Mmatuku atshilualua kayi audi ujingila bana bebe?
UTU wangata bana bebe bu bumpianyi bua mushinga mukole anyi? (Musambu 127:3) Peshi utu umona dibakolesha bu bujitu budi bulomba mfranga kakuyi dishindika dia kupatula bipeta bimpe? Kadiyi dipetesha mfranga, dikolesha bana didi ditudisha mfranga mivule too ne dîba didibu mua kudiambuluisha buobu nkayabu. Anu mutu dikuba biuma bipiana dilomba dilongolola dimpe, ke mudi kabidi dikolesha bana didi dipatula bipeta bimpe.
Baledi badi ne ditabalela mbasue kupesha bana babu ntuadijilu muimpe mu nsombelu. Nansha mudi malu mabi ne adi abungamija bikole mua kuenzeka mu bulongolodi ebu, baledi badi mua kuenza bivule bua kukuba ndelanganyi yabu. Tangila tshilejilu tshia Werner ne Eva, batela mu tshiena-bualu tshia kumpala.a
Padi baledi batabalela bushuwa
Werner udi wamba ne: pamutu pa kulengulula malu, baledi bende bakaleja ntema ya bushuwa mu malu avua enzeka mu kalasa. “Ngakanyisha bikole ngenyi ivuabu bampesha, ne ngakumvua se: bavua bantabalela ne bavua bantua nyama ku mikolo. Bu muvuabu baledi, bavua ne dîsu dikole, kadi mvua mumanye se: bavua balunda banyi ba bushuwa.” Ne pavua midimu ya mu kalasa minyungulule Eva lungenyi mu mushindu wa se: uvua mupete dibungama ne lutatu lua kulala, baledi bende, Francisco ne Inez, bakapitshisha kabidi dîba divule bayukila nende ne bamuambuluisha bua kupetulula nkatshinkatshi wa mu lungenyi ne wa mu nyuma.
Mmunyi muvua Francisco ne Inez benze bua kukuba bana babu ne kubalongolola bua nsombelu wa buntu bukulumpe? Ee, kubangila ku tshikondo tshivua bana batshikale bapuekele, baledi ba dinanga aba bavua misangu yonso bababueja mu midimu yabu ya ku dikutu dionso. Pamutu pa kutantshila patupu balunda babu bakulumpe, Inez ne Francisco bavua bendakana ne bana babu miaba yonso ivuabu baya. Bu muvuabu baledi ba dinanga, bakapesha kabidi muanabu wa balume ne wa bakaji buludiki buimpe. Inez udi wamba ne: “Tuakabalongesha bua kutabalela nzubu, bua kubenga kuikala bena bitulatula ne bua kukuba bilamba biabu nkayabu. Ne tuakambuluisha yonso wa kudibu bua kusungula mudimu ne kutshintshija midimu yabu ne bipatshila bia mu nyuma.”
Mmunyipu mudibi bia mushinga bua kumanya bana bebe ne kubapesha buludiki bua buledi! Tukonkononayi bitupa bisatu muudi mua kuenza nunku: (1) Ambuluisha bana bebe bua kusungula mudimu muakanyine wa ku mubidi; (2) balongolola mua kutantamena dibungama dia mu mpampakenu mu tulasa ne ku mudimu; (3) baleja mushindu wa kukumbaja bidibu bakengela mu nyuma.
Bambuluisha bua kusungula mudimu mukumbane
Bu mudi mudimu wa ku mubidi wa muntu muikale ne buenzeji kabiyi anu pa nsombelu wa malu a mfranga kadi wangata kabidi dîba diende dia bungi, dikolesha bana dilenga didi dilomba bua kukonkonona bipatshila ne makokeshi bia muana yonso. Bu mutu muntu yonso wa nsongo kayi musue kuikala bujitu kudi bakuabu, baledi badi ne bua kuela meji bikole mudibu mua kulongolola muanabu bua kudiambuluisha ne kuambula bujitu bua dîku. Bidi mua kukengela bua muanebe wa balume anyi wa bakaji alonge mudimu kampanda bua kumonaye mua kupeta nsombelu muimpe anyi? Bu muledi mulelela udi ne ditabalela, enza madikolela a tshisumi bua kuambuluisha muanebe adime ngikadilu bu mudi dijinga dia kuenza mudimu ne disuminyina, didiakaja bua kulonga ne bukokeshi bua kusomba bimpe ne bakuabu.
