TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • fy nshap. 2 dib. 13-26
  • Didilongolola bua dibaka didi dilubuluka

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Didilongolola bua dibaka didi dilubuluka
  • Nsapi wa disanka mu dîku
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • UDI MUDIAKAJE BUA DIBAKA ANYI?
  • UMANYE TSHIUDI DIAMBEDI
  • TSHIA KUKEBA KUDI MUENA DIBAKA
  • UMANYE TSHIDIYE KUMPALA KUA DÎBA
  • LAMA DITANTSHILANGANA DIENU NE KANEMU
  • NSOMBELU KUNYIMA KUA DITUKU DIA DIBAKA
  • Dibaka ndipa dia kudi Nzambi
    Mua kushala mu dinanga dia Nzambi
  • Dibaka ntshintu tshimpe tshia kudi Nzambi udi mutunange
    “Nudilame mu dinanga dia Nzambi”
  • Bidi bikengela tshinyi bua kusomba bimpe mu dibaka?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1999
  • Panyima pa dituku dia dibaka
    Mua kushala mu dinanga dia Nzambi
Tangila bikuabu
Nsapi wa disanka mu dîku
fy nshap. 2 dib. 13-26

NSHAPITA MUIBIDI

Didilongolola bua dibaka didi dilubuluka

Tshimfuanyi mu dibeji 13

1, 2. (a) Mmunyi muvua Yezu muzangike mushinga wa didianjila kupangadija? (b) Mmu muanda kayi wa pa buawu mudi didianjila kupangadija dikale dia mushinga mukole?

KUIBAKA nzubu kudi kulomba didilongolola ne lubatshi. Kumpala kua kuasa tshishimikidi, buloba budi ne bua kupetshibua ne bifundu kuzodibua. Kadi, kudi tshintu tshikuabu tshia mushinga mukole. Yezu wakamba ne: ‘Nnganyi wenu biasuaye kuibaka tshibumba, kena ushikama diambedi ubala mushinga watshi né udi ne bia kutshijikija nabi?’​—Luka 14:28.

2 Tshidi tshilelela bua diibaka dia nzubu tshidi kabidi tshiakanyine diibaka dia dibaka didi dilubuluka. Bavule badi bamba ne: “Ndi musue kusela.” Kadi mbungi munyi badi bimana bua kukonkonona mushinga? Nansha mudi Bible wakula bilenga bua dibaka, udi kabidi ukoka ntema pa ntatu idi dibaka dituala. (Nsumuinu 18:22; 1 Kolinto 7:28) Nunku, aba badi bela meji a kusela badi ne bua kuikala ne mmuenenu wa malu mudiwu pa mabenesha ne majitu bia dikala musele.

3. Bua tshinyi Bible udi diambuluisha dia mushinga kudi aba badi bela meji bua dibaka, ne nnkonko kayi isatu yatuambuluishaye bua kuandamuna?

3 Bible udi mua kuambuluisha. Mibelu yende mmifundisha kudi Muenji wa dibaka, Yehowa Nzambi. (Efeso 3:14, 15; 2 Timote 3:16) Pa kutumika ne mêyi-maludiki adi asanganyibua mu mukanda-muludiki eu wa kale kadi utshidi ne mushinga lelu menemene, tuanji kushindika (1) Mmunyi mudi muntu mua kuamba bikalaye mudiakaje bua dibaka? (2) Ntshinyi tshidi ne bua kukebibua kudi muena dibaka? ne (3) Mmunyi mudi ditantshilangana mua kushala dia kanemu?

UDI MUDIAKAJE BUA DIBAKA ANYI?

