TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w95 15/6 dib. 9-12
  • Lutulu: Bua tshinyi ndua lukengelu nunku?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Lutulu: Bua tshinyi ndua lukengelu nunku?
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Bilejilu bia dipanga lutulu
  • Mpokolo ya dipanga lutulu
  • Lutulu​—Bua tshinyi ludi ne mushinga mukole nunku?
  • Bilejilu bidi bikankamija
  • Mafutu a lutulu
  • Tungunuka ne kuikala ne lutulu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2023
  • Udiku mua kuleja lutulu anyi?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
  • Tuidikijayi lutulu lua Yehowa
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2006
  • Dilongesha ditudi tupetela ku lutulu lua Yehowa ne lua Yezu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2012
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
w95 15/6 dib. 9-12

Lutulu: Bua tshinyi ndua lukengelu nunku?

EMILIO uvua ne bidimu 60 ne bia mu njila.a Wakaya ku Oahu bua kukumbaja mudimu wa dibungama​—kujiika muanende wa balume mukulumpe. Pavuaye wendela mu njila pa mpulumuku uvua mashinyi mavule kaayi apitshila ne wakula ne bamue balunda bende, Emilio wakapapujibua kudi mashinyi avua mase lubilu mu dipingana tshia-nyima afumina ku lupangu lua muntu kampanda. Mashinyi akamba kumudiata, ne bua tshiji ne dipanga lutulu, Emilio wakela kanyemesha mukunda ne kututa dipi pa mashinyi. Matandu akatuadija. Bidi bimueneka ne: kanyemesha wakasakila Emilio, wakapona ne kubokota mutu wende pa tushole tukole tua panshi pa njila. Kunyima kua matuku makese, Emilio wakafua bua njiwu ya mutu wende. Ntshipeta kayipu tshia dibungama!

Tudi mu bulongolodi mudi lutulu luikale ngikadilu wa lukengelu. Bendeshi bavulavulayi ba mashinyi batu banyemesha ne lubilu lunekesha. Bakuabo batu bendesha mu mushindu wa njiwu​—pa kulonda mu nyima menemene—​mashinyi adi anyema lubilu lua ndekelu luanyisha kudi mikenji. Kadi bakuabo batu benza matonya matonya kumbukila ku mulongo umue bua kuya ku mukuabo bualu kabena ne lutulu bua kuikala panyima pa mashinyi makuabo. Ku mbelu, bena dîku badi pamu’apa mua kushiila tshiji mpunga ne kulua bena tshikisu. Nansha bamue bena nkristo badi mua kuteka tshiji tshinekesha bua ntupakanyi peshi bilema bia bana babo ba mu nyuma.

Bua tshinyi lutulu ndua lukengelu nunku? Bitu pa tshibidilu anu nunku anyi? Bua tshinyi mbikole nunku bua kuikala ne lutulu mu tshikondo tshietu etshi?

Bilejilu bia dipanga lutulu

Bible udi ulonda bualu bua mukaji kampanda wakabenga kuindila bua kuebeja bayende kumpala kua kuangata dipangadika dinene. Dîna diende divua Eva. Bu muakabengaye kuindila Adama, pamu’apa bua dipanga lutulu, wakadia tshimuma tshikandika. (Genese 3:1-6) Netuambe tshinyi bua bayende? Yeye pende uvua mua kuikala muleje dipanga lutulu pa kulonda Eva mu mpekatu nanshaye kukudimuka diambedi kudi Tatuende wa mu diulu, Yehowa, bua diambuluisha anyi bulombodi. Lukuka luabo, pamu’apa lusakidila ku dipanga lutulu biakabafikisha ku mpekatu, bivua ne bipeta bia lufu buetu tuetu buonso. Kumbukila kudibo tudi petu bapete bu bumpianyi dinyikibua ku dienza mpekatu, pa kusangisha ne eyi ya lutambishi ne dipanga lutulu.​—Lomo 5:12.

Bidimu bitue ku 2 500 kunyima kua mpekatu wa baledi betu ba kumpala, bena Izalele, tshisamba tshisungula tshia Nzambi, bakaleja dipanga ditabuja diondoke dia munanunanu, pamue ne dipanga lutulu. Nansha muvua Yehowa mufume ku dibapikula mu tshishima ku bupika mu Ejipitu, ne lukasa luonso “bakapua midimu yende muoyo” ne “bakabenga kuindila mubelu wende.” (Musambu wa 106:7-14, NW) Misangu ne misangu bavua bapona mu bienzedi bibi bitambe bualu kabavua ne lutulu. Bakenza kana ka ngombe ka ngolo ne bakakatendelela; bakadiabakena bua dibapa dia mana kudi Yehowa; ne bavule ba kudibo bakatombokela muleji-mpala wa Yehowa muteka kudi Nzambi, Mozese. Bushuwa, dipanga diabo dia lutulu diakabafikisha ku dibungama ne kabutu.

