“Lufu ludi ne bua kubutudibua”
“Bu muluishi wa ndekelu, lufu ludi ne bua kubutudibua.”—1 KOLINTO 15:26, NW.
1, 2. (a) Nditekemena kayi divua mupostolo Paulo muleje bua bafue? (b) Ndukonko kayi luakela Paulo bua dibiishibua?
“NDI ngitabuja . . . dibiishibua dia mubidi, ne muoyo wa kashidi.” Ke mudi Ditabuja dia Bapostolo diamba. Bena Katolike pamue ne bena Mishonyi batu bambulula mêyi aa ne kanemu konso, kabayi bamanye ne: mitabuja abu mmafuanangane bikole ne nkindi ya bena Greke kupita bualu kayi buonso buvua bapostolo katshia kuonso eku bitabuje. Kadi, mupostolo Paulo wakabenga nkindi ya bena Greke ne kavua witabuja dibenga kufua dia anyima. Nansha nanku, ne dishindika dionso uvua witabuja muoyo utshilualua ne mupudija kudi spiritu wakafunda ne: “Bu muluishi wa ndekelu, lufu ludi ne bua kubutudibua.” (1 Kolinto 15:26, NW) Ntshinyi tshidibi biumvuija bua bukua-bantu budi bupunga ne lufu?
2 Bua kuandamuna, tupinganayi ku muyuki wa Paulo wa dibiishibua mufunda mu 1 Kolinto nshapita 15. Vuluka ne: mu mvese ya mbangilu, Paulo wakajadika dibiishibua bu tshitupa tshia mushinga mukole tshia dilongesha dia bena nkristo. Mpindieu udi wela lukonko lusunguluke elu: ‘Kadi mukuabu neakonke ne: bantu bafue nebabike ku lufu munyi? Nebalue ne mibidi kayi?’—1 Kolinto 15:35.
Mubidi wa mushindu kayi?
3. Bua tshinyi bamue bavua babenga dibiishibua?
3 Mu dijula lukonko elu, Paulo udi mua kuikala muele meji bimpe bua kutshipaja buenzeji bua nkindi ya Platon. Platon uvua mulongeshe mushindu’eu: muntu udi ne anyima ukena ufua udi utungunuka ne muoyo kunyima kua lufu lua mubidi. Dilongesha dia bena nkristo diakamueneka bushuwa kadiyi ne mushinga kudi aba bavuabu bakoleshe ne lungenyi lua mushindu’eu. Bikala anyima upanduka ku lufu, dibiishibua didi ne tshipatshila kayi? Kabidi, pamu’apa dibiishibua diakumvuika bu bualu budi kabuyi bua meji. Mubidi mumane kuvingutuka mu lupuishi, mmunyi mudi dibiishibua mua kuikalaku? Mumvuiji wa Bible Heinrich Meyer udi wamba ne: buluishi bua bamue bena Kolinto buvua imue misangu bushindamene “pa kabingila ka malu a nkindi ka se: dipingajilula dia mubidi wa musunyi kadivua mua kuenzeka.”
4, 5. (a) Bua tshinyi milandu ya bantu kabayi ditabuja kayivua ya meji? (b) Umvuija mufuanu wa Paulo wa ‘lutete lua patupu.’ (c) Mmibidi ya mushindu kayi idi Nzambi upesha bela manyi babiishibue?
4 Paulo udi uleja patoke mudi ngelelu wabu wa meji muikale wa patupu mushindu’eu: “[“Wewe muntu mupange meji,” NW]! Biudi ukuna kabiena mua kutoloka padibio kabiyi bifue. Tshiudi ukuna ki mmubidi wa mutshi wavua kutoloka, kadi ndutete lua patupu, nansha lua bukula, anyi lutete lukuabo. [“Nzambi,” NW] udi ulupesha mubidi udiye musue, upesha kabidi lutete luonso walu mubidi.” (1 Bena Korente 15:36-38, MMM) Nzambi kavua ulua kubiisha mibidi ivua nayi bantu patshivuabu pa buloba. Kadi kuvua ne bua kuikala dikudimuka.
5 Paulo udi ufuanyikija dibiishibua ne ditoloka dia lutete. Lutete lutambe bukese lua blé ki ndufuanangane ne mutshi wapatukilaku. Mukanda kampanda (The World Book Encyclopedia) udi wamba ne: “Padi lutete lubanga kutoloka, ludi lukoka mâyi a bungi. Mâyi aa adi enzeja mashintuluka mavule munda mua lutete. Adi kabidi afikisha tutupa tukese tua munda mua lutete ku ditantala ne ku ditayisha kazubuzubu kalu.” Bushuwa, lutete ludi lufua bu lutete ne lulua tshikunyibua tshidi tshienda tshipatuka. “Nzambi udi ulupesha mubidi” mu mushindu wa se: wakajadika mikenji ya malu a sianse idi ilombola dikola dialu, ne lutete luonso ludi lupeta mubidi walu bilondeshile mushindu walu. (Genese 1:11) Bia muomumue, bena nkristo bela manyi badi bafua diambedi bu bantu. Pashishe, mu tshikondo tshijadika kudi Nzambi, udi ubapingaja ku muoyo mu mibidi mipiamipia. Anu bu muvua Paulo muambile bena Filipoi, ‘Yezu Kristo neakudimune mibidi yetu ya bupuekele bua kufuananganayi ne mubidi wende wa butumbi.’ (Filipoi 3:20, 21; 2 Kolinto 5:1, 2) Badi babiishibua mu mibidi ya mu nyuma ne basombela mu muaba wa mu nyuma.—1 Yone 3:2.
6. Bua tshinyi mbia meji bua kuitaba ne: Nzambi udi mua kupesha bantu babiishibue mibidi ya mu nyuma idi miakanyine?
6 Bualu ebu mbupite bukole bua kubuitaba anyi? Tòo. Paulo udi welangana meji ne: nyama idi ne mishindu mishilangane ya midibi. Kabidi, udi uleja dishilangana pankatshi pa banjelu ba mu diulu ne bantu ba musunyi ne mashi, wamba ne: “Mibidi ya bintu bia mu diulu idiku ne mibidi ya bintu bia [p]a buloba.” Kudi kabidi dishilangana dinene mu bifukibua bidi kabiyi ne muoyo. ‘Munga mutoto udi utapuluka kudi munga mutoto mu butumbi buawu,’ ke muakamba Paulo kale kumpala kua bena sianse kusokololabu bintu ebi bia mu diulu bu mudi mitoto mifikuluke, mfiondo mikunze ne bijomoto bitoke. Bua nenku, kabienaku bia meji bua se: Nzambi udi mua kupesha bela manyi babiishibue mibidi ya mu nyuma idi miakanyine anyi?—1 Kolinto 15:39-41.
7. Ntshinyi tshidi diumvuija dia dibenga kunyanguka? dibenga kufua?
7 Pashishe Paulo udi wamba ne: “Nenku ke mudi kabidi dibiishibua dia bafue. Udi ukunyibua mu dinyanguka, ujudibua mu dibenga kunyanguka.” (1 Kolinto 15:42, NW) Mubidi wa bumuntu, nansha padiwu mupuangane, udi mua kunyanguka. Badi mua kuushipa. Tshilejilu, Paulo wakamba ne: Yezu mubiishibue kavua “mufundila kabidi bua kupingana ku dinyanguka.” (Bienzedi 13:34, NW) Kavua mua kupingana kabidi ku muoyo mu mubidi wa bumuntu udi mua kunyanguka, nansha wowu mupuangane. Mibidi idi Nzambi upesha bela manyi babiishibue mmibidi ikena inyanguka—kayiyi mua kufua anyi kubola. Paulo udi utungunuka nunku: ‘Udi ukunyibua kauyi ne butumbi, udi ubishibua ne butumbi; udi ukunyibua ne butekete, udi ubishibua ne bukole; udi ukunyibua mubidi wa bantu, udi ubishibua mubidi wa [mu] nyuma.’ (1 Kolinto 15:43, 44) Kabidi, Paulo udi wamba ne: “Eu [mubidi] udi ufua udi ne bua kuvuala dibenga kufua.” Dibenga kufua didi diumvuija muoyo kauyi ndekelu, kauyi kubutula. (1 Kolinto 15:53, NW; Ebelu 7:16) Mushindu’eu ke udi bantu babiishibue batuala ‘tshifuanyikijilu tshia wa mu diulu,’ Yezu, wakavuija dibiishibua diabu bualu bulelela.—1 Kolinto 15:45-49.
8. (a) Mmunyi mutudi bamanye se: bantu babiishibue mbantu bamuebamue bu muvuabu pavuabu ne muoyo pa buloba? (b) Mmilayi kayi idi ikumbana padi dibiishibua dienzeka?
8 Nansha mudiku dikudimuka edi, bantu babiishibue badi anu bantu bamuebamue bu muvuabu kumpala kua kufuabu. Nebabajule ne mamanya amue-amue ne ngikadilu imue-imue milenga ya bena nkristo. (Malaki 3:3; Buakabuluibua 21:10, 18) Mushindu’eu ke udibu bafuanangana ne Yezu Kristo. Wakashintuluka kumbuka mu tshimfuanyi tshia spiritu kuangata tshia bumuntu. Pashishe wakafua ne kubiishibua bu spiritu. Kadi, ‘Yezu Kristo udi muomumue makelela ne lelu ne tshiendelele.’ (Ebelu 13:8) Ndiakalenga kayipu dia butumbi didi nadi bela manyi! Paulo udi wamba ne: “Kadi padi eu udi unyanguka uvuala dibenga kunyanguka ne eu udi ufua uvuala dibenga kufua, nenku dîyi nedikumbane didi difunda ne: ‘Mbamine lufu bua kashidi.’ ‘Lufu, butshimunyi buebe buepi? Lufu, musongolo webe wepi?’”—1 Kolinto 15:54, 55, NW; Yeshaya 25:8; Hoshea 13:14.
Dibiishibua dia pa buloba
9, 10. (a) Mu 1 Kolinto 15:24, “nshikidilu” ntshinyi, ne mmalu kayi masuikilaku adi enzeka? (b) Ntshinyi tshidi ne bua kuenzeka bua kubutulabu lufu?
9 Kudiku muoyo mu matuku atshilualua bua bantu miliyo mivule badi kabayi ne ditekemena dia muoyo wa mu nyuma utu kauyi ufua mu diulu anyi? Udiku bushuwa! Panyima pa diumvuija ne: dibiishibua bua muoyo mu diulu didi dienzeka munkatshi mua dikalaku dia Kristo, Paulo udi uleja malu alonda pashishe, wamba ne: ‘Pashishe, nshikidilu ulualua, pafilaye bukalenge kudi Nzambi, Tatu mene, pajimijaye makalenge onso makuabu ne bukokeshi buonso ne bukole.’—1 Kolinto 15:23, 24.
10 “Nshikidilu” eu udi nshikidilu wa Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu bua Kristo, padi Yezu ne budipuekeshi ne bulamatshi buonso upingaja Bukalenge kudi Nzambi ne Tatuende. (Buakabuluibua 20:4) Dilongolola dia Nzambi dia “kusangisha tshiakabidi bintu bionso pamue mu Kristo” nedikale dimane kukumbana. (Efeso 1:9, 10, NW) Kadi diambedi, Kristo neikale mumane kubutula ‘makalenge onso makuabu ne bukokeshi buonso ne bukole’ bidi bibenga disua dia Nzambi dia Bumfumu bukulu. Ebi bidi biumvuija bivule kupita kabutu kenza ku Armagedone. (Buakabuluibua 16:16; 19:11-21) Paulo udi wamba ne: “[Kristo] udi ne bua kukokesha bu mukalenge too ne pikala Nzambi muteke baluishi bende bonso muinshi mua makasa ende. Bu muluishi wa ndekelu, lufu ludi ne bua kubutudibua.” (1 Kolinto 15:25, 26, NW) Eyowa, bimanyinu bionso bia mpekatu ne lufu bia mu Adama nebikale bikadi biumbusha. Nenku bu mudibi bikengedibua, Nzambi neikale mumane kushiya “nkita ya tshivulukidi” munda mutupu pa kupingaja bafue ku muoyo.—Yone 5:28, NW.
11. (a) Mmunyi mutudi bamanye se: Nzambi udi mua kufukulula anyima mifue? (b) Mmibidi ya mushindu kayi yapeshabu aba babiishibua pa buloba?
11 Ebi bidi biumvuija difukulula anyima ya bantu. Mbikole mua kuenzekabi anyi? Tòo, bualu Musambu 104:29, 30 (NW) udi utujadikila ne: Nzambi udi mua kuenza nanku: “Paudi umbusha spiritu wabi, bidi bikula muoyo, ne bipingana ku lupuishi luabi. Paudi utuma spiritu webe, bidi bifukibua.” Nansha mudibi se: babiishibue nebikale bantu bamuebamue muvuabu kumpala kua lufu luabu, kabiakukengela bua bikale ne mibidi imue-imue ayi. Anu bu mudibi bua aba badibu bajule bua muoyo mu diulu, Nzambi neabapeshe mubidi anu mudibi bimusankisha. Kakuena mpata bua se: mibidi yabu mipiamipia neyikale ne makanda ne, mu mushindu wa meji, mifuanangane ne mibidi yabu ya kale bua kumonabu mua kubamanya kudi banangibue babu.
12. Dibiishibua bua muoyo pa buloba didi dienzeka dîba kayi?
12 Dibiishibua bua muoyo pa buloba nedienzeke dîba kayi? Marta wakamba bua Lazaro muanabu mufue ne: “Ndi mumanye ne: neabike pabika bantu dituku dia nshikidilu.” (Yowanese 11:24, MMM) Mmunyi muvuaye mumanye bualu abu? Dibiishibua divua tshiena-bualu tshivua tshijula dikokangana mu matuku ende, bualu Bafarizeyi bavua baditabuja kadi Basaduseyi kabavua baditabuja to. (Bienzedi 23:8) Nansha nanku, Marta uvua ne bua kuikala mumanye bua bantemu ba mu tshikondo tshia kumpala kua Buena-nkristo bavua batekemene dibiishibua. (Ebelu 11:35) Kabidi, uvua mua kuikala mujingulule ku diambuluisha dia Danyele 12:13 ne: dibiishibua nedienzeke dituku dia nshikidilu. Uvua mene mua kuikala mumanyine bualu ebu kudi Yezu nkayende. (Yone 6:39) “Dituku dia nshikidilu” adi didi tshikondo tshimue ne Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu bua Kristo. (Buakabuluibua 20:6) Ela meji bua disanka dikalaku “dituku” adi padi muanda eu munene ubanga!—Fuanyikija ne Luka 24:41.
Nnganyi udi upingana ku muoyo?
13. Ntshikena-kumona kayi tshia dibiishibua tshidi tshifunda mu Buakabuluibua 20:12-14?
13 Mu Buakabuluibua 20:12-14 (NW), mbafundemu tshikena-kumona tshia Yone tshia dibiishibua bua muoyo pa buloba ne: “Meme kumona bafue, banene ne bakese, bimane kumpala kua nkuasa wa bumfumu, ne bakavungulula mivungu. Kadi muvungu mukuabu uvua muvungulula; mmuvungu wa muoyo. Ne bakalumbuluisha bafue bilondeshile malu mafunda mu mivungu, bilondeshile bienzedi biabu. Ne mbuu wakapingaja bafue bavua munda muende, ne lufu ne Hades biakapingaja bafue bavua munda muabi, ne bakabalumbuluisha muntu ne muntu bilondeshile bienzedi biabu. Ne lufu ne Hades bakabikupa mu dijiba dia kapia. Etshi tshidi tshiumvuija lufu luibidi, dijiba dia kapia.”
14. Mbanganyi bikala munkatshi mua babiishibue?
14 Dibiishibua nedikonge “banene ne bakese,” bantu bende lumu ne aba bavua kabayi batumbe, bavua ne muoyo ne pashishe kufuabu. Ee, nansha bana nebikale munkatshi muabu! (Yelemiya 31:15, 16) Mu Bienzedi 24:15 (NW), mbalejemu bualu bukuabu bua mushinga ne: “Nekuikale dibiishibua dia bakane ne bakena bakane.” Bantu bende lumu munkatshi mua “bakane” abu nebikale balume ne bakaji bena lulamatu ba kale, bu mudi Abele, Henoke, Nowa, Abrahama, Sara ne Rahaba. (Ebelu 11:1-40) Ela meji bua kuikala ne mushindu wa kuyukila ne bantu aba ne kupeta mumvuija a malu a mu Bible menzeka kale ne malonda kudi bantu bakaamona! “Bakane” aba nebakonge kabidi binunu bivule bia bantu batshinyi ba Nzambi badi bafue mu bikondo bidi panshi ebi ne bavua kabayi ne ditekemena dia mu diulu. Udi ne mulela webe anyi munangibue kampanda udi mua kuikala munkatshi mua bantu aba anyi? Mmunyipu mudibi bikolesha bua kumanya se: udi mua kubamona tshiakabidi! Kadi “bakena bakane” aba bapingana pabu ku muoyo mbanganyi? Badi bakonga bantu miliyo pamu’apa miliyare, badi bafue kabayi bapete mpunga wa kufika ku dilonga ne ditumikila bulelela bua mu Bible.
15. Bidi biumvuija tshinyi padibu bamba ne: bantu bapingana ku muoyo ‘nebabalumbuluishe bilondeshile malu mafunda mu mivungu’?
15 Mmunyi muikala bantu aba badi bapingana ku muoyo mua ‘kulumbuluishibua bilondeshile malu mafunda mu mivungu, bilondeshile bienzedi biabu’? Mivungu eyi ki mmukanda wa bienzedi biabu bia kale; pakafuabu, bavua babingishibue ku mpekatu ivuabu benze pavuabu ne muoyo. (Lomo 6:7, 23) Nansha nanku, bantu babiishibue nebikale batshidi muinshi mua mpekatu wa mu Adama. Nenku bidi ne bua kuikala se: mivungu eyi neyipatule mêyi a Nzambi adi bukua-bantu buonso ne bua kulonda bua kumona mua kupetela masanka mavule ku mulambu wa Yezu Kristo. Padibu bumbusha tshimanyinu tshia ndekelu tshia mpekatu wa mu Adama, “lufu ludi ne bua kubutudibua” mu ngumvuilu wa tshishiki. Ku ndekelu kua bidimu tshinunu, Nzambi neikale “bintu bionso kudi muntu yonso.” (1 Kolinto 15:28, NW) Muntu kakukengela kabidi mudimu wa Muakuidi Munene anyi Mupikudi. Bukua-bantu buonso nebuikale bupingaja ku nsombelu mupuangane uvua nende Adama ku ntuadijilu.
Dibiishibua dia bulongame
16. (a) Bua tshinyi mbia meji bua kuitaba ne: dibiishibua nedikale muanda wenzeka mu bulongame? (b) Mbanganyi bikala pamu’apa munkatshi mua bantu ba kumpala ku dipingana ku muoyo?
16 Bu mudi dibiishibua bua muoyo mu diulu dikale dia bulongame, “muntu ne muntu mu mulongo wende,” mbimueneke se: dibiishibua bua muoyo pa buloba kadiakukebesha divulangana dia bantu dikondakane nansha. (1 Kolinto 15:23, MML) Mu mushindu mumvuike, nebikengele bua kutabalela bantu batshidi bafuminaku ku dibiishibua. (Fuanyikija ne Luka 8:55.) Nebakengele dikuatshisha dia ku mubidi ne—bitambe mushinga—dikuatshisha dia mu nyuma mu dipeta dimanya didi difila muoyo dia Yehowa Nzambi ne Yezu Kristo. (Yone 17:3) Bu buonso ne bua kupingana ku muoyo musangu umue, bidi mua kuikala bikole bua kubatabalela biakane. Mbia meji bua kuamba ne: dibiishibua nedienzeke ku kakese ku kakese. Bena nkristo ba lulamatu badi bafue mutantshi mukese kumpala kua nshikidilu wa ndongoluelu eu wa Satana nebikale pamu’apa munkatshi mua bantu babiishabu kumpala. Tudi kabidi mua kutekemena se: bu muikala bantu ba lulamatu ba kale mua kuenza mudimu bu “bakokeshi,” dibiishibua diabu nedienzeke kumpala.—Musambu 45:16.
17. Ng’imue nkonko kayi idi itangila dibiishibua idi Bible kayi wandamuna, ne bua tshinyi bena nkristo kabena ne bua kutamba kuditatshisha bua malu a nunku?
17 Nansha nanku, katuena ne bua kuikala bena mmuenenu mumisha mu malu a nunku. Bible ki mmuakule pa malu a bungi. Kêna utokesha mumvuija adi atangila mushindu, dîba, anyi miaba ikala dibiishibua dia bantu mua kuenzekela. Kêna utuambila mushindu wikala bantu aba badi bapingana ku muoyo mua kupeta nzubu, kudia ne kuvuala. Katuena nansha mua kuamba ne dishindika dionso mushindu wikala Yehowa mua kukumbaja malu bu mudi dikolesha ne ditabalela bana babiishibue anyi mushindu watabalelaye imue nsombelu idi mua kuikala itangila balunda ne banangibue betu. Bulelela, pa tshibidilu tudi mua kudiela nkonko pa malu aa; kadi kabiakuikala bia meji bua kupitshisha dîba mu dikeba bua kuandamuna nkonko idi kayiyi kuandamuna mpindieu. Ntema yetu idi ne bua kuikala mitangija ku dienzela Yehowa mudimu ne lulamatu luonso ne ku dipeta dia muoyo wa kashidi. Bena nkristo bela manyi mbateke ditekemena diabu mu dibiishibua dia butumbi bua muoyo mu diulu. (2 Petelo 1:10, 11) “Mikoko mikuabo” mmitekemene bumpianyi bua kashidi pa buloba mu Bukalenge bua Nzambi. (Yone 10:16; Matayo 25:33, 34) Bua mumvuija mavule adi atangila dibiishibua adi kaayi mamanyike, tudi tueyemena anu Yehowa. Disanka dietu ditshilualua didi mu bianza bia Eu udi mua ‘kukumbaja dijinga dia tshintu tshionso tshidi ne muoyo.’—Musambu 145:16, NW; Yelemiya 17:7.
18. (a) Mbutshimunyi kayi budi Paulo uleja? (b) Bua tshinyi tudi beyemene ne muoyo mujima ditekemena dia dibiishibua?
18 Paulo udi ukoma muyuki wende pa kuamba ne: “Tuasakidila kudi Nzambi, bualu udi utupesha butshimunyi ku butuangaji bua Mfumu wetu Yezu Kristo!” (1 Kolinto 15:57, NW) Eyowa, mbatshimune lufu lua mu Adama ku diambuluisha dia tshia-bupikudi tshia mulambu wa Yezu Kristo, ne bela manyi ne “mikoko mikuabo” badi bapeta butshimunyi abu. Bushuwa, “mikoko mikuabo” idi ne muoyo lelu’eu idi ne ditekemena didi dikale dia pa buadi mu tshipungu etshi. Bu mudiyi tshitupa tshia “musumba munene” udi wenda anu udiunda, idi mua kupanduka ku “dikenga dinene” didi dienda disemena ne kubenga kumona kashidi lufu lua ku mubidi! (Buakabuluibua 7:9, 14, NW) Kadi, nansha aba badi bafua bua “bikondo ne malu kaayi malongolola,” anyi bashipa kudi bena mudimu ba Satana, badi mua kuteka ditekemena diabu mu dibiishibua.—Muambi 9:11, NW.
19. Mmubelu kayi udi bena nkristo bonso ne bua kuteleja lelu’eu?
19 Pa nanku, ne muoyo mujima tudi bindile dituku adi dia butumbi dikala lufu mua kubutudibua. Dieyemena dietu dikena ditenkakana mu dilaya dia Yehowa dia dibiishibua didi ditupesha mmuenenu mulelela wa malu. Bualu kayi buonso buatuenzekela mu muoyo eu—nansha tuetu ne bua kufua—kakuena tshidi mua kutunyenga difutu didi Yehowa mulaye. Pa nanku, mubelu wa ndekelu wa Paulo kudi bena Kolinto mmuakanyine lelu’eu anu bu muvuawu muakanyine kukadi bidimu binunu bibidi: “Nenku, bana betu basuibue, vuayi bashindame, kanuyi kutenkakaja, pa kuikala misangu yonso ne bivule bia kuenza mu mudimu wa Mukalenge, bamanye se: mudimu wenu mukole kawena wa patupu bua bidi bitangila Mukalenge.”—1 Kolinto 15:58, NW.
Udi mua kumvuija anyi?
◻ Mmunyi muakandamuna Paulo lukonko lua mibidi ivua bela manyi ne bua kuikala nayi padibu babiishibua?
◻ Mmunyi ne ndîba kayi dikala ndekelu wa bionso lufu ne bua kubutudibua?
◻ Mbanganyi bikala mu dibiishibua bua muoyo pa buloba?
◻ Mmuenenu wetu udi ne bua kuikala munyi pa malu adi Bible kayi wakula?
[Tshimfuanyi mu dibeji 20]
Lutete “ludi lufua” mu dienza mashintuluka a dikema
[Bimfuanyi mu dibeji 23]
Balume ne bakaji bena lulamatu ba kale, bu mudi Nowa, Abrahama, Sara ne Rahaba nebikale munkatshi mua babiishibue
[Tshimfuanyi mu dibeji 24]
Dibiishibua nedikale tshikondo tshia disanka dinene!