Tudi tukengela Bible anyi?
OXANA, nsongakaji kampanda wa ku ditunga dia Russie, wakatayika ne disanka pakamonaye bamupesha Bible kudi mupanyi wa mikanda kampanda mu tshimenga tshia Moscou. Mulunda wende, John, uvua ufumina ku ditunga didibo bapanyisha Bible kakuyi mukandu, wakakema bikole bua disanka divua nadi Oxana. Udi wamba ne: “Meme ntu tshinyi ngitaba dikalaku dia Nzambi, mvua musue kumusumbilaye.” Kunyima kua yeye muanji kubenga, ndekelu wa bionso, Oxana wakanyisha bua kuangata dipa dimupesha kudi John.
Amu bu Oxana, bavule badi ne dijinga dikole dia kuikala ne Bible. Ke mudibi nangananga mu matunga muvuabo bamukandike munkatshi mua bidimu bivule. Tshilejilu, bafundi ba Tshibumba tshia Nsentedi badi benza madikolela mavule bua kukumbaja dikengedibua dia dilombesha Bible ku matunga a U.R.S.S. wa kale, ne mu matunga makuabo kabidi pa buloba bujima. Bua musangu wa kumpala, bantu bavule badi mu matunga aa bakapeta mushindu wa kukonkonona menemene Bible, ne bavule ba kudibo badi bakokibua ku mukenji wende wa bukole.
Bena bijanu ne bedi ba mpata
Ku luseke lukuabo, bu mudi ku Mputu wa ku Nord, Bible uvua mulekela anu mu biblioteke, kabayi bamubala, ne ukuata lupuishi. “Mmiyuki mifue ya kale!” Ke mudi bamue bamba pa kusakidila ne: “Bakamufunda bua bantu ba tshikondo tshikuabo. Kêna utangila muntu wa mu tshikondo tshietu etshi ku bualu nansha bumue.” Nansha bamfumu banene ba bitendelelu badi bapepeja Bible patoke. Tshikandakanda tshia ku Afrique du Sud, The Star, ntshiambulule mêyi a muepiskopo Desmond Tutu, wakamba ne: “Bimue bitupa bia Bible kabiena ne mushinga bua kashidi to.” Mêyi a mushindu’eu akafikisha bantu bavule bua kudiebeja bu bikalabo mua kuangata Bible ne mushinga.
Dikengedibua dia kulombodibua
Bajanyi ba Bible nansha bamuitabuji, badi ne bua kuanyisha ne: bantu badi bakengela amu kukengela mushindu wa kujikija ntatu. Alvin Toffler wakafunda bidi bilonda ebi mu mukanda wende wa Le choc à venir (angl.): “Biapanga bantu kulonga ne lukasa luonso mushindu wa kuenza mashintuluka, nansha mu midimu ya muntu pa nkayende nansha mu midimu ya bantu buonso, katuena mua kulubuluka . . . nansha kakese.” Didimuija edi ndienza kukadi mpindieu bidimu bipite pa 20. Mbimueneke se: dipanga kulubuluka dimanyisha kudi Alvin Toffler ke didiku mu tshikondo etshi.
Nansha mukadi siekele wetu wa 20 utua ku tshibungu-bungu, makebulula a science ne filozofi ya bantu kabiena bishindamije nsombelu wa bantu nansha. Matekemena mamayisha matuku adi panshi aa a bulongolodi bupiabupia kaena makumbajibue to, ne bantu bavule badi baluijakana mu nsombelu wabo dituku dionso, bakeba mushindu wa kupeta tshiakudia, muaba wa kulala nansha bia kuvuala.
Makebulula adi aleja ne: dishilangana pankatshi pa babanji ne bapele didi dienda didiunda. Matuku adi panshi aa, dikebulula kampanda didi dileja ne: amu bantu 20 pa 100 ke badi badiabanyina makuta 82,7 pa 100 a mushinga wa bubanji bua pa buloba bujima. Bituku bikemesha bua kumona mvita, tshiyole tshia nzala, masama, dishipangana ne buntomboji bimuangalake mu matunga mavule anyi? Lutatu lua kujikija dinyanguka dia nsombelu mulenga wa bantu ludi luvuija bantu bena tubazubazu. Nanku, nansha muji wa bukua-bantu, mbuena kuamba ne: dîku, udi wenda unyanguka.
Nansha mudi bantu bavule, bu mudi Alvin Toffler, baleja ne: “bantu badi ne bujitu bua kukeba mishindu mipiamipia menemene bua kushindamija nsombelu wabo ne dikubibua diabo,” kadi, malu mamonamona adi aleja ne: bantu kabena ne bukole bua kudijikijila ntatu nansha.
Mushindu umu’epele
Bible Munsantu, mukanda mufunda kukadi bidimu bitue ku 3 500, kêna mushintuluke to, katshia kuonso eku. Mêyi-maludiki adimu kaena mashintuluke nansha. Tshilejilu: katshia kuonso eku, mêyi a mu Yelemiya 10:23 mmamueneke malelela kupita mu bikondo bikuabo bionso: “Njila wa muntu mupatuila ku buloba kêna mu tshianza tshiende. Muntu udi wenda kêna ne bukokeshi bua kulombola dikasa diende.” Pikala bantu kabayi bakumbane mua kudilombola nkayabo, nnganyi udi mua kubalombola? Bible udi uleja Mpokolo umu’epele wa bulombodi: “Meme, Yehowa, ndi Nzambi webe, Eu udi ukulongesha bua wewe kubabidila, Eu udi ukuendesha mu njila uudi ne bua kuendela.”—Yeshayi 48:17.
Mu mabeji a Bible, Yehowa udi utulongesha bua diakalenga dietu. Mmuwule tente ne mibelu idi ituleja njila wa kuendela. Mibelu eyi idi ne mushinga mukole lelu’eu kupita mu tshikondo tshivuabo bayifunde. Mu tshiena-bualu tshidi tshilonda, netukonkonone mibelu milenga ya mu Bible miakanyine tshikondo tshietu etshi. Mu dikonkonona biena-bualu bishileshilangane, bituadije ku makanda a mubidi too ne ku bubanji, ku nsombelu wa dîku too ne ku bikadilu bia bantu, udi mua kumona se: Bible udi dibue dijalame nansha munkatshi mua lusenga ludi luenda lubumbuka lua bulongolodi bua lelu’eu.
[Tshimfuanyi mu dibeji 4]
Bible udi longo lushindame mu bulongolodi ebu buasuluke