“Teleja mêyi a bena meji”

1. Mibelu idibu batupesha idi mua kuikala ya mushindu kayi? Bua tshinyi tuetu bonso tudi dijinga ne mibelu?

TUETU bonso tutu dijinga ne mibelu ku musangu ne ku mukuabu. Imue misangu tudi mua kudilombelayi kudi muntu utudi tunemeka. Peshi muanetu kampanda udi mutunange udi mua kutubela utuambila ne: tudi tuenda ‘tusesuka mu njila,’ ne tudi bafuane kuenza bualu bualua kutunyingalaja pashishe. (Gal. 6:1) Anyi mubelu utudi tupeta udi mua kuikala dinyoka didibu patupesha bua tshilema kampanda tshinene tshitudi benze. Mibelu nansha bobu batupeshayi mushindu kayi mbimpe tuyiteleje. Tuetu tuenza nanku nebikale bua diakalenga dietu ne netusungile mioyo yetu.​—Nsu. 6:23.

2. Bilondeshile Nsumuinu 15:22 ne dimanyisha dia kuinshi kua dibeji, bua tshinyi mbimpe tuikala tuteleja mibelu?

² Mu mvese udibu bangatshile tshiena-bualu tshietu badi batukankamija bua ‘kuteleja mêyi a bena meji.’ (Nsu. 22:17) Kakutu muntu utu yeye mumanye bionso to; kutu anu mukuabu udi ne dimanya dia bungi anyi ukadi mumonemone malu kutupita. (Bala Nsumuinu 12:15 ne dimanyisha dia kuinshi kua dibeji.) Nunku patudi tuteleja mibelu tudi tuleja mutudi ne budipuekeshi. Tuleja kabidi ne: tudi bamanye mikalu yetu ne tudi dijinga ne diambuluisha bua kukumbaja bipatshila bietu. Nyuma wa Yehowa wakasaka Solomo mukalenge wa meji bua kufundaye ne: “Malu adi enda bimpe mu bungi bua bafidi ba ngenyi [anyi “bafidi ba mibelu,” dim.].”​—Nsu. 15:22.

3. Mmishindu kayi ibidi itudi mua kupetela mibelu?

³ Badi mua kutupesha mibelu buludiludi kudi muntu anyi tudi mua kuyipeta kabiyi buludiludi to. Tudi mua kubala bualu kampanda mu Bible anyi mu mikanda yetu budi mua kutusaka bua kukonkonona bikadilu bietu ne ngelelu wetu wa meji, bitufikisha ku diakaja malu. (Eb. 4:12) Etshi ke tshitudi mua kuamba ne: mmibelu idi kayiyi ya buludiludi. Kadi mibelu itudi tupeta buludiludi badi batupeshayi kudi muntu kampanda. Tshilejilu mukulu kampanda anyi muanetu mukuabu mushindame mu nyuma udi mua kutuleja bualu butudi ne bua kuakaja mu nsombelu wetu. Mibelu itudi tupeta mushindu eu ke itudi mua kuamba ne: mmibelu ya buludiludi. Padi muntu udi mutunange utupesha mibelu idi miangatshila mu Bible, mbimpe tuleje dianyisha, tuteleje tshidiye utuambila ne tudienzeje bua kutshitumikila.

4. Ntshinyi tshitudi ne bua kuepuka padibu batupesha mibelu anu mudibu baleje mu Muambi 7:9?

⁴ Bua kuamba malu mudiwu, bidi mua kutukolela bua kuitaba mubelu udibu batupesha buludiludi. Bidi mene mua kutufiikisha tshiji. Bua tshinyi? Nansha mutudi bamanye ne: tudi bapange bupuangane, bidi anu mua kutukolela bua kuitaba mibelu padi muntu ulenga anu pa tshilema tshitudi benze. (Bala Muambi 7:9.) Tudi mene mua kutuadija kudibingisha, tukadi tujinga kumanya tshidi mua kuikala tshimusake bua kutupesha mibelu anyi tufiika munda bua mushindu udiye mutupeshe mibelu mine ayi. Tudi kabidi mua kuakula bibi bua muntu udi mulue kutubela au tuenda tukeba anu bilema bituye wenza, tuamba ne: ‘Yeye muine nnganyi bua yeye kulua kumpesha mibelu? Udi usua kuleja mudiye yeye mupuangane muaba au!’ Ndekelu wa bionso, bu mudi mubelu udibu batupeshe au kawuyi mutusankishe tudi mua kubenga kuulonda peshi kuya kukeba muntu mukuabu udi mua kutuambila bidi bitusankisha.

5. Ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu etshi?

⁵ Mu tshiena-bualu etshi netuakule bua bilejilu bia bantu ba mu Bible bavua babenge bua kuteleja mibelu ne bakuabu bavua bitabe bua kuyiteleja. Netumone kabidi tshidi mua kutuambuluisha bua kuitaba mibelu ne malu mimpe atuapeta patudi tuyitaba.

BAKABENGA BUA KUITABA MIBELU

6. Tshivua mukalenge Lehabama muenze pavuabu bamupeshe mibelu tshidi tshitulongesha tshinyi?

⁶ Tuakulabi bua tshilejilu tshia Lehabama. Pakaluaye mukalenge mu Isalele, bantu bavuaye ukokesha bakalua kudiye bua kumulomba bualu kampanda. Bakamulomba bua abapepejile mikenji ivua tatuende Solomo mubelele. Lehabama wakenza bualu buimpe, kuyaye kulomba mibelu kudi bantu bakulumpe ba mu Isalele bua amanye tshia kuandamuna bantu abu. Bakulumpe abu bakamuambila ne: yeye muenzele bantu tshidibu bamulombe, nebashale anu bena mudimu bende. (1 Bak. 12:3-7) Bidi bimueneka ne: Lehabama kavua muanyishe mubelu au to, nunku wakaya kulomba mubelu mukuabu kudi bansongalume bavuaye mukole nabu. Bobu abu bavua mua kuikala ne bidimu 40 ne bia mu njila, biumvuika ne: bakavua pabu bamonemone malu. (2 Kul. 12:13) Kadi bakapesha Lehabama mubelu mubi, bamuambila bua akoleshile bantu abu mikenji. (1 Bak. 12:8-11) Bu muvuabu bapeshe Lehabama mibelu ibidi mishilangane, uvua mua kusambila Yehowa kumuebeja mubelu uvuaye mua kulonda. Kadi pamutu pa kuenza nanku, yeye wakasungula bua kulonda mubelu uvua umusankisha, kutelejaye tshivuabu bamuambile kudi bansongalume. Malu akashikila bibi bitambe buende yeye ne bua bantu ba mu Isalele. Nansha tuetu petu mibelu yonso itubu batupesha kayitu anu itu itusankisha to. Kadi yoyi miangatshila mu Bible mbimpe tuyitabe.

7. Tshilejilu tshia mukalenge Uziya tshidi tshitulongesha tshinyi?

⁷ Mukalenge Uziya wakabenga mibelu. Wakabuela muaba wa mu ntempelo wa Yehowa uvuabu banyishila anu bakuidi bua kubuela, kujingaye bua kuosha musenga wa manananshi. Bakuidi ba Yehowa bakamuambila ne: “Uziya, ki mbianyishibue bua wewe kuoshela Yehowa musenga wa manananshi to! Anu bakuidi ke badi ne bua kuosha musenga wa manananshi.” Nntshinyi tshiakenza Uziya? Bu yeye mudipuekeshe muitabe mubelu ne mupatuke mu ntempelo diakamue, Yehowa uvua mua kumufuila luse. Kadi “Uziya . . . wakafiika munda bikole.” Bua tshinyi wakabenga kuitaba mubelu au? Pamuapa wakela meji ne: bu muvuaye mukalenge, uvua ne bukenji bua kuenza tshionso tshivuaye musue. Kadi Yehowa kavua muanyishe tshivuaye muenze atshi to. Bu muvuaye muenze bualu buvuaye kayi ne bukenji bua kuenza, wakapeta nsudi ne kushalaye “muena nsudi too ne dituku dia lufu luende.” (2 Kul. 26:16-21) Tshilejilu tshia Uziya tshidi tshitulongesha ne: tuetu tubenga mibelu idi miangatshila mu Bible, katuakuanyishibua kabidi ku mêsu kua Yehowa to, nansha batuamba ne: tudi banganyi.

