Udifile ku dibala

NYAMA kayena mua kuenza tshiudi wenza mpindieu etshi nansha. Kadi bantu bavule (umue pa basambombo) ki mbamanye kubala to, bualu ki mbalonge kalasa nansha. Bamue badi mene balonge kabatu ne tshibidilu tshia kubala to. Pabi, wewe mumanye kubala, neumanye ne malu a mu matunga makuabu, neumanye bantu badi pamu’apa mua kukulongesha amue malu mimpe, ne neupete dimanya didi mua kukuleja tshiudi mua kuenza padi ntatu ikukuata.

Muana yeye mumanye kubala nealonge kalasa bimpe. Mushindu udi muntu ubala udi mua kuleja mudimu udiye mua kuenza, ne bungi bua mêba adiye mua kuenza ku mudimu. Ba-inabanza badi bamanye kubala bimpe mbamanye mua kupesha anyi kusunguila mêku abu biakudia bidi bimpe, mua kulama nzubu yabu ne mankenda ne mua kuepuka amue masama. Badi kabidi mua kukoleshisha lungenyi lua bana babu.

Kadi tshintu tshitambe bunene tshiudi upeta paudi mumanye kubala, ‘ndimanya dia malu a Nzambi.’ (Nsu. 2:5) Dimanya kubala didi dituambuluisha bua kuenzela Nzambi mudimu mu mishindu ya bungi. Tshilejilu, tutu tubala Bible ne mikanda ya kumulonga nayi mu bisangilu bietu. Bua kuenza mudimu wa buambi bimpe, bidi bikengela nangananga kubala bikole. Bua kudilongolola ku malu onso aa, anu wewe mumanye kubala. Ke bua tshinyi tudi tuamba ne: wewe mumanye kubala, neukole mu malu a Nzambi ne lukasa.

Keba mua kulonga bua kubala

Bamue ba ku badi balonga njila ya Nzambi, mbalonge anu kalasa kakese. Nanku, bidi bikengela pamu’apa kuanji kubalongesha mua kubala (anyi kubaleja mua kubala bilenga) bua kutantabu mu nyuma bimpe ne kuya kumpala. Bimue bisumbu bitu bienza kalasa ka bakulumpe tulongayi padibi bikengedibua. Badi bakalongesha ne mukanda wa Difila ku dibala ne difunda. Kalasa aka kakadi kambuluishe bantu binunu ne binunu. Bimue bisumbu bidi kabidi bienza kalasa ka kuleja bantu mudibu mua kulengeja mbadilu wabu (katu kenzeka dîba dimue ne Kalasa ka Mudimu wa Nzambi). Nansha pikalabu kabayi balongesha tulasa etu muaba unudi, udi mua kulonga mua kubala bimpe wewe muikale udilongolola dituku dionso mua kubala ne dîyi dikole, wewe ubuela ne wenza midimu mu kalasa.

Kadi mikanda ya bia kuseka ne televizion mbinyange bantu bikole kabatshiyi bumvua muoyo wa kubala to. Kubala anu kakese ne kutangila televizion kudi mua kupangisha muntu mua kumanya kubala bu mudibi bikengedibua, mua kuela meji anyi kunana lungenyi bimpe, kumupangisha ne mua kuakula bimpe.

Mikanda ya “mupika wa lulamatu ne wa budimu” idi ituambuluisha bua kumanya Bible. Idi ne malu a mushinga wa bungi! (Mat. 24:45, NW; 1 Kol. 2:12, 13) Idi ituleja mudi malu enzeka pa buloba lelu ne tshidiwu umvuija; idi itumvuija bintu bidi Nzambi mufuke; idi ituleja mua kupita ne malu atudi nawu. Kadi nangananga idi ituleja mua kukuatshila Nzambi mudimu udi umusankisha, ituleja kabidi tshia kuenza bua yeye kutuanyisha. Mikanda eyi neikuambuluishe bua kulua muntu wa Nzambi.

Anu mudibi, kumanya mua kubala bimpe nkayaku ki mbualu budi butuvuija bantu bimpe to. Dimanya dionso ndimpe kuenza nadi mudimu ne meji. Bidi bikengela kusungula bintu bia kubala, anu bu mututu tusungula bintu bia kudia. Mbimpe kudia biakudia bidi kabiyi bidiisha mubidi ne bidi mene mua kuunyanga anyi? Bia muomumue, bua tshinyi kubala bintu (nansha mu mpukapuka) bidi mua kunyanga lungenyi ne mutshima wetu? Bible ke udi ne bua kutuleja tshia kubala ne tshia kubenga kubala. Kumpala kua kuangata dipangadika dia kubala tshintu kampanda, wanji kuvuluka mvese idi ilonda eyi: Muambi 12:12, 13; Efeso 4:22-24; 5:3, 4; Filipoi 4:8; Kolosai 2:8; 1 Yone 2:15-17; ne 2 Yone 10.