Tangila Nicole. Udi wamba ne: “Mvua ntumika ne baledi banyi mu mudimu wabu wa disukula bintu. Bakampesha lungenyi lua se: mfile tshitupa tshia mfranga imvua mpeta ku mudimu bua dikumbaja amue majinga mu dîku dietu ne ndame tshitupa tshivua tshishala bua bimvua nsua kusumba anyi bua meme kuyilama. Bualu ebu buakampesha lungenyi luondoke lua diambula majitu luakamueneka luikale ne dikuatshisha dia bungi mu nsombelu panyima pa matuku.”
Bible, Dîyi dia Nzambi, kêna uleja patoke mudimu wa ku mubidi udi muntu ne bua kusungula. Kadi udi ufila mêyi-malombodi mimpe. Tshilejilu, mupostolo Paulo wakamba ne: “Pikala muntu ubenga kuenza mudimu, alekele kudia.” Pavuaye ufundila bena nkristo ba mu Tesalonike, wakamba kabidi ne: “Tudi tumvua ne: bamue ba kunudi mbasombe mu lulengu, kabayi ne tshidibo benza, benda babuelakana mu malu onso patupu. Abo, tudi tubalomba, tubambila mu dina dia Mfumu Yezu Kristo ne: bakuate mudimu wabo talala, badie diampa didipetela.”—2 Bena Tesalonyika 3:10-12, Mukanda wa Mvidi Mukulu.
Nansha nanku, kupeta mudimu ne kumona mfranga ki mbionso bidiku mu nsombelu nansha. Ndekelu wa bionso, aba badi batambe kuikala ne bijingajinga badi pamu’apa ne bua kupangila disankishibua ne badi mua kumona se: badi ‘bipata lupepele.’ (Muambi 1:14) Pamutu pa kubela bana babu bua kukeba lumu ne bubanji, baledi badi ne bua kubambuluisha bua bamone meji adi mu mêyi a mupostolo Yone mapudija kudi Nzambi a se: “Kanunangi bulongolodi ebu anyi bintu bia mu bulongolodi ebu. Biananga muntu bulongolodi ebu, dinanga dia Tatu kadiena munda muende; bualu tshintu tshionso tshidi mu bulongolodi ebu—dijinga dia ku mubidi ne dijinga dia mêsu ne lutambishi lua biuma bidi nabi muntu—kabiena bifuma kudi Tatu, kadi bidi bifuma mu bulongolodi ebu. Kabidi, bulongolodi ebu budi bupita ne dijinga diabu kabidi, kadi eu udi wenza disua dia Nzambi udi ushala kashidi.”—1 Yone 2:15-17, NW.
Mmunyi muudi mua kukumbaja bidibu bakengela mu mpampakenu?
Bu muudi muledi, bua tshinyi kubenga kuikala bu muibidiji wa bena manaya? Kêna ushindamena anu pa dikolesha bukole bua mubidi bua bena manaya badiye ulombola bua bikale banyema anyi batumpika bikole. Pamu’apa udi kabidi udienzeja bua kubambuluisha bua batshimune mmuenenu yonso mubi, nenku ukolesha bukole buabu bua mu mpampakenu. Buebe wewe, mmunyi muudi mua kukankamija, kukolesha ne kusonsola bana bebe?
Tangila Rogério, nsonga wa bidimu 13. Kusakidila ku dilubakana dia munda dikebesha kudi mashintuluka a mubidi, wakapeta dibungama dia mu mpampakenu bua dipanga buobumue ne dibenga kuikala ne ntema bia baledi. Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua bansonga bu yeye? Nansha mudibi bikole bua kukuba bana benu ku tunyinganyinga tuonso ne ku buenzeji bubi, kuena ne bua kulekela mudimu webe bu muledi. Pa kubenga kuikala mukubi munekeshi, kela bana bebe ne bujinguludi, muvuluke misangu yonso ne: muana yonso udi ne muende mudiye. Mu dileja bulenga ne dinanga, udi mua kuenza bivule bua nsonga kudiumvuaye mu bukubi. Muanda eu neumuepule kabidi ku dipanga dieyemena ne didinemeka padiye wenda ukola.
Nansha bikala baledi bebe bapatule bipeta bimpe mu dikumbaja biuvua ukengela mu mpampakenu anyi to, malu asatu adi mua kukukuatshisha bua kupatula bipeta bimpe bu muledi mulelela muambuluishi: (1) Epuka dikala mudine ne kasuki anu mu ntatu yebe nkayebe ne ulengulula ntatu ya bana bebe idi imueneka bu mikese; (2) dienzeja bua wikale uyukila nabu dituku dionso mu mushindu mulenga ne udi usankisha; (3) kankamija mmuenenu muimpe bua mushindu wa kujikija bilumbu ne wa kusomba ne bantu.
Uvuluka bidimu biende bia kale patshivuaye nsonga, Birgit udi wamba ne: “Mvua ne bua kumanya se: kuena mua kushintulula bantu bua kuikalabu tshiudi wewe musue. Mamu wakelangana nanyi meji ne: bu meme mua kumona ngikadilu kampanda kudi bakuabu umvua tshiyi musue, tshimvua mua kuenza tshivua anu kuepuka dikala bu buobu. Wakamba kabidi ne: tshikondo tshitambe buimpe tshia kushintulula njila yanyi tshivua tshia pantshivua nsonga.”
Kadi, bana bebe badi bakengela bivule kupita mudimu ne dishindama dia mu mpampakenu. Diebeja ne: ‘Ntu mmona dikolesha bana bu bujitu bufila kudi Nzambi anyi?’ Biwikala umona nanku, neusue bua kukumbaja bidi bana bebe bakengela mu nyuma.
Mishindu ya kukumbaja bidibu bakengela mu nyuma
Mu Muyuki wende wa pa Mukuna, Yezu Kristo wakamba ne: “Ba diakalenga ng’aba badi bamanye bupele buabu bua mu nyuma, bualu bukalenge bua mu diulu mbuabu.” (Matayo 5:3, NW) Ntshinyi tshidi tshikengedibua mu dikumbaja bidibu bakengela mu nyuma? Bana badi bapeta dikuatshisha dinene padi baledi bafila tshilejilu tshimpe mu dileja ditabuja kudi Yehowa Nzambi. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Bikalaku kakuyi ditabuja, muntu kêna mua kusankisha [Nzambi]; bualu bua muntu udi ulua kudi Nzambi budiye nabu mbua kuitabuja ne: Yeye udiku, ne udi mufutshi wa badi bamukeba.’ (Ebelu 11:6) Kadi bua ditabuja kuikaladi ne mushinga wa bushuwa, bidi bikengela kusambila. (Lomo 12:12) Biwamanya biudi wewe muine ukengela mu nyuma, neukebe buludiki bua kudi Nzambi, bu muakenza tatuende wa Shimishona, muana wakalua nzuji mumanyike mu Izalele. (Balumbuluishi 13:8) Kuakusambila patupu kadi neunyemene kabidi mu Bible, Dîyi dipudija kudi Nzambi, bua kupeta diambuluisha.—2 Timote 3:16, 17.b
Nansha mudiku mudimu mukole wonso au bua kufila buludiki buimpe, dikuatshisha dia mu mpampakenu ne diambuluisha dia mu nyuma, dikolesha bana didi mua kuikala ne difutu. Tatu kampanda wa bana babidi mu Brésil udi wamba ne: “Tshiena mene mua kuela meji bua kubenga kuikala ne bana banyi. Kudi malu mimpe a bungi atudi mua kuenza nabu pamue.” Mu diumvuija bua tshinyi bana bende badi benda bimpe, mamu udi usakidila ne: “Misangu yonso tutu pamue, ne tutu tukeba bua kuvuija malu ikale a milowo ne a disanka. Ne, tshidi tshitambe mushinga, tutu misangu yonso tusambila bua bana.”