BAKITABA MIBELU

8. Ntshinyi tshiakenza Yobo pavuabu bamupeshe mibelu?

⁸ Mu Bible mudi bilejilu bimpe bia bantu bavuabu babeneshe bualu bakitaba mibelu, bishilangane ne bilejilu bia ditudimuija nabi bitudi tufuma ku dimona. Tuakule bua Yobo. Nansha muvuaye munange Nzambi ne musue kuenza malu avua amusankisha kavua muntu mupuangane to. Yobo wakakula mêyi mabi pavuaye mu dikenga dikole. Yehowa ne Elihu bakamubela buludiludi bua bualu abu. Ntshinyi tshiakenza Yobo? Wakadipuekesha kuitabaye mibelu. Wakamba ne: “Mvua muakule, kadi tshiyi mujingulule . . . ndi mpingaja mêyi amvua mupatule. Ne ndi nnyingalala bua mpekatu yanyi mu lupuishi ne mu butu.” Yehowa wakabenesha Yobo bualu uvua mudipuekeshe.​—Yobo 42:3-6, 12-17.

9. Ntshinyi tshiakenza Mose pavuabu bamunyoke? Bua tshinyi udi tshilejilu tshimpe?

⁹ Mose udi pende tshilejilu tshimpe tshia muntu wakitaba dinyoka divuabu bamupeshe bua tshilema tshinene tshivuaye muenze. Musangu kampanda Mose wakafiika tshiji kumupangishabi bua kutumbisha Yehowa. Bua bualu abu, wakajimija diakalenga dia kubuela mu Buloba Bulaya. (Nom. 20:1-13) Pakalombaye Yehowa bua ashintulule dipangadika divuaye muangate adi, Yehowa wakamuambila ne: “Kuajiki! Kungambidi kabidi bualu abu to.” (Dut. 3:23-27) Mose kakasunuka to. Kadi wakitaba dipangadika adi, nunku Yehowa wakatungunuka anu ne kuenza nende mudimu wa kulombola Isalele. (Dut. 4:1) Tshilejilu tshia Yobo ne tshia Mose mbilejilu bitudi mua kuidikija bualu bakitaba mibelu. Yobo wakashintulula mmuenenu wende; kavua mudibingishe to. Mose pende wakaleja muvuaye muitabe mibelu ya Yehowa bualu wakashala anu ne lulamatu nansha muvuaye mujimije diakalenga divuaye wangata ne mushinga wa bungi.

10. a) Ntshinyi tshidi Nsumuinu 4:10-13 wamba bua buimpe bua ditaba mibelu? b) Nngikadilu kayi muimpe uvua bana betu bakuabu baleje pavuabu babapeshe mibelu?

¹⁰ Tuetu bidikije bilejilu bia bantu ba lulamatu bu mudi tshia Yobo ne tshia Mose nebituambuluishe. (Bala Nsumuinu 4:10-13.) Bena Kristo netu ba bungi mbidikije bilejilu bia bantu aba. Mona tshivua muanetu mukuabu wa mu Congo diende Emmanuel muambe bua mubelu uvuabu bamupeshe: “Bana betu bashindame mu nyuma ba mu tshisumbu tshietu bakamona ne: mvua ngenda nya kubi, bobu kulua kungambuluisha. Ngakatumikila mibelu yabu, biobi kungambuluisha bua kuepuka ntatu ivua mua kumfikila.”b Mpanda-njila mukuabu wa mu Canada diende Megan udi wamba pende bua mibelu ivuaye mupete ne: “Mibelu ayi kayivua anu imvua meme musue to, kadi ke ivua ikengela ne: bampeshe.” Muanetu Marko wa mu Croatie udi wamba pende ne: “Ngakajimija midimu imvua nayi mu tshisumbu, kadi pandi ngela meji ndi mmona ne: mubelu uvuabu bampeshe ke uvua mungambuluishe bua kupetulula kabidi tshisumi mu malu a mu nyuma.”

