha. Midimu yebe yonso idi malu a kukema; mutshima wanyi udi mumanye bualu ebu bimpe.’ Kadi mmunyipu mudibi bibungamija bua mudi mudimu wa ku ntuadijilu muenza kudi Mufumbi Munene munyanga bikole bia dikema!
Mufumbi udi walabaja mudimu wende
5. Mmunyi muvua Mufumbi Munene ne bua kukuata mudimu ne meji ende?
5 Diakalenga, Mufuki wetu bu Mufumbi, uvua ne bua kukuata mudimu ne meji bua kuenza bivule kupita difumba dia bantu bavuaye mufuke ku ntuadijilu. Mupostolo Paulo udi utuambila ne: ‘Kadi wewe muntu udi nganyi udi wela Nzambi mpata? Tshintu tshifukibua netshikonke mufuki watshi ne: Wakumfuka nunku bua bualu kayi anyi? Mufumbi kêna ne bukokeshi bua dima bua kufumba ne dibulu diodiumue tshivuadi tshimue tshia mudimu wa butumbi ne tshinga tshia mudimu wa patupu anyi?’—Lomo 9:20, 21.
6, 7. (a) Mmunyi mudi bantu ba bungi lelu’eu basungula bua kubafumbabu bua mudimu wa patupu? (b) Mmunyi mudibu bafumba bantu bakane bua mudimu wa butumbi?
6 Bushuwa, tshitupa tshimue nebatshifumbe bua mudimu wa butumbi, ne tshikuabu, bua mudimu wa patupu. Bantu badi basungula bua kulonda bulongolodi ebu budi buenda budina bikole mu lunteke lua malu mabi mbafumba mu mushindu udi ubatua tshimanyinu tshia kabutu. Palua Yezu Kristo, Mukalenge wa butumbi, bua kulumbuluisha, munkatshi mua bivuadi ebi bia patupu nemuikale bantu bonso ba tshitshiu badi bu mbuji bikala mua ‘kuya mu kabutu ka tshiendelele,’ bu mudi Matayo 25:46 (NW) wamba. Kadi “bantu bakane” badi bu mikoko, badibu bafumbe bua mudimu “wa butumbi,” nebapiane “muoyo wa tshiendelele.”
7 Ne kudipuekesha, bantu bakane aba nebikale bitabe dibafumba dia Nzambi. Mbabuele mu njila wa muoyo wa Nzambi. Mbitabe mubelu udi mu 1 Timote 6:17-19 wa se: ‘Kanuteki ditekemena [dienu] mu bubanji budi mua kujimina tshitupa tshîpi; kadi bua nutekemene Nzambi, udi utupa bintu bionso bivule bua tuetu kusanka nabi.’ Mbadifile bua ‘kuenzela bakuabu bimpe, kuikala ne bubanji bua bienzedi bimpe; badilongolole bua kupangana bintu; basue kuikala ne bakuabu luse; badibutshile bidi bitekibue bimpe bua matuku alualua, bua buobu balamate muoyo udi muoyo wa bushuwa mene.’ Bulelela bua Nzambi mbubafumbe ne badi baleja ditabuja kadiyi kunyungisha mu ndongoluelu ya Yehowa ku butuangaji bua Kristo Yezu, “wakadifila bu tshia-bupikudi tshiakanangane” bua kumona mua kupingajilula bionso bivua bijimine bua mpekatu wa Adama. (1 Timote 2:6, NW) Nenku, ne budisuile buonso tudi ne bua kulonda mubelu wa Paulo wa ‘[tuetu] kuvuala bumuntu bupiabupia, budibu bavuija bupiabupia [bafumba] ku dimanya dijalame bilondeshile tshimfuanyi tshia Eu wakabufuka.’—Kolosai 3:10, NW.
Newikale tshivuadi tshia mushindu kayi?
8. (a) Ntshinyi tshidi tshijadika mushindu wa tshivuadi tshidi muntu ulua? (b) Mmalu kayi abidi adi enzeja difumba dia muntu?
8 Ntshinyi tshidi tshijadika mushindu wa tshivuadi tshidi muntu ulua? Mmuenenu ne tshikadilu tshiende. Tshia kumpala: mmuenenu ne tshikadilu mbienzeja kudi majinga ne meji a mu mutshima. Solomo Mukalenge wa meji wakamba ne: “Muntu udi upangadika njila wa kulonda mu muoyo wende, kadi [“Yehowa,” NW] ke . . . udi umuludika.” (Nsumuinu 16:9, MMM) Tshibidi: mbienzeja kudi malu mumvua ne mamona, malunda ne mamanya. Nanku mbia mushinga bua tuetu kuteleja mubelu eu: ‘Udi wenda ne bena meji udi ulua muena meji, kadi udi ubuelakana ne bapote neakenge bua bualu ebu.’ (Nsumuinu 13:20) Anu mudi 2 Petelo 1:16 utudimuija, tudi ne bua kuepuka dilonda ‘nsumuinu yakambabu ku budimu bua bantu,’ anyi “mianu mifuanyikija mu meji male a bantu,” bu mudi Muanda Mulenga Lelu wamba. Tudi mua kuela malongesha ne mafesto mavule a mu Bukua-buena-Kristo butontolodi mu mianu eyi.