4. Ntshienzedi kayi tshidi ne mushinga mukole bua kulama dibaka didi dilubuluka, ne mbua tshinyi?

4 Diibaka nzubu didi mua kuikala ditudisha mfranga mivule, kadi dikuata mudimu wa dimulama bua tshikondo tshile didi bia muomumue ditudisha mfranga. Bidi bia muomumue ne dibaka. Kusela kudi kumueneka bualu bukole; kadi kulama malanda a dibaka tshidimu ne tshidimu kudi paku ne bua kukonkononyibua. Kulama malanda a mushindu’eu kudi kulomba tshinyi? Tshienzedi kampanda tshia mushinga mukole ndilayangana dienza ne muoyo mujima. Mona mudi Bible umvuija malanda a dibaka: ‘Mulume neashiye tatuende ne mamuende, nealamate mukajende; bubidi buabu badi ne bua kulua mubidi umue.’ (Genese 2:24) Yezu Kristo wakafila bualu bua nshindamenu bua mu Mifundu bumu’epele bua dishipa dibaka budi bupetesha mushindu wa kuselulula​—“masandi,” adi, diangatangana pambelu pa dibaka dikena diumvuangana ne mikenji. (Matayo 19:9) Biwikala wela meji a dibaka, uvuluke mêyi-makulu aa a mu Mifundu. Biwikala kuyi mudiakaje bua dilayangana edi dia nsongo, nunku kuena mudiakaje bua dibaka.​—Dutelonome 23:21; Muambi 5:4, 5.

5. Nansha mudi dilayangana dia nsongo bua dibaka ditshinyisha bamue, bua tshinyi didi ne bua kuangatshibua ne mushinga mukole kudi badi ne lungenyi lua kusela?

5 Lungenyi lua dilayangana dia nsongo lutu lutshinyisha bavule. “Kumanya se: bubidi buetu tuvua basuikibue pamue bua muoyo mujima kuakamfikisha ku didiumvua bu mujikila mu ditumba, muela mu lupangu, muelela mikalu mu bionso,” ke muakatonda nsongalume kampanda. Kadi biwikala munange bushuwa muntu uudi musue kusela, dilayangana kadiakumueneka bu bujitu. Bishilangane, nedimueneke bu mpokolo wa bukubi. Lungenyi lua dilayangana lusuikakaja ku dibaka nelusake bena dibaka babidi ku dijinga kusomba pamue mu bikondo bimpe ne bibi ne kuikala bakuatshishanganyi umue ne mukuabu mu nsombelu kayi yonso. Mupostolo muena nkristo Paulo wakafunda ne: dinanga dilelela ‘didi dituala malu onso’ ne ‘didi didikankamika mu malu onso.’ (1 Kolinto 13:4, 7) “Dilayangana dia dibaka ndinsake bua kudiumvua mu bukubi butambe kuvula,” ke mudi mukaji kampanda wamba. “Ndi munange disankishibua dia kuikala bamanyishangane tuetu bine ne bamanyishe kumpala kua bantu bua se: tudi basue kudisuika pamue.”​—Muambi 4:9-12.

6. Bua tshinyi ki mbia meji bua kuditua lukasa lukasa mu dibaka ku bunsonga?

6 Kukumbaja dilayangana dia mushindu’eu kudi kulomba dishindama. Nunku, Paulo wakabela ne: bidi bimpe bua bena nkristo kubenga kusela too ne padibu “bapita ditanta dia bunsonga,” tshikondo tshidi majinga a diangatangana mikale makole ne mikale mua kukondakaja ngelelu wa meji wa kampanda. (1 Kolinto 7:36, NW) Bansonga batu bashintuluka lukasa padibu benda bakola. Bavule badi basela padibu bapuekele menemene badi bamona se: kunyima kua bidimu anu bikese makengedibua ne majinga abu, pamue ne a muena dibaka nabu mmashintuluke. Bishiferi bidi bileja se: mipiankunde idi isela idi mifuane menemene mua kupanga kuikala ne disanka ne kukeba kushipa dibaka bipitshile aba badi bindila bua kusela padibu bakulumpa. Nunku kuditu lukasa lukasa mu dibaka. Ndambu wa bidimu bipitshisha bu nsonga mujike mushindame bidi mua kukupetesha dimonamona malu dia mushinga diakuvuija mutambe kupia ne mutambe kukumbana bua kuikala muena dibaka mulenga. Dindija bua kusela didi kabidi mua kukuambuluisha bua utambe kumanya tshiudi​—bualu budi bukengedibua biwikala musue kudima malanda adi alubuluka mu dibaka diebe.

