Munafumi Nsañu Yakuzatisha muChihandilu niMudimu Wanetu AkwaKristu Mukanda waKupompa
FEBRUARY 3-9
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 12-14
“Chitiyañenu Chinayikundami Ninenu”
(Kutachika 12:1, 2) Henohu Yehova wamwila dehi Abarama, nindi, Nyamukaku mwituña denu, nikudi antaña jeyi nikumutaña watata yeyi, wuyi mwituña dinakakuleja; 2 nakakwila muza weneni, nakakukiswila nkisu, ijina deyi nakaditohesha, antu akakoolekela kudeyi.
it-1 522 ¶4
Chitiyañenu
Chitiyañenu Chakwatiliyi naAbarahama. Chinamwekani neyi chitiyañenu chakwatiliyi naAbarahama chatachikili hampinji yazambukiliyi Abarama (Abarahama) kaloña Yufurati hayileñayi kuKenani. Hahitili yaaka 430 nahakwatiliwu chitiyañenu chaNshimbi. (Ñal 3:17) Yehova wahosheli naAbarahama hashakamineñayi muMesopotamiya, muUri yawaKaladeya, nakumuleja nindi yayi kwituña dikumulejayi Nzambi. (Yil 7:2, 3; Kut 11:31; 12:1-3) Kwidika 12:40, 41 (LXX) yatulejaña nawu hakumana kwayaaka 430 yashakaminiwu muEjipitu nimwituña daKenani, ‘hadodenidi ifuku’ aIsarela, ana adiña muwuduñu muEjipitu, afuminimu. Ayifumishili muEjipitu haNisani 14, 1513 B.C.E., ifuku daChipandakenu. (Kwi 12:2, 6, 7) Ichi chamwekeshaña nawu Abarahama wazambukili Kaloña Yufurati nakuya kuKenani haNisan 14, 1943 B.C.E., nawa chinakumwekesha nawu diyi mpinji yatachikili kuzatika chitiyañenu chaAbarahama. Nzambi wamwekeni cheñi kudi Abarahama hanyima yakwiñila muKenani kuShekemi nawa wahosheli cheñi mwakaniniyi hakusambila nindi, “Anyaneyi nakayinka ituñidi,” chamwekesheli nawu hadiña kunuñañana hakachi kanichi chitiyañenu nachikaninu chakaniniyi muEdeni, nawa chamwekesheli nawu ilu ‘lumbutu,’ lwakatwalekahu kushakama hamaseki dikwila nawu lwakekala nkakulula yawantu ejima. (Kut 12:4-7) Yehova wamubombelelihu cheñi yikaninu yikwawu yashimunawu haKutachika 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18.
(Kutachika 12:3) Ana akakukiswila nkisu, ami nakayikiswila nkisu; ona wakakushiña, ami nakamushiña; yisaka yaheseki yejima yakakoolekela kudeyi.
w89 7/1 3 ¶4
Ilukenu Chalala Hadi Abarahama
Chikaninu chakuhayamisha, amulejelichu cheñi Abarahama kapampa kayedi. (Kutachika 18:18; 22:18) Hakwila yakachishikiji, Nzambi wakasañula niantu amakwawu amuyisaka yajiya dehi. Chihandilu chawantu akasañulawu chakawaha nankashi, muloña amavulu akasañuka akashakama heseki nachihandilu neyi chadiña muParadisa yajimbesheli iyala watachi. Kufumahu, akayidizisha yuma yatela kwilawu hakwila akekali nawumi wahaya nyaaka.—Kutachika 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.
(Kutachika 13:14-17) Cheliliyi Loti naambuki dehi kudi yena, Yehova hakumwila Abarama, nindi, fumbulaku mesu eyi, hana hiwekala, wutali nikukabeta, nikukabeta, nikumusela, nikumujika; 15 ituña dejima diwukumonodu, nakakwinkadu, deyi nidawanyaneyi haya nyaka. 16 Nianyaneyi nakayivulisha neyi lunkuñu lwahamaseki; neyi lunkuñu lwahamaseki anatweshi kuluchinda, nianyaneyi akayichinda nawa. 17 Nyamukaku, wuyi nakwendesha mwituña nimudalehela nimudatohela; muloña nakakwinkadu.
it-2 213 ¶3
Nshimbi
Kushindamena hayuma yakunyima yawaniniwu, antu amakwawu adiza chikupu akuhwelela nawu, hakulanda mpata, mukwakulanda amulejeleña mwahita mpata, mwomunakumini mpata yinakulandayi. Neyi mukwakulanda yahosha nindi, ‘nayimoni’ wamwekesheleña nindi neteji. Yehova chamukaniniyi Abarahama chikaninu chakuswana ituña daKenani, wamulejeli kusambila kutala mutubeta twejima tuwana. Abarahama hahosheli nindi, ‘namoniku,’ hadaha muloña wakwila Nzambi wamukanini nindi wakenka anyanindi idi Ituña daChikaninu kumbidi. (Kut 13:14, 15) Mosi, hamu neyi ñimeni yawaIsarela, amulejeli ‘kutala’ mpata, chakwila neyi nayimoni nindi yinawahi, chimwekeshi nawu nayihani kudi Isarela, kulonda yiikali mumakasa aYoshuwa. (Kuh 3:27, 28; 34:4; toñojokenu cheñi Satana chamulejeliyi Yesu hamazu ekala haMat 4:8.) Chuma chikwawu chadifwanaku chamwekesheleña nawu aneteji: ayili nakutala idi ituña hela kwiñilamu nankeñelu yakudiswana. (Kut 13:17; 28:13) Munyikanda yikwawu yakunyima, asonekeleñamu nambala yanyitondu yidi heluña dinakulandishawu.—Esekejenu Kut 23:17, 18.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 13:8, 9) Abarama hakumwila Loti, nindi, Bayi hekala ndombu, mwani, nanami hela nawatubiña twami natubiña tweyuku; muloña etu mwivumu detu. 9 Ituña dejima odu, hiwunadimonuku? Ambukakuku, mwani, kudami; neyi wukuya yachikasa chachimunswa ami nukuya yachikasa chachidiilu neyi eyi wukuya yachikasa chachidiilu ami nukuya yachikasa chachimunswa.
Manishenu Kukala Munjila yaKukeña
Bayibolu yalumbulula ambuña aNzambi chiyanateli kuleta kuwunda neyi hadi kukala. Chakutalilahu, Abarahama namwiha windi Loti adiña nayimuna yayivulu, atubiña twawu atachikili kutoboka muloña iluña dakeheli. Chineli Abarahama wakeñeleña kuleta kuwunda, wamwitejeli Loti kutonda iluña dadiwahi. (Kutachika 13:1, 2, 5-9) Twatela kumwimbujola. Abarahama wakabakeni chineli wetejeli Loti kutonda iluña dadiwahi? Inehi. Hashimbwili wanyi, Yehova wakanini kumwinka Abarahama yuma yejima yajimbesheliyi. (Kutachika 13:14-17) Tunakudizilaku kwodi? Hela chakwila tukabakana muloña wakufwila kuleta kuwunda, Yehova wukutukiswila neyi tumanisha kukala munjila yakukeña.
(Kutachika 14:18-20) Melekizedeki mwanta wakuSalema wedishili nidinkendi nivinyu; yena diyi wadiñi kapristu kaNzambi, Nzambi Wabadika Kwiwulu. 19 Yena wamukiswilili Abarama nkisu, nindi, Abarama amukiswili kudi Nzambi Wabadika Kwiwulu, diyi waheta nimawulu nimaseki; 20 Kisu kisu Nzambi Wabadika Kwiwulu, nahani kudeyi akwankunyi neyi. Niyena waambwili yuma yejima mumaseka ikumi, wamwinkeluku iseka dimu.
(Aheberu 7:4-10) Talenu iwu iyala chadiñayi walema chikupu kudi Abarahama mutu wachisaka, nawa wamwinkeli iwu iyala iseka damwikumi dayuma yayiwahi yapupiliyi kunjita. 5 Chalala, kwesekeja naNshimbi, anyana kaLevi atambwilaña mudimu wawupristu, akweti lushimbi lwakutambula jamwikumi kudi antu, dikwila nawu kudi anakwawu, hela chakwila wenawa hiyanyana kaAbarahama. 6 Ilaña iwu iyala wabulili kufuma muchisaka chaLevi, watambwili jamwikumi kudi Abarahama nawa wakiswilili muntu akaniniwu yikaninu. 7 Dichi, chumichi chakwila nawu muntu wakehelamu amukiswilaña kudi wamubadika, tunachiluki. 8 ALevi atambwilaña jamwikumi, diwu amayala anakufwa, ilaña iyala mukwawu watambwilaña jamwikumi, Nsona yashimunaña hatooka nawu watwalekañahu nakuhanda. 9 Nawa tunateli kuhosha netu niLevi watambwilaña jamwikumi, nahani jamwikumi kuhitila mudi Abarahama, 10 muloña hampinji yamubulakeniwu kudi Melekizedeki, wachidiña kanda yavwaliki muchisaka chankakulula yindi.
it-2 683 ¶1
Kapristu
Melekizedeki mwanta wakuSalema wadiña kapristu wabadika (ko·henʹ). Bayibolu hiyashimunahu hadi ankakulula jindi, kusemuka kwindi hela kufwa kwindiku. Wupristu windi hiwadiña wakuswanaku, nawa kwosi waswaniniyi hela wamusinsiliku. Melekizedeki wadiña nayifulu yiyedi, wanta niwupristu. Wupristu windi wabadikili wawaLevi, muloña aLevi ahanini yamwikumi kudi Melekizedeki, chineli Levi wachidiña mumbunda yaAbarahama hampinji yahaniniyi Abarahama yamwikumi kudi Melekizedeki nawa amukiswilili. (Kut 14:18-20; Heb 7:4-10) Muyuma yejimiyi Melekizedeki wemeneneñaku Yesu Kristu, “kapristu wudi neyi Melekizedeki nawa wakekala kapristu haya nyaaka nanyaaka.”—Heb 7:17.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 12:1-20) Henohu Yehova wamwila dehi Abarama, nindi, Nyamukaku mwituña denu, nikudi antaña jeyi nikumutaña watata yeyi, wuyi mwituña dinakakuleja; 2 nakakwila muza weneni, nakakukiswila nkisu, ijina deyi nakaditohesha, antu akakoolekela kudeyi. 3 Ana akakukiswila nkisu, ami nakayikiswila nkisu; ona wakakushiña, ami nakamushiña; yisaka yaheseki yejima yakakoolekela kudeyi. 4 Abarama yonyamuka nikunyamuka, mwomwamulejeliyi Yehova, niLoti wayili nindi. Hanyamukiliyi Abarama muHarana washikili munyaka makuni atanu nayedi nanyaka yitanu. 5 Abarama wasendeli niñodindi Sarayi, nimwana kamana kwindi Loti, nimahetawu ejima apompesheluwu, niantu aheteluwu muHarana; anyamuka nikunyamuka nawu ayi mwituña daKenani, nimwituña daKenani dimu mwashikiluwu. 6 Abarama wahitili mwituña nichashikiliyi kwaShekemi, kumukula wakuMore. AKenani mwituña mwomwadiñuwu. 7 Yehova wadimwekesheli kudi Abarama, wamwilili nindi, Anyaneyi nakayinka ituñidi. Kwenoku hakutuña kameña kakumutuñila Yehova wadimwekesheli kudi yena. 8 Wafumini Kwenoku hakuya kumpidi yekala hambadi yaBeteli yakumusela, yopopelaku niitenti dindi, Beteli kumujika, Ayi kumusela, yena hakachi; kwenoku hakumutuñila Yehova kameña, hakutambika niijina daYehova. 9 Abarama hakwenda, yoyaña tuhu nakutalisha kukabeta kakuchidiilu. 10 Mwituña mwaholokeli nzala. Abarama hakuya muEjipitu nakushakamaku, muloña nzala yaswejeli mwituña. 11 Cheliliyi hakuya nakushika mwituña daEjipitu hakumwila iñodindi Sarayi, nindi, Ami neluka dehi eyi wumumbanda muwahi walubanji; 12 chakakumonawu aEjipitu, akela nawu, Yeniwu diyi iñodindi; akanjaha, hakwila eyi kweyi akakuleka mumi. 13 Wuhoshaña mwani, neyi, nimuhelindi; kulonda nishakami chachiwahi nibuli kumona kukala hadeyi, nakahanda nikuhanda, kulonda akabuli kunjahila hamujimba weyi. 14 Woho, chashikayi Abarama muEjipitu, aEjipitu amutala nimumbanda nawu wasweja lubanji. 15 Atulamba twaFwaro niwena amumweni, hiyakumuhameka kudi Fwaro, mumbanda amutwala nikumutwala mwitala daFwaro lwe. 16 Yena hakumwila Abarama chachiwahi nanowu mumbanda; yoheta nianyikoku, niañombi, niayimbulu amayala, nianduñu amayala, nianduñu awambanda, niayimbulu awambanda, niangameli. 17 Yehova wakatishili niFwaro niakwitala dindi chipupu chacheni, nanowu Sarayi iñodambala daAbarama atambwiliyi. 18 Fwaro wamutambikili Abarama, nindi, Indi ichi hichumanyi chiwunañili? Walekelelidi kunleja neyi hiñodami? 19 Indi eyi wahoshelelidi neyi himuhelami, mwaka nimusumbulami; iñodeyi owu, mutambuli, wudiyili kweyi. 20 Fwaro wayilejeli antu indi amayala hansañu yindi; amutwalaku nimunjila yindi, niñodindi niyuma yindi yejima.
FEBRUARY 10-16
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 15-17
‘Muloñadi Yehova Chayihimpililiyi Abarama naSarayi Majinawu?’
(Kutachika 17:1) Chashikiliyi Abarama munyaka makumi atanu nawana nanyaka yitanu nayiwana, Yehova wadimwekesheli kudi Abarama, wamwilili nindi, Ami yami Nzambi Chinaweji; endaku kumesu ami, ikalaña walala chikupu.
it-1 817
Yiluwa, Kukeña Yiluwa
Kwambukaku, kakavulu njila yelilañamu antu yuma niyuma yelañawu yekalaña nayiluwa. Nshidi nikuluwañesha diyuma yafuma munshidi yaswana antu ejima kudi Adama. (Rom 5:12; Ms 51:5) Ilaña Yehova yomweni wabula hakumwinkela muloña, “weluka nyijimba yetu, Waanukaña kwindi nindi hilunkuñu hohu kwalu,” nawa watutiyilaña luwi. (Ms 103:13, 14) Wamumweneña Nowa wadiña washinshika nawa wovwahila nindi, “walala hadi akwawu antu.” (Kut 6:9) Wamulejeli Abarahama nindi “endaku kumesu ami, ikalaña walala chikupu.” (Kut 17:1) Hela chakwila awa antu ayedi adiña awanina wanyi nawa afwili, “Yehova watalaña kumuchima” wayimweneña nindi adana hakuyinkela muloña. (1 Sa 16:7; esekejenu 2An 20:3; 2Ku 16:9.) Wamulejeli Isarela nindi: “Wakekalaña walala naYehova Nzambi yeyi.” (Kuh 18:13; 2 Sa 22:24) Waheni Mwanindi wawanina kwikala mulambu wefutu danyiloña (Heb 7:26), nawa kushindamena hanidi ifutu danyiloña nateli kutena ejima amukuhwelela nawa amwovwahilaña nindi “aloña,” hela ‘akadi ihuji’, hampinji yoyimu diyi wukweti chifulu chindi chakwikala nsompeshi waloña nawa wakadi ihuji.—Rom 3:25, 26; talenu INTEGRITY; PERFECTION.
(Kutachika 17:3-5) Abarama wadinatili chamesu indi hamaseki; Nzambi wahosheli nindi. 4 Nindi, Tiya, ami kwami chitiyañenu chami chidi naneyi, eyi wakela nkakulula yamukanka wanyuza. 5 Ijina deyi hiyakaditena cheñi nawu Abaramaku, ilaña ijina deyi dakekala yeyi Abarahama; muloña nakwilishi dehi wunkakulula wamukanka wanyuza.
it-1 31 ¶1
Abarahama
Hahitili mpinji. Ashakamini yaaka kwakwihi na 10 muKenani, ilaña Sara wachidiña nshinta. Wafukwilihu kumwinka nfumwindi ñamba yindi wamumbanda kaEjipitu wejina daHaga kulonda amuvweleli mwana. Abarahama wetejeli. Dichi mu 1932 B.C.E., hadiñayi Abarahama nayaaka 86, amuvweleli Ishimeli. (Kut 16:3, 15, 16) Hashimbwili nankashi. Mu 1919 B.C.E., hadiñayi Abarahama nayaaka 99, Yehova wakwatili chitiyañenu chadimena naAbarahama hakumwekesha wubwambu wadiña hadi yena naAbarahama, washimwini nindi amayala ejima adi mwitala daAbarahama atela kuyalamisha. Hampinji yoyimu Yehova wamuhimpili ijina daAbarama nakumutumba nindi Abarahama, muloña wamwilishili kwikala nkakulula “wamukanka wanyuza.” (Kut 17:5, 9-27; Rom 4:11) Haleheli wanyi, Abarahama watambwilili añelu asatu nachisambu mwijina daYehova, amukanini nawu Sara yomweni wakabaaba ivumu nawa wakavwala mwana weyala, muchaaka chinalondelihu!—Kut 18:1-15.
(Kutachika 17:15, 16) Nzambi hakumwila Abarahama, nindi, Hakwila iñodeyi Sarayi bayi wakamutena cheñi ijina dindi neyi Sarayuku, ilaña ijina dindi dakekala diyi Sara. 16 Nukumukoolekesha, mwamweni nukukwinka mwana weyala nayena; mwalala nukumukoolekesha, wamba kekala nyuza yayeni; anyanta jawantu amba kafuma kudi yena.
Komana Ijina Dinateli Kwikala Namudatalisha?
Nzambi yomweni wahimpili majina awantu amu namajina anakulumbulula yuma yikamwekana kumbidi. Chakutalilahu, wahimpili ijina daAbarama, daya mukwila nawu, “Tata Watuumbakana,” nawa wamutumbili nindi Abarahama, daya mukwila nawu, “Tata yaWantu Amavulu.” Neyi mwomwatalisha ijina dindi, Abarahama wekalili tata yanyuza. (Kutachika 17:5, 6) Toñojokenu cheñi hadi iñoda Abarahama, Sarayi, hadaha daya mukwila nawu “Yikonkojola.” Watela wazañaleli chikupu chamuhimpiliwu ijina kudi Nzambi nakumwinka “daSara,” daya mukwila nawu “Mama Yawanyanta,” Nzambi watalishili mukwila nindi wakekala nkakulula yawanyanta.—Kutachika 17:15, 16.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 15:13, 14) Hakumwila Abarama, nindi, Ilukaku chalala neyi anyaneyi akela añeji mwituña dambala, akayikalakela; akayikabisha nyaka makulakaji awana; 14 wena muzowu akakalakelawu nakawusompesha; hakukuminaku akafumamu namaheta aweni.
it-1 460-461
Mundonda
Yehova wamulejeli Abarama (Abarahama) nindi: “ Ilukaku chalala neyi anyaneyi akela añeji mwituña dambala, akayikalakela; akayikabisha nyaka makulakaji awana.” (Kut 15:13; talenu cheñi Yil 7:6, 7.) Chumichi achishimwini henohu nswana akaniniwu hela netu Isaka kanda yavwaliki. Mu 1932 B.C.E. Abarama amuvweleleli Ishimeli kudi ñamba wamumbanda wakuEjipitu Haga, nawa mu 1918 B.C.E. dimwavwalikili Isaka. (Kut 16:16; 21:5) Neyi tuchinda yaaka 400 nakufunta hanyima kufuma hedikiliwu, yaaka yamanini ‘makabi’ (Kut 15:14), yikutuleta mu 1913 B.C.E., nawa haniyi mpinji Isaka wadiña nayaaka 5. Chinamwekani neyi Isaka wadiña wasumuka dehi, nawa wadiña “ñeji mwituña dambala,” watachikili kumona makabi ashimwineñawu dehi, Ishimeli ‘wamuseheleña,’ haniyi mpinji Ishimeli wadiña nayaaka 19. (Kut 21:8, 9) Hela chakwila yuma yamwilileñawu nswana yaAbarahama kudi Ishimeli yinateli kumwekana neyi yamukunkulwayi makonu, ilaña kunyima dichichadiña wanyi. Tuneluki mwenimu muloña wachuma cheliliyi Sara nawa Nzambi niyena wetejeli nindi Haga nimwandi Ishimeli ayihañi. (Kut 21:10-13) Chineli ichi chuma achisoneka mumukanda waNzambi, chamwekeshaña cheñi mpinji yatachikili yaaka 400 yamakabisha yashimwineñawu dehi nawu yakamana hohu sampu anedikimu.—Ñal 4:29.
(Kutachika 15:16) Mufwa awa muhiña acheñi, mufwa awa muhiña acheñi, mufwa awa mihiña acheñi akafunta cheñi kunu; muloña kuluwa kwawaAmori kuchidi kanda kuwani.
it-1 778 ¶4
Kwidika
“Mwikiñu damuchiwana.” Twatela kwanuka netu Yehova wamulejeli Abarahama nindi mwikiñu damuchiwana anyanindi akafunta kuKenani. (Kut 15:16) Kwesekeja nachahosha Bayibolu, muyaaka yejima 430 kufuma mpinji yatachikili chitiyañenu chaAbarahama kuzatika nakushika nimpinji yedikiliwu makiñu abadikili ha 4, hela chakwila yina mpinji ashakamineña yaaka yayivulu. Ilaña aIsarela ashakamini hohu yaaka 215 muEjipitu. ‘Makiñu awana’ ahiñilihu hanyima yakwiñila muEjipitu tunateli kuyichinda ñana, kuzatisha chakutalilahu chamutaña wumu waIsarela hohu, mutaña waLevi: (1) Levi, (2) Kohati, (3) Amarama, ni (4) Mosi.—Kwi 6:16, 18, 20.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 15:1-21) Chimwahitili yumiyi, izu daYehova dashikili kudi Abarama muchimwenu, nakumwila nindi, Bayi wutiyaña womaku, eyi Abarama; ami yami nkebu yeyi, yami wuloku weyi wasweja kutoha. 2 Abarama nindi, Eyi Mwanta Yehova, wukunyinkadi, ami nukwenda makasa, mwana hinikwetuku, ninona wakaswana mukala wami diyi Eliyeza wakuDamakasa. 3 Abarama nindi, Tala tuhu mwani, ami hiwunanyinki mwanaku, nimuntu wadivwalikila mumukala wami diyi nswana yami. 4 Kutiya izu daYehova hidikwinza kudi yena nakumwila nindi, Iyaliwu hakela nswana yeyuku, ilaña muntu wakafuma mwivumu deyeyi aweni diyi wakela nswana yeyi. 5 Hakumwidisha hanzi, nindi, Talaku tuhu mwiwulu, wuchindi tutumbwa neyi wunatweshi kutuchinda; hakumwila nindi, Dichi chakela anyaneyi chochina. 6 Yena wamwitiyili Yehova; Yehova wamufuukwililichu nindi hikuloña. 7 Hakumwila nindi, Ami yami Yehova nakufumishili muUri wawaKaladeya, nami nakakwinki ituñidi wakadiswani. 8 Kuchinka yena nindi, Mwanta Yehova, nukwiluka ñahi nami nakadiswana? 9 Hakumwila nindi, Nkwatili niñombi wamukaji wanyaka yisatu, nimpembi wamukaji wanyaka yisatu, nichizamba chamukoku wanyaka yisatu, niiyembi nikapompa kachidi mwana. 10 Yoyikwata ejima, yoyibalula nihakachi, yoyitenteka mutamba iku mutamba iku; ilaña tudya hatubalwiluku. 11 Atujila hiyakuwila nihambiji, Abarama hakuyihaña. 12 Chidayili nakuhuma itañwa, tulu twatweni twamuweni Abarama; niwoma wamwidima waweni wumukwata nikumukwata. 13 Hakumwila Abarama, nindi, Ilukaku chalala neyi anyaneyi akela añeji mwituña dambala, akayikalakela; akayikabisha nyaka makulakaji awana; 14 wena muzowu akakalakelawu nakawusompesha; hakukuminaku akafumamu namaheta aweni. 15 Hakwila eyi wakaya kwaya atata jeyi chachiwahi chakumona kuwunda zo-o; amba kakujiika hawushinakaji wawuwahi. 16 Mufwa awa muhiña acheñi, mufwa awa muhiña acheñi, mufwa awa mihiña acheñi akafunta cheñi kunu; muloña kuluwa kwawaAmori kuchidi kanda kuwani. 17 Chelili itañwa daholoka dehi, kuneli dehi nimwidima, kutala luteñu lukukakumuka wishi, nichimunyi chikubutuka kesi, chikuhita mukachi kanyitamba yanyama. 18 Denodu ifuku odu Yehova watiyañeni naAbarama, nindi, Anyaneyi nayinki ituñidi, kufumisha kukaloña kaEjipitu nakushika nikukaloña keneni, yowu Yufurati; 19 niaKeni, niaKenizi, niaKadimoni, 20 niaHiti, niaPerizi, niaRefwe, 21 niaAmori, niaKenani, niaGirigashi, niaYebusi.
FEBRUARY 17-23
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 18-19
“‘Mukwakusompesha Iseki Dejima’ Wajilumwini Sodoma naGomora”
(Kutachika 18:23-25) Abarahama hakuswila kwakwihi, nindi, Antu aloña wukuyijilumuna hamu nanawa atama, tahindi? 24 Wamba kela hamukala antu aloña makumi atanu mwaduwu; wukuwujilumuna, hiwukuwanakenaku nanawa makumi atanu aloña adumuku? 25 Chinjila eyi kwila mwenomu, aloña wuyijahili hamu nawatama, aloña eseki hamu nawatama. Chenochi kudeyi chinjila. Mukwakusompesha iseki dejima abuli kwila mwaloña?
“Mukwakusompesha Iseki Dejima” Welaña Mwaloña
“MUKWAKUSOMPESHA iseki dejima abuli kwila mwaloña?” (Kutach. 18:25) Abarahama chehwiliyi ilu lwihu, wamukuhweleli chikupu Yehova nindi wukwila mwaloña hakujilumuna Sodoma naGomora. Abarahama welukili chikupu nindi Yehova kwila ‘yajahila hamu antu aloña naatama’ nehi. Abarahama welukili chikupu nindi “chinjila.” Chimwahitili yaaka 400, Yehova wamulejeli Mosi kuhosha hadi yena nindi: “Diyi Ilola, mudimu windi walala chikupu; muloña mwatwalañayi mwejima mwawuñaji hohu; hiNzambi wakashinshi wakadi ninaha haheñelayi, waloña zwa.”—Kuhit. 31:19; 32:4.
(Kutachika 18:32) Nindi, Mwanta bayi azuwaku, nihoshi cheñi kakwawu kamu hohu aka; wamba kela neyi akawanamu ikumi? Yena nindi, Neyi kudi ikumi hinakawujilumunaku.
Kudiwunjika naKuumika
Dichi neyi tunakukeña kwikala adiwunjika, twatela kwimbujola Yehova wadiwunjika chikupu. (2 Pet. 3:15) MuBayibolu mwekala nsañu yayivulu yashimuna kutalisha hadi Yehova chadiwunjikiliyi chikupu. (Nehe. 9:30; Isa. 30:18) Chakutalilahu, Yehova welili ñahi hampinji yamwihwiliwu kudi Abarahama hakeñeleñayi kujilumuna musumba waSodoma? Yehova hamukañesheli Abarahama hampinji yahosheleñayiku. Ilaña Yehova wadiwunjikili nakutiyilila malwihu ejima amwihwileñawu kudi Abarahama niyuma yakameneniyi. Kuhiñahu, Yehova wamwekesheli nindi watiyili hampinji yakwileñayi malwihu ejima amwihwiliwu kudi Abarahama nakumuleja nindi Wakajilumuna wanyi musumba waSodoma hela chakwila yawanamu antu aloña 10. (Kutach. 18:22-33) Yehova wadiwunjikili chikupu nakumutiyilila chakadi kumukañesha.
(Kutachika 19:24, 25) Hohenohu Yehova hakunokesha haSodoma naGomora nimakala akesi, nikesi kakufuma kwiwulu kudi Yehova. 25 Wayikisañeni nyikala yina, niChana chejima, niantu atuñili munyikala yina, niyuma yameneni hamaseki.
Yehova Diyi Mwanta Wetu Mukwakubadika!
Tunakuhweleli chikupu netu Yehova keña yayiñishi chiyuulu chindi. Haketeja yuma yatama kutwalekahuku nawa tuneluki netu tunakushakama mumafuku akukuminina. Yehova wajilumwini antu atama hampinji yaDibaji. Wajilumwini musumba waSodoma naGomora, Fwaro niamashidika indi. Sisera niamashidika indi niSenakeribi nimukanka windi wawa mashidika awaAshuri ayibabesheli kudi Mukwakubadika Kwiwulu. (Kutach. 7:1, 23; 19:24, 25; Kwid. 14:30, 31; Ansomp. 4:15, 16; 2 Anya. 19:35, 36) Dichi tunakuhweleli chikupu netu Yehova Nzambi hakaleka antu kutwalekahu nakusawula ijina dindi nikuyandisha aYinsahu jindi haya nyakaku. Cheñi nawa, tunamoni chinjikijilu chakumwekana kwaYesu nichakukuma kwadinu ituña datama.—Mat. 24:3.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 18:1) Yehova wadimwekesheli kudi yena kunyikula yaMamiri, chadiñiyi nakushakama muchisu chetenti dindi hamwaana.
(Kutachika 18:22) Ana amayala hiyakufuma kwenoku, hiyakuya kuSodoma; ilaña Abarahama chochemanayi kumesu aYehova.
w88 5/15 23 ¶4-5
Kudihu Wamumonahu Dehi Nzambi?
Ichi dinu chinateli kwikala chaswayi kutiyisha Abarahama chahosheleliyi nakañelu wamuhosheleleñaku Nzambi neyi kwiji nakuhosha naYehova Nzambi yomweni. Chineli iwu kañelu wahosheli yuma yejima yakeñeleñayi Nzambi kumuleja Abarahama nawa wahosheleña nindi kanwa nakanwa hakumwimenaku Nzambi, dichahoshela Bayibolu nawu “Yehova wadimwekesheli kudi yena.”—Kutachika 18:1.
Mwatela kwanuka nenu kañelu wamuhosheleleñaku Nzambi nateli kushimuna nsañu chochinamulejiwu neyi chochatukwashaña foni hela chisanji kuhanjeka nawantu. Ichi dinu, tunateli kutiyishisha Abarahama, Mosi, Manowa, niantu amakwawu chahosheleleñawu nakañelu wamwimeneneñaku Nzambi neyi kwiji anakuhosha naNzambi. Awa antu ayimweneña añelu nikulema kwaYehova kwamwekeneneña mudi añelu, ilaña hiyadiña nakumumona Nzambiku. Dichi, chumichi chinesakani namazu ahosheliyi kapostolu Yowanu nindi: “Kwosi muntu wamumonahu dehi Nzambi.” (Yowanu 1:18) Awa amayala amweni añelu bayi Nzambi yomweniku.
(Kutachika 19:26) Ilaña iñodindi watalili munyima kwakufumayi nfumwindi, hakubalumuka hiilola damuñwa.
Kwashenu Antu Adi naChineñi Kulonda Atweshi Kuumika
Loti wafuukwili mwaluwa kuya nakushakama nawantu atama amuSodoma. (Tañenu 2 Petulu 2:7, 8.) Ituña dadiña namaheta, ilaña Loti wamweni kukala kwakuvulu muloña wakuya nakushakama muSodoma. (Kutach. 13:8-13; 14:12) Chidi neyi mwinikwindi wakeñeli nankashi musumba hela antu ashakamineñamu chakwila wadikañili naYehova. Wajimbesheli wumi windi helili Nzambi yanokeshi kesi mumusumba. Nawa toñojokenu hadi anyana kaLoti ayedi awambanda. Ayoteli kudi amayala afwilili muSodoma. Loti wajimbesheli mukala windi, maheta nawa chuma chasweja kukata, hikujimbesha ñodindi. (Kutach. 19:12-14, 17, 26) Komana Yehova wabulili kudiwunjika haniyi mpinji yahitileñayi Loti mukukala? Inehi.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 18:1-19) Yehova wadimwekesheli kudi yena kunyikula yaMamiri, chadiñiyi nakushakama muchisu chetenti dindi hamwaana. 2 Wafumbwili mesu indi, hakutala, amayala asatu ana anemani ana kwakwihi; chayimweniyi, hakunyamuka muchisu chetenti hakuyaku lufuchi nakuyikinkilila, hakubandama nichamesu heseki, 3 nindi, Eyi mwanta, neyi wunantiyi kumuchima kuwaha bayi wupandakana, mwani, ami kambuñeyuku; 4 ayileteluhu tumeji, muweleshi nyendu yenu, munookuhu mwishina damutondu; 5 niyileteli kakudya mudiwundishi nachu nyichima; neyi munadyi dehi mukuya; ndochu mwenjiladi kudami kambuñenu? Wena nawu, Ilaña muwunahoshi. 6 Abarahama hakunyakala, hakuya mwitenti mwadiñiyi Sara, nindi, Loñeshaku swayi swayi yesekelu yisatu yawuña wakusalulula, wuwuñi, wili mankendi. 7 Abarahama hakuya lufuchi kwadiñuwu ayimuna, hakuleta mwana kañombi wamwovu, wamuwahi, hakumwinka ñamba, niyena hakunyakala kumuteleka. 8 Hakutambula nimanteka, Nimayeli, nimwana kañombi wanayitelekeliyi, hakuyitulila kumesu awu; emana nikwimana kwakwihi mwishina damutondu, niwena hiyakudya. 9 Wena hiyakumwihula nawu, Iñodeyi Sara wudi kudihi? Nindi, Owu wudi mwitenti owu. 10 Welili nindi, Chalala nakafunta cheñi kudeyi hamwaka wakenzahu; iñodeyi Sara wakavwala mwana weyala. Sara wachitiyili mwadiñiyi muchisu chetenti chadiñi kunyima yanona iyala. 11 Henohu Abarahama naSara akula dehi, ela dehi anyaka nanyaka, niSara waleka dehi kuya kwitala dikwawu. 12 Sara hakuseha mumuchima windi, nindi, Ami nakula dehi nimwanta wami wakula dehi; ami nakatiyi cheñi kuwaha? 13 Yehova hakumwila Abarahama, nindi, Sara nasehelidi? Hakwila nindi, Ami nakula dehi mwalala nivwali mwana? 14 Kudi Yehova komana kudi chuma chakukañanyayi? Hefuku dakutoñola dehi nakafunta cheñi kudeyi, hamwaka wakenzahu Sara wakakwata mwanindi. 15 Sara hakudikala, nindi, Hinasehi kwamuku. Muloña watiyili woma. Kuchinka yena nindi, Mwalala, wunasehi chi. 16 Amayala anyamukili kwenoku, hiyakuya, hiyakutalisha kuSodoma; Abarahama wayili nawu, wayishinjikijiluku. 17 Yehova hakwila nindi, Nimujindi Abarahama ochu chinakeñi kwila, tahindi? 18 Muloña Abarahama wakela muza weneni wasweja, ninyuza yejima yahamaseki yakakookekela kudi yena. 19 Muloña yena namwiluki kulonda akaleji nianyanindi niantaña jindi akuhiñamu akalondi mwakuyayi, kulonda akakakeli munjila yaYehova, akeli nikuloña niwuñaji; kulonda Yehova akamushikijili Abarahama yuma yina yamuteneneniyi.
FEBRUARY 24–MARCH 1
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 20-21
“Mpinji Yejima Yehova Washikijaña Mwakanañayi”
(Kutachika 21:1-3) Yehova wayili nakumutala Sara mwomwashiikiliyi, Yehova wamwilili Sara mwomwahosheliyi. 2 Sara wabaabili ivumu, wamuvweleli Abarahama mwanindi weyala hawushinakaji windi, hakakweji kamutenenenuwu kudi Nzambi. 3 Mwanindi wavwalikili, wamuvweleliyi Sara, Abarahama wamutumbili ijina dindi, nindi Isaka.
Nzambi Wamuteneni Nindi, “Mama Yawanyanta”
Komana Sara chaseheliyi chamwekeshaña nawu wadiña nachikuhwelelu wanyi? Inehi mwani. Bayibolu yahosha nawu: “Muloña wachikuhwelelu, Sara amwinkeli ñovu yakuvwala mwana, hela chakwila wadiña wahita dehi hachipimu chakuvwalilahu mwana, muloña wamweni Owu wamukanini nindi washinshika.” (Aheberu 11:11) Sara wadiña wamwiluka Yehova nawa welukili nindi washikijaña chikaninu chidi chejima chakukanayi. Wejima wetu twakeñaña kwikala nachikuhwelelu chamuchidiwu netu? Tukwila chiwahi neyi tumwiluka chikupu Nzambi mwini Bayibolu. Neyi tutañaña Bayibolu tukwiluka netu, Sara welili chiwahi hakwikala nachikuhwelelu chamuchidiwu. Mwamweni, Yehova washinshika nawa washikijaña munakaniyi, mpinji yikwawu nateli kwila mwenimu munjila yikutuhayamisha chikupu hela yikuletesha tusehi.
“KUMINA DAKUTIYA MWIZU DASARA”
Chashikijiliyi yaaka 90, Sara wekalili namwana wafwilileñayi muchihandilu chindi chejima. Wavweli mwana nanfumwindi wadiña nayaaka 100 haniyi mpinji. Abarahama wamutumbili iwu mwana nindi Isaka, hela “Kuseha,” neyi chochahosheliyi Nzambi. Tunateli kufwikija Sara nazeboki dehi ilaña natumbi chimwemweta iku nakuhosha nindi: ‘Nzambi nanseheshi, antu ejima akachitiya akanseha.’ (Kutachika 21:6) Ichi chihayamisha chamukoñeleliwu kudi Yehova chamutiyishileña kuwaha kushika tuhu nimpinji yafwiliyi. Hela chochu, wadiña cheñi namudimu weneni.
Isaka chashikijiliyi yaaka yitanu, chisaka chaloñesheli chawija chakwanakana kusumuka kwamwana. Bayi neyi ejima azañaleliku. Twatañaña nawu Sara ‘watachikili kumona’ yilwilu yatama yakumukabisha mwanindi. Ishimeli mwana kaHaga wadiña nayaaka 19 watachikili kumukabisha Isaka. Iku bayi neyi kwadiña kusenseka hohuku. Chimwahitili yaaka, kapostolu Pawulu amoneneni kutena yilwilu yaIshimeli nawu makabisha. Sara wamweni nindi mwanindi wadiña mukukala naniwu mukwawu wamukabishileña. Sara welukili nindi Isaka wadiña namudimu watela kuzatayi hakwila nkeñelu yaYehova yikashikijewi. Wahamukili nakuhosha naAbarahama yuma yadiña kumuchima windi. Sara wamulejeli Abarahama nindi yamuhañi Haga nimwanindi Ishimeli.—Kutachika 21:8-10; Añalija 4:22, 23, 29.
Indi Abarahama watiyili ñahi? Twatañaña nawu: “Chumichi chamutaminini nankashi Abarahama hansañu yamwanidi.” Wamukeñeli nankashi Ishimeli, dichi, hakeñeleña kumuhaña mwanindi wakudisemenaku. Hela chochu, Yehova wamweni kukala kwadiñahu nawa wakwimanishili. Twatañaña nawu: “Nzambi hakumwila Abarahama nindi, Bayi chikutamina hansañu yamukwenzi, hela hansañu yanduñu yeyi wamumbandaku; kumina dakutiya mwizu daSara mwejima mwanahoshiyi, muloña anyaneyi akayitenena mudi Isaka.” Yehova wamulejeli Abarahama nindi, wakamwakamena Haga nimwanindi weyala. Abarahama muntu wachikuhwelelu wetejeli.—Kutachika 21:11-14.
(Kutachika 21:5-7) Chavwalikiliyi mwanindi Isaka Abarahama washikili munyaka yindi nkulakaji. 6 Sara welili nindi, Nzambi nanseheshi, antu ejima akachitiya nakaseha nawu chimu. 7 Nindi, Ochu hakeña kumwekana muntu wukumwila Abarahama nindi, Sara wamba kaamwishahu mwana? Namuvwela dehi mwanindi weyala hawushinakaji windi.
(Kutachika 21:10-12) Hakumwila Abarahama, nindi, Mutemuni yeniwu nduñu namwanindi, ochu mwana kayeniwu nduñu atweshi kuswanina chimu namwanami Isaka wanyi. 11 Chumichi chamutaminini nankashi Abarahama hansañu yamwanidi. 12 Nzambi hakumwila Abarahama, nindi, Bayi chikutamina hansañu yamukwenzi, hela hansañu yanduñu yeyi wamumbandaku; kumina dakutiya mwizu daSara mwejima mwanahoshiyi, muloña anyaneyi akayitenena mudi Isaka.
(Kutachika 21:14) Abarahama wahindukili ntetemena yayeni, wanoneni niyakudya ninswaha yameji, wamwinkeli Haga, nakumushila hachifwiji chindi; wamwinkeli nimwana, nindi, Yaña; hakuya nikuya, hakukimbuka mwisaña daBerisheba.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 20:12) Chayena tuhu himuhelami chalala, himwana katata, ilaña hiwakuvwala kudi mamaku; dichi namusumbwilili.
wp17.3 12, tth.
“Eyi Wumumbanda Muwahi Walubanji”
Sara wadiña muhela Abarahama wamwivumu damama yindi mukwawu. Tera wadiña tata yawu wejima wawu, ilaña amama jawu adiña ambuka. (Kutachika 20:12) Hela chakwila wulu wamuchidiwu washikilamu wanyi makonu, twatela kwiluka netu kunyima yuma yadiña yambukaku. Antu haniyi mpinji adiña awaninaku chantesha kuwanina kwajimbesheliwu Adama naEva. Chelili adiñaku nanyijimba yayiwahi, hikwadiña kukala kutalisha hadi anyana neyi muntu yasumbula ntaña yindiku. Chimwahitili yaaka 400, chihandilu chawu chahimpikili nakwikala neyi chitunakushakama makonu. Haniyi mpinji, Nshimbi jaMosi jakaanishili antu kwila wuvumbi nantaña yindi.—Alevi 18:6.
(Kutachika 21:33) Abarahama watumbili mutondu watamarisiki muBerisheba, kwenoku watambikili niijina daYehova, Nzambi Wahaya nyaka.
w89 7/1 20 ¶9
Ejima Akeñaña Kwikala Amabwambu jaNzambi Anateli Kudizila Kudi Abarahama
Abarama welili chuma chikwawu chamwekesheleña chikuhwelelu. Neyi chahosha nsona nawu: “Hakutuña kameña kakumutuñila Yehova.” (Kutachika 12:7) chinamwekani neyi walambwili anyama, muloña izu dachiHeberu dakwila nawu “kameña” daya mukwila nawu “iluña dakulambwila.” Chihaleheli, Abarama welili cheñi chuma chochimu kumaluña amakwawu. Kubombelahu, ‘watambikili hejina daYehova.’ (Kutachika 12:8; 13:18; 21:33) Mazu achiHeberu akwila nawu ‘kutambika hejina’ cheñi aya mukwila nawu “kushimuna (kushimwina) ijina.” Antu amwitala daAbarama hamu niaKenani atela amutiyili chashimwinineñayi ijina daNzambi yindi Yehova nakuhamuka. (Kutachika 14:22-24) Hohamu, ejima anakukeña kwikala amabwambu jaNzambi makonu atela kutambika hejina dindi nachikuhwelelu. Chumichi munabombeli kushimwina hatooka, kumulambulaña “Nzambi mpinji yejima mulambu wakuhameka, dikwila nawu, mazu afumaña mukanwa ketu ashimunaña hatooka ijina dindi.”—Aheberu 13:15; Aroma 10:10.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 20:1-18) Abarahama wafumini kwenoku, wayili nakutalisha kwituña dakukabeta kakuchidiilu, hakushakama Kadeshi iku, Shuri iku; hakushakama chawenyi muGerari. 2 Abarahama wateneni iñodindi Sara, nindi, Himuhelami. 3 Abimeleki, mwanta wakuGerari, watemesheli nakumutambula Sara. Abimeleki waloteli Nzambi nawufuku hakwinza kudi yena, hakumwila nindi, Eyi wafwa dehi nanowu mumbanda wunatambuli, hiñodambala. 4 Ilaña henohu Abimeleki hamukundamini mumbanda kwakwihuku. Hakwila nindi, Eyi Mwanta wujilumuni muza waloña? 5 Yemwenindi iyala hidiyi wañilili nindi himuhelamuku? Nimumbanda, hela yemwenindi, wahosheli nindi himana kwami. Chumichi nachili kwami namuchima wawuwahi namakasa atooka akadi muloña. 6 Waloteli Nzambi hakumwila nindi, Eñañi, nachiluki nami chumichi wunachili namuchima weyi wawuwahi; ninami nawa nakulekesha kunvulumuna chinabula kukwitiya kukwata hadi yena. 7 Ichi dinu owu iyala mufuntishili iñodindi; muloña yena hikaprofwetu, Wukukulombela, nineyi wukuhanda; ilaña neyi wakabula kumufuntisha, ilukaku neyi wakafwa chalala, nineyi niayeyi ejima. 8 Abimeleki wahindukili ntetemena yayeni, watambikili ambuñindi ejima, hakuyishimwina yumiyi yejima, ana mayala atiyili woma waweni. 9 Abimeleki watambikili Abarahama, hakumwila nindi, Wunatwili ñahi? Indi ami nakwili chatama chanka mwaka wunkojeji ninami nimpata yami nshidi yasweja? Yeniyi yuma yiwunañilami chinjila kuyila akwenu. 10 Abimeleki wamwilili Abarahama, nindi, Indi eyi wamwenidi mwaka wili chumichi? 11 Kuchinka Abarahama, nindi, Nelili nami chalala kunu hikwekala woma waNzambuku; nami, akanjahila hamujimba wañodami. 12 Chayena tuhu himuhelami chalala, himwana katata, ilaña hiwakuvwala kudi mamaku; dichi namusumbwilili; 13 dichi channyamwishiliyi Nzambi kwatata nakuntambisha, ami hinukumwila nami, Wakañanakenaña hachumichi, kwejima kuwakaya wakantenaña neyi, Himana kwami. 14 Abimeleki wakwatili nianyikoku, niañombi, nianduñu amayala nawambanda, wamwinkeli Abarahama, hakumufuntishila niñodindi Sara. 15 Abimeleki welili nindi, Tala, ituña dami odu, kashakami kunakutookeli kumuchima weyi. 16 Hakwila Sara, wamwilili nindi, Tala, mana kweyi namwinki mali asiliva ikombakaji; akukujika nachu kumesu eyi hadi antu ejima iwudi nawu; hadi antu ejima wunayiñi dehi. 17 Abarahama walombeli kudi Nzambi; Nzambi wokili niAbimeleki niñodindi, nianduñu jindi awambanda; hiyakuvwala nianyana. 18 Muloña Yehova wajikili chikupu mumavumu ejima awantu ahamukala waAbimeleki, muloña waSara iñoda Abarahama.