9. Mmunyi mutudi mua kuitaba ditufumba dia Mufumbi Munene?
9 Bilondeshile mmuenenu wetu, Nzambi udi mua kutufumba mu njila utudi basungule. Ne budipuekeshi kumpala kua Yehowa, tudi mua kuambulula disambila dia Davidi dia se: ‘Nzambi, utangile munda muanyi, umanye mutshima wanyi. Untete, umanye meji anyi. Umone ne malu mabi adi munda muanyi, undombole mu njila wa tshiendelele.’ (Musambu 139:23, 24) Yehowa udi wenza bua bayishe mukenji wa Bukalenge. Ne dianyisha dionso, mitshima yetu mmitabe lumu luimpe ne mibelu yende mikuabu. Ku butuangaji bua bulongolodi buende udi utupesha masanka masuikakaja ku diyisha dia lumu luimpe; tualamayi bikole ne tuangatayi ne mushinga wa bungi.—Filipoi 1:9-11.
10. Mmunyi mutudi mua kudienzeja mu dilonda ndongamu ya mu nyuma?
10 Mbia mushinga wa bungi bua tuetu kushala bateye ntema ku Dîyi dia Nzambi, bikale ne ndongamu wa dibala dia Bible dituku dionso ne tuvuija Mifundu ne mudimu wa Yehowa nshindamenu wa mayuki etu a mu mêku ne munkatshi mua balunda. Ndongamu wa ntendelelu wa mu dinda muenza kumpala kua kudia mu dîku dionso dia Betele ne mu nzubu ya ba-misionere ba Bantemu ba Yehowa utu pa tshibidilu muenza ne dibala dîpi dia Bible anyi dia Annuaire mupiamupia. Batu babala elu lumingu Bible, lukuabu Annuaire. Dîku diebe didi mua kuikalaku ne ndongoluelu wa muomumue anyi? Mmasanka kayipu atudi kabidi tuetu bonso tupetela kudi balunda betu mu tshisumbu tshia bena Kristo, ku bisangilu bitudi tuenza pamue, ne nangananga patudi tuandamuna mu dilonga dia Tshibumba tshia Nsentedi dia ku lumingu luonso!
Bafumba bua kutantamena mateta
11, 12. (a) Mmunyi mutudi mua kutumikila mibelu ya Yakobo bua mateta a mu nsombelu wetu wa dituku dionso? (b) Mmunyi mudi muanda wakafikila Yobo utukankamija bua kulama muoyo-mutoke?
11 Mu nsombelu wetu wa dituku dionso, Nzambi udi ulekela malu kampanda atukuata, tudi mua kumona amue a kudiwu mikale makole. Mmunyi mutudi ne bua kuangata malu aa? Anu bu mudi Yakobo 4:8 utubela, katubungami, kadi tusemenayi pabuipi ne Nzambi, bamueyemene ne mutshima wetu mujima, bashindike ne: patudi ‘tusemena pabuipi nende, neasemene pabuipi netu.’ Bulelela, nebitukengele bua kutantamena ntatu ne mateta, kadi ntatu eyi mmilekela itufikila bualu idi ne mushinga mu ditufumba, ne idi ne tshipeta tshidi tshisankisha. Yakobo 1:2, 3 udi utujadikila ne: ‘Bana betu, nububale bu disanka dionso panuapona mu mateta a mishindu ya bungi; bualu bua nudi bamanye ne: diteta dia ditabuja dienu didi dienzeja ditantamana.’
12 Yakobo udi wamba kabidi ne: ‘Muntu kambi biende pamuteyabu ne: Ndi muteyibue kudi Nzambi; bualu bua Nzambi kêna mumanye mua kuteyibua ne malu mabi, ne yeye muine kêna uteya muntu; kadi muntu yonso udi uteyibua kudi lukuka luende.’ (Yakobo 1:13, 14) Mateta etu adi mua kuikala a bungi ne mashilangane, kadi anu bu muvuabi bua Yobo, onso adi ne mushinga mu ditufumba. Mifundu idi itupesha dishindika dikole mu Yakobo 5:11: ‘Monayi, tudi tuidika bantu [bakatantamana] ne: Badi ne disanka; nuakumvua lumu lua [kutantamana] kua Yobo, nuakutangila bu muakamuenzela Mukalenge ku nshikidilu, ne bu mudi Mukalenge mûle tente ne luse ne dinanga.’ Bu mutudi bivuadi mu bianza bia Mufumbi Munene, tulamayi muoyo-mutoke bikondo bionso, bikale ne dieyemena bu dia Yobo mu tshipeta tshia ndekelu!—Yobo 2:3, 9, 10; 27:5; 31:1-6; 42:12-15.