UMANYE TSHIUDI DIAMBEDI

7. Bua tshinyi aba badi bela meji a kusela badi ne bua kudikonkonona buobu bine diambedi?

7 Udi umona ne: mbipepele bua kufunda mulongo wa ngikadilu milenga iwudi musue bua muena dibaka nebe ikale nayi anyi? Bavule batu bamona se: mbipepele bua kuenza nunku. Nansha nanku, bidi mua kuambibua bishi bua ngikadilu yebe wewe muine? Mbikadilu kayi biudi nabi biakuambuluisha bua kuambula buebe bujitu mu diibaka dibaka didi dilubuluka? Newikale mulume anyi mukaji wa mushindu kayi? Tshilejilu, utu witaba bilema biebe ku budisuile ne wanyisha mibelu, peshi utu udibingisha misangu yonso padibu bakululamija anyi? Utu muena musangelu ne lungenyi luimpe pa tshibidilu, peshi utu ne tshinyikilu tshia kuikala mubungame, udiabakena ku musangu ku musangu anyi? (Nsumuinu 8:33; 15:15) Vuluka ne: dibaka kadiakushintulula bumuntu buebe. Biwikale muditambishi, muena kabandengi, peshi mumonyi wa se: malu neapite anu bibi paudi mujike, newikale muomumue pawasela. Bu mudibi bikole bua tuetu kudimona mudi bakuabu batumona, bua tshinyi kubenga kuebeja muledi kampanda peshi mulunda wa kueyemena bua kukuambilaye malu ne dishindika ne kukupa ngenyi? Biwamanya mashintuluka audi mua kuenza, ukankamane pa malu au kumpala kua kubuela mu dibaka.

Bimfuanyi mu dibeji 19

Pautshidi mujike, udime ngikadilu milenga, bibidilu, ne makokeshi biakuambuluisha bimpe mu dibaka

8-10. Mmubelu kayi udi Bible ufila wambuluisha muntu bua kudilongolola bua dibaka?

8 Bible udi utukankamija bua kulekela spiritu munsantu wa Nzambi utumika munda muetu, upatula ngikadilu bu “dinanga, disanka, ditalala, muoyo-mule, bulenga, buimpe, ditabuja, bupole-malu, didikanda.” Udi kabidi utuambila bua “kuvuijibua bapiabapia mu bukole budi bukokesha tshieledi [tshietu] tshia lungenyi” ne bua “kuvuala bumuntu bupiabupia buakafukibua bilondeshile disua dia Nzambi mu buakane ne bulamatshi.” (Galatia 5:22, 23, NW; Efeso 4:23, 24, NW) Ditumikila mubelu eu pautshidi mujike nedikale bu diteka mfranga ku banke​—tshintu kampanda tshiamueneka tshia mushinga mukole mu matuku atshilualua, pawasela.

9 Tshilejilu, biwikala muntu mukaji, ulonge bua kutamba kutabalela “muntu musokome wa mu mutshima” kupita muudi wenza bua mmuenekelu wa mubidi webe. (1 Petelo 3:3, 4, NW) Budipope ne bupeluke bua lungenyi nebikuambuluishe bua kuikala ne meji, “tshifulu tshia bulengele” tshilelela. (Nsumuinu 4:9, NW; 31:10, 30; 1 Timote 2:9, 10) Biwikala muntu mulume, ulonge mua kuenzela bakaji malu mu mushindu mulenga ne wa kanemu. (1 Timote 5:1, 2) Eku wenda ulonga mua kuangata mapangadika ne kuambula majitu, ulonge kabidi mua kuikala mudipope ne mudipuekeshi. Ngikadilu wa dikokesha ne makoyi neafikishe ku tshimvundu mu dibaka.​—Nsumuinu 29:23; Mika 6:8; Efeso 5:28, 29.

