Ntshinyi tshitudi bamanye menemene bua dîba ne muoyo wa kashidi?
TSHIBUNGU kampanda tshidi tshiamba ne: “Dîba didi dimueneka dikale tshimue tshia ku bintu bidi bantu kabayi batambe kujingulula.” Bushuwa, mbikole bua kumvuija dîba mu miaku mipepele. Tudi mua kuamba ne: dîba didi “dipita,” “diya,” “dinyema,” peshi mene se: tudi ne muoyo mu “tshikondo tshidi tshitangile anu kumpala.” Kadi katuena bamanye menemene tshitudi tuakuila to.
Mbumvuije dîba (anyi tshikondo) bu “ntanta pankatshi pa mianda ibidi idi mienzeke.” Kadi, malu atudi tumona adi atuambila ne: dîba ki ndisuikila ku mianda idi yenzeka to; didi dimueneka ditangile anu kumpala nansha bualu kampanda buenzeka anyi kabuyi buenzeka. Muena nkindi mukuabu udi wamba ne: dîba kadituku menemene to, kadi ntshintu tshifuikakaja patupu. Tshintu tshidi malu etu mavule mashindamene tshidi mua kuikala tshifumine patupu ku difuikakaja dietu dia mianda anyi?
Tshidi Bible wamba bua dîba
Bu mudi Bible kayi ufila diumvuija nansha dimue bua dîba, bidi bisua kuleja ne: muntu kêna pamu’apa mua kudiumvua bimpe menemene to. Didi bu tshibuashibuashi tshidi katshiyi ndekelu, tshitudi kabidi tumona tshitukolele bua kumanya bimpe. Bidi bimueneka ne: dîba ntshimue tshia ku bintu bidi anu Nzambi nkayende mua kumvua bimpe, bualu yeye nkayende udi “wa kashidi ne kashidi.”—Musambu 90:2, Mukanda wa Mvidi Mukulu.
Nansha mudi Bible kayi umvuija dîba, udi wakula bua dîba bu bualu bulelela. Tshia kumpala, Bible udi utuambila ne: Nzambi wakafuka “bintu bidi bikenka”—dîba, ngondo ne mitoto—bu bimanyishi bia dîba (anyi tshikondo), bua ‘bikale bu bimanyinu bua bikondo ne bua matuku ne bua bidimu.’ Malu a bungi mafunda mu Bible mmalondangane bilondeshile dîba anyi tshikondo. (Genese 1:14; 5:3-32; 7:11, 12; 11:10-32; Ekesode 12:40, 41) Bible udi kabidi wakula bua dîba bu tshintu tshitudi ne bua kuenza natshi mudimu ne meji bua kumona mua kuikala bakumbanyine dibenesha dia Nzambi dia matuku a tshiendelele—ditekemena dia kuikala ne muoyo kashidi.—Efeso 5:15, 16.
Muoyo wa kashidi: mbualu bulelela anyi?
Bu mudi bantu bapangile bua kumanya tshidi dîba diumvuija menemene, lungenyi lua muoyo wa tshiendelele anyi kuikala ne muoyo kashidi ndutambe kukolela bantu ba bungi bua kulumvua. Kabingila kamuepele ka bualu ebu kadi mua kuikala ne: dimanya ditudi nadi bua dîba ndisuikila misangu mivule ku diledibua, dikola, dikulakaja ne difua. Nenku, tudi bafike ku dimanya mudi dîba dipita ku diambuluisha dia dikulakaja nkayadi. Bua bantu ba bungi, kuela meji mushindu mukuabu kudi mua kumueneka bu dienza bualu bubengangane ne tshidi dîba diumvuija. Badi mua kudiebeja ne: ‘Bua tshinyi bantu badi ne bua kuikala bashilangane ne bifukibua bikuabu bia muoyo pa bidi bitangila dikulakaja?’
Misangu mivule tshitubu bapua muoyo mu diela meji mushindu’eu mmuanda wa se: bantu mbamane kuikala bashilangane ne bifukibua bikuabu ku malu a bungi. Tshilejilu, nyama kayitu ne bukokeshi bua kuela meji bu mudi bantu nabu to. Nyama kayena mua kuenza malu mashilangane ne atuyi yenza ku tshingenyingenyi nansha mudi bamue bantu babenga bualu ebu. Kayena ne makokeshi bua kufumba bintu anyi mushindu wa kuleja dinanga ne dianyisha bidi bantu nabi to. Bikalabu bapeshe bantu ngikadilu ne makokeshi mapite bungi nenku bidi bienza se: muoyo wikale ne mushinga, bua tshinyi kakuena mushindu wa kubapesha kabidi dîba dia bungi pa bidi bitangila muoyo muine?
Ku lukuabu luseke, bidiku bikemesha mudi mitshi idi kayiyi mua kuela meji, yenza imue misangu bidimu binunu bivule, padi eku bantu badi ne meji mua kuenza anu bidimu bitue ku 70 peshi 80 anyi? Kabienaku bibengangana bua kumona nkuvu idi kayiyi ne makokeshi a kuenza bintu, yenza bidimu bipite pa 200, padi eku bantu, badi ne makokeshi mapite bungi, benza bidimu bishadile bikole ku tshia bibidi tshimue tshia bungi ebu anyi?
Nansha mudi muntu kayi mua kujingulula menemene dîba ne muoyo wa kashidi, dilaya dia muoyo wa tshiendelele nditekemena ditudi tusangana mu Bible. Tshiambilu: “muoyo wa kashidi” tshidi tshisanganyibuamu misangu mitue ku 40. Kadi bikala Nzambi mulongolole bua bantu kuikalabu ne muoyo kashidi, bua tshinyi ki mmuanji kukumbaja bualu ebu? Netuandamune lukonko elu mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.