11. Ntshinyi tshidi muanetu Klein muamba bua ditaba mibelu?

¹¹ Muanetu Karl Klein udi pende tshilejilu tshimpe bualu wakitaba mibelu biobi kumuambuluisha. Muanetu eu uvua wa mu Kasumbu kaludiki. Wakalonda mu malu a mu nsombelu wende bua mubelu mukole uvuabu bamupeshe kudi Joseph Rutherford uvua mulunda wende wa pa muoyo. Muanetu Klein uvua muleje ne: bivua bianji kumutonda pavuabu bamupeshe mubelu au. Wakamba ne: “Patuvua balue kupetangana pashishe [ne muanetu Rutherford] wakangela muoyo ne disanka wamba ne: ‘Karl wetuawu!’ Kadi bu mumvua mumulamine munda ngakawitabila mu matama. Ke muanetu Rutherford kungambilaye ne: ‘Karl wadimuka! Diabolo udi ujinga kukukuata mu buteyi buende!’ Bundu buakankuata meme kumuambila ne: ‘Tòo, muanetu Rutherford tshiena nebe bualu to.’ Kadi bu muvua muanetu Rutherford mumanye bimpe ne: mvua mumufiikile munda, wakangambila anu kabidi ne: ‘Mbimpe, kadi wadimuka bualu Diabolo udi ujinga kukukuata mu buteyi buende.’ Uvua muambilamu bushuwa! Patudi tulamina bana betu munda, anu bualu mbatuambile tshivuabu ne bua kuamba . . . , tudi tushila Diabolo muaba wa kubuelela bua yeye kutukuata.”c (Ef. 4:25-27) Muanetu Klein wakitaba mubelu uvuabu bamupeshe kudi muanetu Rutherford, bobu kutungunuka anu kuikala balunda ba katapula kateka.

TSHIDI MUA KUTUAMBULUISHA BUA KUITABA MIBELU

12. Mmushindu kayi udi budipuekeshi butuambuluisha bua kuitaba mibelu? (Misambu 141:5)

¹² Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kuitaba mibelu? Mbimpe tuikale tudipuekesha, tuvuluka ne: tudi bantu bapange bupuangane ne misangu mikuabu tutu tuenza malu a butshimbakane. Anu mutukadi bamone kuulu eku, Yobo uvua ne mmuenenu mubi wa malu. Kadi pashishe wakalua kushintulula mmuenenu wende au, Yehowa kumuenzelaye malu mimpe a bungi. Bua tshinyi? Bualu Yobo uvua ne budipuekeshi. Wakaleja muvuaye ne budipuekeshi pavuaye muitabe mibelu ivuabu bamupeshe kudi Elihu, nansha muvua Elihu muana mutekete bikole kudiye. (Yobo 32:6, 7) Bia muomumue budipuekeshi budi butuambuluisha bua kutumikila mibelu idibu batupesha, nansha tuetu tuela meji ne: kayena itutangila peshi muntu udi mutupeshayi udi mua kuikala muana mutekete kutudi. Mukulu kampanda wa mu Canada udi wamba ne: “Bu mututu katuyi tudimona mutu bakuabu batumona, mbualu bukole bua tuetu kuya kumpala bobu kabayi batupesha mibelu.” Mbimpe tuetu bonso tudienzeje bua kuikala ne ngikadilu ya dimuma dia nyuma muimpe, ne bua kulua bamanyishi bapiluke ba lumu luimpe ne balongeshi bimpe.​—Bala Misambu 141:5.