10 Nansha mudi kushintulula tshieledi tshietu tshia lungenyi mu malu aa kakuyi kutekete, mbualu budi bena nkristo bonso ne bua kudikolesha bua kukumbaja. Ne nebikuambuluishe bua kuikala muena dibaka mutambe buimpe.

TSHIA KUKEBA KUDI MUENA DIBAKA

11, 12. Mmunyi mudi bantu babidi mua kumanya né badi anyi kabena mu diumvuangana?

11 Bitu tshibidilu muaba uudi musombele bua muntu kudisunguila muena dibaka nende anyi? Bikalabi nanku, mmunyi muudi ne bua kuenza biwamona kampanda mulume anyi mukaji ukulengelela? Tshiakumpala, udiebeje ne: ‘Dibaka ke didi bushuwa mu lungenyi luanyi anyi?’ Bidi bia tshikisu bua kunaya ne mpampakenu ya muntu mukuabu pa kujuula matekemena a dishima. (Nsumuinu 13:12) Pashishe, udiebeje ne: ‘Ndi mudikumbaje bua kusela anyi?’ Bikala diandamuna ku nkonko eyi ibidi dikale ne: eyowa, bidia biwenza kunyima nebishilangane bilondeshile bilele bia muaba uudi. Mu amue matunga, kunyima kua mumane kubandila kampanda bua mutantshi kansanga, udi mua kusemena kudiye ne kumuambila dijinga diebe dia kumumanya bimpe bitambe. Bikala diandamuna didi ne: tòò, kutungunuki too ne ku difika kuikala mutondeshanganyi nansha. Vuluka se: mukuetu mukuabu eu udi pende ne bukenji bua kuangata dipangadika pa bualu ebu. Kadi, pikala diandamuna dikale eyowa, nudi mua kudilongolola bua kupitshisha dîba pamue mu mianda milenga. Ebi nebinupeteshe mushindu wa kumona bikala diselangana ne muntu eu didi mua kuikala dia meji.a Ntshinyi tshiudi ne bua kukeba pa tshidia etshi?

12 Bua kuandamuna ku lukonko elu, fuanyikija bisanji bia mijiki bibidi, pamu’apa piano ne tshidare. Bikalabi bisàkà bimpe, tshionso tshia kudibi tshidi mua kupatula mujiki mulenga. Kadi, ntshinyi tshienzeka pikala bisanji ebi bimba pamue? Dîba adi bidi ne bua kuikala bipunga dîyi tshimue ne tshikuabu. Bidi bia muomumue buebe wewe ne muelela-meji webe bua dibaka. Yonso wa kunudi udi mua kuikala mukuate mudimu mukole pa nkayende bua “kupungakaja” ngikadilu ya bumuntu buende. Kadi lukonko ludi mpindieu ne: Nudi bapungangane umue ne mukuabu anyi? Mu mêyi makuabu, nudi mu diumvuangana anyi?

13. Bua tshinyi kabiena bia meji menemene bua kutantshila kampanda udi kayi ne ditabuja dimue nebe?

13 Bidi bia mushinga bua se: bonso buenu nuikale ne mitabuja ne mêyi-maludiki bia muomumue. Mupostolo Paulo wakafunda ne: “Kanudisuiki ku tshikokedi tshimue tshidi katshiyi tshiakanangane ne badi kabayi bena kuitabuja.” (2 Kolinto 6:14, NW; 1 Kolinto 7:39) Diselangana ne kampanda udi kayi ne ditabuja bu diebe kudi Nzambi didi divudija bikole mpukapuka ya se: nekuikale dipanga kumvuangana dikole. Ku luseke lukuabu, didifila dienu buonso babidi kudi Yehowa Nzambi didi tshishimikidi tshitambe bukole bua buobumue. Yehowa mmusue bua wikale ne disanka ne ubabidile didisuika dienu bikole pamue menemene ne muntu uudi usela. Mmusue bua nuikale badisuike Kudiye ne kudi umue ne mukuabu ne tshisuikidi tshiluka ne mionji isatu tshia dinanga.​—Muambi 4:12.

14, 15. Kuikala ne ditabuja dimue ke bualu bumuepele budi butangila buobumue mu dibaka anyi? Umvuija.

14 Nansha mudi kutendelela Nzambi pamue kuikale tshitupa tshia mushinga mukole tshia buobumue, kudi malu makuabu. Bua kuikala badipunge, wewe ne muelela-meji webe bua dibaka nudi ne bua kuikala ne bipatshila bimue. Nudi ne bipatshila kayi? Tshilejilu, bubidi buenu nudi nuela meji kayi pa bidi bitangila kuikala ne bana? Mmalu kayi adi pa muaba wa kumpala mu nsombelu wenu?b (Matayo 6:33) Mu dibaka didi dilubuluka bushuwa, bena dibaka babidi badi balunda bimpe ne badi bababidila bu-nyana umue ne mukuabu. (Nsumuinu 17:17) Bua bualu ebu, badi bakengela kuikala ne bipatshila bia muomumue. Bidi bikole bua kulama bulunda bua menemene​—ne mbitambe kukola bua dibaka—​padiku kakuyi bipatshila bia muomumue. Nansha nanku, bikala muelela-meji webe bua dibaka musue muanda kampanda wa pa buawu, bu mudi diendakana ku makasa, ne wewe kuyi musue, abi bidi biumvuija ne: bubidi buenu kanuena ne bua kuselangana anyi? Kabiena nanku menemene to. Pamu’apa nudi ne bipatshila bikuabu, bia mushinga mukole. Kabidi, udi mua kupetesha muelela-meji webe bua dibaka disanka pa kuenza nende mianda milengele kampanda bualu mukuebe mmuyisue.​—Bienzedi 20:35.

15 Bushuwa, mu bualabale bunene, diumvuangana ndishindamene pa munudi nuakanyinangana bubidi buenu pamutu pa munudi bafuanangane. Pamutu pa kuebeja ne: “Tudi tumvuangana pa malu onso anyi?” imue nkonko mitambe buimpe idi mua kuikala: “Tshidi tshienzeka ntshinyi patudi katuyi bumvuangane? Tudiku mua kuyukidilangana pa malu batukije, tupeshangana umue ne mukuabu kanemu ne bunême anyi? Peshi mayiki atu misangu mivule abipa alua matandu makole?” (Efeso 4:29, 31) Biwikala musue kusela, wadimuka bua kampanda udi muena lutambishi ne udi ushinanana pa lungenyi luende, kayi musue nansha kakese kupetangana ku ngenyi, peshi udi ulomba anu kulomba ne upangadija bua kuikala ne wende njila.

UMANYE TSHIDIYE KUMPALA KUA DÎBA

16, 17. Ntshinyi tshidi muntu mulume anyi mukaji mua kukeba padiye wela meji bua wakuselangana nende?

16 Mu tshisumbu tshia bena nkristo, aba badibu bapesha bujitu badi ne bua ‘kuanji kubateta.’ (1 Timote 3:10) Udi pebe mua kutumika ne dîyi-diludiki edi. Tshilejilu, muntu mukaji udi mua kuebeja ne: “Muntu mulume eu udi ne lumu lua mushindu kayi? Mbanganyi badi balunda bende? Utu uleja didikanda anyi? Mmunyi mutuyi utangila bakulakaje? Mmufumine mu dîku dia mushindu kayi? Nsombelu wende ne bena dîku diende utu munyi? Udi ne mmuenenu kayi bua mfranga? Utu munuavi wa maluvu adi akuata anyi? Utu muena malu makole, anyi mene muena tshikisu anyi? Mmajitu kayi adiye nawu mu tshisumbu ne mmunyi mudiye uambula? Ndi mua kumunemeka bikole anyi?”​—Lewitiki 19:32; Nsumuinu 22:29; 31:23; Efeso 5:3-5, 33; 1 Timote 5:8; 6:10; Tito 2:6, 7.

17 Muntu mulume udi mua kuebeja ne: “Muntu mukaji eu udi uleja dinanga ne kanemu bua Nzambi anyi? Udi mua kukokesha kulama nzubu anyi? Dîku diende neditekemene tshinyi kutudi? Udi muena meji, muenji wa mudimu, mumanye kulama mfranga anyi? Utu wakula pa malu kayi? Utu uditatshisha ne muoyo mujima bua dikala-bimpe dia bakuabu, peshi mmudinangi, mudibueji mu malu a bakuabu anyi? Udi wa kueyemena anyi? Utu musue kukokela bumfumu, peshi utu muena tshitshiu, pamu’apa mene ntomboji?”​—Nsumuinu 31:10-31; Luka 6:45; Efeso 5:22, 23; 1 Timote 5:13; 1 Petelo 4:15.

18. Bikala tulema tukese tumueneke munkatshi mua ditantshilangana, ntshinyi tshidi ne bua kulamibua mu lungenyi?

18 Kupu muoyo bua se: udi kumpala kua ndelanganyi wa Adama mupange bupuangane, ki nkua tshilobo kampanda mulume peshi mukaji mufuikakaja wa mu muanu. Muntu yonso udi ne mapanga, ne amue a kudiwu neikale ne bua kulenguludibua​—ebe ne a muelela-meji webe bua dibaka. (Lomo 3:23; Yakobo 3:2) Kusakidila apu, butekete butandula budi mua kupetesha mushindu wa kukola mu nyuma. Tshilejilu, fuanyikija ne: mu ditantshilangana dienu nudi nutandangana. Bambisha ne: Nansha bantu badi banangangane ne banemekangana batu bapangakanangana imue misangu. (Fuanyikija ne Genese 30:2; Bienzedi 15:39.) Bidiku mua kumvuija se: bubidi buenu nudi nukengela ‘kudikanda’ bipitshidile ne kulonga mua kujikija bilumbu mu ditalala divule anyi? (Nsumuinu 25:28) Muelela-meji webe bua dibaka udi uleja dijinga dia kudiakaja anyi? Udi pebe udileja anyi? Udi mua kulonga bua kutambi kuikala muena tulumbulumbu, muena kabandengi anyi? (Muambi 7:9) Dilonga kujikija bilumbu didi mua kujadika tshitembelu tshia diyukidilangana dijalame didi ne mushinga mukole binuaselangana bubidi buenu.​—Kolosai 3:13.

19. Nngenzelu kayi udi mua kuikala wa meji bikala ntatu mikole mijuke mu ditantshilangana?

19 Kadi biwamona malu adi akulubakaja bikole? Dielakana dia mushindu’eu didi ne bua kukonkononyibua ne lubatshi. Nansha wewe mua kudiumvua mukuatshike dinanga munyi anyi nansha wewe mua kuikala usumpakana munyi bua kusela, kubuikidi mêsu pa bilema binene. (Nsumuinu 22:3; Muambi 2:14) Biwikala ne malanda ne kampanda uudi ne dielakana dikole pa bualu buende, bidi bia meji bua kukosa malanda aa ne kudikanda ku dienza dilayangana dia kashendende ne muntu au.

