Batangidi bateka bua kulama tshisumbu tshia mikoko

PAVUA Yezu uyisha pa buloba, uvua muleje muvuaye bushuwa “mulami muimpe wa mikoko.” (Yone 10:11) Tshilejilu, pakamonaye misumba ya bantu misuminyine ne kumulonda, “wakabumvuila luse, bualu bavua batatshishibue, balekelela bu mikoko idi kayiyi ne mulami.” (Mat. 9:36) Petelo ne bapostolo bakuabu bakamona muvuaye uditatshisha bua bantu abu ne dinanga dionso. Yezu kavua bu balami ba dishima ba mu Isalele bavua balengulula mikoko, bayifikisha ku ditangalaka ne ku difua ne nzala ya mu nyuma to. (Yeh. 34:7, 8) Pavua bapostolo bamona muvua Yezu ulongesha ne uditatshisha bikole bua mikoko, mufike too ne ku diyifuila, bakalonga mushindu wa kuambuluisha bantu bavua ne ditabuja bua kupinganabu kudi Yehowa “mulami wa mikoko ne mutangidi wa anyima [yabu].”​—1 Pet. 2:25.

² Musangu kampanda pavua Yezu wakula ne Petelo, wakaleja muvuabi ne mushinga bua kudisha mikoko ne kuyilama. (Yone 21:15-17) Bualu ebu buakalenga Petelo ku muoyo bikole menemene, kumusakabi bua kudimuija bakulu ba mu tshisumbu tshia bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala, wamba ne: “Nulame tshisumbu tshia mikoko ya Nzambi tshidi mu bianza bienu, nuenza mudimu bu batangidi, kanuyi benzeja ku bukole, kadi ku budisuile kumpala kua Nzambi; kabiyi bua dinanga dia bintu bipeta mu njila mibi, kadi ne muoyo wa disanka; kanuyi nukokesha ne bumfumu pa bantu badi bumpianyi bua Nzambi, kadi nulue bilejilu kudi mikoko.” (1 Pet. 5:1-3) Mêyi a Petelo aa adi atangila kabidi batangidi badi mu bisumbu lelu eu. Bakulu badi bidikija Yezu mu dienza mudimu ne muoyo mujima ne tshisumi, bikale bantunga mulongo mu mudimu wa Yehowa bua kushila mikoko tshilejilu.​—Eb. 13:7.

³ Tudi ne bua kuleja dianyisha bua bakulu badi nyuma wa Nzambi muteke mu tshisumbu aba. Mudimu wabu udi utupetesha malu malenga a bungi. Tshilejilu, batangidi badi bakankamija muntu yonso mu tshisumbu pa nkayende ne bamutabalela. Lumingu luonso badi balombola bisangilu bia tshisumbu ne muoyo umue, bakolesha ditabuja dia bantu bonso badimu. (Lomo 12:8) Bionso bidibu benza bua kukuba mikoko ku bintu bibi anyi kudi bantu babi bidi bienza bua tuikale mu bukubi. (Yesh. 32:2; Tito 1:9-11) Bu mudibu bantunga mulongo mu mudimu wa buambi, bidi bitukankamija bua kutungunuka ne kuyisha lumu luimpe ne tshisumi ngondo yonso. (Eb. 13:15-17) Yehowa mmulongolole bua “mapa mikale bantu” aa ikale akolesha tshisumbu.​—Ef. 4:8, 11, 12.

NGIKADILU MILOMBA BUA KUIKALA BATANGIDI

⁴ Bua kujadika ne: batangidi badibu bateke badi batabalela tshisumbu bimpe, badi ne bua kukumbaja malu adi Dîyi dia Nzambi dibalomba. Anu padibu bakumbaja malu aa ke patudi mua kuamba ne: mbabateke kudi nyuma muimpe. (Bien. 20:28) Bushuwa, mikenji idi Bible welela batangidi bena Kristo nya pa buayi, bualu kuikala mutangidi mmudimu munene. Kadi malu aa ki mmapite bukole kakuyi mushindu wa bobu kuakumbaja kudi bena Kristo aba badi banange Yehowa ne muoyo mujima ne badi basue kabidi bua akuate nabu mudimu to. Bantu bonso badi ne bua kumona ne: batangidi aba mbantu badi batumikila mibelu ya mu Bible dituku dionso mu nsombelu wabu.

⁵ Mupostolo Paulo wakafunda ngikadilu idi Bible ulomba bua batangidi mu mukanda wa kumpala uvuaye mutumine Timote ne mu uvuaye mutumine Tito. Badi bamba mu 1 Timote 3:1-7 ne: “Muntu mulume yeye wipatshila bua kuikala mutangidi, udi ujinga mudimu muimpe. Nunku mutangidi udi ne bua kuikala kayi ne bualu budibu bamubanda nabu, ikale ne mukaji umue, ikale ne nkatshinkatshi mu bienzedi biende, ikale ne meji majalame, muena bulongame, muakididi wa benyi, mukumbane bua kulongesha, kikadi mukuatshiki wa maluvu, muena tshikisu, muena malu makole, musue matandu, munangi wa makuta, ikale muntu udi ulombola ba mu nzubu muende bimpe, muikale ne bana badi bamukokela ne bunême buonso (bualu bikala muntu kayi mumanye mua kulombola ba mu nzubu muende, mmunyi mualamaye tshisumbu tshia Nzambi?), kikadi muntu mupiamupia mu ditabuja, bua kalu kudiuwuja ne lutambishi ne kupona mu dilumbuluisha didi Diabolo mupete. Bualu bukuabu, udi kabidi ne bua kuikala ne lumu luimpe kudi bantu ba pambelu, bua kabakudi bibi bua bualu buende ne bua kakuluki mu buteyi bua Diabolo.”

⁶ Paulo wakafundila Tito ne: “Mvua mukushiye mu Kulete bua kuakaja malu avua kaayi enda bimpe ne bua kuteka bakulu mu tshimenga ne mu tshimenga, anu mumvua mukuambile: bikalaku muntu mulume udi kayi ne bualu budibu bamubanda nabu, muikale ne mukaji umue ne bana bena kuitabuja badibu kabayi babanda bua buenzavi anyi buntomboji. Bualu bu mudi mutangidi muikale mulami wa bintu bia Nzambi, kena ne bua kuikala ne bualu budibu bamubanda nabu, kikadi muena mutu mukole, kikadi muntu udi ukuata tshiji lukasa, kikadi mukuatshiki wa maluvu, kikadi muena tshikisu, kikadi muena lukuka lua bintu bipetela mu njila mibi, kadi ikale muakididi wa benyi, munangi wa malu mimpe, muikale ne meji majalame, muakane, muena lulamatu, mumanye mua kudikanda, mulamate ku dîyi dia lulamatu bikole bua dimanya kulongesha diende, bua ikale mukumbane bua kukankamijangana ku diambuluisha dia dilongesha didi dikolesha ne bua kubela bena mpata.”​—Tito 1:5-9.

⁷ Nansha mudi ngikadilu idi Bible ulomba mua kuanji kumueneka bu mikole, balume bena Kristo kabena ne bua kutshina bua kuipatshila mudimu wa butangidi to. Padi batangidi baleja ngikadilu milenga ya buena Kristo eyi, badi bakankamija bantu bakuabu mu tshisumbu bua kuikala pabu nayi. Paulo wakafunda ne: Nzambi mmufile “mapa mikale bantu” “bua kupingaja bansantu mu njila, bua mudimu wa kuambuluisha bakuabu, bua kuibaka mubidi wa Kristo, too ne patudi tufika ku dikala tshintu tshimue bua ditabuja ne bua dimanya dijalame dia Muana wa Nzambi, ku dikala muntu mukole, tufika ku tshipiminu tshia dikola tshia tshiuwidi tshia Kristo.”​—Ef. 4:8, 12, 13.

⁸ Batangidi kabena ne bua kuikala bana anyi bantu bapiabapia mu ditabuja to. Kadi badi ne bua kuikala bantu bakadi bamonemone malu mu nsombelu wa buena Kristo, bikale ne dimanya dia bungi dia Bible, bamumvua bimpe ne banange tshisumbu ne muoyo mujima. Badi ne bua kuikala ne dikima dia kuakula kabayi batshina bua kupingaja benji ba malu mabi mu njila. Padibu benza nunku badi bakuba mikoko kudi muntu kayi yonso udi mua kuyenzela bibi. (Yesh. 32:2) Batangidi badi ne bua kumanyika mu tshisumbu tshijima bu bantu badi bashindame mu nyuma, bikale batabalela mikoko ya Nzambi ne muoyo umue.

⁹ Bantu badi bakumbaje ngikadilu milomba bua kuikala batangidi badi ne bua kuleja mudibu ne meji adi ambuluisha. Bikalabu basele, badi ne bua kulonda mikenji ya bena Kristo bua dibaka, mbuena kuamba ne: muntu udi ne mukaji umue, ne ulombola ba mu nzubu muende bimpe. Bikalaye ne bana bena kuitabuja badi bamukokela ne bunême buonso ne kabayi bababanda bua buenzavi anyi buntomboji, bena mu tshisumbu nebasemene kudiye kabayi belakana bua kumulomba mibelu mu malu a bungi adi atangila nsombelu wa dîku ne wa bena Kristo. Mutangidi udi kabidi ne bua kuikala kayi ne bualu budibu bamubanda nabu ne udi ne bua kuikala ne lumu luimpe nansha kudi bantu ba pambelu. Kabena ne bua kumubanda bua ngikadilu kampanda mubi udi mua kupendeshisha tshisumbu to. Kabena ne bua kuikala bamubele kutshidi matuku makese bua tshilema kampanda tshinene. Bantu bakuabu mu tshisumbu nebalonde tshilejilu tshiende tshilenga ne nebanyishe bua kudifila kudiye bua abatabalele mu nyuma.​—1 Kol. 11:1; 16:15, 16.

¹⁰ Bantu ba mushindu eu badi bakumbaje ngikadilu milomba mbakumbane bua kukuatshila tshisumbu tshia bena Kristo mudimu anu bu bakulu ba mu Isalele badibu bamba ne: bavua ne ‘meji, badimuke ne bakavua bamonemone malu.’ (Dut. 1:13) Bakulu bena Kristo ki mbapangile bilema to, kadi badi ne bua kuikala bamanyike mu tshisumbu ne muaba udibu basombele bu bantu bakane, badi batshina Nzambi, badi nsombelu wabu mujima mushindamene pa mikenji ya Nzambi kukadi matuku a bungi. Malu aa neabapeshe dikima dia kuakula kumpala kua tshisumbu.​—Lomo 3:23.

¹¹ Bantu badi bakumbaje ngikadilu milomba bua kuikala batangidi badi ne bua kuikala ne nkatshinkatshi mu bienzedi biabu ne mu malu adibu benzela bakuabu. Kabena ne bua kuikala bantu badi balamate anu ku tshidi tshibasankisha to. Kadi badi ne bua kuikala ne nkatshinkatshi mu nsombelu wabu, ne bamanye mua kudikanda. Nkatshinkatshi wabu eu udi ne bua kumuenekela mu malu bu mudi: kudia, kunua, kupitshisha kapepe ne kujikija lutetuku. Badi ne nkatshinkatshi padibu banua maluvu pa nnuinu bua kabababandi ne: badi banua bapitshisha anyi mene ne: mbakuatshiki ba maluvu to. Bualu muntu udi ne lungenyi lunyanga kudi maluvu makole katu mumanye mua kudikanda ne kena ukumbana bua kutangila malu a tshisumbu to.

¹² Bua muntu kuikala mutangidi mu tshisumbu udi ne bua kuikala muena bulongame. Bibidilu biende bimpe bidi bimuenekela ku tshimuenekelu tshiende, ku nzubu wende, ne ku malu adiye wenza dituku dionso. Muntu wa nunku katu uladikija malu to; utu umona tshidi tshikengedibua ne ulongolola malu bua kutshienza. Utu unemeka mikenji ya Nzambi ne uyitumikila.

¹³ Mutangidi udi ne bua kuikala kayi muena malu makole. Udi ne bua kuikala mukumbane bua kuenza mudimu mu buobumue ne batangidi bakuabu badi mu kasumbu ka bakulu ne kueleshangana nabu diboko. Kena ne bua kudimona mupite bakuabu, ne kena ne bua kubenzeja malu bipitshidile to. Mutangidi udi kayi muena malu makole katu umona wende mmuenenu wa malu bu mupite wa bakulu nende to. Bakulu bakuabu badi mua kuikala ne ngikadilu idiye kayi nayi anyi bamanye malu adiye kayi mumanye to. Padi malu adi mukulu wamba ne wenza mashindamene mu Bible ne udienzeja bua kulonda tshilejilu tshia Yezu Kristo, udi uleja mudiye kayi muena malu makole. (Filip. 2:2-8) Mukulu katu muena matandu anyi muena tshikisu to, kadi utu upesha bakuabu kanemu kadi kabakumbanyine, ubamona bu bamupite yeye. Kena ne bua kuikala muena mutu mukole, misangu yonso ujinga bua bakuabu batue anu ku tshiende to. Kena ne bua kuikala ukuata tshiji lukasa, kadi mmuena ditalala mu nsombelu wende ne bantu bakuabu.

¹⁴ Bia muomumue, muntu udi mukumbane bua kuikala mutangidi mu tshisumbu udi ne bua kuikala ne meji majalame. Mbuena kuamba ne: udi ne lutulu, kayi wangata mapangadika lukasa lukasa. Udi umvua mêyi manene a Yehowa bimpe menemene ne mmumanye mua kuatumikila. Muntu udi ne meji majalame udi witaba mibelu ne ulonda buludiki. Kena ne bua kuikala muena mpala ibidi to.

¹⁵ Paulo wakavuluija Tito ne: mutangidi udi ne bua kuikala munangi wa malu mimpe. Udi ne bua kuikala muakane ne muena lulamatu. Ngikadilu eyi idi imuenekela mu malanda ende ne bakuabu ne mu mushindu udiye wimanyina malu adi makane ne adi mimpe ne muoyo umue. Udi ne bua kushala mulamate Yehowa kayi utenkakana, ne ushala mulamate mikenji miakane misangu yonso. Mmukumbane bua kulama malu masokoka. Udi kabidi muakididi wa benyi wa bushuwa, udifila yeye muine ku budisuile ne bintu biende bua kuambuluisha bakuabu.​—Bien. 20:33-35.

¹⁶ Bua mutangidi kuenzaye mudimu wende bimpe, udi ne bua kuikala mukumbane bua kulongesha. Bilondeshile mêyi avua Paulo mufundile Tito, mutangidi mmuntu udi “mulamate ku dîyi dia lulamatu bikole bua dimanya kulongesha diende, bua ikale mukumbane bua kukankamijangana ku diambuluisha dia dilongesha didi dikolesha ne bua kubela bena mpata.” (Tito 1:9) Udi ne bua kuikala mukumbane bua kueleshisha bakuabu meji, kufila bijadiki, kujikija mpata, ne kuenza mudimu ne Bible mu mushindu wa kutuisha bakuabu ne kukolesha ditabuja diabu. Mutangidi udi ne bua kumanya mua kulongesha mushindu eu mu bikondo bimpe ne mu bikondo bikole. (2 Tim. 4:2) Udi ne bua kuikala ne lutulu ludi lukengedibua bua kubela muntu udi muenze tshilema anyi bua kutuisha muntu udi ne dielakana ne kumusaka ku midimu mimpe ya ditabuja, wenza nanku ne bulenga buonso. Kumanya kulongesha kumpala kua bantu ba bungi anyi kua muntu umue nekuleje mudi mutangidi muikale ukadi mukumbaje ngikadilu mulomba wa mushinga mukole eu.

¹⁷ Mbimpe bua bakulu bikale bayisha ne tshisumi. Bidi ne bua kumueneka kabidi ne: padibu benza nanku, badi badienzeja bua kuidikija Yezu uvua uteka mudimu wa diyisha lumu luimpe pa muaba wa kumpala. Yezu uvua utabalela bayidi bende, ubambuluisha bua bikale bamanyishi bimpe. (Mâko 1:38; Luka 8:1) Padi bakulu badisuike bua kuyisha bikole nansha mudibu ne malu a bungi a kuenza, bidi bisaka bena mu tshisumbu bonso bua kuikalabu ne tshisumi tshia muomumue. Bakulu bobu bayisha ne bena mu mêku abu anyi ne bena mu tshisumbu, nekuikale ‘dikankamijangana.’​—Lomo 1:11, 12.

¹⁸ Malu onso adibu balombe batangidi aa adi mua kumueneka bu adi kaayi kutua tshiadi. Bushuwa, kakuena mutangidi udi mua kukumbaja malu onso adibu balombe mu Bible aa tshishiki to. Kadi mukulu yonso kena mua kupanga imue ya ku ngikadilu eyi bikadi bibanga kumueneka bu butekete bunene kudiye to. Bamue bakulu badi mua kuikala ne ngikadilu kampanda ya pa buayi, eku banga pabu ne mikuabu. Bualu ebu nebuambuluishe bua kasumbu ka bakulu mu kabujima kikale ne ngikadilu yonso idi ikengedibua eyi bua kulama tshisumbu tshia Nzambi bimpe.

¹⁹ Padi kasumbu ka bakulu kalomba bua bateke bamue bana betu batangidi, mbimpe bavuluke mêyi a mupostolo Paulo a ne: “Ndi ngambila muntu yonso wa munkatshi muenu amu bua kedi meji ne: mmupite tshidiye atshi to, kadi ele meji bua ikale ne meji mimpe, muntu ne muntu bilondeshile bunene bua ditabuja didi Nzambi mumupeshe.” (Lomo 12:3) Mukulu yonso udi ne bua kudimona bu udi mushadile kudi bakuabu. Mukulu nansha umue kena ne bua kudimona “muakane kupitshisha ne pa mikalu” padibu bakonkonona ngikadilu milomba ya mukuabu to. (Muam. 7:16) Kasumbu ka bakulu kadi ne bua kuikala ne ngikadilu milomba ya mu Bible idibu balomba balami eyi mu mutu, bua kumanya bikala muanetu kampanda wa balume udibu bakonkonona ngikadilu yende ukumbaja ngikadilu eyi mu mushindu mukumbanyine. Padi bakulu kabayi bimanyina pa dipanga bupuangane dia muntu ne kabayi ne kansungansunga ne lubombo, nebalombele muanetu midimu mu mushindu udi uleja mudibu banemeka mikenji miakane ya Yehowa, bionso ebi bua diakalenga dia tshisumbu. Bakulu badi ne bua kusambila ne kulonda buludiki bua nyuma muimpe wa Nzambi kumpala kua kulombela muanetu kampanda bua bamuteke mukulu. Ebu mbumue bua ku majitu manene adi pa makaya abu, ne badi ne bua kuenza nunku mu diumvuangana ne mubelu wa Paulo wa kubenga ‘kutentekela muntu bianza lukasa.’​—1 Tim. 5:21, 22.

DIMUMA DIA NYUMA

²⁰ Bantu balume badi bakumbaja ngikadilu milomba badi ne bua kuleja ne: nyuma muimpe udi ubalombola ne kuleja dimuma diende mu nsombelu wabu. Paulo udi utela ngikadilu tshitema ya dimuma dia nyuma eyi: “dinanga, disanka, ditalala, lutulu, bulenga, buimpe, ditabuja, bupole, didikanda.” (Gal. 5:22, 23) Batangidi aba badi bakolesha bana babu ne bambuluisha tshisumbu bua tshikale mu buobumue mu dienza mudimu wa tshijila. Nsombelu wabu ne bipeta bia mudimu wabu mukole bidi bileja ne: nyuma muimpe ke udi mubateke.​—Bien. 20:28.

BANTU BADI BENZA BUA KUIKALE BUOBUMUE

²¹ Mbimpe bakulu benze mudimu pamue bua buobumue kuikalabu mu tshisumbu. Nansha mudibu mua kuikala bashilangane bikole ku dienza dia malu, badi balama buobumue buabu padibu batelejangana ne kanemu nansha bobu kabayi bapetangana mu malu onso adibu bayukila. Padi mukenji nansha umue wa mu Bible kawuyi mushipa, yonso wa kudibu udi ne bua kuitaba dipangadika ne kulonda tshidi kasumbu ka bakulu kasuika. Padi muntu witaba tshidi bakuabu bamba, bidi bileja mudi “meji adi afumina muulu” a ‘ditalala, adi kaayi ne malu makole’ amulombola. (Yak. 3:17, 18) Mukulu nansha umue kena ne bua kuela meji ne: udi ku mutu kua bakuabu mu kasumbu ka bakulu anyi kukeba bua kubakokesha to. Bulelela, bakulu badi bakuatshishangana ne Yehowa padibu benza mudimu pamue bua tshisumbu kuyatshi kumpala.​—1 Kol., nshap. wa 12; Kolos. 2:19.

IPATSHILA MUDIMU EU

²² Bantu balume bakadi bashindame mu nyuma badi ne bua kujinga mudimu wa butangidi. (1 Tim. 3:1) Kadi kuikala mutangidi kudi kulomba kuenza mudimu mukole ne kudipangisha amue malu. Ebi bidi biumvuija kudifila bua kukumbaja majinga a bana betu, kubambuluisha bua kukolesha malanda abu ne Nzambi ne kualama. Kuipatshila mudimu wa butangidi kudi kulomba kudienzeja bua kukumbaja ngikadilu milomba idi mu Bible.

NSOMBELU WA MUTANGIDI UDI MUA KUSHINTULUKA

²³ Muanetu wa balume udi muenze mudimu ne lulamatu munkatshi mua bidimu bia bungi udi mua kusama anyi kuteketa mubidi. Pamuapa bua bukulakaja, udi mua kuikala katshiyi kabidi ukumbaja midimu yende ya butangidi. Nansha nanku, badi anu ne bua kumumona bu mukulu ne kumunemeka patshidiye ne mudimu au. Kabiena bikengela awulekele anu bualu kena kabidi ukumbaja malu onso bilenga to. Utshidi anu mukumbanyine bunême misangu ibidi, budibu bapesha bakulu badi benza mudimu mukole bua kulama mikoko bilondeshile bukole budibu nabu.

²⁴ Kadi bikala muanetu wa balume kampanda mumone ne: mbimpe alekele mudimu wa butangidi bua nsombelu wende udi mushintuluke ne umupangisha bua kuwukumbaja, udi mua kuwulekela. (1 Pet. 5:2) Nansha nanku, badi ne bua kutungunuka ne kumunemeka. Udi anu mua kuambuluisha tshisumbu bikole nansha mudibu kabayi kabidi mua kumupesha midimu itubu bapesha bakulu.

MIDIMU YA MU TSHISUMBU

²⁵ Bakulu batu ne midimu mishilashilangane mu tshisumbu. Kudi mutangidi wa malu a kasumbu ka bakulu, sekretere, mutangidi wa mudimu wa buambi, mulombodi wa dilonga dia Tshibumba tshia Nsentedi ne mutangidi wa Tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu. Bakulu ba bungi batu batangidi ba tusumbu tua buambi. Bakulu batu benza midimu eyi kabayi babakosele bungi bua matuku to. Kadi bikala muanetu uvua wenza umue wa ku midimu eyi mumuangale, anyi katshiyi mua kuyenza bua disama anyi bua mudiye katshiyi ukumbaja ngikadilu idi Bible ulomba, dîba adi bidi bikengela kusungula mukulu mukuabu pa muaba wende. Mu bisumbu mudi batangidi bakese, mutangidi umue udi mua kuenza midimu ya bungi too ne padi bana betu bakuabu ba balume balua bakulu.

²⁶ Mutangidi wa malu a kasumbu ka bakulu ke udi ulombola bisangilu bia kasumbu ka bakulu. Nunku udi wenza mudimu ne budipuekeshi pamue ne bakulu bakuabu bua kulama tshisumbu tshia mikoko ya Nzambi. (Lomo 12:10; 1 Pet. 5:2, 3) Udi ne bua kuikala mumanye mua kulongolola malu bimpe ne kabidi kualombola ne muoyo umue.​—Lomo 12:8.

²⁷ Sekretere utu ulama dosiye ya tshisumbu ne umanyisha bakulu nende malu adi ne mushinga. Padibi bikengela, mukulu mukuabu anyi musadidi wa mudimu udi mukumbane udi mua kumuambuluisha.

²⁸ Mutangidi wa mudimu wa buambi utu ulongolola mudimu wa diyisha ne malu makuabu adi atangila mudimu eu. Udi ukumbula tusumbu tua buambi tuonso pa tshibidilu, ukumbula kasumbu kamue ku ngondo ku ndekelu kua lumingu. Bua bisumbu bidi ne tusumbu tua buambi tukese, udi mua kukumbula kasumbu kamue misangu ibidi ku tshidimu. Padiye ukumbula tusumbu, yeye ke udi ulombola bisangilu bia buambi, uyisha pamue ne bena mu kasumbu bua kubambuluisha, ne uya kubafila padibu bapinganyina bantu ne balonga nabu Bible.

BATANGIDI BA TUSUMBU TUA BUAMBI

²⁹ Umue wa ku midimu mitambe bunene mu tshisumbu ngua kuikala mutangidi wa kasumbu ka buambi. Udi ne bua 1) kutabalela mudi muntu yonso udi mu kasumbu uya kumpala mu nyuma kumutabalelamu; 2) kuambuluisha muntu yonso udi mu kasumbu bua kuyisha pa tshibidilu, ne kuyisha bimpe muikale ne disanka; ne 3) kuambuluisha basadidi ba mudimu badi mu kasumbu ne kubalongesha bua bipatshile midimu mu tshisumbu ne bakumbane bua kuyenza. Kasumbu ka bakulu kadi kasungula bana betu badi bakumbane menemene bua bakumbaje malu onso adi atangila mudimu eu aa.

³⁰ Bu mudi mudimu eu munene, kuoku mushindu, bakulu ke badi ne bua kuikala batangidi ba tusumbu tua buambi. Misangu mikuabu musadidi wa mudimu udi mukumbane udi mua kuenza mudimu eu too ne pikala mukulu ne bua kuangata bujitu ebu. Badi babikila musadidi wa mudimu udi wenza mudimu eu ne: musadidi wa kasumbu ka buambi, bualu ki mmutangidi mu tshisumbu to. Kadi udi wenza mudimu eu ku bulombodi bua bakulu.

³¹ Mudimu mukuabu munene wa mutangidi wa kasumbu ka buambi ngua kuikala ntunga mulongo mu mudimu wa buambi. Yeye ne tshibidilu tshia kuyisha ne tshisumi ne disanka, bamanyishi ba mu kasumbu kende nebalonde dikasa diende. Bu mudi didisangisha pamue dikankamija bana betu ne dibambuluisha, mbimpe kasumbu kikale ne programe wa buambi udi wambuluisha bua bamanyishi ba bungi bikale babuelamu. (Luka 10:1-16) Mutangidi udi ne bua kuenza bua ne: misangu yonso kuikale teritware mukumbane bua kuyisha. Yeye ke udi nangananga ne bua kulombola tshisangilu tshia mudimu wa buambi ne kuabanya bamanyishi. Padiye kayipu, udi mua kulomba mukulu mukuabu anyi musadidi wa mudimu bua kumuambuluisha. Bobu kabayipu, udi mua kulomba mumanyishi udi mukumbane bua kulombola tshisangilu etshi bua bamanyishi bapete lungenyi ludi mua kubambuluisha.

³² Mutangidi wa kasumbu udi ne bua kudianjila kulongolola dikumbula dia mutangidi wa mudimu wa buambi, umanyisha kasumbu kende bua dikumbula edi ne ulongolola malu ikala mua kubambuluisha. Padi bena mu kasumbu bonso bamanya programe wa dikumbula edi bimpe, nebadifile ne muoyo wabu mujima lumingu alu.

³³ Kasumbu ka buambi konso kadi ne bua kuikala kenza ne bantu bakese. Bualu ebu budi buambuluisha mutangidi wa kasumbu bua amanye bantu bonso badimu bimpe. Bu mudiye mulami wa dinanga, udi utabalela yonso wa kudibu. Udi udienzeja bua kuambuluisha muena mu kasumbu yonso ne kumukankamija bua kuyisha, bua kubuela mu bisangilu bia tshisumbu ne kufila mandamuna. Udi udienzeja kabidi bua kuenza tshionso tshidi tshikengela bua kuambuluisha muntu yonso bua kushala mukole mu nyuma. Udi uya kutangila badi basama anyi badi ne malu mabatonde. Kuamba bualu kampanda budi bukankamija anyi kufila mubelu kansanga kudi mua kusaka bamue bua kujinga kuenza midimu mikuabu mu tshisumbu ne kubapesha bukole bua kuambuluisha bana betu. Mutangidi wa kasumbu neatambe nangananga kuambuluisha bena mu kasumbu kende. Kadi bu mudiye mukulu ne mulami, neakebe bua kuambuluisha tshisumbu tshijima ne dinanga dionso ne neikale pabuipi bua kukuatshisha muntu yonso udi dijinga ne diambuluisha.​—Bien. 20:17, 28.

³⁴ Mutangidi wa kasumbu ka buambi udi kabidi ne mudimu wa kusangisha luapolo lua bamanyishi ba mu kasumbu kende, ulufila kudi sekretere. Mumanyishi yonso udi mua kuambuluisha mutangidi wa kasumbu kabu ka buambi. Udi wenza nanku padiye umupesha luapolo luende diakamue padi ngondo ujika. Udi mua kulupesha mutangidi wa kasumbu ku ndekelu kua ngondo yonso ku bianza anyi kuluela mu kashete kadi kalongolola bua luapolo lua mudimu katu ku Nzubu wa Bukalenge.

KOMITE WA MUDIMU WA TSHISUMBU

³⁵ Kudi midimu mikuabu idi komite wa mudimu wa tshisumbu wenza; komite eu mmuenza ne mutangidi wa malu a kasumbu ka bakulu ne sekretere ne mutangidi wa mudimu wa buambi. Tshilejilu, komite wa mudimu ke utu ufila dianyisha bua bantu kuenzelabu miyuki ya mabaka anyi ya lufu mu Nzubu wa Bukalenge ne yeye ke utu utapulula bamanyishi mu tusumbu tua buambi. Utu kabidi wanyishila bana betu badi balomba bua kulua bampanda-njila ba pa tshibidilu anyi bambuluishi anyi bua kuenza midimu mikuabu. Komite wa mudimu udi ku bulombodi bua kasumbu ka bakulu.

³⁶ Batu baleja midimu ya bana betu aba pamue ne ya mulombodi wa dilonga dia Tshibumba tshia Nsentedi, ya mutangidi wa Tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu, ne ya batangidi bakuabu badi mu kasumbu ka bakulu kudi biro bia filiale.

³⁷ Kasumbu ka bakulu ka tshisumbu tshionso kadi ne bua kuikala kadisangisha ku misangu ne ku misangu bua malu adi atangila didiunda dia mu nyuma dia tshisumbu. Pa kumbusha tshisangilu tshitu bakulu benza padi mutangidi wa tshijengu ukumbula tshisumbu tshiabu, batu benza tshikuabu panyima pa ngondo mitue ku isatu. Kadi nansha nanku, bakulu badi mua kutuilangana dîba dionso didiku bualu kampanda budi bulomba bua bobu kudisangisha.

TUIKALAYI TUKOKELA

³⁸ Nansha mudi batangidi bikale bantu bapange bupuangane, tuetu bonso tudi balombibue bua kubakokela bualu Yehowa ke udi mubateke. Yehowa neabalombe luapolo lua malu adibu benza. Mbaleji mpala bende ne badi balombola bilondeshile disua diende. Ebelu 13:17 udi wamba ne: “Nutumikile bantu badi balombola munkatshi muenu ne nubakokele, bualu badi batungunuka ne kunulama bu bantu balua kufila luapolo lua mudimu wabu, bua bamone mua kuenza nunku ne disanka kabayi batua mikemu, tshianana bualu ebu budi mua kunukebela lutatu.” Anu mudi Yehowa wenza mudimu ne nyuma wende bua kupesha muntu mudimu, ke muenzaye kabidi mudimu ne nyuma au bua kumumbusha ku mudimu wende wa butangidi bikalaye katshiyi uleja ngikadilu ya dimuma dia nyuma muimpe ne kayi ukumbaja kabidi ngikadilu milomba idi mu Bible.

³⁹ Katuenaku ne dianyisha bua mudimu mukole udi batangidi ba tshisumbu benza ne tshilejilu tshiabu tshimpe anyi? Paulo wakafundila bena mu tshisumbu tshia Tesalonike, ubakankamija wamba ne: “Bana betu, tudi tunulomba bua nunemeke bantu badi benza mudimu mukole munkatshi muenu ne badi banulombola mu Mukalenge ne banudimuija; ne bua kubatua mushinga wa bungi menemene mu dinanga bua mudimu wabu.” (1 Tes. 5:12, 13) Mudimu mukole wa bungi udi batangidi ba tshisumbu benza udi utupepejila mudimu utudi tuenzela Nzambi ne utupetesha disanka dia bungi. Nansha kabidi mu mukanda wa kumpala uvua Paulo mutumine Timote, wakalejamu mmuenenu uvua bantu badi mu tshisumbu ne bua kuikala nende kumpala kua batangidi wamba ne: “Bakulu badi balombola mu mushindu muimpe bangatshibue bakumbane bua kupeshibua bunême misangu ibidi, nangananga aba badi benza mudimu bikole mu kuakula ne mu kulongesha.”​—1 Tim. 5:17.

MIDIMU MIKUABU IDI MU BULONGOLODI

⁴⁰ Misangu mikuabu, batu basungula bamue bakulu bua kuikala bena mu Tusumbu tua dikumbula babedi. Bakuabu batu benza mudimu mu Komite wa diumvuangana ne mpitadi anyi baya mu mpitadi bua kumonangana ne baminganga bua kubakankamija bua batungunuke ne kuondopa Bantemu ba Yehowa kabayi benza mudimu ne mashi to. Bakulu bakuabu kabidi batu bambuluisha mu luibaku lua Nzubu ya Bukalenge, ya Mpuilu ne diyilama ne mankenda anyi benza mudimu mu Komite ya mpungilu bua malu a Bukalenge aye kumpala. Bantu bonso mu bulongolodi bua Yehowa batu banyisha mudimu mukole udi bakulu aba benza ne didifila diabu ne muoyo mujima mu midimu eyi. Bushuwa, tudi ‘tutungunuka ne kuangata bantu ba mushindu eu ne mushinga wa bungi.’​—Filip. 2:29.

MUTANGIDI WA TSHIJENGU

⁴¹ Kasumbu kaludiki ke katu kateka bakulu badi bakumbane bua kuikala batangidi ba bijengu. Biro bia filiale bitu bipesha bakulu aba mudimu wa kukumbula bisumbu bidi mu bijengu biabu, pa tshibidilu misangu ibidi ku tshidimu. Kudi misangu itubu kabidi bakumbula bampanda-njila badi mu teritware idi miditole pa nkayayi. Batu benza programe wa dikumbula bisumbu ne bamumanyisha tshisumbu tshionso kumpala kua dîba bua dikumbula edi diambuluishe bena mu tshisumbu bikole.

⁴² Mutangidi wa malu a kasumbu ka bakulu udi ulongolola malu bua dikumbula edi dikoleshe bantu bonso mu nyuma. (Lomo 1:11, 12) Diakamue padi mutangidi wa malu a kasumbu ka bakulu umanya dituku dia dikumbula edi ne majinga a mutangidi wa tshijengu ne mukajende (bikalaye musele), udi ulongolola malu pamue ne bana betu ba balume bakuabu bua kuikale mikanda, muaba wa kulala, ne bintu bikuabu. Udi wenza bua bantu bonso pamue ne mutangidi wa tshijengu bamanye mudibu balongolole malu.

⁴³ Pashishe, mutangidi wa tshijengu ne mutangidi wa malu a kasumbu ka bakulu badi bamonangana bua kukonkonona programe wa bisangilu ne wa mudimu wa buambi. Badi benza programe eu bilondeshile ngenyi ya mutangidi wa tshijengu ne buludiki budi biro bia filiale bifila. Badi ne bua kudianjila kumanyisha bantu bonso matuku ne mêba ne miaba ya bisangilu bia tshisumbu, bia bampanda-njila, bia bakulu ne basadidi ba mudimu, ne bia mudimu wa buambi.

⁴⁴ Mu Dibidi mu mapingaja mutangidi wa tshijengu neakonkonone Fishi ya bamanyishi ya tshisumbu, luapolo lua bungi bua bantu bavua babuele mu bisangilu, fishi ya teritware ne mabeji a konte. Dikonkonona edi nedimuambuluishe bua kumanya majinga adi nawu tshisumbu ne mudiye mua kuambuluisha bana betu badi batangila malu a luapolo eyi. Mutangidi wa malu a kasumbu ka bakulu neenze bua mutangidi wa tshijengu apete dosiye eyi kumpala kua dîba.

⁴⁵ Padi mutangidi wa tshijengu ukumbula tshisumbu, udi uditatshisha bua kuyukila ne mumanyishi yonso pa nkayende, tshilejilu padibu muaba wa bisangilu, mu buambi, dîba didibu badia anyi mêba makuabu. Udi kabidi wenza tshisangilu ne bakulu ne basadidi ba mudimu, ubapesha ngenyi miakanyine ne mibelu ya mu Bible, ne ubakankamija bua kutabalela mikoko idibu babapeshe ne kuyilama. (Nsu. 27:23; Bien. 20:26-32; 1 Tim. 4:11-16) Udi wenza kabidi tshisangilu ne bampanda-njila bua kubakolesha ne kubakuatshisha mu ntatu idibu mua kuikala bapete bua kutungunukabu ne mudimu wabu.

⁴⁶ Bikalaku malu makuabu adi mutangidi wa tshijengu mua kujikija, udi mua kuajikija mu lumingu alu kuoku mushindu. Yeye kayi ne mushindu wa kuajikija lumingu alu, udi mua kuambuluisha bakulu anyi bantu badi malu aa atangila bua kuenza makebulula bua kupeta buludiki bua mu Bible. Bikalaku bualu budi bukengela kuanji kumanyisha biro bia filiale, yeye ne bakulu nebatume luapolo lua bualu abu ku biro bia filiale luikale ne malu onso.

⁴⁷ Padi mutangidi wa tshijengu ukumbula tshisumbu, udi ubuela mu bisangilu biditshi tshienza. Kudi misangu itubu bashintulula mushindu ututu tubienza bilondeshile buludiki budi bufumina ku biro bia filiale. Neenze miyuki idi ikankamija bantu, ibalongesha, ibakolesha, ne ibasaka bua kutumikila Dîyi dia Nzambi. Neasake bantu bua kunanga Yehowa, Yezu Kristo, ne bulongolodi buetu.

⁴⁸ Tshimue tshia ku bipatshila binene bia dikumbula dia mutangidi wa tshijengu ntshia kukankamija bena mu tshisumbu bua kuikala ne tshisumi mu mudimu wa buambi ne kubapesha ngenyi mimpe. Bamanyishi ba bungi badi mua kuakaja programe yabu bua kumona mua kuyisha bikole lumingu alu, pamuapa badilongolola bua kuikala bampanda-njila bambuluishi ngondo wa dikumbula diende edi. Aba badi basue kuyisha nende anyi ne mukajende badi mua kudianjila kumanyisha. Padi mutangidi wa tshijengu anyi mukajende baya kutufila mu malonga a Bible anyi patudi tupinganyina bantu, tudi mua kupeta bipeta bimpe. Tudi ne disanka divule bua malu onso audi wenza bua kutua lumingu lua dikumbula edi mpanda.​—Nsu. 27:17.

⁴⁹ Tshidimu tshionso batu balongolola mpuilu ya tshijengu ibidi bua tshijengu tshionso. Mutangidi wa tshijengu ke udi utangila malu a diyilongolola. Mutangidi wa tshijengu ke udi usungula mutangidi wa mpuilu ne tshindondi tshiende. Badi ne bua kuenza mudimu pamue ne mutangidi wa tshijengu bua kulongolola mpuilu. Nebiambuluishe mutangidi wa tshijengu bua kutuma ntema yende yonso ku mushindu udi mpuilu wenzeka. Mutangidi wa tshijengu udi usungula bana betu bakuabu ba balume badi bakumbane bua kutangila bibambalu bishilashilangane. Udi kabidi ukonkonona konte ya tshijengu tshiende panyima pa mpuilu yonso. Tshidimu tshionso, filiale utu utuma muleji mpala wa Betele bu ngamba-malu mukumbudi mu mpuilu wa tshijengu umue. Bu mudi imue miaba ya kuenzela mpuilu mikale kule anyi mikese kayiyi ikumbana bantu, batu bakosolola bimue bijengu, bua tshitupa tshionso tshienze watshi mpuilu.

⁵⁰ Mutangidi wa tshijengu utu utuma luapolo luende lua mudimu wa buambi ku biro bia filiale ku ndekelu kua ngondo yonso. Bikalaye mutule ndambu wa makuta bua kufuta njila, bua biakudia, bua muaba wa kulala ne bua bintu bikuabu bua kukumbaja mudimu wende bimpe, ne tshisumbu tshidiye ukumbula katshiyi tshikokeshe bua kumupeshabi, udi mua kufundila biro bia filiale bua makuta adiye mutule au. Baleji mpala bena ngendu aba mbashindike ne: bobu banji kukeba malu a Bukalenge bua Yehowa, nebapete bintu bidibu nabi dijinga anu muvua Yezu mulaye. (Luka 12:31) Bena mu tshisumbu bonso kabena ne bua kupua muoyo bua diakalenga didibu nadi dia kuakidila bakulu badi babakuatshila mudimu aba to.​—3 Yone 5-8.

KOMITE WA FILIALE

⁵¹ Mu biro bia filiale bionso bia Bantemu ba Yehowa bia pa buloba bujima, bakulu basatu anyi ba bungi badi bakumbane ne bashindame mu nyuma ke badi benza Komite wa filiale bua kutangila mudimu wa diyisha mu ditunga anyi mu matunga adi ku bulombodi bua filiale eu. Umue wa kudibu mmulombodi wa Komite wa filiale.

⁵² Bena mu Komite wa filiale batu batangila malu a bisumbu bionso bidi mu teritware wa filiale wabu. Komite eu udi utangila mudimu wa diyisha lumu luimpe lua Bukalenge mu teritware wa filiale mujima, ne wenza bua bisumbu ne bijengu bikale bilongolola bimpe bua kumona mua kutangila majinga a mudimu wa buambi. Komite wa filiale udi kabidi utangila mudimu udi bamisionere ne bampanda-njila ba pa buabu, ba pa tshibidilu ne bambuluishi benza. Padiku mpuilu anyi mpungilu, bena mu komite aba batu balongolola midimu ne bayabanya bua “malu onso enzeke bimpe ne mu bulongame.”​—1 Kol. 14:40.

⁵³ Batu benza Komite wa ditunga mu amue matunga adi ku bulombodi bua Komite wa filiale udi mu ditunga dikuabu. Kuenza komite eu kutu kuambuluisha bua kulondesha mudimu udi wenzeka mu ditunga adi. Komite eu utu utabalela malu a Nzubu ne biro bia Betele, utangila malu a difundilangana mikanda ne diyandamuna, malu a luapolo ne kabidi utabalela mudimu wa buambi. Komite wa ditunga udi weleshangana diboko ne Komite wa filiale bua malu a Bukalenge aye kumpala.

⁵⁴ Kasumbu kaludiki ke kadi kateka bena mu Komite wa filiale ne bena mu Komite wa ditunga.

BALEJI MPALA BA BIRO BIDI BILOMBOLA MUDIMU WETU PA BULOBA BUJIMA

⁵⁵ Pa tshibidilu, Kasumbu kaludiki katu kalongolola bua bana betu badi bashindame mu nyuma bikale bakumbula filiale yonso ya pa buloba bujima. Muanetu udibu bapesha mudimu eu badi bamubikila ne: muleji mpala wa biro bidi bilombola mudimu wetu pa buloba bujima. Mudimu wabu wa kumpala ngua kukankamija dîku dia Betele ne kuambuluisha bena mu Komite ya filiale bua bamone mua kupita ne bilumbu ne nkonko idibu mua kupeta mu dilombola diabu dia mudimu wa kuyisha ne kuvuija bantu bayidi. Muanetu eu udi wenza kabidi tshisangilu ne batangidi ba bijengu badibu basungule ne udi utuilangana ne bamisionere ku musangu ne ku mukuabu. Padiye utuilangana nabu, udi uyukila nabu bua ntatu ne majinga abu, ubakankamija bua mudimu wabu munene wa kuyisha Bukalenge ne kuvuija bantu bayidi.

⁵⁶ Muleji mpala wa biro bidi bilombola mudimu wetu pa buloba bujima udi utamba kutabalela nangananga bipeta bia mudimu wa kuyisha Bukalenge ne malu makuabu adi atangila bisumbu. Yeye ne dîba, udi mua kukumbula kabidi biro bia mudimu wa dikudimuna dia mikanda. Padi muanetu eu ukumbula filiale, udi pende uditua mu mudimu wa kuyisha Bukalenge padiku mushindu.

DITABALELANGANA NE DINANGA DIONSO

⁵⁷ Mudimu mukole udi bana betu bashindame benza ne ditutabalela diabu ne dinanga bidi bitupetesha mabenesha a bungi. Patudi tutungunuka ne kukokela batangidi badibu bateke bua kulama tshisumbu tshia mikoko, tudi tushala mu buobumue ne Kristo Yezu, Mfumu wa tshisumbu. (1 Kol. 16:15-18; Ef. 1:22, 23) Dîba adi nyuma wa Nzambi neikale mu bisumbu bietu bionso ne Dîyi diende nedilombole mudimu wetu pa buloba bujima.​—Mis. 119:105.