“Benesha Yehowa, O anyima wanyi”
NANCY udi wamba ne: “Mu ngondo idi panshi eyi, mudimu wanyi udi untonda ne kawena unsankisha to.”a Mmuenze bidimu bitue ku dikumi bu mpanda-njila, mumanyishi wa lumu luimpe wa ku dîba ne ku dîba. Kadi udi usakidila ne: “Tshiena musue malu adi angenzekela to. Ndi mmona se: tshiena ne musangelu mu dimanyisha mukenji wa Bukalenge ne tshiena ngufila ne muoyo mujima to. Ntshinyi tshindi ne bua kuenza?”
Tangila kabidi muanda wakafikila Keith, mukulu mu tshisumbu tshia Bantemu ba Yehowa. Biakamukemesha pakumvuaye mukajende umuambila ne: “Udi ne bualu kampanda budi bukutonda. Mu disambila diudi ufuma ku dienza, udi muele tuasakidila bua biakudia, petu katuyi dîba dia kudia biakudia!” Keith udi witaba ne: “Ndi mmona se: masambila anyi mmalue muumakane.”
Kakuyi mpata, kuena musue bua mêyi ebe a kutumbisha nawu Yehowa Nzambi ikale kaayi ne musangelu ne muumakane nansha. Kadi, udi musue ikale afumina mu mutshima ne masaka kudi dianyisha. Nansha nanku, musangelu kabatu mua kuuvuala anyi kuuvula bu tshilamba nansha. Udi ne bua kufumina munda mua muntu. Mmunyi mudi muntu mua kumvua dianyisha didi difumina mu mutshima wende? Musambu wa 103 udi utuambuluisha bua kujingulula muanda eu.
Davidi, Mukalenge wa mu Isalele wa kale wakenza Musambu wa 103. Udi utuadija ne mêyi aa: “Benesha Yehowa, O anyima wanyi, nansha tshintu tshionso tshidi munda muanyi, tshibeneshe dîna diende dinsantu.” (Musambu 103:1, NW) Mukanda kampanda udi wamba ne: “Padibu benza nawu mudimu bua Nzambi, muaku kubenesha udi umvuija kutumbisha, misangu yonso uleja dinanga dikole ne dianyisha didi muntu nadi bua Nzambi.” Bu muvuaye ujinga bua kutumbisha Yehowa ne mutshima mûle ne dinanga ne dianyisha, Davidi udi ulomba anyima wende—yeye muine—bua ‘kubenesha Yehowa.’ Kadi, ntshinyi tshidi tshijula musangelu eu mu mutshima wa Davidi bua Nzambi udiye utendelela?
Davidi udi utungunuka ne: “Kupu muoyo bienzedi biende [bia Yehowa] bionso.” (Musambu 103:2, NW) Bushuwa, kuikala ne dianyisha kudi Yehowa nkusuikila ku dielangana meji bua “bienzedi biende.” Mbienzedi kayi menemene bia Yehowa bidi nabi Davidi mu meji? Ditangila bintu bidi Yehowa Nzambi mufuke, bu mudi diulu diûle ne mitoto butuku padi muulu mutoke, bushuwa didi mua kuuja mutshima ne dianyisha kudi Mufuki. Diulu diûle ne mitoto diakalenga bikole mutshima wa Davidi. (Musambu 8:3, 4; 19:1) Kadi mu Musambu wa 103, Davidi udi uvuluka mudimu wa Yehowa wa mukuabu mushindu.
