TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w98 15/1 dib. 19-22
  • Tudianjilayi kulongoluela banangibue betu malu

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Tudianjilayi kulongoluela banangibue betu malu
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Bua tshinyi kuela meji bua lufu?
  • Dinyenga dia bintu ku bukole
  • “Bubidi buabo nebalue mubidi umue”
  • Bilele bia madilu
  • Angata mapangadika mumvuangane ne mikenji
  • Yukila ne dîku pa malu aa
  • Kuba dîku diebe
  • Mmuenenu wa bena nkristo pa bilele bia madilu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
  • Dîku dienu didi mua kuikala ne disanka
    Mmalu kayi adi Bible utulongesha?
  • Nzambi udi pa muaba wa kumpala mu dîku diebe anyi?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
  • Mushindu wa kuikala ne disanka mu dîku
    Bible utu ulongesha tshinyi menemene?
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
w98 15/1 dib. 19-22

Tudianjilayi kulongoluela banangibue betu malu

MUYUKI wa dibungama wa Annie wakapatuka matuku adi panshi aa mu tshikandakanda kampanda tshia mu Afrike. Bayende wa Annie uvua ngenda-mushinga. Wakafua mu 1995, mushiye mashinyi 15; konte mivule ku banke; dolare pa yoyi mitue ku 4 000; magazen amuepele; tshinuinu tshia maala; ne nzubu wa bibambalu bisatu bia dilala. Tshivuaye kayi mushiye tshivua anu mukanda wa bumpianyi.

Bilondeshile bivua bimanyisha mu tshikandakanda, bayende-tshina wa Annie wakanyenga bintu ne mfranga ne kupatula ku bukole Annie ne bana bende basambombo mu nzubu muabu. Kabayi kantu, yeye ne bana bende mbasombe mpindieu kua tutuende. Bana banayi bavua ne bua kulekela kalasa, bualu kakuena mfranga ya kufuta peshi bilamba bia iniforme.

Annie wakafunda tshilumbu ku kabadi kanene, kakakosa tshilumbu ne: bavua ne bua kumualujila binga bintu, pamue ne mashinyi amuepele. Kadi kabakaluja kantu nansha kamue. Uvua ne bua kuya kabidi ku kabadi bua kukeba mukanda mufunda bua kuenzeja bayende-tshina bua kuitaba nkoselu wa tshilumbu wa kabadi kanene.

Bua tshinyi kuela meji bua lufu?

Muyuki wa Annie udi uleja tshidi mua kuenzeka padi mfumu wa dîku upanga kulongolola malu bua lufu ludi mua kumufikila. Padibu bafua, bantu bonso “badi bashila banga bantu biuma biabo.” (Musambu 49:10) Kabidi, bafue kabena balondolola tshidibu benza ne bintu biabu. (Muambi 9:5, 10) Bua kuikala ne dîyi pa tshienzabu ne bintu biende, muntu udi ne bua kulongolola malu kumpala kua lufu.

Nansha mutudi buonso buetu bamanye se: tudi mua kufua mu mpukapuka, bantu bavule batu bapanga kudianjila kulongoluela banangibue babu badi bashala ne muoyo malu. Nansha muikala diyuki dietu dishindamene pa imue nshidimukilu ya mu Afrike, ntatu ya muomumue idi mu bitupa bikuabu bia buloba.

Bua muanda udi utangila diangata mapangadika bua washala ne bintu biebe dîba dia lufu, abu mbualu buebe nkayebe. (Galatia 6:5) Kadi, muntu udi mua kuebeja ne: ‘Bua tshinyi patshidi muntu ne muoyo udi mua kuengeleka ne kutabalela mukajende ne bana, kadi kayi ulongolola bualu nansha bumue bua diakalenga diabu bikalaye mua kufua?’ Kabingila kanene kadi ne: bavule ba kutudi kabatu basue kuela meji bua se: tudi mua kufua, bantu bakese menemene batu badilongolola bua lufu. Bushuwa, katuena mua kudianjila kumanya dituku dia lufu luetu, anu bu mudi Bible wamba ne: “Kanuena bamanye munuikala maloba; nudi bu muishi udi umueneka katupa, pashishe ujimina.”​—Yakobe 4:14, MMM.

Kulongolola malu bua lufu ludi mua kutukuata kudi ne dikuatshisha. Kudi kabidi kuleja diditatshisha dia dinanga bua badi bashala ne muoyo. Bituabenga kulongolola malu etu, bakuabu nebaalongolole. Pamu’apa bantu batudi katuyi banji kupetangana nabu nebangate mapangadika bua bintu bietu ne dilongolola dia madilu. Mu amue matunga mu nsombelu bu nunku, Mbulamatadi utu upangadija bua muntu wikala mua kuangata mfranga ne bintu bietu. Mu miaba mikuabu, balela batu bapangadija, ne misangu mivule mapangadika aa atu enda pamue ne matandu adi akebesha muoyo mubi mu dîku. Kupita apu, mapangadika adibu bangata adi mua kuikala mashilangane bikole ne tshituvua ne bua kuikala basue kuenza.

Dinyenga dia bintu ku bukole

Mukamba utu ukenga bikole padi bayende ufua. Kusakidila ku kanyinganyinga ka dijimija dia muena dibaka nende, misangu mivule batu bamunyenga bintu ku bukole. Ebi bivua biumvuija ku mbangilu mu tshilumbu tshia Annie. Tshitupa tshia kabingila kadibu banyengela bintu ku bukole tshidi tshitangila mushindu utubu mua kuangata bakaji. Mu imue nshidimukilu kabatu bangata mukaji wa muntu bu muena mu dîku diende nansha. Batu bamuangata bu muenyi udi mua kupingana mu dîku diabu mu tshikondo kayi tshionso anyi kusedibua tshiakabidi mu dîku dikuabu. Kadi, bilondeshile mmuenenu eu, bana babu ne mulume ba balume ne ba bakaji pamue ne baledi bende kabena mua kumulekela. Padiye ufua, dîku diabu didi diela meji ne: bintu bivua biende abi biashadi biabu, ki mbia mukajende ne bana nansha.

Balume badi kabayi bakuatshila bakaji babu malu abu badi bakankamija ngelelu wa meji bu nunku. Mike uvua uyukila malu ende a bungenda anu ne bana babu ba balume. Bavua bamanye bungi bua biuma biende, kadi mukajende kavua mutamba kumanya malu aa. Pakafuaye, bana babu bakavuila mukaji e kumulomba mfranga ivua bayende mutekemene kudi muena dibanza kampanda. Kavua nansha mumanye bualu abu. Pashishe, bakanyenga biamu bia fotokopi ne mashinyi a mikanda bivua bayende mumusumbile. Ndekelu wa bionso, bana babu bakangata nzubu ne bintu bionso bivuamu. Bakenzeja mukamba eu ne muanende wa bakaji mutekete bua kumbuka, kuangata anu bilamba biabu.

“Bubidi buabo nebalue mubidi umue”

Balume bena nkristo mbanange bakaji babu ne badi babangata bu ba kueyemena. Bantu bu nunku badi balonda mubelu eu wa mu Mifundu: ‘Budi balume nabu mbua kusua bakaji babu mene bu mudibu basue mibidi yabu.’ Bantu aba badi kabidi bitaba mêyi aa mafundisha ku spiritu wa Nzambi se: ‘Muntu nealekele tatu wende ne mamu wende, nealamate mukaji wende, bubidi buabu nebalue mubidi umue.’​—Efeso 5:28, 31.

Balume batshinyi ba Nzambi badi kabidi bitaba mupostolo muena nkristo Paulo, wakafunda ne: “Bushuwa bikala kampanda kayi upetesha bena diende bidi bikengedibua, ne nangananga bena mu nzubu muende, mmuvile ditabuja ne mmubi kupita muntu udi kayi ne ditabuja.” (1 Timote 5:8, NW) Mu diumvuangana ne dîyi-diludiki edi, bikala mulume muena nkristo ulongolola bua kuenza luendu lule, udi ne bua kujadika ne: dîku diende nditabalela mu tshikondo tshidiye kayi kumbelu. Bia muomumue, kabienaku bia meji bua se: udi ne bua kudianjila kulongoluela mukajende ne bana bidibu nabi dijinga bu lufu mua kumukuata anyi? Kabiena anu ne dikuatshisha patupu kadi mbia dinanga bua kudilongolola bua njiwu ya mu mpukapuka.

Bilele bia madilu

Bua balume bena nkristo, kudi tshitupa tshikuabu tshia muanda eu tshidibu ne bua kukonkonona. Kusakidila ku kanyinganyinga ka mukamba bua dijimija dia muena dibaka nende, bintu ne pamu’apa mene bana bende, imue nsangilu itu imuenzeja ku bukole bua kukumbaja mikiya ya madilu ya kabukulu. Tshikandakanda kampanda tshia mu Nigeria (The Guardian) tshidi tshidilakana ne: mu bimue bitupa, bilele bia kale bitu bilomba bua mukamba kulalaye mu tshibambalu tshia mîdima mudibu bateke tshitalu tshia bayende. Mu miaba mikuabu, bakamba ki mbanyishila bua kupatukabu mu nzubu yabu bua tshikondo tshia madilu tshidi tshinenga pabuipi ne ngondo isambombo. Munkatshi mua tshikondo atshi, kabena ne bua kuowa mâyi, ne nansha diowa dia mâyi ku bianza biabu kumpala anyi panyima pa didia ndikandikibue.

Bilele bia nunku bidi bifila ntatu, nangananga bua bakamba bena nkristo. Dijinga diabu dia kusankisha Nzambi didi dibasaka bua kuepuka bilele bidi kabiyi mu diumvuangana ne malongesha a mu Bible. (2 Kolinto 6:14, 17) Kadi, badi mua kukengesha mukamba kampanda bua dibenga kulonda bilele ebi. Pamu’apa udi ne bua kunyema bua kusungila muoyo wende.

Angata mapangadika mumvuangane ne mikenji

Bible udi wamba ne meji onso ne: “Mapangadika a muntu wa tshisumi adi bushuwa atuala dikuatshisha.” (Nsumuinu 21:5, NW) Mmalu kayi adi mfumu wa dîku mua kudianjila kupangadija? Mu nsangilu mivule kutu mushindu wa kuenza mukanda wa bumpianyi peshi kulongolola mukanda kampanda udi uleja mushindu wikalabu ne bua kuabanya bintu bia muntu kansanga bu yeye mua kufua. Bidi mua kutangila mumvuija bua dilongolola dia dijiika dia mufue. Mukanda eu udi kabidi mua kusulakaja tshidi muena dibaka ne bua kuenza (anyi kayi ne bua kuenza) mu diumvuangana ne bilele bia dijiikangana ne bia madilu.

Mukaji kampanda uvua ne dîna se: Leah wakajimija bayende mu 1992. Udi wamba ne: “Ndi ne bana batanu​—ba bakaji banayi ne wa balume umue. Bayanyi mmusame munkatshi mua tshikondo kampanda kumpala kua kufuaye. Kadi kumpala mene kua kusamaye, wakafunda mukanda wa bumpianyi wamba ne: uvua musue bua bintu bionso kuluabi bianyi meme ne bana betu balela. Ebi bivua bikonga mfranga ya tshieya, mpata wa budimi, mpata wa dimunyina nyama, ne nzubu. Wakatua tshiala pa mukanda eu wa bumpianyi e kuumpesha. . . . Panyima pa lufu lua bayanyi, balela bende bakajinga bua kuangata tshitupa tshia bumpianyi buende. Ngakabaleja ne: bayanyi uvua musumbe mpata wa budimi ku mfranga yende ne se: kabavua ne bukenji bua kulomba kantu nansha kamue. Pakamonabu mukanda mufunda wa bumpianyi, bakawitaba.”

Yukila ne dîku pa malu aa

Ntatu idi mua kujuka pikala muntu kayi wakula ne dîku diende pa bidi bitangila mitabuja ne majinga ende. Tangila tshilumbu tshia muntu kampanda muena balela bakasuminyina bua se: dimujiika dienzekele ku musoko mu diumvuangana ne tshilele tshia muaba au. Pavua mioyo yabu mu njiwu, mukamba wende ne bana bende bavua benzejibue bua kushiya tshitalu tshiende kudi balela bende bakuabu. Mukaji eu udi udila ne: “Bu bayanyi muikale nansha muambile umue wa ku ba mansebende anyi bana babu mushindu uvuaye musue bua kumujiika, dîku kadivua ne bua kuikala disuminyine bua bibidilu bia dijiikangana bia kabukulu.”