LAMA DITANTSHILANGANA DIENU NE KANEMU

20. Mmunyi mudi batantshilanganyi babidi mua kulama nsombelu wabu wa tshitembu kayi kadiwu?

20 Mmunyi muudi mua kulama ditantshilangana dienu ne kanemu? Tshia kumpala, ujadike ne: udi ne nsombelu wa tshitembu ukena kadiwu. Muaba uudi musombele, bantu badi bangata dikuatangana ku bianza, dituangana mishiku, peshi diupukilangana bu ngenzelu miakanyine bua babangilangane babidi anyi? Nansha bikala dileja disuangana dia nunku kadiyi dibengibue, didi ne bua kuanyishibua anu pakadi malanda mafike pa tshidia tshidi dibaka dipangadijibue menemene. Udimuke bua se: dileja disuangana edi kadidiundi difika ku bienzedi bikena bikezuke peshi masandi mene. (Efeso 4:18, 19; fuanyikija ne Musambu wa Solomo 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10.) Mutshima utu udinga, nunku bubidi buenu nudi ne tshia kuleja meji pa kuepuka dipengama mu nzubu, tshibambalu, mashinyi mimanyika, peshi muaba mukuabu kayi wonso udi mua kunupetesha mushindu wa kuenza buenzavi. (Yelemiya 17:9) Kulama ditantshilangana dienu dikezuke pa malu a tshitembu kudi kufila tshijadiki tshia patoke se: udi ne didikanda, kabidi se: udi uteka diditatshisha bua dikala-bimpe dia mukuebe dikena dia budinangi kumpala kua majinga ebe nkayebe. Bia mushinga mukole, ditantshilangana dikezuke nedisankishe Yehowa Nzambi, udi utumina basadidi bende dîyi bua kudilama ku dipanga bukezuke ne masandi.​—Galatia 5:19-21.

21. Ndiyukidilangana kayi dijalame didi mua kukengedibua bua kulama ditantshilangana dia kunemeka?

21 Tshiibidi, ditantshilangana dinemekibue didi kabidi dikonga diyukidilangana dijalame. Padi ditantshilangana dienu dienda disemena ku dibaka, amue malu neakengedibue bua kuyikidilanganapu mu butoke buonso. Nenusombele penyi? Bonso buenu nenuenze mudimu wa ku mubidi anyi? Nudi basue kuikala ne bana anyi? Kabidi, bidi bitambe buimpe kusokolola malu, pamu’apa malu ebe a kale, adi mua kuikala ne buenzeji pa dibaka. Ebi bidi mua kukongoloja mabanza manene peshi majitu kampanda peshi ntatu ya ku mubidi, bu mudi disama dinene kayi dionso, anyi ngikadilu uudi mua kuikala nende. Bu mudi bantu bavule bàdì ne VIH (kishi ka disama dia SIDA) kabena ne bimanyinu bia disama diakamue, kabiakuikala bibi bua muntu kampanda peshi bua baledi bena ditabalela kulombabu ditetesha mashi bua SIDA kudi kansanga uvua mubuelakane kumpala mu tshiendenda tshia masandi peshi mudiedi wa bintu bia lulengu mu mijilu. Bikala diteta dileje tuishi, muntu udi natu kakufinakaja udiye musue kusela bua kutungunuka ne malanda abu bikala muinewu musue kuakosoloja. Bushuwa, eu yonso uvua ne nsombelu úvuá mua kumupetesha disama neenze bimpe pa kuitaba ku budisuile ditetesha mashi bua SIDA kumpala kua kutuadija ditantshilangana.

NSOMBELU KUNYIMA KUA DITUKU DIA DIBAKA

22, 23. (a) Munyi mudi kampanda mua kujimija nkatshinkatshi padiye udilongolola bua dituku dia dibaka? (b) Mmuenenu kayi wa nkatshinkatshi udi ne bua kulamibua mu dikonkonona dia difesto dia dibaka ne dibaka dine?

22 Mu ngondo ya ndekelu kumpala kua dibaka, bubidi buenu nenuikale pamu’apa ne bivule bia kuenza bua kulongolola tshibilu tshia dibaka. Udi mua kukepesha disumpakana pa kuikala ne nkatshinkatshi. Difesto dia dibaka dinene didi mua kusankisha balela ne tshinsanga tshia bantu, kadi didi mua kushiya baselangane bapiabapia ne mêku abu ne dipungi ku mubidi ne kabayi dikuta. Kulonda ndambu bilele bia muaba utudi nkumvuike, kadi kuidikija kua bupika ne pamu’apa kua ditembangana kudi mua kubuitshidija diumvuija dia muanda eu ne kujimija disanka dinudi ne bua kuikala nadi. Nansha mudi mmuenenu ya bakuabu ne bua kuangatshibua ne mushinga, musedianganyi ke udi ne bujitu bua kumpala bua kupangadija tshienzeka mu difesto dia dibaka.​—Yone 2:9.