Muntu wa kumpala úvuá mukalenge wa Izalele, Shaula, wakajimija disanka dia mudimu bua bana bende kuikala bapinganyi bende mu bukalenge. Bua tshinyi? Bualu wakabenga kuindila muprofete Samuele, uvua muomekela bujitu bua kufila mulambu kudi Yehowa. Ditshina bantu diakafikisha Shaula ku dibenga kuindila Samuele úvuá ne bua kufila mulambu. Fuanyikija muvuaye ne bua kudiumvua pakalua Samuele katupa kîpi tshianana kunyima kua Shaula mumane kufila mulambu! Mmushindu kayipu uvuabi mua kuikala bimpe bu yeye mua kuindila nansha minute mikese ya pa mutu!​—1 Samuele 13:6-14.

Bu Eva nanshapu mua kuindila Adama pamutu pa kuangata ne luzuku luonso tshimuma! Bu bena Izalele mua kuvuluka bua kuindila mubelu wa Yehowa! Eyowa, lutulu luvua mua kuikala luambuluishe bua kubapandisha buobo ne tuetu ku dibungama ne bisama bivule.

Mpokolo ya dipanga lutulu

Bible udi utuambuluisha bua kujingulula mpokolo wa kumpala wa dipanga lutulu lelu’eu. Timote muibidi nshapita 3 (Mukanda wa Mvidi Mukulu) udi umvuija bantu ba tshipungu tshietu bu badi ne muoyo mu “matuku makole.” Udi wamba ne: bantu “nebikale amu badinangi, bena mutshima wa biuma, badiambi, bena ditambisha . . . bena muoyo wa zukuzuku, bena luonji, baluishi ba malu malenga.” (Mvese 2, 3) Mmuenenu wa mushindu’eu wa lukuka ne budinangi udi unyanga mitshima ne bieledi bia lungenyi bia bantu bavule, ke bualu kayi mbikolele buonso, nansha bena nkristo balelela, bua kuleja lutulu. Patudi tudimuenena bena mu bulongolodi ebu banyemesha ne lubilu lunekesha anyi basambuka milongo peshi batuela bipendu, lutulu luetu ludi mua kutetshibua bikole bitambe. Tudi pamu’apa mua kuteta bua kubidikija anyi kudisombuela, nunku kudipuekesha too ne ku mulongo wabo wa lutambishi lua budinangi.

Imue misangu nnkomenu yetu mibi pa malu idi itujimijila lutulu. Tangila muakaleja Mukalenge wa meji Solomo diumvuangana didi pankatshi pa ngeledi wa meji wa lubilu ne mubi ne ngenzelu ukena wa lutulu, wa tshiji: “Mbimpe kuikala ne lutulu pa mutu pa kuditambisha. Kuikadi ufika munda lukasa, bualu bumfika munda budi mu mioyo ya bantu batshimbakane.” (Ntoyi 7:8, 9, MMM) Bituapitshisha tshikondo bua kupeta diumvuija dijima, dijalame dia muanda kampanda kumpala kua kuenza tshintu kansanga, katuakupanga kuikala ne diumvuilangana, difuilangana luse, ne lutulu bivule kudi bakuabo. Ku lukuabo luseke, mmuenenu wa lutambishi, wa budinangi udi pamu’apa mua kutuvuija bantu ba lungenyi lubumbakane, bakena ne lutulu, ne bamfika-munda anu bu bena Izalele bena midiabakenu, bena mutu mukole bakatatshisha Mozese.​—Nomba 20:2-5, 10.

Mukuabo mpokolo wa divula dia dipanga lutulu dia bulongolodi ebu udi nsombelu wa dipanga ditekemena, udi ufumina ku dikala kule ne Yehowa. Davidi wakaleja mudibi bikengela bua muntu kutekemena mu Yehowa: “Mutshima wanyi, u[p]uwe biebe talalâ, windile Nzambi nkay[e]nd[e]; bualu bua ditekemena dianyi didi difuma kudiye.” (Musambu wa 62:5) Bantu bavule badi kabayi bamanye Yehowa badi ne mmuenenu mushinguke, ukena wa ditekemena, ke bua tshinyi badi bateta bua kubabidila ndambu kayi wonso wa disanka ne milowo kumpala kua buobo kufua. Anu bu tatuabo wa mu nyuma, Satana Diabolo, kabatu pa tshibidilu baditatshisha pa mushindu udi bienzedi biabo mua kukengesha bakuabo.​—Yone 8:44; 1 Yone 5:19.

Kabiena bikemesha bu mudi lutulu luikale lua lukengelu nunku lelu’eu. Ndongoluelu eu wa malu mubi, wa budinangi, nzambi wende Satana, ne minyikibua a mpekatu mubidi wetu wa mpekatu bidi bikolesha bua muntu yonso, nansha bena muoyo muakane, kuikala muena lutulu. Kadi, Bible udi utubela bua kuleja “lutulu,” nangananga pa bidi bitangila dikumbana dia malongolola a Nzambi. (Yakobo 5:8) Bua tshinyi lutulu ludi ne mushinga mukole nunku? Mmafutu kayi adilu mua kututuadila?

Lutulu​—Bua tshinyi ludi ne mushinga mukole nunku?

“Aba badi bananukila ne bindila ne lutulu luonso bikondo bia kusadila badi pabu basadila.” Mêyi aa avua makula kudi mufundi wa tusala muena Grande-Bretagne John Milton kukadi bidimu bipite pa nkama isatu mu kasala kende ka “Pa bufofo buende.” Ku mbangilu wa kasala aka, udi umvuija ditekeshibua mu mikolo ne kanyinganyinga bivuaye nabi pa bidi bitangila muvuaye udiumvua kayi ne mushindu wa kusadila Nzambi tshishiki bualu wakalua mufofo pavuaye ne bidimu 40 ne bia mu njila. Kadi anu bu mudibi bileja mu mulongo wa ndekelu wa kasala mutela kuulu eku, wakafika ku dijingulula se: muntu udi mua kutendelela Nzambi pa kunanukila ne lutulu dikenga ne pa kukeba ne bupole buonso mishindu idi ipeteka ya kusadila. Milton wakajingulula mushinga wa dieyemena ne lutulu kudi Nzambi.

Bavule ba kutudi badi ne lumonu luimpe, kadi buonso buetu tudi ne mikalu idi mua kutuvuija ne tshiji anyi ne kanyinganyinga. Mmunyi mutudi mua kupeta ne kuleja lutulu?

Bilejilu bidi bikankamija

Bible udi utupesha bilejilu bivule biakane bia lutulu. Lutulu lua Yehowa ludi lupetesha miliyo mivule ya bantu mushindu wa kupeta muoyo wa kashidi. (2 Petelo 3:9, 15) Mu dilomba diende dia kalolo dia se: tuangate bujitu buende bua tupete “dikankamijibua bua anyima [yetu],” Yezu udi mu mushindu mupuangane uleja lutulu lua dikema lua Tatuende. (Matayo 11:28-30, NW) Kueleela meji pa bilejilu bia Yehowa ne Yezu kudi mua kutuambuluisha bua kutamba kuikala ne lutulu.

Muntu kampanda uvua ne kabingila menemene bua kulama tshiji, lukuna, anyi kuikala mudisombuedi uvua Yozefe muana wa Yakoba. Bana babo bakamukengesha bikole kakuyi bualu, kuelabo tshitungu bua kumushipa ne ndekelu wa bionso kumusumbishabo ku bupika. Mu Ejipitu, nansha muvuaye wenzela Potifare mudimu ne muoyo umue, ne lulamatu luonso, bakabanda Yozefe ne bakamuela mu buloko. Wakananukila ne lutulu luonso makenga ende, muikale pamu’apa mumanye se: mateta a mushindu’eu adi mua kuambuluisha bua kukumbaja malongolola a Nzambi. (Genese 45:5) Bualu wakadima ditabuja ne ditekemena mu Yehowa pamue ne budipuekeshi ne diumvuilangana, Yozefe uvua mua kuleja lutulu nansha mu nsombelu mikole.

Diambuluisha dikuabo dinene nspiritu munsantu wa Yehowa. Bituikala, tshilejilu ne bumfika-munda bua lukasa lukasa ne ludimi ludi lutapa, tudi mua kusambila bua diambuluisha dia spiritu munsantu bua se: tumone mua kudima mamuma ende. Kueleela meji pa dionso dia ku mamuma aa, bu mudi muoyo-mule ne didikanda, nekutuambuluishe bua kumona mudiwu masuikakaja bikole ku lutulu.​—Galatia 5:22, 23.

Mafutu a lutulu

Kuikala ne lutulu kudi mua kututuadila masanka mavule. Kudi kulubuluja ngikadilu wetu ne kutukuba ku dienza malu a mu tshintuluntulu, akena a meji. Nnganyi wa kutudi udi kayi muanji kuenza bilema bibi bualu wakandamuna lukasa lukasa ku nsombelu mukole anyi wa bifimpakaji? Tudi pamu’apa mua kuikala bambe dîyi kampanda dikena dilenga anyi benze malu kakuyi bukalanga. Tudi mua kuikala pamu’apa bashile ka-bualu kakese mpunga pa kukavuija mvita minene mudi nseke yonso ibidi kayiyi isua kumvuangana ne munangibue kampanda. Kunyima kua tshiji tshikole, ditekeshibua mu mikolo, ne tshinyongopelu, tudi pamu’apa ne dibungama dionso mua kuikala bele meji ne: ‘Bu meme muindile nanshapu katupa kîpi.’ Kuleja lutulu kudi mua kutukuba ku mishindu kayi yonso ya tshinyongopelu. Bualu abu pa nkayabu budi bupetesha mioyo yetu ditalala, bushindame, ne disankishibua bivule.​—Filipoi 4:5-7.

Kuikala ne lutulu kudi kabidi mua kutuambuluisha bua kuikala ne mutshima mupole, wa kueyemenyibua. Ebi bidi mua kutufikisha ku dipeta makanda mavule a mubidi, a tshieledi tshia lungenyi, ne a mu nyuma. (Nsumuinu 14:30) Tshiji tshikole paditshi katshiyi tshikanda, tshidi mua kukebesha masama manene a mu tshieledi tshia lungenyi ne a ku mubidi ne lufu. Ku lukuabo luseke, pa kuikala ne lutulu tudi mua kupeta mmuenenu muimpe pa bidi bitangila bakuabo, nangananga bana betu ba mu nyuma ne bena dîku dietu. Nunku netuikale ne lukasa lukasa ku dinemekangana ne diambuluishangana pamutu pa kuikala bamfika-munda ne bena midiabakenu. Bu tshipeta, nebikale bipepele menemene bua bakuabo kushemesha malanda netu.

Bakulu mu tshisumbu tshia bena nkristo badi mu mushindu wa pa buawu ne bua kuleja lutulu. Imue misangu, bena nkristo nabo batu babakuatshila ntatu minene. Bena muoyo muimpe aba badi pamu’apa mua kuikala batamuke, banyongopale, anyi babungame, eku bakulu buobo nkayabu bikale pamu’apa bapungile anyi batanakaja kudi yabo ntatu peshi ya dîku diabo. Bishilangane, mmushindu kayipu udibi bikengela bua bakulu kuleja lutulu mu nsombelu mikole ya mushindu’eu! Mu mushindu’eu badi mua kushidimuna “ne bupole” ne “kuangata tshisumbu tshia mikoko ne diengeleka.” (2 Timote 2:24, 25, NW; Bienzedi 20:28, 29, NW) Mioyo ya mushinga mukole idi mu njiwu. Bakulu bena kalolo, dinanga ne lutulu badi dibeneshapu kayi bua tshisumbu!

Bamfumu ba mêku badi ne bua kuangata bena nzubu yabo ne lutulu, diumvuilangana, ne kalolo. Badi kabidi ne bua kutekemena ne kukankamija bena dîku buonso bua kuleja ngikadilu imue eyi. (Matayo 7:12) Ebi nebiambuluishe bia bungi bua kubueja dinanga ne ditalala mu nzubu.

Kuleja lutulu dîba dia kudifila mu mudimu wa budimi nekuambuluishe ba-ministre bena nkristo bua kulabula tshishiki mudimu eu. Nebapete mushindu muakane bua kunanukila dibenga kusankidila ne buluishi kayi bionso bipeta. Pamutu pa kutandangana ne bena nzubu bamfika-munda, ba-ministre bena lutulu nebapete mushindu wa kufila diandamuna dipole ne kumbuka mu ditalala dionso, nunku bakuba ditalala ne disanka. (Matayo 10:12, 13) Kupita apu, padi bena nkristo bangata muntu yonso ne lutulu ne bulenga, bantu bafuane mikoko nebakokibue ku mukenji wa Bukalenge. Yehowa mmubeneshe madikolela menza ne lutulu pa buloba bujima, bualu nkama ya binunu ya bakebi ba bulelela bapole-malu badi bakukila ku tshisumbu tshia dinanga tshia Yehowa tshidimu tshionso.

Bushuwa, kuleja lutulu nekututuadile mafutu mimpe. Netuepuke njiwu ne ntatu bivule bikebesha kudi bienzedi bikena bikanda peshi ku diikala ba-kashiku pepepe. Netutambe kuikala ne disanka, bupole, ne pamu’apa ne makanda mavule a mubidi. Netupete disanka ne ditalala binenanenayi mu mudimu wetu, mu tshisumbu, ne ku mbelu. Kadi kupita bionso mushinga, netupete malanda masheme ne Nzambi. Nunku indila Yehowa. Leja lutulu!

[Mêyi adi kuinshi]

a Dîna ndishintulula.

[Bimfuanyi mu dibeji 10]

Lutulu luebe ludi munyi mu nsombelu wa dituku dionso?

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu