Watchtower LAYIBULALI YAHAINTANETI
Watchtower
LAYIBULALI YAHAINTANETI
Lunda
  • BAYIBOLU
  • NYIKANDA
  • KUPOMPA
  • ol kudiza 4 mafu 12-14
  • Ankakulula Zhetu Ekala Kudihi?

Vidiyo yimwatonda hosi.

Atwanakeniku mwani, vidiyo yakañanya kwenzunuka.

  • Ankakulula Zhetu Ekala Kudihi?
  • Nzhila Yaya kuWumi Wahaya Nyaka—Munayiwani?
  • Tunyitu Twanyanya
  • Nsañu Yinadifwani
  • Wumi naSpiritu
  • Mwekalilawu Afu
  • Aspiritu Hiyashakaminuhu naKufwila haMasekuku
    Aspiritu Awafu—Komana Anateli kuKukwasha Hela kuKukatisha? Chalala Ekala Kwoku?
  • Afu Adi Kudihi?
    Chumanyi Chacheni Chatañishaña Bayibolu?
  • Andemoni Atwambaña Nawu Afu Amomi
    Aspiritu Awafu—Komana Anateli kuKukwasha Hela kuKukatisha? Chalala Ekala Kwoku?
Nzhila Yaya kuWumi Wahaya Nyaka—Munayiwani?
ol kudiza 4 mafu 12-14

CHIBALU 4

Ankakulula Zhetu Ekala Kudihi?

A man looks at a picture of his ancestors

1, 2. Antu amavulu akuhwelela nawudi kutalisha hadi afu?

YIHITA yawantu muAfrica hiyakuhwelela nawu kufwa dikukuma kwachihandilu chamuntuku. Ilaña kwekala hohu kutuntuluka nakwikala nawumi kwiluña dacheñi. Antu amavulu atoñozhokaña nawu, ankakulula zhawu afwa dehi atuntulukaña kufuma mwituña ditwamonaña nakuya kwituña dakamonewaña, kufuma mwituña dawantu nakuya mwituña dawaspiritu.

2 Ankakulula wenawa hela aspiritu zhawankakulula, ayikuhwelela nawu diwu ahanaña chihandilu nimaheta kuyisaka yawu hanu heseki. Kwesekezha naniyi yitoñozhoka, ankakulula hiyamabwambu aswezha ñovu, anatweshi kuletesha kwañula mbutu yayivulu, nikuhana wukwashu munshakaminu nikukiñewa kudi ayilumbu. Neyi wuyiluwañesha hela wuyivulumuna, chelukewa kwila nawu aletaña kukala—yikatu, niwuzweñi niyihuñu.

3. Antu amakwawu adifukulaña ñahi kudi ankakulula?

3 Antu amomi elaña yidika kulonda kulemesha nikuhemba wubwambu wawu nawaspiritu awankakulula zhawu. Yaaku yeniyi yamwekanaña nankashi hayipenzhi nihayidika yakuzhiika chidi neyi kuchisha hayipenzhi nikuzhiika kamuchiyedi. Kudifukula kudi ankakulula akwimwekeshaña cheñi muzhinzhila zhazhivulu. Chakutalilahu, antu amakwawu elaña neyi kanda atachiki kunwa walwa asambilaña kumwaña walwa wantensha hamaseki nawu wawa nkakulula zhawu. Cheñi nawa hanyima yakuteleka yakudya, ashiyañamu yakudya yikwawu mumba kulonda neyi ankakulula anenzi atweshi kuwana yakudya.

4. Antu amavulu akuhwelela nawudi kutalisha kuwumi?

4 Antu amakwawu akuhwelela nawu amomi akweti wumi wabulaña kufwa. Weniwu wumi nawu wahandaña neyi muzhimba wunafwi. Neyi muntu wadiña waloña muchihandilu chindi, ahoshaña nawu wumi windi wayaña mwiwulu, hela muparadisa. Ilaña neyi muntu hadiña waloña muchihandilu chindiku, afukulaña nawu wumi windi wayaña nakuzhilumuka mukesi kahelu. Kakavulu antu abombashanaña iyi yitoñozhoka natushidikilu twachisemwa. Chakutalilahu, chipapilu chansañu hasonekañawu chihandilu chamuntu wunafwi chashimunaña mudimu wukukoña chipompelu hachipenzhi, mpinji yikwawu chahoshaña nawu muntu yeniwu, “nawuki kwishinadi,” hela “nayi kwituña dawankakulula.” Yaaku yeniyi yashindamena hayitoñozhoka yakwila nawu wumi hela spiritu, yapulukaña kufwa kwamuzhimba. Hanu dinu Bayibolu yashimuna nawudi?

Wumi naSpiritu

5, 6. Kwesekezha nachahoshaña Bayibolu, wumi hichumanyi?

5 Bayibolu hiyashimuna nawu wumi hichuma chidi mukachi kamuntuku; wumi diyi muntu yomweni. Chakutalilahu, Nzambi hampinji yaleñeliyi Adama, “muntu [wekalili] mumi.” (Kutachika 2:7) Adama hiyamwinkeli wumiku; wadiña mumi, muntu wamukuma.

6 Mumazu amakwawu, twatañaña netu, antu avwalikaña. (Kutachika 46:18) Antu anatweshi kudya hela kushakama nanzala. (Alevi 7:20; Masamu 35:13) Antu anatweshi kudila nikufwa chinzeya. (Yeremiya 13:17; Yona 2:7) Muntu anatweshi kumuwombwesha, kumuhaña, kumukwata nakumusha mumaleñi. (Kuhituluka 24:7; Masamu 7:5; 105:18) MaBayibolu amakwawu azatishaña izu datachi “dawumi” mumavasi wenawa, amakwawu azatishaña mazu adineyi “kwikalaku,” “chileñaleña,” hela “muntu.” Ezhima alumbulula chuma chochimu.

7. Mavasinyi amuBayibolu ashimuna nawu wumi wafwaña?

7 Chineli wumi dimuntu, neyi muntu nafwi, wumi diwu wafwaña. Ezekeli 18:4 yahosha nawu: “Yowu muntu [hela wumi] wukuvulumuna diyi wukufwa.” Cheñi nawa, Yililu 3:23 yahosha nawu; “Muntu [hela wumi] wakabula kutiyilila mazu akaprofwetu owu, akamunoñesha chikupu mumuzowu.” Dichi wumi hichuma chapulukaña kufwa kwamuzhimbaku.

8. Spiritu yekala mudi antu hichumanyi?

8 Spiritu yambukaku nawumi. Mudantu spiritu hiñovu yawumi yayinkaña wuswa wakukalakala nyidimu muchihandilu. Spiritu yidi neyi kesi kawuneñu. Kesi kawuneñu kaleteshaña chisanzhi chanyivwimbimbi hela chisanzhi kuzata, ilaña kesi kawuneñu nkawaku hikanatweshi kutambisha nyivwimbimbi hela kwimba tuminaku. Munzhila yoyimu, spiritu yetu yatukwashañaku kumona, kutiya nikutoñozhoka. Ilaña spiritu kankawayu hiyinatweshi kukoña yuma chakubula mensu nimatu, hela woñuku. Diwu muloña waweni Bayibolu chiyahoshelaña hadi muntu nawu: “Muuya [spiritu, NW] windi wukwindikamu, hakufunta cheñi kwindi hamaseki indi; dodena ifuku odu mwafukulañayi munakisiki dehi.”—Masamu 146:4.

9. Chumanyi chabulaña kwila wumi nispiritu?

9 Hela chochu, kwesekezha naBayibolu wumi nispiritu hiyafumaña mumuzhimba hakufwa nakutwalekahu kuhanda mwituña dawa spirituku.

Mwekalilawu Afu

10. Chumanyi chahosha Bayibolu kutalisha mwekalilawu afu?

10 Hanu dinu, afu ekala ñahi? Muloña Yehova diyi waleñeli antu, weluka cheñi chatwimwekenaña neyi tunafwi. Izu dindi datulezhaña nawu afu hiyahandañaku, hiyanatweshi kutiya, kumona, kuhosha, hela kutoñozhoka chumaku. Bayibolu yahoshaña nawu:

  • “Hakwila afu hiyeluka chumaku.”—Mukwakutaŋisha 9:5.

  • “Nimwakeñelañawu, nimwahelelañawu, nimwatiyilañawu ichima mwazhiya dehi.”—Mukwakutaŋisha 9:6.

  • “Muloña mwizhamu muwukuya mwosi mudimu, mwosi kufuukula, mwosi kwiluka, mwosi maana.”—Mukwakutaŋisha 9:10.

11. Hanyima yakwila Adama navulumuni dehi, Yehova wamwilili nindidi?

11 Toñozhokakaku ochu Bayibolu chiyahoshaña hadi nkakulula yetu watachi, Adama. Yehova wamuwumbili “nalunkuñu lwamaseki.” (Kutachika 2:7) Neyi Adama wovwahilili nshimbi yaYehova, mutenowu chiña washakamini wamuzañalu hamaseki haya nyaka. Ilaña, Adama wamotokeli lushimbi lwaYehova, nichafuminimu hikufwa. Indi Adama chafwiliyi wayili kudihi? Nzambi wamwilili nindi: “[Wamba] kafunta cheñi mumaseki; muloña eyi wulunkuñu, nochu wakafunta cheñi mwomulunkuñu.”—Kutachika 3:19.

12. Chumanyi chamwekeni kudi Adama chafwiliyi?

12 Adama wadiña kudihi henohu Yehova kanda yamuwumbi nalunkuñu? Wadiñi kwosi. Hadiñi mumiku. Yehova chahosheliyi nindi Adama “wamba kafunta cheñi mumaseki,” Watwalili mukwila nindi, Adama wamba kekala cheñi neyi lunkuñu. Adama hatwelekelihu kwikala wamumi mwituña dawaspirituku. ‘Hawukili’ nakuya mwituña dawaspiritu awankakululaku. Hayili mwiwulu hela muheluku. Wafuntili chochadiñileñayi wakahandaña; hadiña kwokuku.

13. Chumanyi chayimwekenaña wezhima wawu antu nianyama neyi anafwi?

13 Komana ichi chuma chayimwekenaña antu ezhima? Eña, chayimwekenaña. Bayibolu yalumbulula nawu: “Wezhima wawu [antu nianyama] ayaña kwokumu hohu; wezhima wawu afumini kulunkuñu, wezhima wawu akabalumuka cheñi lunkuñu nawa.”—Mukwakutaŋisha 3:19, 20.

14. Chikuhwelelwinyi chidihu kutalisha kudi afu?

14 Bayibolu yakana nawu Nzambi wakasañula afu kuwumi muparadisa heseki. (Yowanu 5:28, 29; Yililu 24:15) Ilaña mpinji yenoyu yichidi kumbidi. Hayinu mpinji achidi akama mukufwa. (Yowanu 11:11-14) Komana hitwatela kuyichina hela kudifukula kudi wenaku, muloña hiyanatweshi kutukwasha hela kutukatishaku.

15, 16. Indi Satana wesekaña ñahi antu kulonda akuhweleli nawu afu hiyafwaña chikupuku?

15 Yitoñozhoka yakwila nawu hitwafwañaku, hikutwamba kwatandañayi Satana Diyabolu. Hakwila nawu yayishiki antu hanyichima nakutwamba kwindi, yena niademoni zhindi esekaña kwilisha antu kutoñozhoka nawu yikatu nikukala kukwawu akukozhezhaña kudi aspiritu awafu. Chalala kukala kukwawu akwikozhezhaña kudi ademoni. Cheñi nawa mwalala muloña kukala kukwawu hikukweti wakwikozhezhañaku. Hela chochu hidimuku mwakwila nawu afu anatweshi kutukatisha.

16 Kudi cheñi nzhila yikwawu oyu ademoni yesekelañamu antu kutoñozhoka nawu, chahoshaña Bayibolu kutalisha kuñufwa hikutwamba. Adimbaña antu kulonda atoñozhokeña nawu adimonaña hela ahoshaña nawafu. Ademoni elaña mwenimu kuhitila muyimwenu, yilota, kuhoña hela nzhila zhekwawu. Helachochu, antu hiyahanjikaña nawafuku, ilaña ahanjikaña nawademoni adifwikizhaña neyi diwu antu afwa dehi. Dimuloña waweni Yehova chahelelayi akwakuhoña ninana ayaña nakwihula afu.—Kuhituluka 18:10-12; Zekariya 10:2.

Afu Hiyanatweshi Kutukwashaku

Mu 1990 mwanta wumu waya mpuhu wakumuzhika waAfrica wafwili. Wadiñi nawambanda atanu nianyana amavulu. Wadiñi nanyichidi yiyedi yamaheta mwawanineñayi mali.

Chafwiliyi mwanta, chisaka chindi chaloñesheli chidika chiyakuhwelelawu nawu chinatweshi kuzañalesha spiritu yindi . Añodizhindi avwalili yikeleyi yiyila, nsuki yawu yadiña yazakalala, adyileña chantesha hohu nawa hiyaweleleñaku. Amudilili nakutumpa makumbu hamafuku atanu nayedi kufuma tuhu hefuku dakuzhiika. Chahiñiluhu, kulondela mwaya chisemwa chawu, chisaka chezhima hamu niawusoku apompeli kuchidika chamudilezhi—chawizha chayakudya nakunwa yimpwita iku anakuhañana.

Chakadi nikuzhinoka, neyi mwanta wateleli kwila mwenimu, mutenowu wadi kukiña nikukiswila chisaka chindi chakeñeliyi! Ilaña ochu hichamwekeniku. Mahetindi amanini. Awusoku windi atobokeli kukola kuswana wanta, nkumininaku ambukili iwu namwindi iwu niyena namwindi. Hakwila mukala wamwanta wadiña nakuyuñana nawantu, washeli nawantu aweni akuchinda.

Afu Hiyanatweshi Kutukatishaku

A man at a grave site

Mumukala wumu wakuNigeria, iyala wumu wafwili amuzhika nikumuzhika. Hanyima, ñonda nona iyala wafwili waloteli nindi nfumwindi wakeñeleña nkoloku yindi. Dichi ñodindi wasendeli nkoloku nakuyitwala nakuyivumbika kwakwihi namuzhimba windi.

Mukwenzi wezhina daDunikan wawombolokeli nakuya nakuvumbula yina nkoloku nakuyivwala hadi yaaka yayivulu kushika tuhu nimpinji yiyafwili. Kwosi nichuma chatama chamumwekeneniku. Neyi ona mufu wadiña nawuswa wakukabisha amomi, mutenowu chiña wamubabesheli ona ikombi weyili nkoloku yindi yadiña hezhamu.

Chikasha: Yakubulakananyi yinakumwekesha nawu afu hiyanatweshi kutukwasha hela kutukabishaku?

    Lunda Publications (2006-2025)
    Fumenumu
    Iñulenu
    • Lunda
    • Inkenuhu akwenu
    • Hakusetiñila
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nshimbi Jakulondela
    • Nshimbi Jakujinda
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Iñulenu
    Inkenuhu akwenu