Bala ne tshipatshila tshimpe

Tuetu belaku dîsu mu Evanjeliyo, netumone tshitudi ne bua kubadila ne tshipatshila tshimpe. Tshilejilu, tudi tusanganamu Yezu, kumpala kua kufilaye mandamuna mashindamene pa Bible, wela balombodi ba bitendelelu nkonko bu mudi: ‘Kanuena babale anyi?’ ne ‘Kanuena banji kubala miaku eyi anyi?’ (Mat. 12:3, 5; 19:4; 21:16, 42; 22:31, MMM) Bualu bumue butudi tukuata mbua se: tuetu tubala bikale ne tshipatshila tshibi mu muoyo, tudi mua kumvua Bible bibi peshi kupanga kumumvua mene. Bafalese bavua babala Mifundu anu bua kubapeteshayi muoyo wa tshiendelele. Kadi Yezu wakamba ne: bua kupeta muoyo wa tshiendelele, bivua bikengela kunanga Nzambi ne kuitaba njila wa lupandu uvuaye mulongolole. (Yone 5:39-43) Meji a Bafalese avua mabi; ke bualu kayi kabavua bumvua malu a bungi bimpe to.

Bua kubala Bible bimpe, bidi bikengela kuanji kunanga Yehowa. Dinanga edi didi ditusaka bua kulonga malu a Nzambi, bualu dinanga “didi disanka bua malu malelela.” (1 Kol. 13:6, MMM) Nansha bituikala katuvua ne tshibidilu tshia kubala kumpala, kadi mpindieu patudi banange Yehowa ne ‘lungenyi luetu luonso,’ netuditatshishe bikole bua kupeta dimanya diende. (Mat. 22:37) Dinanga didi dijula dijinga, ne dijinga padi didi ditusaka bua kulonga.

Ndaku kumpala

Kubala ne kumanya miaku bidi bu mukaba ne tshilamba. Nansha paudi wenda ubala apa, udi wenda umanya miaku ne ujingulula tshidiyi yumvuija. Udi mua kutuadija kubala bimpe bikala miaku iudi umanya yenda ilua ya bungi. Pamutu pa kuenda kuimana bua kubala muaku umue ku umue, teta mua kumona miaku ya bungi musangu umue. Pawamanya kubala nenku, neumvue bimpe tshidi malu audi ubala umvuija.

Kadi paudi ubala bintu bikole, mbimpe kushintulula mushindu wa kubala. Yehowa wakabela Yoshua bua kubala Bible. Wakamuambila ne: “Wikale ubala miaku idi mu mukanda ewu wa Diyi matuku onso, uyanyine mu muoyo webe butuku ne munya.” (Yosh. 1:8, MMM) Muaku wa mu tshiena-Ebelu udibu bakudimune ne: ‘kuanyina mu muoyo’ anyi ‘kuelangana meji,’ badi mua kuukudimuna kabidi ne: kubala ne dîyi ditekete. (Mus. 63:6; 77:12; 143:5) Paudi welangana meji peshi wanyina mu muoyo webe, udi unana lungenyi bikole; kuena uya lubilu lubilu to. Wewe ubala Dîyi dia Nzambi bitulu bitulu ne lubatshi lua bungi, nedibuele mu lungenyi ne mu mutshima webe. Bible udi ne bintu bidi muntu udi musue kuenda mu njila ya Nzambi nabi dijinga, bu mudi milayi, mibelu, nsumuinu, misambu, mêyi a dikosa nsambu a Nzambi, amue malu adi Nzambi mulongolole bua kuenza, ne bilejilu bia bantu bakuabu bu tuetu. Bua tshinyi kubenga kumubala mu mushindu wa ne: akulenge ku muoyo ne abuele mu meji ebe?