Yehowa “Udi ukubuikidila malu mabi ebe onso”
Mu musambu eu, Davidi udi ulonda tshiakabidi bienzedi bia bulenga bua Nzambi. Wakula bua tshivua ne mushinga wa bungi ku bienzedi ebi, udi wimba ne: ‘Yehowa udi ukubuikidila malu mabi ebe onso.’ (Musambu 103:3) Davidi uvua mumanye bushuwa ngikadilu wende wa muena mpekatu. Kunyima kua muprofete Natana mumane kuya kumuambila bua masandi avuaye muende ne Beta-sheba, Davidi wakitaba ne: ‘Ngakukuenzela wewe [Yehowa], wewe nkayebe, bibi; ngakuenza bualu bubi abu ku mêsu kuebe.’ (Musambu 51:4) Bu muvua muoyo wende mubungame, wakalomba ne: ‘Nzambi, umfuile luse, bu mudi [bulenga buebe]; ku divulangana dia luse luebe, unjimijile matomboka anyi. Unguvuwe tshishiki ku mapambuka anyi, untokeshe ku bubi buanyi.’ (Musambu 51:1, 2) Mmunyipu muvua Davidi ne bua kuikala ne dianyisha bua muvuabu bamubuikidile bilema! Bu muvuaye mupange bupuangane, wakenza mpekatu mikuabu mu nsombelu wende, kadi kavua ubenga bua kunyingalala, kuitaba dinyoka ne kulongolola njila yende. Diela meji pa bienzedi bia dikema bia bulenga buvua Nzambi mumuleje diakasaka Davidi bua kubenesha Yehowa.
Katuena petu bena mpekatu anyi? (Lomo 5:12) Nansha mupostolo Paulo wakadiabakena ne: ‘Ndi nsanka munda muanyi bua mikenji ya Nzambi, kadi ndi mmona mukenji mukuabu mu mubidi wanyi udi uluangana ne mukenji wa mu meji anyi, ne udi umbueja mu bupika bua mukenji wa bubi udi mu mubidi wanyi. Ki meme muena majiya! Wansulula ku mubidi [eu] wa lufu nnganyi?’ (Lomo 7:22-24) Mmunyipu mutudi ne dianyisha bua mudi Yehowa kayi utungunuka ne kutubadila mibi yetu! Udi uyikupula ne disanka dionso patudi tunyingalala ne tukeba dibuikidila.
Davidi udi udivuluija ne: ‘[Yehowa] udi ujikija mabedi ebe onso.’ (Musambu 103:3) Bu mudi diondapa dipeshilula muntu makanda, didi dilomba malu mavule kupita dibuikidila dia tshilema. Didi diumvuija diumbusha dia “mabedi”—bipeta bibi bia tshilema tshia mu njila yetu. Mu buloba bupiabupia buenzaye, Yehowa neumbushe bipeta bibi bia ku mubidi bifume ku mpekatu, bu mudi masama ne lufu. (Yeshaya 25:8; Buakabuluibua 21:1-4) Kadi, nansha lelu’eu Nzambi udi wondapa masama etu a mu nyuma. Bua bamue bantu, masama aa adi umvuija kuondo ka muoyo kabi ne dinyanguka dia malanda etu nende. ‘Katupu muoyo’ malu akadi Yehowa muenzele yonso wa kutudi mu muanda eu nansha.
Yeye “udi upikula muoyo webe”
Davidi udi wimba ne: “[Yehowa] udi upikula muoyo webe mu tshina.” (Musambu 103:4, NW) “Tshina” ndukita ludibu bajika bantu—Sheol anyi Hades. Nansha kumpala kua kuluaye mukalenge mu Isalele, Davidi uvua mu njiwu ya lufu. Tshilejilu, Shaula Mukalenge wa Isalele uvua mukine Davidi ne misangu ya bungi uvua ukeba bua kumushipa. (1 Samuele 18:9-29; 19:10; 23:6-29) Bena Peleshete bavua kabidi basue kushipa Davidi. (1 Samuele 21:10-15) Kadi tshikondo tshionso, Yehowa uvua umupatula mu “tshina.” Mmunyipu muvua Davidi ne bua kuikala ne dianyisha pavuaye uvuluka bienzedi ebi bia Yehowa!
