CHIBAABA CHAKUDIZA 30
KAMINA 36 Tuhembenu Nyichima Yetu
Yuma Yalema Yitunateli Kudizila Kudi Anyanta amuIsarela
“Mwakamona cheñi chaambu hakachi kamuntu waloña nawabula kuloña, nihakachi kamuntu wamukalakelaña Nzambi nawabulaña kumukalakela.”—MAL. 3:18.
TUKUDIZA
Yehova chamweneñayi anyanta amuIsarela chikukutukwasha kutiyishisha yuma yashinshikañayi mudi akakudifukula indi makonu.
1-2. Yumanyi yashimuna Bayibolu kutalisha hadi anyanta amakwawu amuIsarela?
BAYIBOLU yashimuna majina awamayala kubadika 40 ayuulili hamu neyi anyanta muIsarela.a Iyi nsañu yashimuna hatooka yuma yimu yahosha hadi awa anyanta amakwawu. Chakutalilahu, nianyanta amawahi mpinji yimu akoñeli yuma yatama. Toñojokenu hadi Mwanta Davidi wamuwahi. Yehova wahosheli nindi: “Kambuñami [Davidi] . . . wendeli nanami namuchima windi wejima, nakukoña hohu yuma yaloña kumesu ami.” (1 Anya. 14:8) Ilaña, iwu iyala welili wuvumbi nañodambala nawa wakasili kafuta kakujaha nfumwa aniwu mumbanda kunjita.—2 Sam. 11:4, 14, 15.
2 Hela chochu, anyanta amavulu adiña abula kushinshika kudi yuma yayiwahi yeliliwu. Toñojokenu hadi Rehobowami. Yehova wamulumbulula iwu iyala nindi “welileña yuma yatama.” (2 Kushi. 12:14) Ilaña, Rehobowami wovwahilili mwamulejeliwu kudi Nzambi nindi aleki nyichidi 10 kufuma muwanta windi. Wakolesheli cheñi nyisumba yayivulu yadiña muwanta windi kulonda yakiñi antu jaNzambi kudi ayilumbu jawu.—1 Anya. 12:21-24; 2 Kushi. 11:5-12.
3. Lwihwinyi lwalema lutwatela kudihula, nawa yumanyi yitukuhanjekahu muchinu chibaaba?
3 Kudi lwihu lwalema lutwatela kudihula. Neyi anyanta amuIsarela elileña yuma yayiwahi niyatama, hanu dinu Yehova welukileña ñahi neyi chakwila owu mwanta washinshika kudi Yena hela nehi? Ñakwilu yanilu lwihu yikutukwasha kutiyishisha yuma yashinshikañayi mudi etu. Tukuhanjeka hayuma yisatu yashinshikileñayi Yehova hampinji yahitulukileñayi mudi anyanta amuIsarela: chadiña muchima wamwanta-himwanta, neyi abalumukili mumuchima chikupu hela nehi, nawa neyi atwalekelihu mukudifukula kwalala hela nehi.
AMUKEÑELI YEHOVA NAMUCHIMA WAWU WEJIMA
4. Chaambwinyi chadiña hakachi kawanyanta ashinshika nawanyanta abula kushinshika?
4 Anyanta amuzañalesheleña Yehova adifukwileña kudi yena namuchima wawu wejima.b Mwanta wamuwahi Yehoshafati “wamukeñakeñeli Yehova namuchima windi wejima.” (2 Kushi. 22:9) Nsañu yonenewa yahosha kutalisha hadi Yosiya nawu: “Hikwadiñahu mwanta wadiña neyi yena henohu yena kanda ekaliku, owu wafuntili kudi Yehova namuchima windi [wejimaku].” (2 Anya. 23:25) Indi kutalisha hadi Solomoni, wakoñeli chuma chatama muchihandilu chindi mukuhita kwayaaka? “Muchima windi hiwadihanini [chikupuku].” (1 Anya. 11:4 tth.) Nawa kutalisha hadi Abiyami, mwanta mukwawu wadiña wabula kushinshika, Bayibolu yahosha nawu: “Muchima windi hiwadiña chikupu kudi [Yehovaku].”—1 Anya. 15:3.
5. Lumbululenu mwatalisha kumukalakela Yehova namuchima wejima.
5 Hanu dinu kumukalakela Yehova namuchima wejima kwatalisha mudihi? Muntu wamukalakelaña Nzambi namuchima wejima, hamukalakelaña hohu muloña wakwila neluki nindi dichuma chatela kwilayiku. Ilaña, wamukalakelaña muloña wakukeña nikudihana. Kubombelahu, watwalekañahu kumwekesha iku kukeña nikudihana muchihandilu chindi chejima.
6. Tunateli kutwalekahu ñahi kumukalakela Yehova namuchima wejima? (Yishimu 4:23; Matewu 5:29, 30)
6 Tunateli kwimbujola ñahi anyanta amukeñeli Yehova namuchima wejima? Twatela kutondolwela yuma yatama yaluwañeshaña. Chakutalilahu, yisela yatama yinateli kutuletesha kubula kumukalakela Nzambi namuchima wejima. Nawa dichuma chinateli kumwekana neyi tudikundaña nawamabwambu atama nikusweja kutoñojoka hohu hamaheta. Neyi tumona netu kudi chuma chinatachiki kutuletesha kuleka kumukeña nankashi Yehova, twatela kunyakala kuchileka.—Tañenu Yishimu 4:23; Matewu 5:29, 30.
7. Chalemenadi kutondolwela yuma yatama yinateli kutuluwañesha?
7 Bayi twikala nanyichima yiyediku. Neyi kubabala nehi, tukutachika kudidimba etu aweni nakutoñojoka netu neyi tunakudikita chikupu mumudimu waYehova, kwosi chuma chatama chinateli kutuluwañeshaku. Chakutalilahu, fwikijenu munakombi chiwahi mwitala denu. Kuhiñahu, mushinkula chiisu nimawindu nawa nswadi nilunkuñu jitachika kwiñila muloña wampepela. Chumanyi chikumwekana? Mwitala denu mukutama cheñi. Tunateli kwesekeja ichi chakutalilahu nawubwambu wetu naYehova. Hitwatela hohu kwilaña yuma yayiwahi yatuleteshaña twiikali nawubwambu wakola naYehovaku, ilaña twatela kwilaña niyuma yikwawu. Neyi chitunateli kubula kukeña nswadi hela lunkuñu kwiñila mwitala detu, twatela kufumisha chuma chidi chejima mumuchima wetu chinateli kuletesha tuleki kumukeña nankashi Yehova.—Efwe. 2:2.
ABALUMUKILI MUNYICHIMA NAKULEKA NSHIDI JAKOÑELIWU
8-9. Mwanta Davidi niMwanta Hezekiya elili ñahi chayizuwililiwu? (Talenu mwevulu wudi hakava.)
8 Neyi chitwamona hakusambila, Mwanta Davidi wakoñeli nshidi yeneni. Ilaña chelili kaprofwetu Natani yamuleji chatiyili Yehova hanshidi yakoñeliyi, Davidi wadizozeli nakubalumuka mumuchima. (2 Sam. 12:13) Mazu asonekeliyi Davidi Mwisamu 51, amwekeshaña nawu watiyili kutama nankashi hanshidi yakoñeliyi. Davidi hatwambili kutiya kutama kulonda amudimbi Natani indi kwiji achiini kumubabeshaku.—Mas. 51:3, 4, 17, mutu.
9 Mwanta Hezekiya niyena wamuvulumwini Yehova. Nsañu yekala muBayibolu yahosha nawu: “Muchima windi wadivwimbili, nakukojeja kuzuwa kwaNzambi kwinza hadi yena nihadi Yuda niYerusalema.” (2 Kushi. 32:25) Muloñadi Hezekiya chadivwimbililiyi? Hadaha wadimweni kwikala wabadika muloña wamaheta adiñayi nawu, chemikiliyi aAsiriya mushindu, indi kwiji chakoleliyi muchihayamisha kuchikatu chakatiliyi. Hadaha kudivwimba dikwamuletesheli ayileji aBabiloni maheta indi, chuma chaletesheli amuzuwili kudi kaprofwetu Isaya. (2 Anya. 20:12-18) Ilaña kufwana Davidi, Hezekiya wadizozeli nakubalumuka mumuchima. (2 Kushi. 32:26) Nkumininaku, Yehova wamumweni nindi himwanta washinshika “watwalekelihu kwila yuma yaloña.”—2 Anya. 18:3.
Mwanta Davidi niMwanta Hezekiya adizozeli nakubalumuka munyichima hanyima yakuyileja nshidi jakoñeliwu (Talenu maparagilafu 8-9)
10. Mwanta Amaziya welili ñahi chamufumbiliwu?
10 Kwambukaku, Mwanta Amaziya wakuYuda welili yuma yaloña “ilaña helili mwenimu namuchima wejimaku.” (2 Kushi. 25:2) Waluwañesheli hadihi? Hanyima yakumukwasha kudi Yehova kwimika mushindu aEdomi, Amaziya wadibukili kudi anzambi jawu.c Kuhiñahu, chayili nakumuwanawu kudi kaprofwetu kaYehova, mwanta wadikañili nawa wamuhañili.—2 Kushi. 25:14-16.
11. Kwesekeja na 2 AKorinda 7:9, 11, chumanyi chitwatela kwila hakwila atwanakeni? (Talenu cheñi nyevulu.)
11 Tunakudizilaku yumanyi kudi awa anyanta? Twatela kubalumuka mumuchima nakuleka nshidi yitunakoñi nikuzata nañovu kulonda tubuli kukoña cheñi oyu nshidi. Indi neyi atufumba kudi akulumpi muchipompelu, nihakukala kunakumwekana neyi kwanyanya? Bayi tumona netu Yehova hela akulumpi atuhelaku. Anyanta amawahi amuIsarela niwena ayifumbileña nikuyizuwila. (Heb. 12:6) Neyi anatufumbi, twatela (1) kudizoza nakutambwila kufumba, (2) kuhimpa hanakukeñeka, nawa (3) kutwalekahu kumukalakela Yehova namuchima wetu wejima. Neyi tubalumuka mumuchima nakuleka nshidi yitunakoñi, Yehova wukutwanakena.—Tañenu 2 AKorinda 7:9, 11.
