CHIBAABA CHAKUDIZA 43
Maana Alala Anakudila Nezu daHewulu
“Maana alala adilaña nezu dahewulu mumukwakwa. Atwalekañahu kunyamuna izu dawu hewulu mumalubanza.”—YISH. 1:20.
KAMINA 88 Nleji Njila Jeyi
NSAÑU YIDI MUCHIBAABAa
1. Antu amavulu elaña ñahi namaana amawahi makonu? (Yishimu 1:20, 21)
MUMATUÑA amavulu, twavula kumona akakushimwina aWanta mumukwakwa anakuhana nyikanda namuzañalu kudi antu anakuhita. Ninenu mwazatahu dehi iwu mudimu wakushimwina? Neyi mwawuzatahu dehi, chakadi nikujina mwatoñojokahu dehi hamazu ankinji ekala mumukanda waYishimu, akwila nawu, maana anakubidika nezu dahewulu mulubanza kulonda antu atiyi chinakuhoshawu. (Tañenu Yishimu 1:20, 21.) MuBayibolu nimunyikanda yetu mwekala “maana alala,” maana aYehova. Diyi nsañu yatela kutiyawu antu kulonda eli chuma chatachi chikuyikwasha kwenda munjila yaya kuwumi. Twatiyaña kuwaha neyi muntu atambula mukanda wetu. Ilaña bayi neyi ejima etejañaku. Amakwawu akeñaña wanyi kwiluka chahosha Bayibolu. Amakwawu niwena atusehaña. Atoñojokaña nawu Bayibolu yakunyaka. Nawa amakwawu niwena atadikishaña chahosha Bayibolu kutalisha hayilwilu yayiwahi, nawu antu alondelaña chiyahosha azuwa nawa akalisha. Hela chochu, Yehova watwalekañahu kuleja antu ejima maana alala muloña wakukeña. Munjilanyi?
2. Tunateli kuwana kudihi maana alala, ilaña antu amavulu elañadi?
2 Njila yimu yazatishañayi Yehova hakwila maana alala ayitiyi, wazatishaña Izu dindi, Bayibolu. Antu amavulu akweti iwu mukanda. Indi nyikanda yetu yashindamena haBayibolu? Nawukwashu waYehova, iyi nyikanda yidi mumadimi akubadika ha 1,000. Neyi antu atiyilila, dikwila nawu, atañaña nikuzatisha yuma yinadiziwu, mwafumaña yuma yayiwahi. Ilaña, antu amavulu akaanaña kutiyilila kwizu damaana alala. Neyi kudi yuma yinakufuukulawu, adishindamenaña awenawu hela hadi akwawu antu. Anateli nikutudiwula muloña twalondelaña yuma yahosha Bayibolu. Chinu chibaaba chikushimuna chaleteshaña antu eleña chamuchidiwu. Chatachi, tuhanjekenu chitunateli kwikala namaana afumaña kudi Yehova.
KUMWILUKA YEHOVA KWATUKWASHAÑA KWIKALA NAMAANA
3. Tunateli kwikala ñahi namaana alala?
3 Maana hiwuswa wakuzatisha yuma yitweluka kufuukula chiwahi. Hela chochu, maana alala mwabombela yuma yayivulu. Bayibolu yahosha nawu: “Kumutiya Yehova woma diyi ntachikilu yamaana, nawa kumwiluka Wajila Chikupu dikashinshi.” (Yish. 9:10) Neyi tunakufuukulahu chuma chalema, twatela kwiluka chatoñojokañayi Yehova, “kumwiluka Wajila Chikupu.” Tunateli kwila mwenimu kuhita mukutaña Bayibolu ninyikanda yashindamena haBayibolu. Neyi twila mwenimu, tunakumwekesha nawu tudi namaana alala.—Yish. 2:5-7.
4. Muloñadi Yehova hohu kankawindi chinateli kutwinkayi maana alala?
4 Yehova hohu diwunateli kutwinka maana alala. (Rom. 16:27) Muloñadi chekalilayi Nsulu yamaana? Chatachi, diyi Nleñi yetu, weluka yuma yejima nawa weluka yileñaleña yejima. (Mas. 104:24) Chamuchiyedi, yuma yejima yelañayi Yehova yamwekeshaña nawu wukweti maana. (Rom. 11:33) Chamuchisatu, kufumba kwaYehova kwamaana kwakwashaña ejima akuzatishaña. (Yish. 2:10-12) Neyi tunakukeña kwikala namaana alala, twatela kwiteja ichi chalala nikwiteja chitulomboleña neyi tunakufuukula nimuyilwilu yetu.
5. Yumanyi yafumañamu neyi antu akaana kwiteja nawu Yehova diyi Nsulu yamaana alala?
5 Antu amavulu itwawanaña mumudimu wakushimwina etejaña nawu yileñaleña yekala mukaayi ayileña chiwahi, ilaña akaanaña nawu kwekala Nleñi wanyi, yuma yadisefukilili yayeni. Antu amakwawu itwawanaña ahoshaña nawu amukuhwelela Nzambi, ilaña amonaña nshimbi jamuBayibolu nawu jakunyaaka nawa alondelaña yitoñojoka yawu. Yumanyi yafumamu? Komana kaayi kanekali chiwahi muloña antu anakushindamena hamaana awu aweni chatela ashindameni hamaana aNzambi? Komana akweti muzañalu walala hela kuchiñeja kwakweni hayuma yakumbidi? Yuma yitunakumona mukaayi yatuleteshaña twiteji awa mazu: “Mukudikaña naYehova himwekala maana hela kashinshi indi kwiji kufumbaku.” (Yish. 21:30) Chumichi chatela kutuletesha tumulombi Yehova maana alala! Chawushona, antu amavulu dichelañawu wanyi. Muloñadi?
ANTU CHAKAANINAÑAWU MAANA ALALA
6. Kwesekeja naYishimu 1:22-25, neyi maana alala anakubidika, anyi adiwulaña?
6 Antu amavulu adiwulaña neyi maana alala anakudila “nezu dahewulu mumukwakwa.” Kwesekeja naBayibolu, kwekala mazanvu asatu awantu akaanaña maana: “abula maana,” “akakusupisha” ‘niayisupi.’ (Tañenu Yishimu 1:22-25.) Ichi tutalenu chaleteshaña antu amuchidiwu akaaneña maana aNzambi nawa cheñi tukuhanjeka chitunateli kutondolwela yilwilu yoyimu.
7. Muloñadi antu amakwawu chatondelañawu kutwalekahu kwikala “abula maana”?
7 “Abula maana” hiyayisupi ashikenaña kwiteja swayi hela adimbañawu swayi. (Yish. 14:15) Kakavulu twawanaña antu amuchidiwu neyi tunakushimwina. Chakutalilahu, toñojokenu hadi antu amavulu anakuluwañeshawu kudi akulumpi jakwitiya hela akulumpi jamapolitiki. Amakwawu atiyaña kutama chikupu neyi eluka nawu ayidimbili kudi akulumpi amuchidiwu. Ilaña antu atenawu haYishimu 1:22 atondahu kutwalekahu kwikala abula maana muloña dichakeñañawu. (Yere. 5:31) Akeña kulondela munakukeñawu nawa akeñaña wanyi kudiza chahosha Bayibolu hela kwovwahila nshimbi jekalamu. Amavulu atiyaña neyi chatiyileña mumbanda wumu wakeñeli kuya kuchechi muQuebec, Canada, wamulejeli Chinsahu wamwendeleli nindi, “Neyi kapristu wetu nakutudimba, oju jindi!” Bayi twimbujola antu akeñaña aweni kwikala abula maanaku.—Yish. 1:32; 27:12.
8. Yumanyi yinateli kutukwasha kwikala namaana?
8 Kudi chuma chaletesha, Bayibolu yitukolesheña nawu bayi twikala akadi maanaku ilaña tutoñojokeña “neyi muntu wapama chikupu.” (1 Kor. 14:20) Twekalaña namaana kuhitila mukuzatisha yishina yamuBayibolu muchihandilu chetu. Twadizaña chovu-chovu iyi yishina chiyatukwashaña kutondolwela kukala nikufuukula mwamaana. Tukwila chiwahi neyi tudishinshikaña neyi tunakwilamu hela nehi. Neyi twadizaña Bayibolu nikupompa mpinji yikwawu, twatela kudihula chitunakubulila kudihana kudi Yehova nikupapatishewa. Neyi twapapatishewa, komana tunakuzata nañovu kulonda twikali mukakushimwina hela ntañishi wansañu yayiwahi? Komana yuma yitwafuukulaña yamwekeshaña nawu atulombolaña kudi yishina yamuBayibolu? Komana twamwekeshaña yilwilu yawakaKristu neyi tudi nawakwetu? Neyi tumona netu hadi hitwatela kuhimpa, twatela kusha maana kuyanukishu yaYehova, “yakwashaña muntu wabula maana kwikala namaana.”—Mas. 19:7.
9. “Akakusupisha” amwekeshaña ñahi nawu akaanaña maana?
9 Izanvu damuchiyedi dawantu adiwulaña maana aNzambi ‘hiyakakusupisha.’ Mpinji yikwawu, twawanaña antu amuchidiwu mumudimu wakushimwina. Atiyaña kuwaha kusupisha akwawu. (Mas. 123:4) Bayibolu yatusoñamishili nawu mumafuku akukuminina, himwakabulena akakuseha akwawuku. (2 Pet. 3:3, 4) Kufwana atuwuku twaLoti muntu waloña, antu amakwawu makonu ashaku maana wanyi kukusoñamisha kwaNzambi. (Kutach. 19:14) Antu amavulu asehaña antu alondelaña yishina yamuBayibolu. Akakusupisha atiyaña kuwaha “kufwila kwawu kwayuma yakubula kumwakama Nzambi.” (Yuda 7, 17, 18) Bayibolu chiyalumbulula akakusupisha ochichinayishikili akakusekesha niantu amakwawu amukaanaña Yehova.
10. Neyi chashimunawu haMasamu 1:1, tunateli kutondolwela ñahi kwikala nayilwilu yawakakusupisha?
10 Tunateli kudikiña ñahi etu aweni kulonda tubuli kulondela akakusupisha? Njila yimu hikubula kudikunda nawantu amuchidiwu. (Tañenu Isamu 1:1.) Hitwatela kutiyilila hela kutaña nsañu yawakakusekeshaku. Tweluka netu neyi kubabala nehi, tunateli kwikala nachilwilu chakutaadikisha nakutachika kumujinoka Yehova niwunlomboli wutwatambwilaña mukuloñesha kwindi. Hakwila tutondolweli yilwilu yamuchidiwu twatela kudihula netu: ‘Komana nahoshaña chatama neyi tunatambwili wunlomboli wawuha hela ntiyishishilu yayiha? Komana nakeñaña kuwana yiluwa mudi anakulombola?’ Neyi tunyakalaña kuwahisha yilwilu yamuchidiwu, Yehova wukutiya kuwaha.—Yish. 3:34, 35.
11. Indi “ayisupi” amonaña ñahi maana aYehova?
11 Izanvu damuchisatu dawantu akaanaña maana ‘hiyayisupi.’ Asupa muloña akaanaña kwovwahila nshimbi jaNzambi. Elaña yuma yamonañawu aweni nawu yayiwahi. (Yish. 12:15) Antu amuchidiwu amukaanaña Yehova, Nsulu yamaana. (Mas. 53:1) Neyi tuyiwana mumudimu wakushimwina, kakavulu atudadikishaña chitwalondelaña nshimbi jamuBayibolu. Ilaña kwosi jalumbwa jinateli kutulejawuku. Bayibolu yahosha nawu: “Chisupi hanateli kuwana maana alalaku; hakweti yuma yakuhosha muchiisu chamusumbaku.” (Yish. 24:7) Ayisupi akweti wanyi mazu amaana anateli kutulejawu. Dihafuma Yehova atusoñamishi nindi “swinaku kwakulehi namuntu wasupa!”—Yish. 14:7.
12. Yumanyi yikutukwasha kukaana kulondela yilwilu yawayisupi?
12 Kwambukaku nawantu ahela kufumba kwaNzambi, etu twakeña njila yaNzambi, kushilahu ninshimbi jindi. Tunateli kutwalekahu kumukeña neyi twesekeja yuma yafuminimu kudi antu amwovwahilili niabulili kumwovwahila. Monenu kukala kwafumañamu neyi antu akaana kwovwahila kufumba kwaYehova kwamaana. Kuhiñahu toñojokenu hayuma yayiwahi yafumaña mukumwovwahila Nzambi.—Mas. 32:8, 10.
13. Komana Yehova watukanjikijaña kwovwahila kufumba kwindi kwamaana?
13 Yehova watulejaña maana wejima wetu, ilaña hatukanjikijaña kuyitejaku. Hela chochu, walumbulula yuma yafumañamu kudi antu abulaña kutiyilila kumaana. (Yish. 1:29-32) Antu abulaña kumwovwahila Yehova “akamona kukala muloña wayilwilu yawu.” Mukuhita kwampinji, yuma yelañawu muchihandilu yakayiletela chineñi, kukala, nkumininaku kujilumuka. Ilaña, atiyililaña kufumba kwaYehova kwamaana nikukuzatisha ayikana nawu: “Muntu wunakuntiyilila wakashakama mukukiñewa nawa hakaluwankana nawoma walukadiku.”—Yish. 1:33.
MAANA ALALA ATUKWASHAÑA
Kwakulahu hakupompa kwatukoleshaña kuspiritu (Talenu paragilafu 15)
14-15. Yumanyi yitwadizilaña kumukanda waYishimu 4:23?
14 Neyi tuzatishaña maana aNzambi, mwafumaña yuma yayiwahi. Neyi chitunahanjeki dehi, Yehova watulejaña maana alala chawaana. Chakutalilahu, mukanda waYishimu wejima, mwekala kufumba kunateli kutukwasha muchihandilu chetu neyi tukuzatisha. Tuhanjekenu hayakutalilahu yiwana yakufumba kwamaana.
15 Hembenu muchima wenu wachifwikija. Bayibolu yahosha nawu: “Hayuma yejima yiwahembaña, hembaku muchima weyi, muloña dimwekala nsulu jawumi.” (Yish. 4:23) Toñojokenu hayuma yimwatela kwila hakwila muhembi muchima wenu. Twatela kuda yakuda yayiwahi, kunyiika mujimba nikutondolwela yaaku yatama. Twelaña yuma yoyimu hakukiña muchima wetu wachifwikija. Mpinji yejima twadizaña Izu daNzambi. Twaloñeshaña nikuya nakupompa nikwakulahu. Mpinji yejima twadikitaña mumudimu wakushimwina. Nawa twatondolwelaña kwikala nayaaku yatama kuhitila mukubula kwila yuma yikutuletesha tubuli kwikala nayitoñojoka yatama, chidi neyi yisela yatama niamabwambu atama.
Kumona mali munjila yayiwahi kukutukwasha kumona yuma yitudi nayu netu yinawanini (Talenu paragilafu 16)
16. Muloñadi Yishimu 23:4, 5 chiyinawahi sweje-e makonu?
16 Monenuña yuma yimukweti nenu yinawanini. Bayibolu yahana iku kufumba nawu: “Bayi wudizeyesha nakufwila kuhetaku. . . . Neyi wutalahu mesu eyi, hosiwu, muloña akamena mpuula neyi mbuulu nawa akatuuka nakuya mwiwulu.” (Yish. 23:4, 5) Maheta ashimbulaña wanyi. Hela chochu, aheta niatuzweñi afwilaña kukwata mali. Kusweja kutoñojoka hayuma yamuchidiwu kunateli kuyikojeja kwila yuma yinateli kuyitamishila ijina, wubwambu wenu nikuyiletela wubanji kumujimba. (Yish. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Ilaña, maana atukwashaña kumona mali munjila yayiwahi. Kumona mali muniyi njila kwatukiñaña kubula kwikala nalwisu nakumona yuma yitukweti netu yinawanini nikwikala namuzañalu.—Mukwa. 7:12.
Kutoñojokahu henohu kanda tuhoshi kunateli kutukwasha kutondolwela kuhosha mazu akukatisha akwetu (Talenu paragilafu 17)
17. Tunateli kwikala ñahi ‘nedimi damukamaana,’ neyi chashimunawu haYishimu 12:18?
17 Mwatela kutoñojoka henohu kanda muhoshi. Neyi kubabala nehi, tunateli kuhosha mazu anateli kukatisha akwetu. Bayibolu yahosha nawu: “Nhoshelu yakutuboka yidi neyi yilonda yampoku yakabali, ilaña idimi damukamaana dookaña.” (Yish. 12:18) Twekalaña nawubwambu wawuwahi neyi tutondolwelaña kutuñula akwetu hayiluwa yawu. (Yish. 20:19) Hakwila nhoshelu yetu yikali yakuuka bayi yakukatishaku, twatela kudiza chikupu maana ekala Mwizu daNzambi. (Luka 6:45) Neyi tutoñojokaña hayuma yahosha Bayibolu, mazu etu akwikala neyi “kaseloki kamaana” katiyishaña amakwawu kuwaha.—Yish. 18:4.
Kulondela wunlomboli wutwatambwilaña mukuloñesha kukutukwasha kuwahishaku mudimu wetu wakushimwina (Talenu paragilafu 18)
18. Kuzatisha Yishimu 24:6 kunateli kutukwasha ñahi mumudimu wakushimwina?
18 Londelenuña wunlomboli. Bayibolu yahanaña iku kufumba kwakuwahi nawu: “Wunlomboli wamaana wukuzuña njita yeyi, nawa hadi akakulejana maana amavulu hekalaña kwimika mushindu.” (Yish. 24:6, tth.) Talenu kuzatisha ichi chishina chichinateli kutukwasha mumudimu wetu wakushimwina nikutañisha. Chatela tuzateña mudimu wakushimwina kwesekeja nachitunakeñi etu aweni, twatela kulondela chinatulejiwu. Twatambwilaña iwu wunlomboli kukupompa kwetu kwawakaKristu, kwahanañawu jimpanji jashindamena haBayibolu kudi anhoshi akulukila nawa kutwadizaña chakuhanjeka nawantu. Kubombelahu, kuloñesha kwaYehova kwatwinka yitwa, nyikanda nimavidiyo, atukwashaña kutiyishisha Bayibolu. Komana munakudiza chakuzatisha iyi yitwa?
19. Mwatiyaña ñahi namaana ahanañayi Yehova? (Yishimu 3:13-18)
19 Tañenu Yishimu 3:13-18. Twasakililaña nankashi hakufumba kwakuwahi kwekala Mwizu daNzambi! Twadi kwikala ñahi chakadi Izu daNzambi? Muchinu chibaaba, tunahanjeki hamaana ekala mumukanda waYishimu. Hela chochu, Yehova washimuna mazu amaana munyikanda yejima. Dichi tuzateña nañovu kulonda tuzatisheña maana atwinkañayi Yehova. Hela chakwila kaayi kamonaña nawu awa maana alema wanyi; etu tweluka chikupu netu “ana akakelaña [kumaana] chikupu akayitena nawu adi namuzañalu.”
KAMINA 36 Tuhembenu Nyichima Yetu
a Maana ahanañayi Yehova abadika maana ejima ekala mukaayi. Muchinu chibaaba, tukuhanjeka hamazu ankinji ekala mumukanda waYishimu, akwila nawu, maana anakudila nezu dehewulu mumukwakwa mulubanza. Tukuhanjeka chitunateli kwikala namaana alala, chaleteshaña antu amakwawu kudiwula maana, niyuma yayiwahi yafumañamu neyi tutiyilila.