Bidi munyi buebe wewe? Yehowa ukadiku mukukuatshishe mu bikondo bia dibungama peshi pauvua mufuishe anyi? Peshi udiku mufike ku diumvua bilejilu bia pavuaye mupandishe mioyo ya Bantemu bende ba lulamatu ku lufu mu bikondo bietu ebi anyi? Pamu’apa mbikulenge ku muoyo paudi mubale miyuki ya mushindu udiye mupikule bantu mu tshibejibeji etshi. Bua tshinyi kubenga kukeba dîba dia kuelangana meji ne dianyisha bua malu avua Nzambi mulelela muenze? Bushuwa, tuetu bonso tudi ne kabingila ka kulejila dianyisha kudi Yehowa bua ditekemena dia dibiishibua.—Yone 5:28, 29; Bienzedi 24:15.
Yehowa udi utupesha muoyo ne bintu bidi bitufikisha ku diusankidila. Mufundi wa misambu udi wamba ne: Nzambi ‘udi ukuteka luse ne dinanga pa mutu pebe.’ (Musambu 103:4) Patudi mu dikenga, Yehowa kêna utulekela to, kadi udi utuambuluisha ku butuangaji bua bulongolodi buende budi bumueneka ne bakulu anyi balami badiye muteke mu tshisumbu. Diambuluisha edi didi ditupesha mushindu wa kumanya mua kupita ne nsombelu mikole katuyi tujimija didinemeka ne bunême. Balami bena Kristo badi batabalela mikoko bikole. Badi bakankamija mikoko idi isama ne idi mibungame, ne badi benza muabu muonso bua kujula idi midishinde. (Yeshaya 32:1, 2; 1 Petelo 5:2, 3; Yuda 22, 23) Spiritu wa Yehowa udi usaka balami aba bua kuleja luse ne dinanga kudi tshisumbu tshia mikoko. Bushuwa, ‘luse ne dinanga’ bidi tshifulu tshia butumbi tshidi tshitulengeja ne tshitupesha bunême! Katuikadi tupua bienzedi biende muoyo nansha, tubeneshayi Yehowa ne dîna diende dinsantu.
Utungunuka ne didibela, Davidi mufundi wa misambu udi wimba ne: ‘[Yehowa] udi ukukutshisha ne bintu bimpe bidimu biebe bionso, nunku bukole bua bunsongalume buebe budi bupingana bu bua nyunyu wa mukanku.’ (Musambu 103:5) Muoyo udi Yehowa ufila ng’wa disanka. Dimanya nkayadi dia bulelela ntshiuma katshiyi kuelekeja ne tshinga tshintu, ne mpokolo wa disanka dipite bunene! Ne tangila mudi mudimu mutupesha kudi Yehowa, wa kuyisha ne kuenza bantu bayidi, utamba kutusankisha. Ndisanka kayipu dia kupeta muntu udi ne dijinga dia kumanya malu a bungi adi atangila Nzambi mulelela ne dia kuambuluisha muntu eu bua kufikaye ku dimanya Yehowa ne ku dimubenesha! Kadi, nansha muntu yeye mututeleje anyi kayi mututeleje, ndiakalenga dinene bua kuenza mudimu udi umvuangana ne disantuisha dia dîna dia Yehowa ne dibingisha dia bumfumu bukulu buende.
Patudi tunanukila mu mudimu wa dimanyisha Bukalenge bua Nzambi, nnganyi utu kayi utshioka anyi kayi uzengela? Kadi Yehowa udi utungunuka ne kupeshilula basadidi bende bukole, ubavuija ‘bu nyunyu ya mukanku’ idi ne mapuapua a bukole bua bungi ne ibuka muulu mule menemene. Mmunyipu mutudi mua kuikala ne dianyisha bua mudi Tatu wetu wa dinanga udi mu diulu utupesha “bukole” bua tuetu kumona mua kukumbaja ne lulamatu mudimu wetu wa ku dituku dionso!—Yeshaya 40:29-31.
Tshilejilu: Clara udi wenza mudimu wa ku mubidi wa ku dîba ne ku dîba ne utu kabidi wenza mêba matue ku 50 ngondo yonso mu mudimu wa budimi. Udi wamba ne: “Imue misangu ntu mutshioke, ne ndi ndienzeja bua kuya mu mudimu wa budimi anu bualu ndi mulongolole bua kuenza mudimu ne muntu mukuabu. Kadi, misangu mivule pantu mpatuka, ntu ndiumvua muikale ne bukole.” Wewe pebe ukadi mua kuikala mupete bukole budi bufumina ku dikuatshisha dia kudi Nzambi mu mudimu wa bena Kristo. Udiku mua kudiumvua musakibue bua kuamba bu muakamba Davidi mu mêyi a mbangilu a musambu eu ne: “Benesha Yehowa, O anyima wanyi, nansha tshintu tshionso tshidi munda muanyi, tshibeneshe dîna diende dinsantu.”
Yehowa udi upikula bantu bende
Mufundi wa misambu udi kabidi wimba ne: ‘Yehowa udi wenza bienzedi biakane, udi ulumbulula biakane bua kukuatshisha bonso badi bakengeshibua. Wakaleja Mose njila yende, ne bena Isalele bienzedi biende.’ (Musambu 103:6, 7) Pamu’apa, Davidi udi wela meji bua ‘dikengeshibua’ dia bena Isalele kudi bena Ejipitu ba tshikisu mu matuku a Mose. Dielangana meji pa mushindu uvua Yehowa mumanyishe mishindu yende ya bupikudi kudi Mose divua ne bua kuikala dijule dianyisha mu mutshima wa Davidi.
Tudi mua kuikala basakibue bua kuleja dianyisha dia muomumue pa kuela meji bua malu avuaye muenzele bena Isalele. Kadi katuena ne bua kulengulula bua kuelangana meji pa malu mamonamona kudi basadidi ba Yehowa ba matuku etu aa, bu aba badibu batele mu nshapita wa 29 ne wa 30 mu mukanda wa Les Témoins de Jéhovah: Prédicateurs du Royaume de Dieu. Miyuki idibu balondamu ne idibu balonde mu mikanda mikuabu ya Société Watch Tower idi itupesha mushindu wa kumona mudi Yehowa muambuluishe bantu bende mu bikondo bietu ebi bua kutantamena maloko, tshimvundu tshijula kudi misumba ya bantu, dikandikibua, tumponya tua disubishilangana ne tua midimu mikole ya bupika. Kuvua mateta mu matunga muvua mvita itua ipela, bu mudi Burundi, Libéria, Rwanda ne Yougoslavie wa kale. Tshikondo tshionso tshivuabu bakengesha basadidi bende ba lulamatu, misangu mivule tshianza tshia Yehowa ntshivua tshibakuatshisha. Dielangana meji pa bienzedi ebi bia Yehowa Nzambi wetu munene, didi mua kutuenzela tshivua dielangana meji pa muyuki wa dipikula bantu ba Nzambi mu Ejipitu dienzele Davidi.
Tangila kabidi mudi Yehowa utupikula ne dinanga ku bujitu bua mpekatu. Mmufile ‘mashi a Kristo’ bua ‘kulengeja [kuondo ka muoyo ketu] ku midimu mifue.’ ( Ebelu 9:14 ) Patudi tunyingalala bua mpekatu yetu ne tukeba dibuikidila ku diambuluisha dia mashi avua Kristo muitshikije, Nzambi udi usemeja bilema bietu kule netu—mutantshi mule anu ‘bu mudi luseke lua Est kule [ne] Ouest’—ne udi utuanyisha kabidi. Ela meji bua bidi Yehowa utupesha bu mudi bisangilu bia bena Kristo, malanda adi akankamija ne bana betu, balami mu tshisumbu ne mikanda mishindamene pa Bible itudi tupeta ku butuangaji bua “mupika wa lulamatu ne wa budimu.” (Matayo 24:45, NW) Bienzedi ebi bionso bia Yehowa kabienaku bituambuluisha bua kukolesha malanda etu nende anyi? Davidi udi wamba ne: ‘Yehowa udi ne luse ne dinanga, kêna ukuata tshiji lubilu, udi muule tente ne [“bulenga,” NW]. Kêna mutuenzele bu mudi mibi yetu, kêna mutufute bu mudi malu etu a tshishiku.’ (Musambu 103:8-14) Kuelangana meji pa mushindu udi Yehowa utulama ne dinanga kudi bushuwa mua kutusaka bua kumusamuna ne kutumbisha dîna diende dinsantu.