13. Mbimpe tuikale tumona mibelu mushindu kayi?

¹³ Ikala umona mibelu bu mushindu udi Nzambi uleja mudiye mutunange. Yehowa mmusue tupeta diakalenga. (Nsu. 4:20-22) Utu utuleja mudiye mutunange patuye utupesha mibelu ku diambuluisha dia Bible, dia mikanda yetu, anyi dia muena Kristo netu udi mushindame mu nyuma. Ebelu 12:9, 10 udi wamba ne: “Udi wenza nunku bua diakalenga dietu.”

14. Padibu batupesha mibelu mbimpe tutume meji etu ku tshinyi?

¹⁴ Tuma meji ku mubelu, pamutu pa kuatuma ku mushindu udibu baufila. Misangu mikuabu tudi mua kumona ne: mubelu udibu batupesha ki mbaufile mu mushindu muimpe menemene to. Bushuwa bidi bikengela ne: muntu udi ufila mubelu adienzeje bua kuufila mu mushindu udibu mua kuwitaba bipepele.d (Gal. 6:1) Nansha nanku padibu batupesha mubelu mbimpe tutume meji ku mushindu udiwu mua kutuambuluisha, nansha tuetu tuela meji ne: udi mutupeshawu au ki muufile anu bimpe to. Tudi mua kudiebeja ne: ‘Mbualu kayi buimpe budi mu mubelu udibu bampeshe eu nansha mundi tshiyi muanyishe mudibu baumpeshe? Tshienaku mua kukeba mudiwu mua kungambuluisha pamutu pa kutangila anu bilema bia udi muumpeshe anyi?’ Tuetu tukeba anu tshidi mua kutuambuluisha mu mibelu idibu batupesha netuleje mutudi ne meji.​—Nsu. 15:31.

WEWE ULOMBA MIBELU NEYIKUAMBULUISHE

15. Bua tshinyi mbimpe tuikale tulomba mibelu?

¹⁵ Mu Bible badi batukankamija bua kuikala kulomba mibelu. Mu Nsumuinu 13:10 badi bamba ne: “Meji nga badi bakeba mibelu.” Mêyi aa mmalelela bushuwa! Bantu batu balomba mibelu kabayi bindila bua balue kubapeshayi, batu baya kumpala mu nyuma lukasa kupita batu kabayi balomba mibelu. Ke bualu kayi mbimpe wikale ulomba mibelu.

16. Tudi mua kulomba mibelu mu nsombelu kayi?

¹⁶ Ndîba kayi ditudi mua kulomba muena Kristo netu mibelu? Tangila imue nsombelu: 1) Muanetu wa bakaji udi ulomba mumanyishi kampanda mupiluke bua bayishe nende pashishe umulomba mibelu ya mudiye mua kulua mulongeshi muimpe. 2) Muanetu wa bakaji mukuabu udi mujike udi ujinga kusumba bimue bilamba, mpindieu udi uya kudi muanetu wa bakaji kansanga mushindame mu nyuma bua amuambuluishe ne ngenyi ya bidiye mua kusumba. 3) Badi bapesha muanetu wa balume kampanda muyuki wa patoke bua musangu wa kumpala. Udi ulomba ngamba-malu mupiluke bua amuteleje bimpe menemene padiye wambulula ne amuambile miaba idiye mua kuakaja. Nansha muanetu ukadi muela miyuki munkatshi mua bidimu bia bungi udi pende mua kulomba mibelu kudi bangamba-malu bapiluke ne pashishe kuyitumikila.

17. Mmushindu kayi udi mibelu mua kutuambuluisha?

¹⁷ Mu mbingu anyi mu ngondo kumpala eku, nebapeshe yonso wa kutudi mibelu buludiludi anyi kabiyi buludiludi. Patupeshabu mibelu apu, mbimpe tuvuluke malu atudi balonge. Tudipuekesha. Tutume meji ku mubelu, pamutu pa kuatuma ku mushindu udibu baufila. Tutumikile mibelu idibu batupesha. Kakuena muntu nansha umue utu uledibua muena meji to. Kadi mu Dîyi dia Nzambi badi batulaya ne: ‘netulue bena meji,’ patudi ‘tuteleja mubelu ne tuitaba dinyoka.’​—Nsumuinu 19:20.