Ikala ne lungenyi kaba kamue

Paudi ubala, enza bu se: uvua munkatshi mua bantu bavua malu awu enzekela. Teta kumona muvua bantu badibu batele, umvua muvuabu bumvua. Mbipepele bua kuenza nanku paudi ubala miyuki bu mudi wa Davidi ne Goleyata udi mu 1 Samuele nshapita wa 17. Kadi nansha malu adi atangila diasa dia tabernakle anyi diteka bakuidi (adi mu Ekesode ne Lewitiki), adi mua kutusankisha bituateta kudifuanyikijila bunene bua bintu bia tabernakle ne muvua bintu bine bia mudimu, anyi tumona mudi muishi ubanda padibu buosha kamonya, ntete, anyi nyama. Tshinka mudimu mukole uvua nawu bakuidi! (Luka 1:8-10) Kuditeka mu malu audi ubala mushindu’eu kudi kukuambuluisha bua kuumvua bimpe ne kualama mu lungenyi.

Kadi wewe kuyi ne lubatshi, meji ebe kaakuikala kaba kamue to. Udi mua kuikala ubala, kadi eku meji mikale kua tshianana. Kudi mijiki idi imba anyi? Televizion mmukangula anyi? Kudi bena mu dîku badi bayikila anyi? Padiku mushindu, mbimpe wewe kubadila muaba udi kawuyi mitoyi to. Kadi mikuabu misangu, tuetu nkayetu ke badi mua kuikala ne tshilumbu. Bumue, uvua muenze malu a bungi dituku adi. Mpindieu malu onso aa adi abanga kulua mu mutu. Kuvuluka malu auvua muenze dituku kampanda nkuimpe, kadi ki nkuimpe dîba diudi ubala nansha. Udi mua kutuadija pamu’apa bimpe, lungenyi luebe luonso luteka ku biudi ubala, anyi wewe kutuadija mene ne disambila. Kadi paukadi wenda ubala, umvua mpindieu lungenyi luebe lukadi luenda lunyema. Tetulula tshia kabidi. Ditatshisha muebe muonso bua lungenyi kalumbuki ku biudi ubala to. Ku kakese ku kakese, malu neashintuluke.

Utu wenza tshinyi pautu usangana muaku mukole? Badi mua kumvuija imue miaku iudi kuyi mumanye mu biudi ubala. Anyi udi mua kuyumvua ku diambuluisha dia miaku anyi biambilu bidiyi nayi pamue. Bua tshianana, angata diksionere, diodi kadiyiku, enza kamanyinu ku luseke luayi bua pawajikija kubala uye kuebeja muntu mukuabu. Wewe wenza nenku, neumanye miaku mivule, kabidi newikale umvua bimpe bintu biudi ubala.

Mua kubala kumpala kua bantu

Pakambilabu Timote kudi mupostolo Paulo bua kutungunuka ne kudifila ku dibala, bivua nangananga bua dibala didi muntu mua kuenza kumpala kua bantu bakuabu. (1 Tim. 4:13, NW) Kubala kumpala kua bantu kakuena kumvuija anu kubala kua miaku ne dîyi dikole nkayaku to, kadi mbualu bua kupatula ngenyi idi ne mushinga ne kuleja malu anu bu mudiwu. Bua bualu ebu, muntu udi ubala udi ne tshia kuikala mumanye tshidi miaku idiye ubala yumvuija ne lungenyi ludiyi ifila. Bionso ebi bidi bilomba kudilongolola ne kudibidija bimpe menemene. Ke bualu kayi Paulo wakamba ne: “Utungunuke ne kudifila ku dibala dia patoke.” Kalasa ka Mudimu wa Nzambi nekakuambuluishe bua kumanya mua kubala kumpala kua bantu.

Keba dîba dia kubala

Nsumuinu 21:5 udi wamba ne: “Malu adi muntu wa tshisumi ujinga kuenza adi akumbana, kadi muena tshiputuku neabuele mu dikenga.” (MMM) Tulondayi mubelu udi mu lusumuinu elu patudi basue kubala. Bua malu ‘kukumbanawu,’ tudi ne bua kuenza programe muimpe bua bualu nansha bumue kabutupangishi bua kubala to.

Utu ubala dîba kayi? Utu umvua bimpe bua kubala mu dindadinda menemene anyi? Peshi munda-munya? Biwateka minite nansha 15 anyi 20 ku dituku, neukeme pawamona bungi bua malu awabala. Kadi tshidi ne bualu nkuikala ne tshibidilu tshia kubala.

Bua tshinyi Yehowa wakanyisha bua kufundisha Dîyi diende mu mukanda? Wakadifundisha bua bantu badibale, bamanye malu manene a Yehowa, baambile bana babu, ne balame mêyi a Nzambi mu mitshima yabu. (Mus. 78:5-7) Wewe udifila bua kubala Dîyi dia muoyo, bidi bileja ne: udi tshia bushuwa ne dianyisha dia bungi bua mudi Yehowa mutupeshadi.