Tufumbayi bana betu balela
13, 14. (a) Ndîba kayi didi baledi ne bua kutuadija kufumba bana babu balela, ne bikale ne tshipatshila tshia kupatula tshipeta kayi? (b) Mbipeta bimpe kayi biudi mua kutela?
13 Baledi badi mua kufumba bana babu balela kubangila anu ku buana, ne bushuwa bana aba badi mua kulua balami ba muoyo-mutoke balengele. (2 Timote 3:14, 15) Muanda eu uvua mulelela nansha pavua mateta mikale makole. Kukadi bidimu ndambu, pavua dikengeshangana diambule mbuaya mu dimue ditunga dia mu Afrike, dîku kampanda dia kueyemena divua dipatula Tshibumba tshia Nsentedi mu musokoko mu ditanda kumfundu kua nzubu. Dimue dituku basalayi bavua balua mu njila, benda bakeba bansongalume ku nzubu ne ku nzubu bua kubangata ku busalayi. Dîba ditshivuaku bua bansongalume babidi ba mu dîku edi kusokomabu, kadi pavua basalayi mua kulua kukeba, bushuwa bavua ne bua kusokolola tshiamu tshia dipatula natshi mikanda. Bualu ebu buvua mua kubafikisha ku dikengesha anyi pamu’apa ku dishipa dîku dijima. Ntshinyi tshivuabu mua kuenza? Bansongalume abu babidi bakakula ne dîyi dikole, ne dikima batela Yone 15:13: ‘Kakuena muntu udi ne dinanga ditambe edi, dia muntu udi ufuila balunda bende.’ Bakasuminyina bua kushalabu anu mu tshisombedi. Basalayi bavua mua kubasangana ne kakuyi mpata kubakengesha bia tshikisu anyi mene kubashipa pavuabu babenga bua kubuela mu busalayi. Kadi kabavua mua kukeba kabidi mutantshi mule nansha. Tshiamu tshia dipatula natshi mikanda ne bena mu dîku bakuabu bavua mua kupanduka. Kadi muanda wa dikema wakalua kuenzeka. Bushuwa basalayi bakatumpika nzubu eu, kutungunukabu ne mikuabu! Bantu aba bavua bivuadi bifumba bua mudimu wa butumbi bakapanduka, pamue ne tshiamu tshia dipatula natshi mikanda, bua kutungunuka ne kupatula biakudia bia mu nyuma mu tshikondo tshiabi. Umue wa ku bansongalume aba babidi ne yayende badi mpindieu benza mudimu ku Betele; nsongalume eu utshidi ukuata mudimu ne tshiamu etshi tshia kale.
14 Tudi mua kulongesha bana batekete mushindu wa kusambila, ne Nzambi wetu udi bushuwa wandamuna masambila abu. Tshilejilu tshia pa buatshi tshia muanda eu tshiakamueneka mu dishipangana dia mu ditunga dia Rwanda. Pavua bantomboji balongolola bua kushipa muana wa bidimu 6 ne baledi bende ne grenade, ne disuminyina muana eu wa bakaji wakasambila ne dîyi dikole bua kababashipi bua bamone mua kutungunuka ne dienzela Yehowa mudimu. Aba bavua ne bua kubashipa bavua basakibue bua kubashiya ne muoyo, bamba ne: “Katuena mua kunushipa to bua muana eu mukese wa bakaji.”—1 Petelo 3:12.
15. Paulo wakadimuija bua buenzeji kayi bubi?
15 Bavule ba ku bana betu balela kabatu bapeta nsombelu mikole bu itudi baleje eyi nansha, kadi kudi mateta a bungi adibu bapeta lelu’eu mu tulasa ne mu nsangilu eu wa bantu munyanguke: ngakuilu mubole, bimfuanyi bia bantu butaka, dijikija lutetuku dioneke, ne buenzeji bua binabu bua kuditua mu bilele bibi bidi bitangalake miaba ya bungi. Misangu ne misangu, mupostolo Paulo wakadimuija bua buenzeji ebu.—1 Kolinto 5:6; 15:33, 34; Efeso 5:3-7.