Mu imue nsangilu, diumvuangana dia mukana ditu ne bukole anu bu bua mukanda mufunda. Ke nsombelu udi mu bitupa bikuabu bia mu ditunga dia Swaziland, muaba udi bantu bavule ne mitabuja adi akankamija dijiikangana ne ngenzelu wa madilu bia kabukulu. Muikale mumanye bualu ebu, mulume kampanda muena nkristo udi ne dîna ne: Isaac wakenzeja tshisangilu ne balela bende bavua kabayi Bantemu ba Yehowa, ne wakaleja tshivuaye musue bua kuenzabu panyima pa lufu luende. Wakabambila bua muntu uvua ne bua kuangata bintu kampanda bisunguluke bia ku mubidi, ne wakumvuija patoke mushindu uvuabu ne bua kulombola dimujiika diende. Pakafuaye, malu akapitakana bilondeshile majinga ende. Bakajiika Isaac mu diumvuangana ne Buena-nkristo, ne bakatabalela mukajende bimpe.

Kuba dîku diebe

Tshiwikala mua kuenza bua kukuba dîku diebe bu wewe mua kufua mbualu budi bukutangila nkayebe, kadi muena nkristo kampanda uvua ne dîna se: Edward udi wamba ne: “Ndi ne mfranga ya tshieya bua kuambuluisha bena dîku dianyi muanda-mukulu. Mukajanyi ke udi mutue tshiala pa konte wanyi wa ku banke. Nenku, bu meme mua kufua, udi mua kupatula mfranga mu konte. . . . Ndi ne mukanda wa bumpianyi bua kuambuluisha dîku dianyi. Bu meme mua kufua, tshintu tshionso tshindi nshiya netshikale bua mukajanyi ne bana. Ngakafunda mukanda wanyi wa bumpianyi kukadi bidimu bitanu. Mukanda eu uvua mulongolola kudi mulumbuluidianganyi kampanda, ne mukajanyi ne muananyi wa balume badi ne kopi. Mu mukanda wanyi wa bumpianyi, ngakatokesha ne: balela banyi kabena ne bua kubuelakana mu malu adi atangila dijikibua dianyi. Ndi muena mu bulongolodi bua Yehowa. Nenku nansha bikalaku Ntemu umue anyi babidi bua kulombola dijikibua dianyi, nebikale bikumbane. Ngakakula bualu ebu ne balela banyi ba mu dîku dialabale.”

Mu ngumvuilu kampanda, kudianjila kuenza malongolola bu nunku ndipa dipesha dîku diebe. Bushuwa, kudianjila kulongolola malu bua mpukapuka ya lufu ki nkuenze bu dipa dia shokola anyi dia kasumbu ka bilongo. Kadi, kudi kuleja dinanga diebe. Kudi kujadika ne: udi musue bua ‘kupetesha bena mu nzubu muebe’ bidibu bakengela nansha pawikala kutshiyi kabidi nabu.

[Kazubu/​Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Yezu wakalongoluela mamuende tshivua tshikengedibua

“Pabuipi ne mutshi wa tshibawu uvuabo bele Yezu, bavua bimanepu kudi mamuende, Mariya muanabo ne mamuende, muikale kabidi mukaji wa Klopa, pashishe ne Mariya wa mu Magadala. Yezu umona mamuende, ne mulongi uvuaye munange muimane pepi nende, kuambilaye mamuende ne: ‘Mukaji, ke muanebe ewu.’ Pashishe kuambilaye mulongi ne: ‘Ke mamuebe ewu.’ Biangatshile ku diba adio, mulongi [Yone] kumuakidilaye ku nzubu kuende.”​—Yowanese 19:25-27, MMM.

[Tshimfuanyi mu dibeji 22]

Ne meji onso, bena nkristo bavule batu benza malongolola mumvuangane ne mikenji bua kukuba mêku abu

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu