Tshitupa 5
Dipa Dia Mpatshi Dia Budisunguidi
1, 2. Ndipa kayi dia mpatshi didi dienza bumuntu buetu?
BUA kumvua bua tshinyi Nzambi mmulekele makenga ne tshienzaye pa bualu ebu, tudi tukengela bua kuanyisha mushindu wakatuenzaye. Wakenza bivule kupita ditufuka patupu ne mubidi ne buongo. Wakatufuka kabidi ne ngikadilu ya pa buayi ya tshieledi tshia lungenyi ne ya mpampakenu.
2 Budisunguidi ke tshitupa tshinene tshidi tshienza tshieledi tshietu tshia lungenyi ne mpampakenu. Eyowa, Nzambi mmuteke munda muetu tshipedi tshia budikadidi bua kudisunguila. Bushuwa tshivua dipa dia mpatshi dia kudiye.
Mushindu utudi benza
3-5. Bua tshinyi tudi tuanyisha budisunguidi?
3 Tukonkononayi mudi budisunguidi bubuelakane ne dilekela dia makenga kudi Nzambi. Bua kutuadija, elabi meji pa bualu ebu: Utuku wanyisha dikala ne budikadidi bua kudisunguila tshiwenza ne tshiwamba, tshiwadia ne tshiwavuala, mudimu uwenza, muaba ne mushindu uwasomba anyi? Peshi newitabe bua muntu kampanda akuambile muaku webe wonso ne bualu buonso mu matuku onso a muoyo webe anyi?
4 Muntu wa nsongo nansha umue katu musue kujimija bukokeshi bua kudikontoluela tshishiki muoyo wende. Bua tshinyi nanku? Bua mushindu udi Nzambi mutuenze. Bible udi utuambila ne: Nzambi wakafuka muntu ne ‘tshifuanyikiji tshiende ne mufuanangane nende,’ ne tshimue tshia ku bipedi bidi Nzambi nkayende nabi mbudikadidi bua kudisunguila. (Genese 1:26; Dutelonome 7:6) Pakafukaye bantu, wakabapesha tshipedi tshimuetshimue etshi tshia dikema—dipa dia budisunguidi. Aku nkabingila kamuepele kadi kaleja bua tshinyi tudi tumvua bitekesha mu mikolo bua kuikala bapika ba bakokeshi bena tshikisu.
5 Nunku dijinga dia budikadidi ki ndia ku mpukapuka to, bualu Nzambi udi Nzambi wa budikadidi. Bible udi wamba ne: “Muaba udi spiritu wa Yehowa, udi budikadidi.” (2 Kolinto 3:17, NW) Pa nanku, budisunguidi budi Nzambi mutupeshe budi buenza bumuntu buetu mene. Bu muvuaye mumanye mushindu uvua lungenyi ne mpampakenu bietu mua kutumika, uvua mumanye se: tuvua mua kuikala ne disanka ditambe bunene pa kuikala ne budisunguidi.
6. Mmunyi muakafuka Nzambi buongo buetu bua kutumikabu mu diumvuangana ne budisunguidi?
6 Bua kuenda pamue ne dipa edi dia budisunguidi, Nzambi wakatupesha bukokeshi bua kuela meji, kutshinka malu, kuangata mapangadika, ne kumanya bimpe ne bibi. (Ebelu 5:14) Nenku, budisunguidi buvua ne bua kushindamena pa disungula dia lungenyi. Katuvua benza bu biamu bia robo bidi kabiyi ne lungenyi bibule disua diabi nkayabi. Katuvua bafukibue bua kuenza malu ku tshingenyingenyi bu nyama. Kadi, buongo buetu bua mpatshi buvua buenza bua kutumika mu diumvuangana ne budikadidi bua kudisunguila.
Ntuadijilu mutambe buimpe
7, 8. Nntuadijilu kayi mulengele wakapesha Nzambi baledi betu ba kumpala?
7 Bua kuleja mushindu uvua Nzambi ne ditabalela, baledi betu ba kumpala, Adama ne Eva, bakapeshibua tshintu tshionso tshidi muntu yonso mua kujinga mu mushindu mutshintshikila pamue ne dipa dia budisunguidi. Bakabateka mu mparadizu mualabale, mufuanangane ne lupangu. Bavua ne bintu bivule bia ku mubidi. Bavua ne lungenyi ne mibidi bipuangane, nunku kabavua ne bua kukulakaja peshi kusama anyi kufua to—bavua mua kuikala ne muoyo wa kashidi. Bavua mua kuikala ne bana bapuangane bàvuà mua kupeta pabu disanka mu matuku atshilualua bua kashidi. Ne bantu bavua benda bavula bavua mua kuikala ne mudimu musankishi wa divuija ndekelu wa bionso buloba bujima mparadizu.—Genese 1:26-30; 2:15.
8 Pa bidi bitangila bivua bibalongoluela, Bible udi ulonda ne: “Nzambi wakamona bintu bionso biakenzeye ne biakadi bimpe be!” (Genese 1:31, disendamija miaku ndietu.) Bible udi wamba kabidi bua Nzambi ne: ‘Mudimu wende wonso udi muakane.’ (Dutelonome 32:4, disendamija miaku ndietu.) Eyowa, Mufuki wakapesha dîku dia bukua-bantu ntuadijilu mupuangane. Ntuadijilu eu kavua mua kuikala mupitshidile apu. Wakadileja Nzambi wa ditabalela bushuwa!
Budikadidi bùdì ne mikalu
9, 10. Bua tshinyi budisunguidi budi ne bua kuikala ne mikalu bu mudibi bikengedibua?
9 Kadi, Nzambi uvua mulongolole ne: budisunguidi kabuikadi ne mikalu anyi? Elabi meji tshimenga kampanda tshinene tshidi katshiyi ne mikenji ya ba-kanyemesha, mudi muntu yonso mua kuenda ne mashinyi mu njila kayi yonso ne mu lubilu ludiye musue. Newanyishe bua kuendesha mashinyi mu nsombelu eyi anyi? Tòo, bualu nsombelu wa nunku neikale wa tshimbondambonda ne udi bushuwa mua kufikisha ku njiwu mivule.
10 Mbia muomumue ne dipa dia Nzambi dia budisunguidi. Budikadidi budi kabuyi ne mikalu budi ne bua kukebesha tshimvundu mu nsangilu wa bantu. Kudi ne bua kuikala mikenji bua kulombola midimu ya bantu. Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: “Enzayi malu bu bantu badikadile; budikadidi buenu kabuikadi bu bua bantu badi basokoka bubi buabo.” (1 Petro 2:16, MMM) Nzambi mmusue bua budisunguidi buikale ne mikalu bua disanka dia bonso. Uvua mulongolole bua tuikale, ki nne budikadidi buonso nkong to, kadi nne budikadidi budi ne mikalu, tukokela ku bukokeshi bua mikenji.
Mmikenji ya nganyi?
11. Tuvua bafukibue bua kutumikila ku mikenji ya nganyi?
11 Mmikenji ya nganyi ituvua ne bua kutumikila? Tshitupa tshikuabu tshia mêyi adi mu 1 Petelo 2:16 (The Jerusalem Bible) tshidi tshiamba ne: “Kanuena bapika ba muntu pa kumbusha Nzambi.” Ebi kabiena biumvuija bupika bua dikengeshangana to, kadi bidi biumvuija ne: tuvua bafukibue bua kuikala basangale patudi tukokela ku mikenji ya Nzambi. (Matayo 22:35-40) Mikenji yende, idi ifila buludiki butambe buimpe kupita mikenji kayi yonso mifuikakaja kudi bantu. ‘Meme ndi Yehowa Nzambi webe, udi ukuyisha bua wewe wikale ne diakalengele, udi ukulombola mu njila uudi ne bua kuendela.’—Yeshaya 48:17.
12. Mbudikadidi kayi bua didisunguila butudi nabu mu mikalu ya mikenji ya Nzambi?
12 Mu tshikondo tshimuetshimue etshi, mikenji ya Nzambi idi ifila budikadidi bunene bua kudisunguila munkatshi mua mikalu yayi. Bu tshipeta, kudi dishilangana dia bintu ne bukua-bantu budi bujudisha ntema. Ela meji bua mishindu mishilashilangane ya biakudia, bilamba, mijiki, midimu, ne nzubu bidiku pa buloba bujima. Bushuwa tudi tujinga tuetu nkayetu bua kudisunguila mu malu bu nunku pamutu pa kuikala ne muntu mukuabu utuangatshila dipangadika.
13. Mmikenji kayi ya mu bufuki itudi ne bua kutumikila bua disanka dietu?
13 Nunku tuakafukibua bua kuikala basangale patudi tukokela ku mikenji ya Nzambi bua bikadilu bia muntu. Mbia muomumue ne dikokela ku mikenji ya Nzambi ya mu bufuki. Tshilejilu, bituapua muoyo mukenji wa bukole budi bukoka bintu panshi (pesanteur) ne tutumpika pa muaba mutumbuke, netutshibuke peshi netufue. Bituapua muoyo mikenji ya mu mubidi wetu ne tuimanyika didia biakudia, dinua mâyi, dieyela, netufue.
14. Mmunyi mutudi bamanye se: bantu kabakafukibua bua kuikala badilamune kudi Nzambi?
14 Bushuwa bu mutuakafukibua ne dikengela dia kukokela mikenji ya Nzambi ya mu bufuki, tuvua bafukibue bua kukokela mikenji ya Nzambi ya nsombelu wa tshitembu ne ya mu nsangilu wa bantu. (Matayo 4:4) Bantu kabakafukibua bua kudilamunabu kudi Mubenji wabu ne kupatulabu bipeta bilenga. Muprofete Yelemiya udi wamba ne: “Muntu wendenda eu kena ne bukole bua kuludika makasa ende. [“Yehowa,” NW] unnyoke.” (Yirmeya 10:23, 24, MMM) Nunku mu mishindu yonso bantu bakafukibua bua kuikala ne muoyo muinshi mua bukokeshi bua Nzambi, ki mmuinshi mua bukokeshi buabu nkayabu to.
15. Mikenji ya Nzambi ivua ne bua kuikala bujitu kudi Adama ne Eva anyi?
15 Ditumikila mikenji ya Nzambi kadivua mua kuikala bujitu bua baledi betu ba kumpala. Bishilangane, divua mua kuikala diambuluishe bua dikala-bimpe diabu ne dia dîku dijima dia bukua-bantu. Bu bena dibaka ba kumpala bashale mu mikalu miteka kudi mikenji ya Nzambi, malu onso avua mua kuikala mimpe. Bushuwa, tuvua mua kuikala mpindieu ne muoyo mu mparadizu wa mpatshi udi ne masanka ne kuenza dîku dia dinanga, dia bantu badi mu buobumue! Kakuvua mua kuikala bubi, makenga, ne lufu.
[Tshimfuanyi mu dibeji 11]
Mufuki wakapesha bantu ntuadijilu mupuangane
[Tshimfuanyi mu dibeji 12]
Newanyishe bua kuendesha mu tshisumbusumbu tshia mashinyi bikalaku kakuyi mikenji ya ba-kanyemesha anyi?