Munafumi Nsañu Yakuzatisha muChihandilu niMudimu Wanetu AkwaKristu Mukanda waKupompa
MAY 4-10
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 36-37
“Yosefu Anamutiyili Ichima”
(Kutachika 37:3, 4) Isarela wakeñeli Yosefu chakubadika anyanindi ejima, muloña wadiñi mwana wahawushinakaji windi. Wamuchiminini chikovwelu chamahina eñi naeñi. 4 Ana kwindi chamwenuwu tata yawu wamukeña yena chakubadika ana kwindi ejima, amuhela nikumuhela nkunyi mbe, kutwesha kuhosha nindi chachiwahi nehi.
w14 8/1 12-13
“Tiyenu Mwani, Chinalotami”
Bayibolu yahosha nawu: “Ana kwindi chamwenuwu tata yawu wamukeña yena chakubadika ana kwindi ejima, amuhela nikumuhela nkunyi mbe, kutwesha kuhosha nindi chachiwahi nehi.” (Kutachika 37:4) Mwalala atela kutiya ichima, ilaña amanakwaYosefu aluwañesheli hakwiteja yilwilu yatama kwikala munyichima yawu. (Yishimu 14:30; 27:4) Chayikatahu dehi kumuchima hamuloña wakwila mukwenu anamulemeshi kubadika enu? Anukenu amanakwaYosefu. Ichima dayiletesheli kwila yuma yaditoñesheliwu chikupu. Yuma yeliliwu yinateli kuyikwasha akwaKristu kwiluka nawu chalema ‘kuzañalelaña hamu nawantu azañalalaña.’—Aroma 12:15.
Yosefu welukili nindi amanakwindi amuheleli. Komana waswekeli chikovwelu chindi chalubanji chelili amanakwindi ashiki mukamwihi? Hadaha dichadi kwilayi. Anukenu nenu, Yakoba wamuchiminini chikovweli kulonda yamwekeshi nindi wamukeña. Yosefu wakeñeleña tata yindi yatwalekihu kumukuhwelela, dichi wavwalili chikovwelu. Ninetu tunateli kudizilaku. Hela chakwila Tata yetu wamwiwulu hakweti chaambuku, mpinji yikwawu watondañahu ambuñindi ashinshika nakuyikiswila. Kubombelahu, wakeñaña nindi ekali ambukaku chikupu nakanu kaayi mudi yilwilu yatama. Neyi chadiña chikovwelu chaYosefu chalubanji, yilwilu yayiwahi yawakwaKristu alala niwena yayileteshaña kwambukaku nawantu amukaayi. Mpinji yikwawu iyi yilwilu yaleteshaña antu amakwawu kutiya ichima nikuhelañana. (1 Petulu 4:4) Komana mukwaKristu watela kusweka yilwilu yatela kumumwekesha nawu hikambuña Nzambi? Inehi, hela Yosefu haswekeli chikovwelu chindiku.—Luka 11:33.
(Kutachika 37:5-9) Yosefu waloteli, wayawililumu ana kwindi, asweja nikumuhela mbe. 6 Wayilili nindi, Tiyenu mwani, chinalotami. 7 Twadiñi mwiha nakukasa yita; kutala chita chami chinyamuka nikunyamuka, chiimana nikwimana. Kutala yita yenu hiyikwinza nakunyeñumuka, hiyikubandamina kuchita chami. 8 Kutiya ana kwindi nawu, Aka! Eyi kwaamu wikali mwanta wetwetu? Eyi wutuyuletu? Hiyakusweja kumuhela mbe nayilota yindi namazu indi. 9 Waloteli nawa cheñi, wayawililumu ana kwindi, nindi, Tiyenu, naloti nawa cheñi; naloti niitañwa nikakweji nitutumbwa ikumi nakamu hiyakumbandamina.
(Kutachika 37:11) Ana kwindi amutiyilili ichima, hakwila tata yindi nsañu oyu wayihembeli mumuchima.
w14 8/1 13 ¶2-4
“Tiyenu Mwani, Chinalotami”
Yilota yafumini kudi Yehova Nzambi. Yadiña neyi wuprofwetu nawa Nzambi wazatishili Yosefu kulonda yashimuni yina nsañu. Chinatalishi mukwila nawu, Yosefu welili yuma yenjili nakutachika kwila atuprofwetu ejima neyi anakushimuna mazu niwunsompeshi waNzambi kudi antu Jindi aluwañesheleña.
Yosefu wayilejeli amanakwindi mukubabala nindi: “Tiyenu mwani, chinalotami.” Amanakwindi elukili mwatalishili chilota, nawa achikeñeli wanyi. Amwakwili nawu: “Aka! Eyi kwaamu wikali mwanta wetwetu? Eyi wutuyuletu?” Nsona yatwalekahu nawu: “Hiyakusweja kumuhela mbe nayilota yindi namazu indi.” Yosefu chamulejeli tata yindi nimanakwindi chilota chamuchiyedi, yuma yaswejeleliku kutama. Twatañaña netu: “Tata yindi hakumuhoshola, hakumwila nindi, Oku kulota kuwunaloteyi [kunatalishi mudihi]? Ninami nimama yeyi niana kweyi twakaya kwaamu nakukubandamina eyi hamaseki?” Hela chochu, Yakoba watwalekelihu kutoñojoka haniyi nsañu. Chidi neyi Yehova diyi wunakuhosha naniwu mukwenzi tahindi?—Kutachika 37:6, 8, 10, 11.
Yosefu hidiyi wadiña kambuña aYehova watachi hela wakukumishaku alejeliwu kushimuna mazu awuprofwetu ahilishileña antu nawa amuletesheli amukabishiku. Yesu diyi waswejeli kushimuna mazu amuchidiwu, nawa wayilejeli atumbanji twindi nindi: “Neyi anankabishi ami, dikwila nawu akayikabisha ninenu nawa.” (Yowanu 15:20) AkwaKristu ejima atela kudizila kudi kansi Yosefu kwikala nachikuhwelelu nikuhamuka.
(Kutachika 37:23, 24) Chashikiliyi Yosefu kwadiñuwu ana kwindi, amuvuulili chikovwelu chindi, chochikovwelu chamahina eñi naeñi, chadiñi chavwalayi; 24 amukwata nikumukwata, amuumba nimuwina. Muwina mwadiñi mwamukunkulu mwosi mejuku.
(Kutachika 37:28) AMidiyani hiyakuhita, akwakulandisha yuma. Hiyakumukoka Yosefu muwina, hiyakumulanda nawaIshimeli namali asiliva makumi ayedi. Yosefu amutwala nikumutwala muEjipitu.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 36:1) Tiyenu nsañu yaEsawu, diyi Edomi.
it-1 678
Edomi
(Edomi) [Wuchinana nge-e], Anyana kaEdomi (Anyana kaEdomi).
Edomi dadiña ijina damuchiyedi hela ijina dikwawu damutumbiliwu Esawu manakwaYakoba. (Kut 36:1) Amutumbili idi ijina muloña walandishili wukulumpi windi nayakuda yichinana. (Kut 25:30-34) Nawa hakusemuka Esawu wavwalikili wuchinana nge-e (Kut 25:25), iseki nimalola amwiluña dashakamineñayi yena nawa daswanini anyanindi dadiña dichinana.
(Kutachika 37:29-32) Rubeni hakufunta kuwina, kumuwana Yosefu muwina mwosi, hakutabula nimahinindi, bwechi. 30 Hakufunta kudi ana kwindi, nindi, Kansi kwosi, indi ami nukuyahi? 31 Anoneni chikovwelu chaYosefu, ajahili chizamba champembi, aputili chikovwelu chindi mumashi. 32 Atemesheli chikovwelu chamahina eñi naeñi, achishikijili kudi tata yawu, nawu, Tunawani chumichi, shinshikaku chachiwahi neyi hichikovwelu chamweneyi, tahindi chacheñi.
it-1 561-562
Kuhemba
Neyi kabiña yahosha nindi wukuyitalaña hela kuyikiña ayimuna, wamwekesheleña nindi neteji kuyihemba owu ayimuna. Wamukanineña mwini ayimuna nindi wukuyidiishaña nikuyikiña kulonda abuli kuyiya, neyi habulila hela wumu akumufwetesha. Hela chochu wadiña nawuswa wakuminamu, ilu lushimbi ludi hewulu lwamwekeshaña nawu ateleli kumufwetesha kabiña wanyi neyi kumwekana kukala kunabadiki muñovu yindi, chidi neyi chimuna anamukwati kudi kanyama wamwisaña chisumi. Ilaña hakwila yafumi mumuloña, wateleleli kutwala chinjikijilu kudi yomweni yimuna, chakutalilahu, hela anamutaboli. Mwini ayimuna neyi nachitalatali dehi, nateli kufukulahu neyi chakwila nateli kumwinka wanyi muloña owu wahembaña ayimuna.
Ichi chishina chazatikaña muyuma yejima yinenkiwu muntu kuhemba, kushilahu tuhu nimuchisaka, chakutalilahu, wedi wadiña namudimu wakuhemba anyiki jindi. Dichi, tunateli kwiluka chuma chaletesheli Rubeni mwana wawedi kumwakamena Yosefu, neyi chashimunawu haKutachika 37:18-30, hampinji yamukwatililiwu amanakwindi mpuña yakumujaha. Wahosheli nindi: “Bayi tumujahaku. . . . Bayi mumwaña mashuku; . . . bayi mumwila chumaku. Wahosheli chochina kulonda kumupulwisha, akamufuntishi cheñi kudi tata yindi.” Rubeni chawaniniyi Yosefu mwamumbililiwu mwosi, wakameneni chikupu chakwila “hakutabula nimahinindi, bwechi” nawa hakubidika nindi: ‘Kansi mwosi, indi ami nukuya kudihi?’ Welukili nindi diyi wukwikala namuloña wakufwa kwaYosefu. Hakwila yabuli kwikala namuloña, amanakwindi atoñojokeli kutwala chinjikijilu chakutwamba nawu Yosefu anamudi kudi kanyama wamwisaña chisumi. Elili mwenimu kuhitila mukuputa chikovwelu chaYosefu mumashi ampembi. Achitwalili kudi Yakoba, tata yawu nawa ihaku wakunyaaka, wamufumishili Rubeni mumuloña, muloña wachikovwelu chaYosefu chakuputa mashi chatwaliliwu kudi amanakwindi, Yakoba wahosheli nindi mwalala Yosefu anamujahi.—Kut 37:31-33.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 36:1-19) Tiyenu nsañu yaEsawu, diyi Edomi. 2 Esawu wasumbwili ambanda amuKenani; iwu Ada mwana kakaHiti Eloni, iwu Oholibama mwana kaAna, Ana mwana kakaHivi Zibeyona; 3 iwu Basemata, mwana kaIshimeli, muhelaNebayoti. 4 Ada wamuvweleli Esawu Elifwazi; Basemata wavweli Ruweli; 5 Oholibama wavweli niYewushi, NiYalami, niKora. Diwu anyana kaEsawu amayala amuvweleluwu mwituña daKenani. 6 Esawu wasendeli niañodi jindi nianyanindi amayala nawambanda, niantu ahamukala windi ejima, niyimuna yindi, nianyama jindi ejima, nimahetindi aheteliyi mwituña daKenani ejima; hakufuma kudi mana kwindi hakuya kwituña dacheñi. 7 Muloña yuma yawu yaswejeli kuvula yayikañesheli kushakama chimu; ituña dashakaminuwu chawenyi dayikeheleli, muloña wayimuna yawu. 8 Esawu washakamini kumpidi yakuSeyiri; Esawu diyi Edomi. 9 Jeniji diji nsañu jaEsawu diyi tata yawaEdomi akumpidi yakuSeyiri. 10 Diwu majina awanyana kaEsawu amayala; Elifwazi, mwana kaAda iñodaEsawu, Ruweli, mwana kaBasemata iñodaEsawu. 11 Anyana kaElifwazi amayala adiñi Temani, Omari, Zefo, Gatami, Kenazi. 12 Timina wadiñi iñodaElifwazi wanduñu, Elifwazi mwana kaEsawu, yena wamuvweleli Elifwazi Amaleki. Wenawa diwu anyana amayala aAda iñodaEsawu. 13 Diwu anyana kaRuweli amayala; Nahati, Zera, Shama, Miza; anyana amayala aBasemata iñodaEsawu. 14 Diwu anyana amayala aOholibama, mwana kaAna, Ana mwana kaZibeyona, iñoda Esawu; yena wamuvweleli Esawu niYehushi niYalami niKora. 15 Wenawa diwu atulamba akudi anyana kaEsawu; anyana kawedi waEsawu Elifwazi, kalamba Temani, kalamba Omari, kalamba Zefo, kalamba Kenazi, 16 kalamba Kora, kalamba Gatami, kalamba Amaleki; wenawa diwu atulamba avwalikili kudi Elifwazi mwituña daEdomi, diwu anyana kaAda. 17 Wenawa diwu anyana kaRuweli mwana kaEsawu; kalamba Nahati, kalamba Zera, kalamba Shama, kalamba Miza; diwu atulamba avwalikili kudi Ruweli mwituña daEdomi. Diwu anyana kaBasemata iñodaEsawu. 18 Wenawa diwu anyana kaOholibama iñodaEsawu; kalamba Yewushi, kalamba Yalami, kalamba Kora; wenawa diwu atulamba avwalikili kudi Oholibama, mwana kaAna iñoda Esawu. 19 Diwu anyana kaEsawu amayala, diwu atulamba jawu; diwu Edomi.
MAY 11-17
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 38-39
“Yehova Hamushiyili Yosefuku”
(Kutachika 39:1) Yosefu amutweli muEjipitu. Potifwari, kalala kaFwaro, mukulumpi wawatulama, kaEjipitu wamulandili nawaIshimeli amutweli kwenoku.
“Ami Nukutwesha Ñahi Kukoña Chumichi Chasweja Kutama?”
“Yosefu amutweli muEjipitu. Potifwari, kalala kaFwaro, mukulumpi wawatulama, kaEjipitu wamulandili nawaIshimeli amutweli kwenoku.” (Kutachika 39:1) Munawa mazu antesha, nsañu yamuBayibolu yatukwashaña kufwikija nsonyi yatiyiliyi kansi hamulandishiliwu cheñi. Wamwekeni neyi wamukunkulwayi. Tunateli kufwikija Yosefu nakulondela mwanta windi, mukulumpi wawatulama amuEjipitu, iku anakuhita swayi-swayi mumusumba mudi yisankanu hayileñawu kwamulandishiliwu.
Chashikiliwu kwitala, Yosefu wawanini chihandilu chambuka nakwafuminiyi. Wakulilili muchisaka chawakwakwenda ashakamineña mumatenti muloña akimbokeleña nakudiisha nyikoku yawu. Munidi ituña asamaheta amuEjipitu adi neyi Potifwari, ashakamineña mumatala amawahi akupenta wulombu wawuwahi. Akwakuvumbujola ashimwini nawu aEjipitu akushankulu, adiña namatempa akunyeñumwisha jimbañu jakutuña mwatumbileñawu nyitondu yayiwahi, majiya mwakuwela, nyichinji, makoodi ninkenu jikwawu jamumenji. Matala amakwawu ayituñilileña mukachi kamatempa, adiña namakeki mwakunookela, mawindu mwakwiñilila mpempela, nawa adiña natupeka twatuvulu kushilahu nikapeka keneni mwakudiila nitupeka twanyanya twawañamba.
(Kutachika 39:12-14) Mumbanda hakumukwata kwihina dindi, nindi, Tukami neyi. Yena washiyili ihina dindi muchikasa chamumbanda, watemukili hanzi. 13 Mumbanda chamweniyi yena namushiyili dehi ihina muchikasa chindi, natemuki dehi nihanzi, 14 hakutambika amayala akwitala dindi, hakuyila nindi, Talenu ntahi, anatuleteli dehi mukachi ketu kaHeberu kulonda tuseñulaña nindi; yena weñila mwitala munidi, nindi nikami neyi, ami kwami hinukubidika chakola.
(Kutachika 39:20) Nkaka yaYosefu wamukwatili, wamushili mukaleya mwakasilañawu ankoli jamwanta Fwaro; hakushakama nimwenomu mukaleya.
“Ami Nukutwesha Ñahi Kukoña Chumichi Chasweja Kutama?”
Hitweluka nsañu yayivulu hachadiña tuleya twamuEjipitu kunyimaku. Akwakuvumbujola awanini mbañu jahumuka jatuleya, jakola nawa jadiña natuleya twakutuña nituleya twaheseki. Yosefu walumbulwili chadiña idi iluña nezu daya mukwila nawu ‘ibuku’ chamwekeshaña nawu mwadiña mwidima nawa iluña datama. (Kutachika 40:15) Mumukanda waMasamu, twadizaña netu Yosefu atwalekelihu kumukabisha cheñi: “Nyendu yindi ayikatishili mumaleñi, amukamikili muyikuñu.” (Masamu 105:17, 18) Mpinji yikwawu akwaEjipitu ayifutwileña atuyili makasa hakuyikasa; amakwawu ayikasileña yikuñu munshiñu. Yosefu amukabishili chakadi muloña.
Chuma chinasweji kutama wakabakeni hampinji yayilehi. Bayibolu yashimuna nawu “hakushakama nimwenomu mukaleya.” Washakaminimu yaaka yayivulu. Yosefu welukili wanyi neyi chakwila akamufumishamu. Yumanyi yamukwashili kubula kuneña nikubula kutiya neyi wudi nkawindi chelili tukweji hitukukotoka?
Bayibolu yatuleja ñakwilu nawu: “Yehova wadiñi naYosefu, wamumwekesheleli luwi.” (Kutachika 39:21) Kwosi tuleya, maleñi, hela tuleya twaheseki mudi mwidima tunateli kumukañesha Yehova kumwekeshela ambuñindi kukeña kwakweniku. (Aroma 8:38, 39) Tunateli kufwikija Yosefu nakumulejamu Tata yindi wamwiwulu ihuñu dinakumonayi mukulomba nawa anamwinki kuwunda nikudiwunjika jafumaña hohu kudi “Nzambi wakukundeja kwejima.” (2 Akorinda 1:3, 4; Afwilipi 4:6, 7) Yumanyi yikwawu yamwililiwu Yosefu kudi Yehova? Twatañaña netu wamuletesheli Yosefu “amutoñi kudi mukwakuhemba kaleya.”
(Kutachika 39:21-23) Ilaña Yehova wadiñi naYosefu, wamumwekesheleli luwi, mwakenza amutoñi kudi mukwakuhemba kaleya. 22 Mukwakuhemba kaleya wamushilili Yosefu kuhemba ankoli ejima adiñi mukaleya; yuma yejima yeliluwu kwenoku, yena diyi wayilili. 23 Mukwakuhemba kaleya hatalili chuma chadiñi naYosefu nichimuku, muloña Yehova wadiñi nindi, niyuma yeliliyi Yosefu yejima Yehova wayiwahishili.
“Ami Nukutwesha Ñahi Kukoña Chumichi Chasweja Kutama?”
Bayibolu yatuleja ñakwilu nawu: “Yehova wadiñi naYosefu, wamumwekesheleli luwi.” (Kutachika 39:21) Kwosi tuleya, maleñi, hela tuleya twaheseki mudi mwidima tunateli kumukañesha Yehova kumwekeshela ambuñindi kukeña kwakweniku. (Aroma 8:38, 39) Tunateli kufwikija Yosefu nakumulejamu Tata yindi wamwiwulu ihuñu dinakumonayi mukulomba nawa anamwinki kuwunda nikudiwunjika jafumaña hohu kudi “Nzambi wakukundeja kwejima.” (2 Akorinda 1:3, 4; Afwilipi 4:6, 7) Yumanyi yikwawu yamwililiwu Yosefu kudi Yehova? Twatañaña netu wamuletesheli Yosefu “amutoñi kudi mukwakuhemba kaleya.”
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 38:9, 10) Onani welukili nindi mwana hakekala winduku, dichi cheñililiyi mudi iñodamana kwindi, wechilili mbutu hamaseki, kuchina kumusañwila mana kwindi mbutu. 10 Chuma china cheliliyi Yehova wachimweni nindi chatama, wamujahili niyena nawa.
it-2 555
Onani
(Onani) [dafuma kwizu datalisha mukwila nawu “ñovu yakwilisha chuma; ñovu yabadika”].
Mwana kaYuda, chilondela wedi wavweliyi mudi mumbanda mwana kaShuwa wakuKenani. (Kut 38:2-4; 1Ku 2:3) ManakwaOnani wabulili kuvwalahu mwana chamujahiliwu kudi Yehova muloña wakukoña yuma yatama, Onani amulejeli kudi Yuda kusumbula Tamari, ntuluwa washiliyi manakwindi Eri. Neyi avweli mwana, wadi kwikala nswana yachisaka chaOnani wanyi, nawa wadi kutambwila wuswana watambwileña anyana awedi neyi nswana yaEri, ilaña neyi kuvwalahu mwana nehi, Onani wadi kutambula wuswana wejima. Onani chakaaminiyi naTamari, “wechilili mbutu hamaseki,” chatela yayichili mudi yena. Onani wadiña nakudichuka wanyi, muloña Bayibolu yahosha nawu “cheñililiyi mudi iñodamana kwindi” wechilili mbutu hamaseki. Chinamwekani hatooka nawu “adiña nakudikaama”, nawa Onani wafumishili mujimba wachiyala mumushikila kulonda akañeshi mbutu kwiñila mudi Tamari. Chineli wamwovwahilili tata yindi wanyi, wadiña nalwisu, nawa welili nshidi hakubula kulemesha ntanjikilu yawulu yashaku Nzambi, chatela yuma yakeñeleñayi yizatiki, Onani niyena amujahili kudi Yehova chakadi kuvwalahu mwana.—Kut 38:6-10; 46:12; Kuc 26:19.
(Kutachika 38:15-18) Yuda chamumweniyi, watoñojokeli nindi kwiji hichivumbi nanochu chanadibutiyi kumesu indi. 16 Yuda hakuya kudi yena kumbadi yanjila, nindi, Twatuyaña mwani, wuñitiji kwiñila mudeyi, muloña helukili nindi diyi muku winduku. Yena mumbanda nindi, wukunyinkadi kulonda wiñili mudi ami? 17 Nindi, Nukukutemeshela mwana kampembi wakwiyinda dami. Mumbanda nindi, wukunyinkadi nikwatuku nitalili nachu chiwakantemeshela? 18 Yena nindi, Ochu nikwinkidi wukwatuku? Mumbandi nindi, Nikazeya keyi, nimukwatu weyi, nimbwechi yeyi yidi kuchikasa cheyi. Wamwinkeli, weñilili mudi yena, niyena wabaabili nindi ivumu.
w04 1/15 30 ¶4-5
Malwihu Kufuma Kudi Antañi
Yuda waluwañesheli muloña wamuhanini wanyi Tamari kudi mwanindi Shela neyi chakaniniyi. Cheñi wakaamini namumbanda wamweniyi nindi hichivumbi wahatembeli. Ichi chuma chambukiliku nachakeñañayi Nzambi dikwila nawu iyala wateleleli kukaama hohu namumbanda wasumbulayi. (Kutachika 2:24) Hela chohu Yuda helili wuvumbi nachivumbiku. Ilaña wasinsili hadi mwanindi Shela chakadi kwiluka hakukaama namumbanda ntuluwa ashiliwu kudi mwanindi nawa wavwelelelimu mwana wabula kushiñewa.
Ilaña Tamari helili chuma chatamaku. Ampamba indi awamayala hiyayitena nawu anyana awujilaku. Chelili Bowazi wakuBetelemi yasumbuli ntuluwa Luti ashiliyi manakwindi, akulumpi amuBetelemi amuhamekeli Perezi mwana kaTamari, nakumuleja Bowazi nawu: “Mukala weyi wakeli neyi chiwelili mutaña waPerezi, avweleleluwu Yuda kudi Tamari, nanowu anyana akakwinkayi Yehova nanowu mukwenzi wamumbanda.” (Luti 4:12) Perezi niyena wekala hadi ankakulula jaYesu Kristu.—Matewu 1:1-3; Luka 3:23-33.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 38:1-19) Wena mwakowu Yuda wanyamukili kudi ana kwindi, hakuya kudi muntu wakuAdulami, ijina dindi Hira. 2 Kwenoku Yuda wamweni mumbanda mwana kamuntu wakuKenani, ijina dindi Shuwa, Wamutambwili, hakwiñila mudi yena. 3 Yena wabaabili ivumu wavweli mwana weyala. Yuda wamutumbili ijina dindi, nindi Eri. 4 Wabaabili cheñi ivumu, wavweli mwana weyala, wamutumbili ijina dindi, nindi Onani. 5 Wavweli cheñi mwana weyala, wamutumbili ijina dindi, nindi Shela; hamuvweliyi Yuda wadiñi kuKezibi. 6 Yuda wamusumbwilili wedi windi Eri mumbanda, ijina dindi Tamari. 7 Wedi waYuda Eri wadiñi watama kumesu aYehova; Yehova wamujahili. 8 Yuda wamwilili Onani, nindi, iñilaku mudi iñodamana kweyi, wakamwilili mudimu wamana kwanfumwindi, wakamusañwili mana kweyi mbutu. 9 Onani welukili nindi mwana hakekala winduku, dichi cheñililiyi mudi iñodamana kwindi, wechilili mbutu hamaseki, kuchina kumusañwila mana kwindi mbutu. 10 Chuma china cheliliyi Yehova wachimweni nindi chatama, wamujahili niyena nawa. 11 Yuda wamwilili muku windi Tamari, nindi, shakamaku wuntuluwa kwitala datata yeyi, wutalili kwamba kakulilayi mwanami Shela, muloña welili nindi wakenza kafwa neyi chafwiluwu ana kwindi. Tamari wayili nakushakama kwitala datata yindi. 12 Chimwahitili mafuku amavulu mwana kaShuwa iñodaYuda wafwili. Yuda wakumishili kudila, Hakuya kwadiñuwu antu indi atewilaña nyikoku yindi, ayili niyena niibwambu dindi Hira wakuAdulami. 13 Amulejeli Tamari nawu, Muku weyi hakuya kuTimina akatewuli nyikoku yindi. 14 Wavuulili mahinindi awutuluwa, wadibutili mulesu, wadikumbakesheli, washakamini muchisu champwembu yakuEnayimi, kumbadi yanjila yaya kuTimina, muloña wamweni Shela nakuli dehi, kumwinkayi nawu amusumbuli nehi. 15 Yuda chamumweniyi, watoñojokeli nindi kwiji hichivumbi nanochu chanadibutiyi kumesu indi. 16 Yuda hakuya kudi yena kumbadi yanjila, nindi, Twatuyaña mwani, wuñitiji kwiñila mudeyi, muloña helukili nindi diyi muku winduku. Yena mumbanda nindi, wukunyinkadi kulonda wiñili mudi ami? 17 Nindi, Nukukutemeshela mwana kampembi wakwiyinda dami. Mumbanda nindi, wukunyinkadi nikwatuku nitalili nachu chiwakantemeshela? 18 Yena nindi, Ochu nikwinkidi wukwatuku? Mumbandi nindi, Nikazeya keyi, nimukwatu weyi, nimbwechi yeyi yidi kuchikasa cheyi. Wamwinkeli, weñilili mudi yena, niyena wabaabili nindi ivumu. 19 Wanyamukili kwindi, wayili, yosubula nimulesu windi, hakuvwala cheñi mahinindi awutuluwa.
MAY 18-24
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 40-41
“Yehova Namwamwini Yosefu”
(Kutachika 41:9-13) Kutiya mukulumpi wawakwakutwala lupasa hakuhosha naFwaro, nindi, Lelu ami naanuki nyiloña yami. 10 Fwaro wazuwili nanetu ambuñindi, ami anshili mwakasilañawu antu mwitala damukulumpi wawatulama, ninami nimukulumpi wawakwakutuña mankendi. 11 Twaloteli wufuku wetu wumu, ninami nimukwetu; iwu waloteli nimwakumulumbulwilawu, iwu waloteli nimwakumulumbulwilawu. 12 Twadiñi nakaHeberu wamukwenzi wumu, ñamba yamukulumpi wawatulama; twamwawililumu yena, niyena watulumbulwilili mutwaloteli; walumbulwili mutwaloteli, iwu namwindi, iwu namwindi. 13 Mwomwalumbulwiliyi yena dimu twamweni, ami anfuntishili kumudimu wami, hakwila mukwetu amukudikili.
w15 2/1 14 ¶4-5
‘Kulumbulula Himudimu Wambala waNzambiku?’
Mukwakusenda lupasa watela wamuvulameneni Yosefu, ilaña Yehova hamuvulameneniku. Wufuku wumu Fwaro waloteli yilota yiyedi yafumini kudi Nzambi. Muchatachi, mwanta waloteli añombi anyikaji amawahi atoha 7 afumineña muKaloña Nile, kuhiñahu wamweni añombi amakwawu 7 akosa anakulondela hanyima. Añombi akosa, adiili añombi amawahi atoha 7. Kuhiñahu, Fwaro waloteli cheñi, nyitu yatidiku 7, hiyikumena ishina dawu dimu, nyitu yamaneni yayiwahi. Ilaña nyitu yanyanya 7, yababika nampepela yaminyini nyitu yamaneni. Fwaro chahindukiliyi nantetemena wakameneni hama, watambikili atutepa ejima amuEjipitu niakwamaana ejima kulonda amulumbulwili. Ejima wawu akañenyi. (Kutachika 41:1-8) Tuneluki wanyi neyi ejima wawu ahayamini hela aleteli yitoñojoka yashiyashana. Fwaro waneñeli, wakeñeleña chikupu kwiluka mwatalishili ichi chilota chamunyeñumwishili mutu.
Nkuminaku, mukwakusenda lupasa wamwanukili Yosefu. Chamwanukiliyi, wamulejeli Fwaro hadi mukwenzi weyala wadiña mukaleya walumbulwili chiwahi mwatalishili chilota chindi nichamukwakutuña mankendi. Hohenohu, Fwaro wayilejeli kumufumisha Yosefu mukaleya.—Kutachika 41:9-13.
(Kutachika 41:16) Yosefu wamwakwili Fwaro, nindi, Hiyamuku; Nzambi diyi wukumuleja Fwaro nsañu yawunda.
(Kutachika 41:29-32) Hikukwinza nyaka yakusweja nankashi kudya yitanu nayiyedi mwituña daEjipitu mwejima. 30 Hakulondashana hanyakiyi kwakenza nyaka yanzala yitanu nayiyedi, nikudya kwakuvulu kwejima hiyakakwanuka nawa cheñi mwituña deEjipitu; ituña dakajila ji-i nanzala. 31 Nikudya kwakuvulu hiyakakwiluka cheñi mwituñaku muloña wanzala yakenzaku, muloña yakatoha nankashi. 32 Chanamuloteshuwu Fwaro kayedi chinafumi hakwila anachikoleshi kudi Nzambi, Nzambi keña achikoñi.
w15 2/1 14-15
‘Kulumbulula Himudimu Wambala waNzambiku?’
Yehova wakeña antu adizoza nawa ashinshika, dichaletesheli yamwinki Yosefu ñakwilu yakañenyiwu akwamaana niatupristu. Yosefu walumbulwili nindi yilota yaFwaro yejima yiyedi yatalishili mwomumu. Yehova chafuntishilihu kayedi nsañu yoyimu chamwekesheleña nawu ‘wachikolesheli,’ nindi chiña tuhu chikamwekani. Añombi anyikaji amawahi ninyitu yatidiku yayiwahi yamwekesheleña nawu muEjipitu mwakekala yakuda hadi yaaka 7, ilaña añombi anyikaji akosa ninyitu yatidiku yababika yamwekesheleña nawu kwakekala nzala yakapwelendendi hadi yaaka 7 yikalondela hanyima yayaaka 7 yayakuda. Mwituña dejima mwakekala nzala.—Kutachika 41:25-32.
(Kutachika 41:38-40) Fwaro wayilili ambuñindi, nindi, Indi muntu wakufwana neyi yeniwu mwekala niSpiritu yaNzambi, tukumuwana kudihi? 39 Fwaro wamwilili Yosefu, nindi, Chanakumwekesheluwu yumiyi yejima kudi Nzambi, komana kwosi muntu washinshika wukweti maana wakweseka naneyuku. 40 Yeyi wukwikala mulopu wamukala wami, mwonsu muwukuhosheyi dimu mukwovwahila antu ami ejima. Kwokwikubu dawanta hohu kwoku nikukubadikila.
w15 2/1 15 ¶3
‘Kulumbulula Himudimu Wambala waNzambiku?’
Fwaro welili mwomwahosheliyi. Yosefu amuvwikili chikovwelu chehina dadiwahi. Fwaro wamwinkeli kazeya, ileñi dawuru dakuvwala munshiñu, ikalu dakulema kulonda yendelimu, nawa wamwinkeli wulopu wetuña daEjipitu dejima. (Kutachika 41:42-44) Mwifuku dimu hohu, Yosefu wafumini mukaleya nakutachika kukalakela kuchipañu. Hakuhinduka wadiña nduñu, ilaña hakuhuma kwetena wekalili chindonda chaFwaro. Chumichi chamwekesheli hatooka nawu Yosefu wakuhweleleli mudi Yehova Nzambi. Yehova wamweni yuma yatama yejima yamwililiwu kambuñindi hadi yaaka yayivulu. Wakwimanishili hampinji yatelela nawa munjila yayiwahi. Bayi neyi Yehova wakeñeleña kumanisha kukala kamweneñayi Yosefu hohuku, ilaña nikuhandisha muza waIsarela kumbidi. Chibaaba chakumbidi muyinu yibaaba chikashimuna cheliliyi mwenimu.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 41:14) Fwaro watemesheli nindi, Tambikenu Yosefu. Amwidishili lufuchi hohu muwina mwadiñiyi; hakutewula, hakuvwala mahina acheñi, hakuya mwadiñiyi Fwaro.
Komana Mweluka?
Yosefu watewililidi henohu kanda yayi nakudimona naFwaro?
Kwesekeja namukanda waKutachika, Fwaro welili nindi nduñu kaHeberu, Yosefu, amutwa2li kudi yena swayi yakamulumbulwili yilota yamunyeñumwini mutu. Haniyi mpinji, Yosefu wadiña washakamamu dehi yaaka yayivulu mukaleya. Hela chakwila Fwaro wamukeñeleña swayi, wasambilili kutewula. (Kutachika 39:20-23; 41:1, 14) Chineli nsoneki nashimuni iyi nsañu yinakumwekana neyi yalema wanyi chinamwekani neyi Yosefu wadiña weluka chisemwa chamuEjipitu.
AIsarela akushankulu kushilahu tuhu niAheberu adiña nachisemwa chakuhemba wevu. Kwambukaku, McClintock and Strong’s Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature yahosha nawu “muza waEjipitu hohu diwabulileña kuhemba wevu.”
Komana atewileña wevu hohu? Magazini yaBiblical Archaeology Review yahosha nawu yisemwa yawaEjipitu yikwawu hakwila muntu yadimoni naFwaro wateleleli kudiloñesha neyi chadiloñesheleñayi hakwiñila mutembeli. Dimuloña waweni, Yosefu chatewililiyi wevu ninsuki jejima kumutu nihamujimba windi.
(Kutachika 41:33) Dichi dinu Fwaro atalatali muntu washinshika wukweti maana, amwinki wulopu wetuña daEjipitu.
w09 11/15 28 ¶14
Ambuña aNzambi Atela Kumwekesha Yililu Yayiwahi
Anvwali amwakamineña Nzambi kunyaka adizishileña anyanawu mwitala chakumwekesha yililu yayiwahi. Talenu njila yayiwahi yaditambikilileñamu Abarahama nimwanindi Isaka yasonekawu haKutachika 22:7. Yosefu niyena wamwekesheli nawu amudizishili chiwahi kudi anvwali jindi. Chamumbililuwu mukaleya, wamwekesheleña yililu yayiwahi kudi akwawu atuyili. (Kutach. 40:8, 14) Mazu ahosheliyi kudi Fwaro amwekeshaña nawu wadizili chakuhosha namuntu wudi hachifulu chawunlomboli.—Kutach. 41:16, 33, 34.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 40:1-23) Chimwahitili yumiyi mukwakutwala lupasa kudi mwanta wakuEjipitu nimukwakutuña mankendi indi atamishili muchima wamwanta wawu, yowu mwanta wakuEjipitu. 2 Fwaro wazuwili nawenawa atupita twindi ayedi, iwu mukulumpi wawakwakutwala lupasa, iwu mukulumpi wawakwakutuña mankendi. 3 Wayishilili mwitala damukulumpi wawatulama mwomukaleya, mwomwamukasililuwu Yosefu. 4 Mukulumpi wawatulama wamulejeli Yosefu nindi, Kayitali. Yena wayikalakelelaña. Wena ashakamini mafuku muna mukaleya. 5 Nimukwakutwala lupasa kudi Mwanta wakuEjipitu, nimukwakutuña mankendi indi, akasililuwu mukaleya, aloteli, wejima wawu ayedi, iwu namwindi, iwu namwindi, wufuku wawu wumu, iwu nimwakulumbulwilawu kulota kwindi, iwu nimwakulumbulwilawu kulota kwindi. 6 Yosefu wayili ntetemena mwadiñuwu, wayimweni adi nakuneña. 7 Wayihwili tupita twaFwaro twadiñiyi nawu muna mwayishiluwu, muna mwitala damwanta windi, nindi, Indi enu munadihombelidi kumesu enu lelu? 8 Wena hiyakumwila nawu, Tunaloti, tunabuli, wakutulumbulwilamu. Yosefu hakuyila nindi, Kulumbulula himudimu wambala waNzambuku? Nlejenumu mwani. 9 Mukulumpi wawakwakutwala lupasa wamulejeli Yosefu mwaloteliyi, nindi, Ami naloti kumesu ami kudi muvinyu; 10 muvinyu wuna wudi nanyitayi yisatu, wamwekana neyi hiwukusapuka, hiwukukenuka ninkenu, yizokofu yawu hiyikusoña ninyikabu yavinyu yaha dehi; 11 muchikasa chami mudi lupasa lwaFwaro; hinukukumuna nyikabu yavinyu, hinukuyikamwina mulupasa lwaFwaro, hinukumwinka Fwaro lupasa muchikasa chindi. 12 Yosefu wamwilili nindi, Tiya munukukulumbulwila; nyitayi yisatu himafuku asatu. 13 Neyi kuchidi kanda kuhiti mafuku asatu Fwaro wakabandwisha mutu weyi, wakakufuntisha cheñi kumudimu weyi, wakamwinka Fwaro lupasa lwindi muchikasa chindi neyi chiwelilaña hiwadiñi mukwakutwala lupasa lwindi. 14 Ilaña wakañanukaña chiwakamona kuwaha, wakanmwekeshelaña luwi, mwani, nakuntena kudi Fwaro, kulonda akanfumishi mwitalidi. 15 Muloña ami chalala añiyili chakuñiya mwituña dawaHeberu, hela tuhu kunu hinakoñi chuma chakuñumba muwiniwuku. 16 Mukulumpi wawakwakutuña mankendi chamweniyi kulumbulula kunawahi, hakumwila Yosefu, nindi, Nimami nawa naloti yimpaya yisatu yamankendi atooka yidi hamutu wami. 17 Muchimpaya chahewulu mudi yuma yakwocha dehi yeñi nayeñi yaFwaro, niatujila hiyakuyidiila muchimpaya chidi hamutu wami. 18 Yosefu wamwakwili nindi, Tiya munukukulumbulwila; yimpaya yisatu himafuku asatu. 19 Neyi kuchidi kanda kuhiti mafuku asatu Fwaro wakakunyamuna mutu weyi, wakakukudika kumutondu, atujila akadya mbiji yeyi kumujimba weyi. 20 Chidashikili ifuku damuchisatu, dadiñi dakwanakana ifuku davwalikili Fwaro, hakuyitelekeshela añamba jindi ejima chawija. Wabandwishili nimutu wamukulumpi wawakwakutwala lupasa, nimutu wamukulumpi wawakwakutuña mankendi, mukachi kawañamba jindi. 21 Mukulumpi wawakwakutwala lupasa wamufuntishili cheñi kumudimu windi wakutwala lupasa, hakumwinka Fwaro lupasa muchikasa chindi; 22 ilaña mukulumpi wawakwakutuña mankendi wamukudikili; mwomwayilumbulwiluwu kudi Yosefu. 23 Ilaña mukulumpi wawakwakutwala lupasa hamwanukili Yosefuku, wamuvulameneni.
MAY 25-31
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUTACHIKA 42-43
“Yosefu Nadiyuuli Chikupu”
(Kutachika 42:5-7) Anyana kaIsraela ayili nakulanda hamu nawakwawu ayiluku, muloña nzala yadiñi mwituña daKenani. 6 Yosefu diyi wadiñi mulopu wetuña yena diyi wadiñi nakulandisha antu ejima amwituña. Ana kwaYosefu ashikili, amubandaminini mahamawu hamaseki. 7 Yosefu wamweni ana kwindi, wayilukili, wadimwekesheli kudi wena neyi himuntu wacheñi, wahosheli nawu chakola hohu, wayilili nindi, Enu munafumi kudihi? Nawu, Tunafumi mwituña daKenani, tunenzi nakulanda kudya.
“Ami Yami Nzambi?”
Indi Yosefu welili ñahi? Chayimweniyi amanakwindi washikeneni kuyiluka. Nawa chayimweniyi anamubandamini, wanukili yuma yamumwekeneni kuwansi. Bayibolu yahosha nawu hohenohu “Yosefu waanukili mwayiloteleliyi” mwamulejeliwu kudi Yehova hachidiñayi kansi, yilota yamwekesheleña mpinji yakamubandaminawu kudi amanakwindi, nawa dimweliliwu haniyi mpinji. (Kutachika 37:2, 5-9; 42:7, 9) Yosefu wadi kwila ñahi? Wadi kuyikumbata? Tahindi wadi kufuntisha katama?
“Ami Yami Nzambi?”
Hadaha chuma chamuchidiwu hichamba kayimwekenahu enuku. Hela chochu, makonu yisaka yayivulu yinakutiyashana wanyi nawa mudi chaambu. Neyi tumona kukala kwamuchidiwu, hadaha muchima wunateli kutudimba nawa tukwila yuma chakadi kutoñojoka. Tukwila chiwahi neyi tumwimbujola Yosefu nawa tutoñojoka hachinakukeñayi Nzambi nindi tumanishi kukala. (Yishimu 14:12) Anukenu nenu, chalema nankashi kushakama mukuwunda nawantaña jetu, sweje-e kwikala nakuwunda naYehova niMwanindi kwabadika.—Matewu 10:37.
(Kutachika 42:14-17) Yosefu hakuyila nindi, Dichi chinayilili nami, Enu muyakwakwendesha ituña. 15 Tiyenu mutwakayesekela, kunyima yaFwaro kwaamu, kunu himukufuma kwoku, chiña kabinda kenu yenza kunu. 16 Temeshenu mwinenu wumu akamuleti mwanyikenu, enu nawa mukushala munyonji, kulonda kweseka nachu mazu enu tutali neyi munahoshi mwalala. Mukunkulwayi dinu, kunyima yaFwaro kwaamu yenu akwakwendesha hohu mwalala. 17 Wayishili wejima wawu mwakasilañawu antu, mafuku asatu.
“Ami Yami Nzambi?”
Yosefu welili yuma yakuyeseka nachu amanakwindi kulonda yamoni neyi anahimpi. Watachikili kuyizuwila nindi hiyakwakwendesha ituña kuzatisha mukwakumulumbulwila. Hakwila adihakwiliku, amulejeli mwasemwakenawu mwejima, nawa amulejeli nawu kudi mwanyikawu wumu washalili kwitala. Yosefu hamwekesheli kudi wena nindi nazañalaliku. Mwalala mwanyikindi wadiña kwoku? Yosefu waweni hakutachikila cheñi. Wahosheli nindi: “Tiyenu mutwakayesekela,” nawa wayilejeli nindi nakukeña kumumona yenowu mwanyikawu wakansi. Chihaleheli, wayitejeli kufunta kumukala nakusenda mwanyikawu neyi eteja kushiyahu manakwawu wumu mukaleya.—Kutachika 42:9-20.
(Kutachika 42:21, 22) Hiyakudiihula niniwu, niniwu nawu, Chalala tunabayi hansañu yamana kwetu, chitwamweni chatiyiliyi kutama mumuchima windi, Chatulembeleliyi, etu kwonti kwetu kutiya, dihu hanafumi kumona lukadi ilu lutukumona. 22 Rubeni hakuyila nindi, Ami hinayihosheli nami, Bayi mumwila kansi chatamaku? Enu kwenu kwonti kwenu kutiya. Talenu ntahi dinu hitukukoola mashi indi.
it-2 108 ¶4
Yosefu
AmanakwaYosefu atachikili kumona nawu anakuyila yuma yejimiyi muloña wamanakwawu walandishiliwu muwuduñu. Adisompesheleña hamesu amanakwawu walandishiliwu. Chatiyiliyi mazu amwekesheleña nawu anabalumuki, Yosefu wakañenyi kudiyuula nawa wafumini kwadiñawu hakuya nakudilila kwacheñi. Chafuntiliyi, wayilejeli nindi Simeyona wukushala mukaleya sampu anamuleti manakwawu wakansi.—Kut 42:21-24.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kutachika 42:22) Rubeni hakuyila nindi, Ami hinayihosheli nami, Bayi mumwila kansi chatamaku? Enu kwenu kwonti kwenu kutiya. Talenu ntahi dinu hitukukoola mashi indi.
(Kutachika 42:37) Rubeni hakuhosha natata yindi, nindi, Neyi nakabula kukuletelayi cheñi, wakajaha anyanami wonsu ayedi; munyinki tuhu ami, nakakuletelayi cheñi.
it-2 795
Rubeni
Yilwilu yayiwahi yaRubeni yamwekeni hampinji yayilejeliyi amanakwindi kumumbila manakwawu mwibuku chatela amujahi, wakeñeleña nindi yafunti nkawindi nakumufumusha Yosefu mwibuku. (Kut 37:18-30) Chimwahitili yaaka kubadika ha 20 awa amanakwindi wowamu amweni nawu anayinki dehi muloña wakwendesha ituña daEjipitu muloña amwilili Yosefu chatama, Rubeni wayanukishili nindi yena wakaanini kumwila Yosefu chatama. (Kut 42:9-14, 21, 22) Cheñi, chelili Yakoba yakaani kumusenda Benjamini halwendu lwamuchiyedi lwakufunta kuEjipitu, Rubeni diyi wafukwilihu kuhana anyanindi ayedi nakuhosha nindi: “Wakajaha anyanami wonsu ayedi; munyinki tuhu ami [Benjamini], nakakuletelayi cheñi.”—Kut 42:37.
(Kutachika 43:32) Amushilili yena kwakanka windi, niwena kwakanka wawu, NiaEjipitu, adiñi nakudyayi nawu, kwakanka wawu niwena, muloña aEjipitu hiyatwesheli kudya nawaHeberuku, muloña chenochu kudi aEjipitu hikushimana chikupu.
w04 1/15 29 ¶11
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waKutachika—II
43:32—Muloñadi aEjipitu chamweneñawu kudiila hamu nawaAheberu nawu hikushimana? Hadaha chuma chacheni chaletesheleña hikudihela hela chaambu chekowa. Cheñi, aEjipitu aheleli atubiña. (Kutachika 46:34) Muloñadi? Atubiña afumineña kumuchidi wamweneñawu nawu wakehelamu kudi aEjipitu. Indi kwiji, chineli iluña dakudima dakeheli, aEjipitu aheleli antu akeñeleña maluña kwakudishila ayimuna.
Kutaña Bayibolu
(Kutachika 42:1-20) Yakoba watiyili nawu muEjipitu mudi tidiku. Yakoba wayilili anyanindi, nindi, Mudi nakuditaladi? 2 Nindi, Ami natiyi nawu muEjipitu mudi tidiku. Yenuku mwakatulandili, twakahandi, twakabuli kufwa. 3 Ana kwaYosefu ikumi dawu ayili kuEjipitu akalandi tidiku. 4 Ilaña Benjamini mana kwaYosefu, Yakoba hamutemesheli hamu nawana kwinduku, nindi, Chuma chatama chakamba kamuwana. 5 Anyana kaIsraela ayili nakulanda hamu nawakwawu ayiluku, muloña nzala yadiñi mwituña daKenani. 6 Yosefu diyi wadiñi mulopu wetuña yena diyi wadiñi nakulandisha antu ejima amwituña. Ana kwaYosefu ashikili, amubandaminini mahamawu hamaseki. 7 Yosefu wamweni ana kwindi, wayilukili, wadimwekesheli kudi wena neyi himuntu wacheñi, wahosheli nawu chakola hohu, wayilili nindi, Enu munafumi kudihi? Nawu, Tunafumi mwituña daKenani, tunenzi nakulanda kudya. 8 Yosefu diyi wayilukili ana kwindi ilaña wena hiyamwilukili yenaku. 9 Yosefu waanukili mwayiloteleliyi, hakuyila nindi, Enu muyakwakwendesha ituña; munenzi nakutala ituña chididi damukunkulu. 10 Wena hiyakumwila nawu, Nehi mwanta, etu ambuñeyi tunenzi nakulanda kudya. 11 Wejima wetu tuyanyana kamuntu wumu, tuyantu alala, etu ambuñeyi hitunenzi nakwendesha ituñaku. 12 Hakuyila nindi, Nehi, chimunenjili munalondi kutala ituña chididi damukunkulu. 13 Wena nawu, Etu ambuñeyi twekala amayala ikumi nayedi, ivumu detu dimu, tuyanyana kamuntu wumu hohu wamwituña daKenani; kabinda ketu wudi kwatata yetu, mukwawu wachachañana dehi. 14 Yosefu hakuyila nindi, Dichi chinayilili nami, Enu muyakwakwendesha ituña. 15 Tiyenu mutwakayesekela, kunyima yaFwaro kwaamu, kunu himukufuma kwoku, chiña kabinda kenu yenza kunu. 16 Temeshenu mwinenu wumu akamuleti mwanyikenu, enu nawa mukushala munyonji, kulonda kweseka nachu mazu enu tutali neyi munahoshi mwalala. Mukunkulwayi dinu, kunyima yaFwaro kwaamu yenu akwakwendesha hohu mwalala. 17 Wayishili wejima wawu mwakasilañawu antu, mafuku asatu. 18 Ifuku damuchisatu Yosefu wayilili nindi, Tiyenu mumukwila muhandi; muloña ami namutiyaña Nzambi woma; 19 neyi enu muyantu alala, tukasi mwinenu wumu mukaleya mumudi, enu muyi kwenu mutwali tidiku yakudiisha antaña jenu adi nanzala, 20 mwakaleti kunidami kabinda kenu, kulonda twakeluki netu munahoshi mwalala, kulonda mwakabuli kufwa. Dimu mweliluwu.