23 Vuluka ne: tshibilu tshia dibaka diebe tshidi amu tshia dituku dimue, kadi dibaka diebe ndia matuku ebe onso a muoyo. Epuka kuimanyina bipitshidile pa disela ne tshibilu. Bishilangane, keba buludiki kudi Yehowa Nzambi, ne udianjile kupangadija bua nsombelu wa matuku atshilualua bu muena dibaka. Nunku newikale mudilongolole bimpe bua dibaka didi dilubuluka.

a Ngenzelu eu ng’wa kutumika nende mu matunga mudi ditantshilangana diangatshibue bu diakanyine bua bena nkristo.

b Nansha mu tshisumbu tshia Buena-nkristo, kudi mua kuikala bamue badi ku mielelu, mu ngakuilu wa tshimfuanyi. Pamutu pa kuikala basadidi ba Nzambi ne mutshima mujima, badi mua kuikala benzejibue kudi ngikadilu ne bienzedi bia bulongolodi ebu.​—Yone 17:16; Yakobo 4:4.

MMUNYI MUDI MÊYI-MALUDIKI A MU BIBLE AA MUA KUAMBULUISHA . . . MUNTU BUA KUDILONGOLOLA BUA DIBAKA DIDI DILUBULUKA?

Mulume ne mukaji badi ne bua kulayangana umue kudi mukuabu.​—Genese 2:24.

Muntu wa munda udi ne mushinga kupita mmuenekelu wa pa mutu.​—1 Petelo 3:3, 4.

“Kanudisuiki ku tshikokedi tshimue tshikena tshiakanangane.”​—2 Kolinto 6:14, NW.

Bantu bakena bakezuke mu malu a tshitembu mbapambuishibue kule ne Nzambi.​—Efeso 4:18, 19.

BIMUE BIBIDILU NE BIBLE

Biuma bia disela ne biuma bia kudi musedibue: Mu amue matunga dîku dia musedi nditekemenyibue bua kufila mfranga mu dîku dia musedibue (biuma bia disela). Mu makuabu, dîku dia musedibue didi difila mfranga mu dîku dia musedi (biuma bia kudi musedibue). Kakuena mua kuikala bualu bubi ku bibidilu ebi padibi bianyisha kudi mikenji ya ditunga. (Lomo 13:1) Nansha nanku, mu imue nsombelu, dîku didi dipeshibua biuma didi ne bua kuepuka kulomba ne lukuka mfranga anyi bintu bipite pa bungi butshintshikila. (Nsumuinu 20:21; 1 Kolinto 6:10) Kabidi, difila biuma bia disela kadiena ne bua kufila lungenyi lua se: mukaji udi tshintu tshisumba patupu; peshi mulume kêna ne bua kuela meji ne: bujitu buende bumuepele kudi mukajende ne baku bende budi anu difila mfranga.

Disela bavule: Imue nshidimukilu idi yanyisha bua muntu ikale ne bakaji bapite pa umue. Mu nsombelu wa mushindu’eu, mulume udi mua kulua mukalenge-mfumu pamutu pa kuikala baya a kampanda ne tatu. Kupita apu, disela bakaji bavule ditu misangu mivule dijudisha ditembangana munkatshi mua bakaji. Bua bena nkristo, Bible udi wanyisha anu bujike peshi disela umue.​—1 Kolinto 7:2.

Dipima dibaka: Bangatshianganyi bavule batu bamba ne: disomba pamue kumpala kua dibaka nediambuluishe bua kuteta diumvuangana diabu. Kadi, dipima dibaka kadiena diteta bualu bua mushinga mukole mutambe mu dibaka​—dilayangana. Kakuena ndongoluelu munga udi kayi dibaka udi upetesha bualabale bumue bua bukubi ne dikubibua kudi bonso badimu—kusangisha ne bana bonso badi mua kufumina ku didisanga edi. Ku mêsu kua Yehowa Nzambi, diumvuangana bua kusomba pamue kakuyi dibabidila dia dibaka didi masandi.​—1 Kolinto 6:18; Ebelu 13:4.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu