Munafumi Nsañu Yakuzatisha muChihandilu niMudimu Wanetu AkwaKristu Mukanda waKupompa
MARCH 2-8
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 22-23
“Nzambi Wamwesekeli Abarahama”
(Kutachika 22:1, 2) Chimwahitili yumiyi, Nzambi wamwesekeli Abarahama, wamwilili nindi, Abarahama. Yena nindi, Vude. 2 Welili nindi, Tambulaku mwaneyi, weyi wumu hohu wakeña, yowu Isaka, wuyi mwituña dakuMoriya, kwenoku kudi mpidi yimu yinakakuleja, wakamulambuli Nzambi akeli mulambu wakushita.
Muloñadi Nzambi Chamulejeleliyi Abarahama Kulambula Mwanindi?
Shinshikenu mazu amulejeluwu Abarahama kudi Yehova: “Tambulaku mwaneyi, weyi wumu hohu wakeña, yowu Isaka . . . wakamulambuli Nzambi akeli mulambu wakushita.” (Kutachika 22:2) Ilukenu nenu Yehova wamuteneni Isaka nindi mwana “wumu hohu wakeña.” Yehova welukili nindi Abarahama wamukeñeli chikupu Isaka. Nzambi welukili cheñi Chamukeñeliyi Mwanindi, Yesu. Yehova wamukeñeli chikupu Yesu chakwila wahosheleli mwiwulu kapampa kayedi nakumutena Yesu nindi “Mwanami nakeña.”—Maku 1:11; 9:7.
Ilukenu nenu mwidimi dadeni, chelili Yehova yamuleji Abarahama kumulambula Isaka, wazatishili izu dachiHeberu dakulomba nakalemesha. Muntu wumu wadiza jaBayibolu wahosheli nindi Nzambi hakuzatisha idi izu chamwekeshaña nawu “MWANTA welukili nindi chikumukata nankashi Abarahama kumuchima neyi yalambula mwanindi.” Tunateli kufwikija netu chumichi chamuneñesheli chikupu Abarahama; chochimu, hitunateli kufwikija chichamukatili chikupu Yehova hakumona Mwanindi wakeñayi nakukabakana nikufwaku. Chakadi nikujina ichi dichuma chamukatili nankashi Yehova nawa kwosi chuma chikwawu chikamukatisha kumuchimaku.
Mwamweni, hela chakwila tunateli kwiteja wanyi chuma chamulejeluwu Abarahama kwila kudi Yehova, chikuwaha neyi twanuka netu Yehova hamwitejeli nkakulula washinshika kulambula mwaninduku. Hamwitejeli Abarahama kumona chuma chinateli kumuyandisha chikupu nvwaluku; wamukiñili Isaka kulonda yabuli kufwa. Ilaña Yehova wamukiñili wanyi ‘Mwanindi yomweni, hakumuhana hansañu jetwetu ejima.’ (Aroma 8:32) Muloñadi Yehova chetejeleliyi kumona chuma chakala ñana? Welili mwenimu kulonda ‘tuheti wumi.’ (1 Yowanu 4:9) Chumichi chatwanukishaña chikupu nawu Nzambi watukeña. Nawa chatela kutuleñela kumukeña Nzambi.
(Kutachika 22:9-12) Ashika nikushika kwamulejeliyi Nzambi, Abarahama hakutuña kameña kwenoku, hakufwikilaku nchawa chachiwahi, hakukasa mwanindi Isaka, hakumukamika hakameña hachawa. 10 Abarahama wolweli chikasa chindi hakunona mpoku, nindi ajahi mwanindi. 11 Kañelu kaYehova mwiwulu hakumutambika, nindi, Abarahama, Abarahama. Yena nindi, Vude. 12 Nindi, Bayi wukwata hadi mukwenzuku, bayi wumwila chumaku; ichi dinu neluka dehi nami eyi wamwakamaña Nzambi, nanichi chiwunabuli kuñumina mwaneyi, yowu weyi wumu hohu.
(Kutachika 22:15-18) Keñelu kaYehova mwiwulu watambikili Abarahama ipampa dikwawu damuchiyedi, 16 nindi, Yehova nahoshi nindi, Nanochu chiwuneli chumichi, chiwunabuli kuñumina mwaneyi, weyi wumu hohu, nadisanyiki ami aweni, 17 nami, kukukiswila nkisu nakakukiswila, nikuvulisha nakakuvulishila anyaneyi, akavula neyi tutumbwa twamwiwulu, neyi wusekulula wekala hachikumu chakaluñalwiji. Anyaneyi akaheta chisu chawayilumbu jawu. 18 Kudi anyaneyi nyuza yejima yahamaseki yakawenaku kukooleka, nanochu chiwunovwahili mwizu dami.
Mwovwahilenu Nzambi Kulonda Muheteli Muyikaninu Yindi Yakanayi
Hakwila nawu antu abula kuwanina ahetelumu, Yehova Nzambi wasanyikaña namazu akwila nawu “Mwanta Yehova nindi Chalala chinahandichi.” (Ezek. 17:16) Bayibolu yashimuna nawu Yehova Nzambi wasanyikili kubadika hamapampa 40. Chakutalilahu chimu chitweluka nankashi himazu asanyikili Nzambi kudi Abarahama. Hadi yaaka yayivulu yinahituhu, Yehova watiyañeni naAbarahama yikaninu yashiyashana yamwekesheleña nawu Lubutu lwachikaninu lwakafuma mudi Abarahama kuhitila mudi mwanindi Isaka. (Kutach. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Kuhiñahu, Yehova wamwesekeli Abarahama chikupu nawa wamulejeli nindi yalambuli mwanindi akeñesheliyi. Chakadi nikushintajala, Abarahama wovwahilili nawa cheliliyi nindi yalambuleña Isaka, kañelu kaNzambi kamulekesheli. Kuhiñahu, Nzambi wasanyikili nindi: “Nanochu chiwuneli chumichi, chiwunabuli kuñumina mwaneyi, weyi wumu hohu, nadisanyiki ami aweni, nami, kukukiswila nkisu nakakukiswila, nikuvulisha nakakuvulishila anyaneyi, akavula neyi tutumbwa twamwiwulu, neyi wusekulula wekala hachikumu chakaluñalwiji. Anyaneyi akaheta chisu chawayilumbu jawu. Kudi anyaneyi nyuza yejima yahamaseki yakawenaku kukooleka, nanochu chiwunovwahili mwizu dami.”—Kutach. 22:1-3, 9-12, 15-18.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 22:5) Abarahama hakuyila anyikwenzi indi, nindi, Shalenu kunu nachimbulu, ninami nimukwenzi tukuya kwenoku, twakadifukuli kudi Nzambi, twakenza cheñi, twakayiwana.
w16.02 11 ¶13
Yehova Wamuteneni Nindi ‘Ibwambu Dami’
Abarahama walejeli añamba jindi nindi: ‘Shalenu kunu nachimbulu, ninami nimukwenzi tukuya kwenoku, twakadifukuli kudi Nzambi, tukwinza cheñi, tukuyiwana.’ (Kutachika 22:5) Abarahama watalishili mudihi? Watwambileña hakuhosha nindi wukufunta hamu naIsaka henohu neluki nindi nakuya nakumulambula? Inehi. Bayibolu yahosha nawu Abarahama welukili nindi Yehova natweshi kumusañula Isaka. (Tañenu Aheberu 11:19.) Abarahama welukili nindi Yehova wamwinkeli ñovu yakuvwala mwana hela chakwila yena naSara adiña ashinakaja dehi. (Aheberu 11:11, 12, 18) Dichi wakuhweleli chikupu nindi kwosi chuma chinateli kukañanyayi Yehova. Abarahama welukili wanyi chuma chadi kumwekana adina ifuku. Ilaña wakuhweleli nindi neyi mwanindi yafwa, Yehova wukamusañula kulonda yikaninu yaNzambi yejima yikashikijewi. Dichamutenenañawu Abarahama nawu “nkakulula yawakwakukuhwelela ejima.”
(Kutachika 22:12) Nindi, Bayi wukwata hadi mukwenzuku, bayi wumwila chumaku; ichi dinu neluka dehi nami eyi wamwakamaña Nzambi, nanichi chiwunabuli kuñumina mwaneyi, yowu weyi wumu hohu.
it-1 853 ¶5-6
Kwilukila Chadimu, Wuswa Wakwiluka Chadimu Chuma Chikamwekana
Kutonda yuma yakwilukila chadimu. Mazu akwila nawu wuswa wakwilukila chadimu yuma yikamwekana, ambukaku nachazatishaña Nzambi wuswa windi wakutonda yuma hela kusakula yuma yakwiluka, wayizishaña kwesekeja nanshimbi jindi jaloña nawa wahimpaña wanyi kwesekeja nayuma yasololañayi Mwizu dindi. Kwambukaku nawuswa wakubula kwiluka chadimu yuma yikamwekana, jinsona jajivulu jamwekeshaña nawu Nzambi washinshikaña chidi ochu chuma hanoyu mpinji nawa wafuukulañahu kwesekeja nachinachimoniyi.
Dichamulumbulwilawu Nzambi haKutachika 11:5-8 nawu washinshikili heseki hakutala nikaposhi kaBabeli nawa hayoyina mpinji, wafukwilihu chuma chatela kwilayi hakwila yalekeshi wuna mudimu. Chelili kutama kusweji muSodoma naGomora, Yehova wamulejeli Abrahama mwafukwiliyi kwila kulonda (kuzatisha añelu) atali “neyi kwiji anakoñi mwejima mwashika izu dakubilelawu dinashiki kudami; neyi nehi, nukwiluka.” (Kut 18:20-22; 19:1) Nzambi wahosheli nindi ‘wukwikala ibwambu daAbarahama,’ nawa chelili Abarahama hakukeña kulambula mwanindi Isaka, Yehova wahosheli nindi, “Bayi wukwata hadi mukwenzuku, bayi wumwila chumaku; ichi dinu neluka dehi nami eyi wamwakamaña Nzambi, nanichi chiwunabuli kuñumina mwaneyi, yowu weyi wumu hohu.”—Kut 18:19; 22:11, 12; esekejenu Ne 9:7, 8; Ñal 4:9.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 22:1-18) Chimwahitili yumiyi, Nzambi wamwesekeli Abarahama, wamwilili nindi, Abarahama. Yena nindi, Vude. 2 Welili nindi, Tambulaku mwaneyi, weyi wumu hohu wakeña, yowu Isaka, wuyi mwituña dakuMoriya, kwenoku kudi mpidi yimu yinakakuleja, wakamulambuli Nzambi akeli mulambu wakushita. 3 Abarahama wamenekesheli budidi yayeni, nakulema sadi hachimbulu chindi, Hakusenda anyikwenzi indi ayedi, nimwanindi Isaka. Wabalwili yibalu yamulambu wakushita, hakunyamuka hakuya kwamulejeliyi Nzambi. 4 Ifuku damuchisatu Abarahama wafumbwili mesu indi wamweni kwamulejeliyi Nzambi kwenda kumwekena kwakulehi. 5 Abarahama hakuyila anyikwenzi indi, nindi, Shalenu kunu nachimbulu, ninami nimukwenzi tukuya kwenoku, twakadifukuli kudi Nzambi, twakenza cheñi, twakayiwana. 6 Abarahama wanoneni yibalu yamulambu wakushita, watwikili mwanindi Isaka; wasendeli muchikasa nikesi, nimpoku; hiyakuya hamu mwayedi wawu. 7 Isaka hakumwila tata yindi Abarahama, nindi, Tata. Yena nindi, Yamonu mwanami. Nindi, Kesi, aka, niyibalu iyi, indi mwana kamukoku wamulambu wakushita hayodihi? 8 Kuchinka Abarahama nindi, Mwanami, Nzambi wukudikeñela kwindi mwana kamukoku wamulambu wakushita; hiyakuya hamu mwayedi wawu. 9 Ashika nikushika kwamulejeliyi Nzambi, Abarahama hakutuña kameña kwenoku, hakufwikilaku nchawa chachiwahi, hakukasa mwanindi Isaka, hakumukamika hakameña hachawa. 10 Abarahama wolweli chikasa chindi hakunona mpoku, nindi ajahi mwanindi. 11 Kañelu kaYehova mwiwulu hakumutambika, nindi, Abarahama, Abarahama. Yena nindi, Vude. 12 Nindi, Bayi wukwata hadi mukwenzuku, bayi wumwila chumaku; ichi dinu neluka dehi nami eyi wamwakamaña Nzambi, nanichi chiwunabuli kuñumina mwaneyi, yowu weyi wumu hohu. 13 Abarahama yofumbula nikufumbula mesu indi, nindi atali, chizambowu nakakeli dehi nseñu jindi kuchiputa chadiñi kunyima yindi. Abarahama hakuyaku nakumukwata, hakumulambula himulambu wakushita, wakuhiñisha mudi mwanindi. 14 Abarahama henahana watumbiluhu ijina, nindi dihu haYehova Yire; mwomwelañawu nilelu, nawu, Hampidi yaYehova akayimwenachu. 15 Kañelu kaYehova mwiwulu watambikili Abarahama ipampa dikwawu damuchiyedi, 16 nindi, Yehova nahoshi nindi, Nanochu chiwuneli chumichi, chiwunabuli kuñumina mwaneyi, weyi wumu hohu, nadisanyiki ami aweni, 17 nami, kukukiswila nkisu nakakukiswila, nikuvulisha nakakuvulishila anyaneyi, akavula neyi tutumbwa twamwiwulu, neyi wusekulula wekala hachikumu chakaluñalwiji. Anyaneyi akaheta chisu chawayilumbu jawu. 18 Kudi anyaneyi nyuza yejima yahamaseki yakawenaku kukooleka, nanochu chiwunovwahili mwizu dami.
MARCH 9-15
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 24
“Kumusumbwila Isaka Mumbanda”
(Kutachika 24:2-4) Abarahama hakumwila ñamba yindi, mukulumpi wahamukala windi, yowu wadiñi kapitawu kayuma yindi yejima, nindi, Shaku mwani, chikasa cheyi mwishina dekata dami. 3 Nukukusanyikisha wusanyiki Yehova, Nzambi mwiniiwulu, Nzambi mwiniiseki, neyi, hiwukumusumbwila mwanami mumbanda wahadi anyana kawaKenani, awa nashakama nawuku. 4 Chiña wakaya kwituña detu, kudi antaña jami, kwoku wakamusumbwila mwanami Isaka mumbanda.
‘Neteji Kuya’
Abarahama wamusanyikishili Eliyeza nindi bayi yakamukeñela Isaka mumbanda wamuKenaniku. Muloñadi? Muloña aKenani hiyamulemesheleña hela kudifuukula kudi Yehova Nzambiku. Abarahama welukili nindi Yehova wakayijilumuna awa antu mukuhita kwampinji muloña wayuma yatama yelileñawu. Abarahama hakeñeleña mwanindi wakeñeliyi, Isaka, yadibombi nanawa antu elileña yuma yatamaku. Welukili cheñi nindi mwanindi wadiña namudimu walema wakushikija yikaninu yaNzambi.—Kutachika 15:16; 17:19;24:2-4.
(Kutachika 24:11-15) Wafukamishili angameli hamaseki kunsa yamukala kwishima dameji hamelela, hayilañawu ambanda nakutaha meji. 12 Welili nindi, Eyi Yehova, Nzambi yamwanta wami Abarahama, añendeshi mwani chachiwahi lelu, amwili mwanta wami Abarahama luwi. 13 Tala, yami nukwimaniwu kunu kukaseloki kameji, nianyana awambanda kamayala ahamukala hiyakwinza nakutaha meji. 14 Yowu chañadima inukwila nami, Tulaku nsaba yeyi ninwi meji, niyena hakwila nindi, Nwaku eyi, ninwishi nawa angameli jeyi, yenowu diyi wakela kwindi mumbanda iwunamufuukwili kambuñeyi Isaka. Hohenaha hinukwilukila nami wunamumwekesheli mwanta wami luwi. 15 Cheliliyi yena kanda akumishi kuhosha, kutala Rebeka wukwinzowu ninsaba yindi hachifwiji, diyi avweleluwu Betuweli, niyena mwana kaMilika, iñodaNahori mana kwaAbarahama.
‘Neteji Kuya’
Eliyeza watwalekelihu nakuyileja atata yaRebeka nimanakwindi nindi chashikiliyi heshima kwakwihi naHarana, walombeli kudi Yehova Nzambi. Wamulombeli Yehova yamukwashi kumutondela Isaka mumbanda wakusumbula. Munjilanyi? Eliyeza wamulombeli Nzambi nindi mumbanda wunakukeñayi nindi Isaka yamusumbuli watela kwinza heshima. Chikumulombayi menji, wukwiteja kumwinka Eliyeza nikunwisha angameli jindi. (Kutachika 24:12-14) Hinyi wenjili nawa wazatili iwu mudimu? Rebeka! Fwikijenu chadi kutiyayi Rebeka neyi chakwila watiyiliku chalumbulwileñayi Eliyeza iyi nsañu kuchisaka chindi!
(Kutachika 24:58) Amutambikili Rebeka, amwihwili nawu, Wukuya nindi iyaliwu, tahindi? Yena nindi, Nukuya.
(Kutachika 24:67) Isaka wamusokejeli mwitenti damama yindi Sara, wamutambwili Rebeka, niyena hakwikala iñodindi. Wamukeñeli. Niwushona wakufwa kwamama yindi wumufuma nikumufuma Isaka.
wp16.3 14 ¶6-7
‘Neteji Kuya’
Henohu kunashali dehi nyilungu yantesha, Eliyeza wahosheli iyi nsañu naAbarahama kuhitila mukumwihula, nindi: ‘Indi neyi mumbanda yakakaana kwinza nanami?’ Abarahama wakwili nindi: ‘Eyi wakayiña nakusanyika kuwunasanyiki.’ (Kutachika 24:39, 41) Kwitala daBetuweli niwena ahosheluhu nsañu yakumwihula yomweni kansi wamumbanda neyi wukwiteja. Eliyeza chamweniyi nindi yuma yendeleliyi yinawahi, chikwachili walombeli nindi yafunti swayi-swayi kuKenani naRebeka. Ilaña chisaka chaRebeka chakeñeli nawu ashakamiku ntahi hadi mafuku ikumi. Hakwila amanishi iku kukala, elili nawu: ‘Tutambiki chañadima tutiyi mukanwa kindi yomweni.’—Kutachika 24:57.
Rebeka washikili hampinji yakufuukulahu yuma yalema muchihandilu chindi. Wukuhosha nindidi? Wadi kutachika kuyilembelela atata yindi namanakwindi nindi kulonda yabuli kuya kwiluña dabulili kwilukayi? Indi kwiji wukwiteja nindi hikukooleka kwakwovwahila wunlomboli waYehova wayuma yakamwekana? Chakwiliyi, wamwekesheli chatoñojokeleñayi hanichi chuma chakala chamwekeni mukukashimwisha, chikuhimpa chihandilu chindi. Wakuminini dakuhosha nindi: ‘Neteji kuya.’—Kutachika 24:58.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 24:19, 20) Chakumishiliyi kumunwisha meji, welili nindi, Tali niyitahili angameli jeyi meji nawa, nichiyakakumishawu kunwa. 20 Hakunyakala nikunyakala, hakuhuñununa muchizawu meji asheli munsaba yindi, hakuya cheñi lufuchi kwishima nakutaha, hakuyitahila angameli jindi ejima meji.
‘Neteji Kuya’
Ifuku dimu namelela iku natahi dehi menji, mukulumpi weyala wenjili lufuchi nakumuwana. Wamwilili nindi: “Anyinkuhu mwani, tumenji twantesha twamunsaba yeyi ninwi.” Walombeli nakavumbi nawa munjila yayiwahi. Rebeka welukili nindi iwu iyala nafumi kwakulehi. Watulili nsaba yindi swayi-swayi nakumwinka iwu iyala menji, bayi neyi tumenjiku ilaña menji amavulu akunwa nawa atuuta. Wamweni nindi iwu iyala wadiña namukanka wawangamela ikumi adiña kwakwihi nawa chizawu chamenji chadiña kanda achinzeshi namenji akuyinwisha. Wamweni nindi iwu iyala wabokweli nakumutala nawa wakeñeleña nindi yamukwashi chikupu. Wahosheli nindi: ‘Niyitahili cheñi angameli jeyi menji, nichiyakumanishawu kunwa.’—Kutachika 24:17-19.
Rebeka hatahili tumenji akunwisha angamela ikumi hohuku, ilaña watahili menji amavulu akunwa angameli ejima. Neyi ngameli wumu nazeyi chikupu, nateli kunwa malita amenji akubadika ha 95. Neyi angameli ejima ikumi adiña nampwila dikwila nawu Rebeka watahili menji hadi maora amavulu. Neyi chinamwekeshiwu, angameli afwili mpwila chikupu. Komana Rebeka welukili nindi angameli ejima afwili mpwila? Inehi. Wakeñeleña hohu kukwashana, wafwilileña chikupu kuzata hakumina ñovu jindi kulonda yamwekeshi chisambu kudi iwu mukulumpi wabulili kwilukayi. Iwu iyala watiyili kuwaha. Dichi wadiña nakumushinshika chadiña nakwilayi yataha menji yahuñunwina muchizawu, yafunta cheñi lufuchi nakutaha amakwawu nakuhunwinamu cheñi.—Kutachika 24:20, 21.
wp16.3 13, tth.
‘Neteji Kuya’
Kwadiña kwela dehi melela. Kwosi wunsahu wamwekeshaña nawu Rebeka washimbwili kwishima. Kwosi hashimunawu cheñi nawu chisaka chindi chakamini hampinji yamanishiliyi kutaha menji, hela nawu kwenjili muntu nakumutala muloña washimbwiliku.
(Kutachika 24:65) Wamwihwili ñamba, nindi, Ona wukwenda mumpata hakwinza nakutukinkilila hiiyalanyi? Ñamba nindi, himwanta wami. Hakunona ihina dindi dakudibuta nachu kumesu, yodibuta nikudibuta wi-i.
‘Neteji Kuya’
Nkumininaku, ifuku dashikili ditwashimuna kumatachikilu achinu chibaaba. Chapandakeniwu mumukala waNegebi iku itena hidikuhuma, Rebeka wamweni muntu nakwendujola mwisaña. Wamwekeneña neyi kudi yuma yinakutoñojokayi. ‘Wasulukili hangameli swayi-swayi,’ nawa twatañaña nawu, hadaha wasulukili chakadi nikuhembelela ngameli yafukami nawa wamwihwili muntu wamulombweleña nindi: ‘Ona iyala wunakwenda mumpata wunakwinza nakutukinkilila hinyi?’ Chiyamulejeluwu nawu Isaka diyi, wadibutili ihina dindi kumesu. (Kutachika 24:62-65) Muloñadi? Ichi chadiña chinjikijilu chakumwekesha kalemesha kudi nfumwindi wukumusumbula. Antu amakwawu makonu anateli kuhosha nawu kalemesha kamuchidiwu hiyaaku yakunyima. Mwamweni, hela chakwila amayala nawambanda anateli kudizilaku kukudizoza kwaRebeka, hadi etu ejima wetu hinyi wabulaña kukeña nindi amulemesheña?
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 24:1-21) Abarahama welili kashinakaji, nyaka yindi yamuvulilili. Yehova wamukoolekesheli Abarahama muyuma yejima. 2 Abarahama hakumwila ñamba yindi, mukulumpi wahamukala windi, yowu wadiñi kapitawu kayuma yindi yejima, nindi, Shaku mwani, chikasa cheyi mwishina dekata dami. 3 Nukukusanyikisha wusanyiki Yehova, Nzambi mwiniiwulu, Nzambi mwiniiseki, neyi, hiwukumusumbwila mwanami mumbanda wahadi anyana kawaKenani, awa nashakama nawuku. 4 Chiña wakaya kwituña detu, kudi antaña jami, kwoku wakamusumbwila mwanami Isaka mumbanda. 5 Ñamba hakumwihula nindi, Hadaha mumbanda haketiya kwinza nanami kwituña dinuku; chiña nakamutwala mwaneyi mwituña muwafumini, tahindi? 6 Abarahama hakumwila nindi, chinjila! Bayi wumutwala mwanami kwenokuku. 7 Yehova, Nzambi mwiniiwulu, wanfumishili kwatata, mwituña dinavwalikili, wahosheli nanami, wasanyikili nindi, ituñidi nakayinka anyaneyi, diyi wakatemeshañahu dehi kañelu kindi, nineyi wakamusumbwila mwanami mumbanda wakwenoku. 8 Neyi mumbanda haketiya kwinza ninduku, eyi wunayiñi nanichi chiwunasanyiki, hakwila mwanami kumutwala kwenoku chinjila. 9 Ñamba washili chikasa chindi mwishina dekata damwanta windi Abarahama, asanyika nikusanyika hansañu oyu. 10 Ñamba wanoneni angameli jamwanta windi ikumi, hakuya. Muloña yuma yamwanta windi yayiwahi yejima yadiñi kudi yena. Yonyamuka nikunyamuka, hakuya nikuMesopotamiya, kumukala waNahori. 11 Wafukamishili angameli hamaseki kunsa yamukala kwishima dameji hamelela, hayilañawu ambanda nakutaha meji. 12 Welili nindi, Eyi Yehova, Nzambi yamwanta wami Abarahama, añendeshi mwani chachiwahi lelu, amwili mwanta wami Abarahama luwi. 13 Tala, yami nukwimaniwu kunu kukaseloki kameji, nianyana awambanda kamayala ahamukala hiyakwinza nakutaha meji. 14 Yowu chañadima inukwila nami, Tulaku nsaba yeyi ninwi meji, niyena hakwila nindi, Nwaku eyi, ninwishi nawa angameli jeyi, yenowu diyi wakela kwindi mumbanda iwunamufuukwili kambuñeyi Isaka. Hohenaha hinukwilukila nami wunamumwekesheli mwanta wami luwi. 15 Cheliliyi yena kanda akumishi kuhosha, kutala Rebeka wukwinzowu ninsaba yindi hachifwiji, diyi avweleluwu Betuweli, niyena mwana kaMilika, iñodaNahori mana kwaAbarahama. 16 Yenowu chañadima kumutala wasweja lubanji, himujiki kwindi, kanda adiluki neyalaku. Wakunkumukili kukaseloki, Hakwinzesha nsaba yindi, hakukandama cheñi. 17 Ñamba wayili lufuchi nakumukinkilila, nindi, Anyinkuhu mwani, tumeji twantesha twamunsaba yeyi ninwi. 18 Yena nindi, Nwaku mwanta. Wanyakeli, hakutenteka nsaba yindi muchikasa chindi hakumunwisha meji. 19 Chakumishiliyi kumunwisha meji, welili nindi, Tali niyitahili angameli jeyi meji nawa, nichiyakakumishawu kunwa. 20 Hakunyakala nikunyakala, hakuhuñununa muchizawu meji asheli munsaba yindi, hakuya cheñi lufuchi kwishima nakutaha, hakuyitahila angameli jindi ejima meji. 21 Iyala saña amwenenayi zo-o, Hakumushinshika, kulonda eluki neyi kwiji Yehova namwendeshi chachiwahi munjila yindi, tahindi nehi.
MARCH 16-22
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 25-26
“Esawu Walandishili Wukulumpi Windi”:
(Kutachika 25:27, 28) Anyana akulili. Esawu wadiñi chibinda wasweja, muntu wampata kwindi. Yakoba wadiñi muntu wawunda, washakaminaña mumatenti. 28 Isaka wakeñeli Esawu nanochu chadiilañayi mbiji yindi, hakwila Rebeka wakeñeli Yakoba.
it-1 1242
Yakoba
Kwambukaku naEsawu aswejeli kukeñawu nankashi kudi tata yindi, nawa wadiña muntu wampata kwindi, chibinda wasweja, “Yakoba wadiña muntu wawunda, washakaminaña mumatenti.” [Heb., tam]” wadiña nakuhemba yimuna nawa wadiña nakuhemba yuma yahetela, amukeñeli nankashi kudi mama yindi. (Kut 25:27, 28) Idi izu dachiHeberu datam adizatisha hansona jikwawu hakutena antu etejayi Nzambi. Chakutalilahu “antu akeña mashi hiyakeña muntu walalaku;” ilaña Yehova washimuna nindi ‘ona muntu [ walala] kwakakuminayi wakamona kuwunda.’ (Yis 29:10; Ms 37:37) Muntu washinshika Yoba “wadiñi walala [Heb., tam] woloka.”—Yob 1:1, 8; 2:3.
(Kutachika 25:29, 30) Ifuku dimu Yakoba wadiñi nakuteleka yakudya; Esawu hakufuma mumpata wafwa dehi chinzeya. 30 Esawu hakumwila Yakoba, nindi, Anyinkuhu, mwani, oyu yichinana oyu nidyi, nafwi dehi chinzeya. Dichi chamutumbililuwu ijina dindi, nawu Edomi.
(Kutachika 25:31-34) Yakoba nindi, Sambilaku kunlandisha wukulumpi weyi wakusemuka. 32 Kuchinka Esawu nindi, Ami hinukufwa, wukulumpi nakadiilamu ika? 33 Yakoba nindi, Sambilaku kusanyika. Yosanyika nikusanyika. Hakumulandisha Yakoba wukulumpi windi. 34 Yakoba hakumwinka Esawu nidinkendi, nimakundi akuteleka. wadiili, wanwini, wanyamukili, hakuya kwindi. Dimu mwandiwililiyi Esawu wukulumpi windi.
Muloñadi Chitwatela Kusakililaña?
Chawushona, antu amakwawu ashimunawu muBayibolu adiña nakusakilila wanyi. Chakutalilahu, Esawu walemesheli wanyi yuma yajila hela chakwila amukulishili kudi anvwali adiña amukeña Yehova nawa amulemesha. (Tañenu Aheberu 12:16.) Wamwekesheli ñahi nindi wadiña nakusakilila wanyi? Esawu walandishili wukulumpi windi namakundi kudi manakwindi Yakoba. (Kutach. 25:30-34) Chimwahitili mpinji, Esawu waditoñesheli nachuma cheliliyi. Halemesheli chuma chadiñayi nachuku, dichi wateleleli wanyi kutoba chabulili kutambwilayi nkisu.
it-1 835
Wedi, Kwikala Wedi
Kufuma tuhu kumashita mwana weyala wawedi amulemesheleña nankashi muchisaka nawa diyi waswanineña wumutu watata yindi. Amwinkeleña maseka ayedi ayuma yikwetiyi tata yindi. (Kuh 21:17) Rubeni amushakamishili kudi Yosefu kwesekeja nawukulumpi windi. (Kut 43:33) Ilaña Bayibolu hiyaleshaña wedi kuhitila mukusoneka majina mundonda kwesekeja nachasemukawuku. Atachikaña kutena wadiña walema hela wadiña washinshika nankashi hadi anyana ejima bayi wediku —Kut 6:10; 1Ku 1:28; esekejenu Kut 11:26, 32; 12:4; talenu BIRTHRIGHT; INHERITANCE.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 25:31-34) Yakoba nindi, Sambilaku kunlandisha wukulumpi weyi wakusemuka. 32 Kuchinka Esawu nindi, Ami hinukufwa, wukulumpi nakadiilamu ika? 33 Yakoba nindi, Sambilaku kusanyika. Yosanyika nikusanyika. Hakumulandisha Yakoba wukulumpi windi. 34 Yakoba hakumwinka Esawu nidinkendi, nimakundi akuteleka. wadiili, wanwini, wanyamukili, hakuya kwindi. Dimu mwandiwililiyi Esawu wukulumpi windi.
(Aheberu 12:16) nawa babalenu kuchiina hakachi kenu hakenda kekala chivumbi, hela muntu wabulaña kulemesha yuma yajila, neyi chadiñayi Esawu wahimpili wuswana windi wakwikala wedi nayakuda, yakuda kamu hohu.
Malwihu Kufuma Kudi Antañi
Ichi tuhanjekenu haHeberu 12:16, hahosha nawu: “Babalenu kuchiina hakachi kenu hakenda kekala chivumbi, hela muntu wabulaña kulemesha yuma yajila, neyi chadiñayi Esawu wahimpili wuswana windi wakwikala wedi nayakuda, yakuda kamu hohu.” Iyi nsona yatalisha mudihi?
Kapostolu Pawulu wahosheleña wanyi hachisaka mwavwalikililiyi Mesiya. Wadiña nakukolesha akwaKristu kulonda ‘atwalekihu kwolola njila jakwendamu nyendu yawu.’ Chumichi chikuyileñela kubula “kukañanya kutambwila luwi lwaNzambi lwasweja,” neyi adiñija muwuvumbi. (Heb. 12:12-16) Neyi ela mwenimu, adi kwikala neyi Esawu. Wabulili “kulemesha yuma yajila,” ‘nakuyijilola.’
Esawu wadiñaku hampinji yadiñaku ankakulula, nawa mpinji yikwawu watela wadiña nakulambula nyilambu. (Kutach. 8:20, 21; 12:7, 8; Yoba 1:4, 5) Ilaña muloña wanzala, Esawu wahanini iku kukooleka kwejima nasupu. Hadaha wachinineña kukala kwashimwiniwu kwenjileña hadi mwana kaAbarahama. (Kutach. 15:13) Esawu wamwekesheli nindi wajilolileña, nawa walemesheli wanyi yuma yajila chelili yasumbuli ambanda ayedi abulileña kudifukula kudi Nzambi, waneñesheli anvwali jindi. (Kutach. 26:34, 35) Ilaña Yakoba dicheliliyi wanyi, yena wasumbwili muntu wadifukwileña kudi Nzambi walala!—Kutach. 28:6, 7; 29:10-12, 18.
(Kutachika 26:7) Enimbu amayala amwihwili yañodindi; nindi, Himuhelami; muloña watiyili woma wakuyila nindi, Hiñodami; nindi, akenza kanjaha kudi enimbu hamujimba waRebeka; muloña wadiñi walubanji.
it-2 245 ¶6
Kutwamba
Chineli kutwamba akuhisha muBayibolu, hichatalisha mukwila nawu muntu watela kwikala nansachi yakushimuna nsañu yalala kudi antu iyinabuli kukundamaku. Yesu Kristu watufumbili nindi: “Bayi mwinka atuwa yuma yajila hela kunatila angulu mperola jenuku kulonda abuli kuyidatola nanyendu yawu, nakuyibalumukila enu nakuyikatisha nankashi.” (Mat 7:6) Dichaletesheleña Yesu mpinji yikwawu kubula kulumbulula nsañu yejima hela kwakula malwihu amakwawu muloña welukileña nindi neyi yahosha mukufuma yuma yatama. (Mat 15:1-6; 21:23-27; Ywn 7:3-10) Mwamweni dichaletesheli Abarahama, Isaka, Rahabi, niElisha kusweka nsañu yalala kudi antu abulileña kudifukula kudi Yehova muloña elukili nawu mukufuma kukala.—Kut 12:10-19; kape 20; 26:1-10; Yos 2:1-6; Yak 2:25; 2An 6:11-23
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 26:1-18) Nzala yaholokeli mwituña, bayi nzala yakusambila yaholokeli hamafuku hadiñi Abrahamaku, yacheñi. Isaka wayili kuGera kudi Abimeleki mwanta wawaFwilistinu. 2 Yehova wadimwekesheli kudi yena, hakumwila nindi, Bayi wukunkumuka wuyi muEjiptuku, shakamaku mwituña dinakakuleja. 3 Shakamaku tuhu mwituña dinu, ninami nakekala neyi, nakakukoolekesha. Nineyi nianyaneyi nakayinka matuñawa ejima, nakakolesha nimukusanyika kunasanyikili natata yeyi Abarahama. 4 Nakavulisha anyaneyi neyi tutumbwa twamwiwulu kuvula, anyaneyi nakayinka matuñawa ejima, kudi anyaneyi nyuza yahamaseki yejima yakawenaku kukooleka 5 nanochu chovwahililiyi Abarahama mwizu dami, nakuhemba numashiikili, nimunamulejeli, nimuyidika yami, nimushimbi jami. 6 Isaka washakamini muGerari. 7 Enimbu amayala amwihwili yañodindi; nindi, Himuhelami; muloña watiyili woma wakuyila nindi, Hiñodami; nindi, akenza kanjaha kudi enimbu hamujimba waRebeka; muloña wadiñi walubanji. 8 Cheliliyi nashakami dehi kwenoku hanalehi dehi, Abemeleki mwanta wawaFwilistinu watalilili munjanena hanzi, wamweni komana Isaka hakuhema nañodini Rebeka. 9 Abimeleki wamutambikili Isaka wamwilili nindi, Komana chalala hiñodeyi, indi eyi wahosheli ñahi neyi, Himuhelami? Isaka wamwilili nindi, Nelili nami nakenza kafwa hamujimba windi. 10 Abimeleki nindi, Wunatwili ñahi? Muntu wumu wadi kukama tuhu nañodeyi, wadi kutukojeja muloña. 11 Abimeleki wayikumikili antu ejima, nindi, Yowu wakakwata chikasa hadi iyaliwu, hela hadi iñodindi, chalala akamujaha. 12 Isaka wadimini mwituña dina, wadiililumu mwaka yowumu mbutu jakusemunwina nkulukaji. Yehova wamukoolekesheli. 13 Yenowu muntu waswejeli kutoha, hakusweja nikusweja, yolema nikulema chacheni. 14 Waheteli ninyikanka yawampembi niyawanyikoku, ninyikanka yawañombi, niañamba amavulu nankashi. AFwilistinu hiyakumutiyila ichima. 15 Henohu mashima ejima apundiluwu añamba jatata yindi, hadiñiyi tata yindi Abarahama, aFwilistinu ayijika dehi nakushikilamu maseki to-o. 16 Abimeleki wamwilili Isaka, nindi, Tufumi. Wunatubadiki etu nankashi ñovu. 17 Isaka hakufuma kwenoku, hakutuña yisolu muchinekineki chamuGerari, hakushakama kwokwenoku. 18 Isaka walahulwili cheñi mashima ameji apundiluwu hadiñilañayi tata yindi Abarahama, muloña aFwilistinu ayishikilili hafwiliyi Abarahama, wayitumbili cheñi majina mwomwayitumbililiyi tata yindi.
MARCH 23-29
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 27-28
“Yakoba Natambwili Nkisu Yindi Yamutelela”
(Kutachika 27:6-10) Rebeka wahosheli namwanindi Yakoba, nindi, Tiya dinu, ami namutiyi tata yeyi nahoshi namana kweyi Esawu; namuleji nindi, 7 Kanleteli mbiji yamwisaña, wakantelekeli mbiji yikweti lupwembu, kulonda nakadyi, nakakukiswili nkisu kumesu aYehova hohanu nichidi kanda nifwi. 8 Dichi dinu, eyi mwanami, ovwahilaku mwizu dami mwejima munukukuleja. 9 Yaku dinu kwiyinda wakankwatiluku twana twampembi tuyedi twatuwahi, nakamutelekeli tata yeyi mbiji yikweti lupwembu yakeñayi. 10 Wakayitwala kudi tata yeyi, kulonda akadyi, akakukiswili nkisu hohanu kanda afwi.
w04 4/15 11 ¶4-5
Rebeka Wadiña Mumbanda Wadikita Wamwakama Nzambi
Bayibolu hiyashimuna nawu Isaka welukili nindi Esawu watela kumukalakela Yakobaku. Munjila yoyimu, Rebeka niYakoba elukili nawu nkisu jejima jindi. Rebeka welilihu chuma chatiyili nindi Isaka wukumukiswila Esawu neyi yamuletela mbiji yikweti lupwembu. Maana niiyena jakwila yuma yadiña nakwilayi kuwansi wuchidi naju. ‘Hakumwila’ Yakoba nindi yayi nakumuletela twana kampembi tuyedi. Wukumutelekela nfumwindi yakuda yakeñayi. Nawa Yakoba watela kudibalumuna neyi Esawu kulonda amukiswili. Dimuneliyi Yakoba. Neyi tata yindi yeluki wukumushiña! Rebeka nakaani. Nahoshi nindi: “mashiñu akela amami, mwanami.” Nkumininaku nateleki yakuda, namuvwiki Yakoba mahina, nawa namuleji kuya kudi nfumwindi—Kutachika 27:1-17.
Chuma chaletesheli Rebeka yeli mwenimu achishimuna wanyi. Amavulu ahoshaña nawu welili chatama, ilaña Bayibolu dichahosha wanyi, hela Isaka hahoshelihu nindi Rebeka welili chatama hanyima yakwiluka nindi Yakoba diyi wunakiswiliyiku. Ilaña Isaka wamubombelelihu nkisu jikwawu. (Kutachika 27:29; 28:3, 4) Rebeka welukili yuma yahosheliyi Yehova hadi anyanindi. Dichi welili mwenimu kulonda Yakoba yatambwili nkisu yindi yamutelela. Chumichi chesakana nankeñelu yaYehova.—Aroma 9:6-13.
(Kutachika 27:18, 19) Niyena hakuya kudi tata yindi, nindi, Tata. Yena nindi, Yamonu; yeyinyi mwanami? 19 Yakoba hakumwila tata yindi, nindi, Yami wedi weyi Esawu; nela dehi muwunanleji. Ahinduki mwani, ashakami adyi mbiji yami yamwisaña, ankiswili nkisu yamumuchima weyi.
w07 10/1 31 ¶2-3
Malwihu Kufuma Kudi Antañi
Bayibolu hiyashimuna yuma yejima yaletesheli aRebeka naYakoba kwila mweliliwuku, hela chakwila yashimuna nawu kwosi wachikuhweleleli. Twatela cheñi kwiluka netu Izu daNzambi hidashimunahu nawu mwelili aRebeka naIsaka mwadiña mwaluwa hela mwaloñaku, dichi iyi nsañu bayi yiletesha muntu kutachika kutwamba hela kubabesha akwawuku. Hela chochu, Bayibolu yahoshahu haniyi nsañu.
Chatachi, nsona yamwekeshaña nawu Yakoba diyi wadiña mwini nkisu yatata yindi bayi Esawuku. Hakusambila, Yakoba walandili wukulumpi kudi manakwindi wabulili kuwulemesha, walandishili wukulumpi windi muloña wanzala. Esawu “wadiwili wukulumpi windi.” (Kutachika 25:29-34) Dichi Yakoba chayiliyi kudi tata yindi, wayili nakutambula nkisu yamutelela.
(Kutachika 27:27-29) Waswilili kwakwihi, wamupwepwili. Watiyili ivumba damahinindi, wamukiswilili nkisu, nindi, Talenu, ivumba damwanami didi neyi ivumba dampata yanakiswililiyi Yehova nkisu. 28 Nzambi akwinkaña wuumi wamwiwulu, nimpata jamwekana manji, akuvulishili nitidiku nivinyu. 29 Antu amavulu akukalakeli, ninyuza yawantu akubandamini. Ikalaku mwanta wawana kweyi, nianyana kamama yeyi akufukamini. Yowu wukukushiñeyi niyena amushiñi, yowu wukukukiswileyi nkisu niyena amukiswili nkisu.
it-1 341 ¶6
Nkisu
Mumafuku awankakulula kakavulu tata yawantu wakiswilileña anyanindi awamayala henohu kanda yafwi. Chumichi chadiña chalema nankashi nawa achilemesheli hama. Isaka wamukiswilili Yakoba, muloña watoñojokeleña nindi wadiña wedi windi Esawu. Isaka wamulejeli Yakoba nindi wakaheta kubadika manakwindi Esawu, chakadi nikujina wamulembeleli Yehova kumukiswila mwanindi, chineli yena wadiña wafwa dehi mesu nawa washinakaja dehi. (Kut 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; Heb 11:20; 12:16, 17) Nkumininaku Isaka welukili nindi wamukiswilili Yakoba nawa wamubombelelihu ninkisu jikwawu. (Kut 28:1-4) Henohu kanda yafwi, Yakoba wayikiswilili anyana kaYosefu ayedi, nkumininaku nianyanindi ayedi. (Kut 48:9, 20; 49:1-28; Heb 11:21) NiMosi henohu kanda yafwi wakiswilili muza waIsarela wejima. (Kuh 33:1) Yuma yejima yahosheleñawu yashikijeweli. Mpinji jikwawu, neyi anakukiswila muntu, wunakukiswila wanañikileña chikasa chindi hamutu wanowu muntu wunakukiswilayi.—Kut 48:13, 14.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 27:46–28:2) Rebeka wamwilili Isaka, nindi, Wumi wami wansekela dehi nanawa ambanda anyana kaHeti; neyi Yakoba wukusumbula ambanda ahadi anyana kaHeti, neyi chaduwu wenawa, awa ambanda amunu mwituña, nihandilidi dinu? 28 Isaka wamutambikili Yakoba, wamukiswilili nkisu, wamulejeli nindi, Bayi wakasumbula mumbanda wamunu muKenanuku. 2 Nyamukaku, wuyi kuPadani Arama, kwaBetuweli, nkaka yeyi wavweli mama yeyi, wusumbwiluku mwana kamandumi yeyi Labani.
w06 4/15 6 ¶3-4
Yuma Yinateli Kuyikwasha Kuhanjeka Chiwahi naMwinikwenu
Komana Isaka naRebeka ahanjekeleña chiwahi? Hanyima yakwila mwanawu Esawu nasumbuli anyana kaHeti ayedi, muchisaka mwekalili kukala. Rebeka “wamwilili Isaka, nindi, Wumi wami wansekela dehi nanawa ambanda anyana kaHeti; neyi Yakoba [mwanawu wakansi] wukusumbula ambanda ahadi anyana kaHeti . . . , nihandilidi dinu?” (Kutachika 26:34; 27:46) Mwamweni, wamulejeli nfumwindi chatiyileñayi chakadi kuhita mumbadi.
Isaka wamulejeli Yakoba, manakwaEsawu, kubula kusumbula mumbanda wakuKenani. (Kutachika 28:1, 2) Rebeka washimwini jadiña kumuchima windi. Awa eyala namumbanda ahanjekeleña chiwahi hayuma yamuchisaka, ninetu twatela kuyimbujola makonu. Indi neyi adisumbula anakutiyashana wanyi? Atela kwila ñahi?
(Kutachika 28:12, 13) Waloteli ndalu yakwimika heseki, insa yayu yashika nimwiwulu; añelu jaNzambi hiyakukandaminahu, hiyakusulukilahu. 13 Kutala Yehova nemani hewulu, hakwila nindi, Yami Yehova, Nzambi yatata yeyi Abarahama, Nzambi yaIsaka; ituña diwunakambami nakakwinkadu nineyi nianyaneyi.
w04 1/15 28 ¶6
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waKutachika—II
28:12, 13—Indi chilota chaYakoba ‘chandalu’ chatalishili mudihi? Iyi “ndalu” yatela yamwekeneña neyi mankenka, chamwekesheleña kutiyañana kwaheseki nimumawulu. Añelu aNzambi akandamineña nikusuluka amwekesheleña nawu añelu anateli kwakamena antu akweti wuselewa waYehova.—Yowanu 1:51.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 27:1-23) Cheliliyi Isaka nakuli dehi, mesu indi aneli dehi mbundu, nakañanyi kumona, hakutambika wedi windi Esawu, hakumwili nindi, Mwanami. Yena nindi, Vude. 2 Nindi, Tala ntahi, ami nela dehi kashinakaji, hineluki kwami itañwa dinakafwaku. 3 Dichi dinu, nonaku mwani yitwa yeyi yiwazombaña nachu, mungongu weyi wanyivu, niwuta weyi, wuyi mumpata wunjahili mbiji; 4 wakantelekeli mbiji yikweti lupwembu yinakeña, wakanleteli nakadyi, kulonda nakakukiswili nkisu yamumuchima wami hohanu nichidi kanda nifwi. 5 Rebeka wachitiyili chahosheliyi Isaka namwanindi Esawu. Esawu hakuya mwisaña nakuzomba, akajahi mbiji, akaleti. 6 Rebeka wahosheli namwanindi Yakoba, nindi, Tiya dinu, ami namutiyi tata yeyi nahoshi namana kweyi Esawu; 7 namuleji nindi, Kanleteli mbiji yamwisaña, wakantelekeli mbiji yikweti lupwembu, kulonda nakadyi, nakakukiswili nkisu kumesu aYehova hohanu nichidi kanda nifwi. 8 Dichi dinu, eyi mwanami, ovwahilaku mwizu dami mwejima munukukuleja. 9 Yaku dinu kwiyinda wakankwatiluku twana twampembi tuyedi twatuwahi, nakamutelekeli tata yeyi mbiji yikweti lupwembu yakeñayi. 10 Wakayitwala kudi tata yeyi, kulonda akadyi, akakukiswili nkisu hohanu kanda afwi. 11 Yakoba hakumwila mama yindi Rebeka, nindi, Mana kwami Esawu himuntu wawutambu, hakwila ami nimuntu wasenena wakadi wuvuji. 12 Wamba kela tata wakankwatakwata nakuntiya, yena wakanmona neyi nimukwakudimbana, nakadikojeja kwakunshiña hohu, nikunkiswila hakunkiswilaku. 13 Mama yindi hakumwila nindi, Neyi akukushiña, mashiñu akela amami, mwanami; kumina dakutiya mwizu dami, yaña kankwatiliyi. 14 Wayili nakuyikwata. Wayileteli kudi mama yindi. Mama yindi watelekeli mbiji yikweti lupwembu, yakeñeliyi tata yindi. 15 Rebeka wanoneni mahina amawahi awedi windi Esawu adiñiyi nawu mwitala, wamuvwikili mwanindi wakansi Yakoba. 16 Washili yitembi yawanyana kampembi nihamakasindi, nihanshiñu yindi hana hakadi wuvuji. 17 Wamwinkeli mwanindi Yakoba muchikasa chindi nimbiji yikweti lupwembu nidinkendi deliliyi. 18 Niyena hakuya kudi tata yindi, nindi, Tata. Yena nindi, Yamonu; yeyinyi mwanami? 19 Yakoba hakumwila tata yindi, nindi, Yami wedi weyi Esawu; nela dehi muwunanleji. Ahinduki mwani, ashakami adyi mbiji yami yamwisaña, ankiswili nkisu yamumuchima weyi. 20 Isaka hakumwila mwanindi, nindi, Wunayiwani ñahi kachawichi, mwanami? Yena nindi, Muloña Yehova, Nzambi yeyi, diyi wañendesha chachiwahi. 21 Isaka hakumwila Yakoba, nindi, Swilaku kwakwihi mwanami, nikukwatakwati nikutiyi, niiluki neyi chalala wumwanami Esawu, tahindi nehi. 22 Yakoba hakuswila kwakwihi natata yindi Isaka; yena hakumukwatakwata nakumutiya, nindi, Izu dinu hiizu daYakoba, kwinza makasa himakasa aEsawu. 23 Hamwilukiluku, muloña makasindi adiñi awuvuji neyi chadiñuwu makasa amana kwindi Esawu. Nochu wamukiswilili nkisu.
MARCH 30–APRIL 5
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 29-30
“Yakoba Nasumbuli”
(Kutachika 29:18-20) Yakoba wakeñeli Racheli; welili nindi, Nukukukalakela nyidimu nyaka yitanu nayiyedi, wakanyinki mwaneyi wakansi Racheli. 19 Labani nindi, Chachiwahi nikwinkiyi eyi, ochu nimwinki iyala wacheñi? Shakamaku nanami. 20 Yakoba wamukalakeleki Racheli nyaka yitanu nayiyedi; wayimweni neyi himafuku antesha hohu nanochu chamukeñeliyi.
w03 10/15 29 ¶6
Yakoba Walemesheli Yuma yaKuspiritu
Kushankulu iyala wadiña nakukwatila mumbanda hanyima yakuhana nsewu. Nshimbi yaMosi yashimwini nawu neyi iyala akaama namumbanda wabulahu dehi kukaama neyala chakukanjikija watela kufweta mashekeli asiliva 50. Muntu wadiza Bayibolu Gordon Wenham wahosheli nindi iwu diwu wadiña “wuseya wasweja kutoha” wahanineñawu ilaña wunashali wadiña “wakehelamu nankashi.” (Kuhituluka 22:28, 29) Yakoba watwesheli kufweta wanyi. Wamukalakeleli Labani yaaka 7. Wenham wahosheli cheñi nindi “Chineli muBabiloni yakushankulu akwakukalakala ayifweteleña chikunku chashekeli hela shekeli yimu hakakweji” (kutachika kumashekeli 42 nakushika ku 84 diyaaka 7), “Yakoba wamufweteli Labani nsewu yashikila hakusumbula Racheli.” Labani wetejeli.—Kutachika 29:19.
(Kutachika 29:21-26) Yakoba wamwilili Labani, nindi, Nyinki iñodami, muloña mafuku ami anawani dehi, kulonda niiñili mudi yena. 22 Labani wapompesheli amayala ejima akwenoku, watelekeli chawija. 23 Hamelela watambwili mwanindi Leya, hakumutwala kudi yena; yena weñilili mudi yena. 24 Labani wamwinkeli mwanindi Leya nduñu yindi wamumbanda, ijina dindi Zilipa, kulonda akeli nduñu yindi. 25 Hantetemena kutala komana hiLeya; hakumwila Labani, nindi, Eyi wunañili ñahi? Ami nakalakalaña kudeyi nami wunyinki Racheluku? Ndochu wunandimbilidi? 26 Kuchinka Labani nindi, Kwenakunu kusambila kusumbwisha kansi, mukulumpi kanda hitwachilañaku.
Akansi naMukulumpi “Atuñishili Mutaña waIsarela”
Komana Leya wakwatili kafuta natata yindi kulonda amudimbi Yakoba? Indi kwiji amukanjikili hohu kumwovwahila tata yindi? Indi Racheli wadiña kudihi? Welukili yuma yadiña nakumwekana? Neyi welukili, watiyili ñahi? Komana tata yindi wadiña wazuwa nankashi chakwila wakuminini dakwovwahila? Bayibolu yakula awa malwihu wanyi. Tuneluki wanyi chatoñojokeleñawu aRacheli naLeya haniyi nsañu, ilaña hanyima yachu chamuneñesheli Yakoba. Labani diyi wamuneñesheli Yakoba bayi anyanindi awambandaku, wamwihwili nindi: “Ami nakalakalaña kudeyi nami wunyinki Racheluku? Ndochu wunandimbilidi?” Labani wakwili nindidi? “Kusambila kusumbwisha kansi, mukulumpi kanda hitwachilañaku. Wanishaku mulungu wayeniwu, nimukwawu tukukwinkayi nanyidimu yiwakakalakala kudami nyaka yikwawu yitanu nayiyedi.” (Kutachika 29:25-27) Dichaletesheli Yakoba kusumbula wuhadi nawa chumichi chaleteli mukawu wasweja.
it-2 341 ¶3
Wulu
Chawija. Chawija hayina mpinji chadiña chapela, ilaña antu adiña nakudiluñisha nankashi hayawija muIsarela. Hefuku dachawija, kankaña wadiña nakudiloñesha chikupu kumukala wawu. Wasambilileña kuwela nawa wawayileña manji evumba dadiwahi. (Esekejenu Lut 3:3; Eze 23:40.) Mpinji yikwawu amukwashileña kudi ankoñu, wukuvwala yakuvwala yindi, yakuchima chiwahi kwesekeja namali akwetiyi. (Yer 2:32; Chi 19:7, 8; Ms 45:13, 14) Wadikobekeleña yingelingeli nimasikiya, neyi wudi naju (Isa 49:18; 61:10; Chi 21:2), nawa wukudibuta nehina dapepela, didi neyi chitambala, dafumineña kumutu nakushika kunyendu. (Isa 3:19, 23) Chumichi chatukwashaña kwiluka chaletesheli Labani yamudimbi Yakoba nakumwinka Leya chatela amwinki Racheli. (Kut 29:23, 25) Rebeka wadibutili kumutu hayileñayi nakudibulakana naIsaka. (Kut 24:65) Ichi chadiña chinjikijilu chakumwekesha kalemesha kudi nfumwindi wukumusumbula—mutu wetala.—1Ko 11:5, 10.
(Kutachika 29:27, 28) Wanishaku mulungu wayeniwu, nimukwawu tukukwinkayi nanyidimu yiwakakalakala kudami nyaka yikwawu yitanu nayiyedi. 28 Dimu mweliliyi Yakoba, wawanishili mulungu wamumbanda; Labani wamwinkeli nimwanidi Racheli kulonda akeli iñodindi.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 30:3) Iñodindi nindi, Tala nduñu yami Biliha owu, iñilaku mudi yena; kulonda akavweli nyana hanyendu yami, ninami nawa nakamweni nyana kudi yena.
it-1 50
Kuhemba Mwana Kamukwawu
Racheli niLeya amweneña anyana avweli añamba jawu naYakoba neyi akudivwela aweni, ‘akuvwela hanyendu yawu.’ (Kut 30:3-8, 12, 13, 24) Awa anyana aswanini maheta hamu nawanyana kaYakoba avweliyi mudi Racheli naLeya. Ayivweli kudi Tata yawu wumu, nawa chineli awa añamba adiña nakuyihemba kudi añodijindi, Racheli niLeya adiña nawuswa wakutambula ana anyana.
(Kutachika 30:14, 15) Hamafuku aañulañawu tidiku Rubeni waweni nyitookatooka mwiha, hakutwala kudi mama yindi Leya. Racheli hakumwila Leya, nindi, Anyinkuhu mwani, nyitookatooka yamwaneyi. 15 Yena hakumwakula, nindi, Kuntambula nfumwami chikehi, wutambuli nawa nyitookatooka yamwanami? Racheli nindi, Komana wufuku owu wukukama nindi nanoyu nyitookatooka yamwaneyi.
w04 1/15 28 ¶7
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waKutachika—II
30:14, 15—Muloñadi Racheli chahimpililiyi kukoleka kwindi kwakubaaba ivumu nanyitookatooka? Kunyima, nyikaabu yamutookatooka ayizatishileña neyi yitumbu yatulu nawa ayizatishileña kukañesha kuyeña. Cheñi nyikaabu yachu ayizatishileña neyi yitumbu yakusañumuna nachu mpwila yakwila wuvumbi nikutambika nachu lusemu hela kubaaba ivumu. (Kamina kaSolomoni 7:13)
Chineli Bayibolu hiyashimuna chuma chaletesheli Racheli kuhimpaku, hadaha watoñojokeleña nindi nyitookatooka yikumukwasha kubaaba ivumu kulonda wunshita wumani. Hela chochu, hashimbwili hakwila Yehova yamujikuli “lusemu lwindi.”—Kutachika 30:22-24.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 30:1-21) Racheli chamweniyi chabuliliyi kumuvwela Yakoba anyana, Racheli wamutiyilili mana kwindi ichima. Hakumwila Yakoba, nindi, Nyinki nyana, mukunkulwayi nukufwa. 2 Yakoba wamuzuwilili Racheli, nindi, Ami yami Nzambi mwaka nikulekeshi kuvwala? 3 Iñodindi nindi, Tala nduñu yami Biliha owu, iñilaku mudi yena; kulonda akavweli nyana hanyendu yami, ninami nawa nakamweni nyana kudi yena. 4 Yomwinka nduñu yindi Biliha akeli iñodindi; Yakoba niyena hakwiñila mudi yena. 5 Biliha yobaaba nikubaaba, hakumuvwela Yakoba mwanindi weyala. 6 Racheli nindi, Nzambi nanhakwili dehi, natiyi niizu dami nawa, nanyinki dehi mwanami weyala. Dichi chamutumbililiyi ijina dindi, nindi Dani. 7 Nduñu yaRacheli Biliha wabaabili cheñi ivumu dikwawu, wamuvweleli Yakoba mwana weyala wamuchiyedi. 8 Racheli nindi, Nadikwati dehi kampaña kakeni kakavulu namana kwami, namubulumu futu. Wamutumbili ijina dindi, nindi Nafwatali. 9 Leya chamweniyi nakumishi dehi kuvwala, hakutambula nduñu yindi Zilipa, hakumwinkayi Yakoba akeli iñodindi. 10 Zilipa nduñu yaLeya wamuvweleli Yakoba mwana weyala. 11 Leya nindi, O kukoleka. Yomutumba ijina dindi, nindi Gadi. 12 Nduñu yaLeya Zilipa wamuvweleli Yakoba mwana weyala wamuchiyedi. 13 Leya nindi, O kuwaha kunatiyami. Akwetu ambanda akantenaña nawu, Watiya kuwaha. Yomutumba ijina dindi, nindi Asheri. 14 Hamafuku aañulañawu tidiku Rubeni waweni nyitookatooka mwiha, hakutwala kudi mama yindi Leya. Racheli hakumwila Leya, nindi, Anyinkuhu mwani, nyitookatooka yamwaneyi. 15 Yena hakumwakula, nindi, Kuntambula nfumwami chikehi, wutambuli nawa nyitookatooka yamwanami? Racheli nindi, Komana wufuku owu wukukama nindi nanoyu nyitookatooka yamwaneyi. 16 Yakoba wafumini kwiha namelela, Leya hakuya nakumukinkilila, nindi, Chiña wiñila mudami, muloña nakukwati dehi nanyitookatooka yamwanami. Wakamini nindi wena wufuku owu. 17 Nzambi wamutiyililili Leya, yobaaba nikubaaba, yomuvwela Yakoba mwana weyala wamuchitanu. 18 Leya nindi, Nzambi nanyinki dehi wuloku wami, nanochu chinamwinka nfumwami nduñu yami. Yomutumba ijina dindi, nindi Isakari. 19 Leya wabaabili cheñi ivumu, wamuvweleli Yakoba mwana weyala wamuchitanu nawumu. 20 Leya nindi, Nzambi nanheteshi maheta alala. Ichi dinu nfumwami wukushakama nanami, muloña namuvweli dehi anyana amayala atanu nawumu. Yomutumba ijina dindi, nindi Zebuluni. 21 Chanafuntiliyumu yovwala mwana wamumbanda, yomutumba ijina dindi, nindi Dina.