“Tumbishayi [“Yehowa,” NW] nuenu bifukibua biende bionso”
Patudi tuafuanyikija ne dibenga kufua dia Yehowa, “Nzambi wa tshiendelele,” “matuku” a “muntu” mmakese menemene—“bu [a] mashinde.” Kadi, ne dianyisha Davidi udi uleja ne: ‘[“Bulenga,” NW] bua Yehowa budi ku tshibangidilu too ne ku nshikidilu kudi badi bamunemeka. Buakane buende budi kudi bana ba bana baledibue. Budi kudi badi batumikila tshipungidi tshiende, ne kudi badi bavuluka mikenji yende bua kuyenza.’ (note kuinshi bua Genese 21:33, NW; Musambu 103:15-18) Yehowa katu upua muoyo bantu badi bamutshina. Mu tshikondo tshijadika, neabapeshe muoyo wa kashidi.—Yone 3:16; 17:3.
Muikale uleja dianyisha diende bua bukalenge bua Yehowa, Davidi udi wamba ne: ‘Yehowa wakajadika nkuasa wende wa butumbi mu diulu, bukalenge buende budi bukokesha ku mutu kua bantu bonso.’ (Musambu 103:19) Nansha muvua bukalenge bua Yehowa buleja bua tshikondo kampanda kudi bukalenge bua Isalele, nkuasa wende wa butumbi udi bushuwa mu diulu. Bualu yeye ke Mufuki, Yehowa udi Mfumu Mukokeshi wa bukua-bifukibua ne udi wenza disua diende mu diulu ne pa buloba bilondeshile malongolola ende nkayende.
Davidi udi mene usengelela banjelu ba mu diulu. Udi wimba ne: ‘[“Beneshayi,” NW] Yehowa, nuenu banjelu bende, badi bena bukitu mu bukole buabu, badi benza dîyi didiye wamba, badi batumikila dîyi dia mukenji wende. [“Beneshayi,” NW] Yehowa, nuenu ba mu misumba yende yonso, nuenu bakuatshi bende ba mudimu badi benza mudiye musue. [“Beneshayi,” NW] Yehowa, nuenu bifukibue biende bionso, mu miaba yonso ya bukokeshi buende. [“Benesha Yehowa, O anyima wanyi,” NW].’ (Musambu 103:20-22) Dielangana dietu dia meji pa malu a bulenga adi Yehowa mutuenzele kadienaku ne bua kutusaka petu bua kumubenesha anyi? Bidi ne bua kuikala nanku! Ne tudi mua kuikala bajadike ne: dîyi dietu ditudi tupatula bua kutumbisha Nzambi kadiakujimina munkatshi mua tshisumbu tshinene tshia basamunyi tshidi tshikonga too ne banjelu bakane. Tutumbishayi Tatu wetu wa mu diulu ne muoyo mujima, misangu yonso tuakule malu mimpe bua bualu buende. Bushuwa, tutelejayi mêyi a Davidi a ne: “Benesha Yehowa, O anyima wanyi.”
[Mêyi adi kuinshi]
a Amue mêna mmashintulula.
[Tshimfuanyi mu dibeji 23]
Davidi wakelangana meji pa malu a bulenga avua Yehowa muenze. Ke muutu wenza pebe anyi?