Priscilla udi uvuluka dinanga ne lutulu bimuleja kudi baledi bende dîba dionso divuaku lutatu. Udi wamba ne: “Bavua balunda banyi ba bushuwa ne bavua bangambuluisha mu malu onso. Pantshivua muana, mvua ngumvua bulelela ne: bavua bikale bangangata bu ‘bumpianyi bufume kudi Yehowa.’” (Musambu 127:3) Anu bu baledi bakuabu ba bungi, bua tshinyi kubenga kulongolola tshikondo ne bana bebe bua kumona mua kubala Bible ne mikanda ya bena nkristo pamue? Kukonkonona miyuki ya mu Bible ne mêyi-maludiki ende mu nsombelu muimpe kudi mua kuambuluisha bana bebe bua kuikala ne dieyemena ne kuikala ne ditekemena dilelela bua matuku atshilualua.
Pikala bana bonso mu bukubi
Nansha mudi matuku atshilualua amueneka mabuitshidile bua bana bavule lelu’eu, Dîyi dia Nzambi didi dijadika ne: mu katupa kîpi emu buloba nebuikale tshisombelu tshia bukubi bua bukua-bantu. Ela meji dîba dikala baledi kabayi mua kusumpakana bua bukubi bua bana babu mu bulongolodi bupiabupia bulaya kudi Nzambi! (2 Petelo 3:13) Teta mua kumona mu lungenyi dikumbana dinene dia mulayi eu: ‘Tshimungu netshilale mu nzubu umue ne muana wa mukoko, ne nkashama nealale popamue ne muana wa mbuji. Muana wa ngombe ne nyama wa ntambue ne nyama udi ne manyi neyidie mashinde mu muaba umue, ne muana mutekete neayilombole.’ (Yeshaya 11:6) Nansha lelu’eu, bukubi bua mu nyuma bumvuija mu mêyi aa budi ne dikumbana dia mu tshimfuanyi munkatshi mua aba badi basadila Yehowa. Munkatshi muabu, neumvue ditabalela dia Nzambi dia dinanga. Biwaleja dinanga bua Nzambi, neujadike ne: Nzambi udi umvua nyanji yebe bu muledi ne neakuambuluishe bua kutantamena tunyinganyinga ne mateta bidi mua kukufikila. Longa Dîyi diende ne ikala ne ditekemena mu Bukalenge buende.
Ambuluisha bana bebe bua babuele mu njila udi ufikisha ku muoyo wa tshiendelele pa kufila tshilejilu tshilenga. Biwanyemena kudi Yehowa Nzambi, matuku ebe atshilualua ne a bana bebe adi mua kupita ne kule bionso biudi mutekemene. Udi mua kuikala ne dishindika dia muomumue ne divua nadi mufundi wa misambu wakimba ne: “Wikale ne disanka diebe mu Yehowa, ne yeye neaku[p]e milombu idi mutshima webe ulomba.”—Musambu 37:4.
[Mêyi adi kuinshi]
a Mbashintulule mêna a bantu mu tshiena-bualu etshi.
b Tangila nshapita 5 too ne wa 7 mu mukanda wa Nsapi wa disanka mu dîku, mupatula kudi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.