16. Mmunyi mudi muntu mua kulua tshivuadi tshia mudimu wa butumbi?
16 Panyima pa mumane kuakula bua bivuadi bilama “bimue bua mudimu wa butumbi kadi bikuabu bua mudimu wa patupu,” Paulo udi wamba ne: “Nenku biaditapulula muntu ku bia ndekelu ebi, neikale tshivuadi tshia mudimu wa butumbi, tshijidila, tshikale ne dikuatshisha kudi muenatshi, tshilongolola bua mudimu wonso muimpe.” Nenku tukankamijayi bana betu balela bua badimukile balunda babu. ‘Banyeme bijingajinga bia ku bunsonga; kadi balonde buakane, ditabuja, dinanga, ditalala, pamue ne badi babila Mukalenge ne mutshima mukezuke.’ (2 Timote 2:20-22, NW) Ndongamu wa dîku bua ‘kudiundishangana muntu ne muntu’ udi mua kuikala ne mushinga kauyi kuamba mu difumba bana betu balela. (1 Tesalonike 5:11; Nsumuinu 22:6) Kubala ne kulonga Bible dituku dionso, pa kuenza mudimu ne mikanda ya Société idi miakanyine, kudi mua kuikala diambuluisha dilenga.
Difumba muntu yonso
17. Mmunyi muikala dikela mua kutufumba, ne ntshipeta tshimpe kayi tshiamueneka?
17 Bua kumona mua kutufumba, Yehowa udi ufila mibelu ya mu Dîyi diende ne ku butuangaji bua bulongolodi buende. Kukandamenyi mibelu eyi ya kudi Nzambi to! Uyitabe ne meji onso, ne uyilekele ikufumba bua Yehowa enze nebe mudimu wa butumbi. Nsumuinu 3:11, 12 (MMM) udi utubela ne: “Muananyi, kubengi [“dikela dia Yehowa,” NW], kupepeji mubelu wende. Bualu [“Yehowa,” NW] udi utandisha muntu udiye munange, bu mudi tatu unyoka muanende udiye munange.” Mbafile mubelu mukuabu wa buledi mu Ebelu 12:6-11: ‘Mukalenge udi ukengesha udiye munange. Makenga onso, patshidiuku, kaena amueneka kutudi bu disanka, kadi adi anu bu kanyinganyinga; kadi kunyima adi akuamisha bantu badi benzejibua kudiwu mamuma a ditalala, mamuma a buakane mene.’ Njila munene udi dinyoka edi divuila udi ne bua kuikala Dîyi dia Nzambi difundisha ku spiritu.—2 Timote 3:16, 17.
18. Bua dinyingalala, ntshinyi tshitudi tulonga mu Luka nshapita 15?
18 Yehowa udi kabidi muena luse. (Ekesode 34:6) Padiku dileja dinyingalala dia muoyo mujima nansha bua mpekatu munene, udi ubuikidila. Nansha ‘bena bitulatula’ ba lelu badi mua kubafumba bua balue bivuadi bia mudimu wa butumbi. (Luka 15:22-24, 32) Pamu’apa mpekatu yetu kayena minene bu ya muana muena bitulatula. Kadi ditaba dietu dia mibelu ya mu Mifundu ne budipuekeshi neditufikishe misangu yonso ku dikala bafumba bua kulua bivuadi bia mudimu wa butumbi.
19. Mmunyi mutudi mua kutungunuka ne kuambuluisha bu bivuadi bia butumbi mu bianza bia Yehowa?
19 Patuakalonga bulelela bua musangu wa kumpala, tuakaleja mutuvua badiakaje bua kulekela Yehowa utufumba. Tuakumbuka mu njila ya mu bulongolodi ebu, tuetu kutuadija kuvuala bumuntu bupiabupia, ne kulua bena Kristo badilambule ne batambule. Tuakatumikila mubelu wa mu Efeso 4:20-24 (NW) wa ‘kuvula bumuntu bukulukulu buvua bumvuangana ne tshikadilu tshietu tshia nsombelu wa kale, ne majinga abu a dishima, ne tuetu kuvuala bumuntu bupiabupia buvua bufukibue bilondeshile disua dia Nzambi mu buakane ne bulamatshi bulelela.’ Muntu pa nkayende tutungunukayi ne kuikala banefuke mu bianza bia Yehowa, Mufumbi Munene, bikale misangu yonso bu bivuadi bua mudimu wende wa butumbi!
Diambulula
◻ Mufumbi Munene udi ne tshipatshila kayi bua buloba ebu?
◻ Mmunyi mudibu mua kukufumba bua mudimu wa butumbi?
◻ Mmu mushindu kayi mutudi mua kufumba bana betu balela?
◻ Mmuenenu kayi utudi ne bua kuikala nende bua dikela?
[Tshimfuanyi mu dibeji 10]
Nebakufumbe bua mudimu wa butumbi anyi nebakuimanshe?
[Tshimfuanyi mu dibeji 12]
Badi mua kufumba bana kubangila ku buana