Neyi anatufumbi, twatela (1) kudizoza nakutambwila kufumba, (2) kuhimpa hanakukeñeka, nawa (3) kutwalekahu kumukalakela Yehova namuchima wetu wejima (Talenu paragilafu 11)f
ATWALEKELIHU MUKUDIFUKULA KWALALA
12. Chumanyi chacheni chaletesheli anyanta ashinshika kwikala ambukaku?
12 Anyanta amweneñayi Yehova nindi ashinshika atwalekelihu mukudifukula kwalala. Nawa alejeleña niantu ayuulileñawu kwila mwomumu. Hela chochu, niwena aluwañesheleña neyi chitunamoni. Ilaña adifukwileña kudi Yehova hohu nawa azatileña nañovu kufumisha ankishi mwituña.d
13. Muloñadi Yehova chamusompesheleliyi Mwanta Ahabi nindi washinshika wanyi?
13 Muloñadi Yehova chasompesheleliyi anyanta amakwawu nindi ashinshika wanyi? Chinatalishi mukwila wanyi nawu yuma yejima yeliliwu yadiña yatama. Chakutalilahu, chelili Mwanta Ahabi atiyi nawu Naboti anamujahi muloña wayena, wamwekesheli kudizoza nikudineña chanti. (1 Anya. 21:27-29) Watuñili cheñi nyisumba nawa wayimikililiku aIsarela mushindu jinjita. (1 Anya. 20:21, 29; 22:39) Ilaña Ahabi welili chuma chawusupi kuhitila mukutaandisha kudifukula kwakutwamba muloña wakumuluwañesha kudi ñodindi. Muloña wachumichi, habalumukili mumuchimaku.—1 Anya. 21:25, 26.
14. (a) Muloñadi Yehova chamumweneniyi Mwanta Rehobowami nindi washinshika wanyi? (b) Yumanyi yatama yelileñawu anyanta abulili kwikala ashinshika hampinji yayuulileñawu?
14 Talenu mwanta mukwawu wadiña wabula kushinshika, Rehobowami. Neyi chashimunawu hakusambila, welili yuma yayiwahi yayivulu hampinji yadiña nakuyuulayi. Ilaña chelili wanta windi wukoli chikupu, walekeli kulondela Nshimbi jaYehova nakutachika kudifukula kudi anzambi akutwamba. (2 Kushi. 12:1) Nkumininaku, wadifukwileña kudi Yehova nikudi anzambi akutwamba. (1 Anya. 14:21-24) Rehobowami niAhabi hidiwu hohu anyanta asenukili kufuma mukudifukula kwalalaku. Kafwampi, anyanta amavulu abulili kwikala ashinshika adifukwileña kudi anzambi akutwamba, nawa alejeleña antu jawu nawu eleña mwomumu. Mwamweni, kwesekeja nachamonañayi Yehova, kutwalekahu mukudifukula kwalala dichuma chacheni chamukwashileña kwiluka neyi chakwila owu mwanta wamuwahi hela watama.
15. Muloñadi kutwalekahu mukudifukula kwalala chikwalemena kudi Yehova?
15 Muloñadi kudifukula chikwalemeneni kudi Yehova? Chuma chimu chaletesheli, muloña anyanta diwu adiña namudimu wakulombola antu jaNzambi mukudifukula kwalala. Cheñi, antu neyi atachika kudifukula kudi anzambi akutwamba akoñeleña nshidi jikwawu jahamesu bwi-i nikwila akwawu antu yuma yatama. (Hos. 4:1, 2) Kubombelahu, anyanta niantu ayuulileñawu adiña adihana kudi Yehova. Dihafuma Bayibolu yesekeji kudibomba kwawu mukudifukula kwakutwamba nakwila wujila. (Yere. 3:8, 9) Neyi muntu ela wujila wukumuvulumuna mwinikwindi chikupu. Munjila yoyimu, kambuña aYehova wadihana wadiñijaña mukudifukula kwakutwamba wamuvulumunaña chikupu.e—Kuhit. 4:23, 24.
16. Kwesekeja nachamonañayi Yehova, chumanyi chaambulaña muntu waloña nawabula kuloña?
16 Yumanyi yalema yitunateli kudizilaku? Chakadi nikujina, twatela kuzata nañovu kutondolwela kudifukula kwakutwamba. Ilaña twatela cheñi kutwalekahu kudifukula kudi Yehova munjila yakeñañayi nikudikita mumudimu windi. Kaprofwetu Malaki washimwini hatooka chaambu chamonañayi Yehova kutalisha hadi muntu wamuwahi nawatama. Wasonekeli nindi: “Mwakamona cheñi chaambu hakachi kamuntu waloña nawabula kuloña, nihakachi kamuntu wamukalakelaña Nzambi nawabulaña kumukalakela.” (Mal. 3:18) Dichi, hitwatela kwiteja chuma chidi chejima, kushilahu niyiluwa yetu, kulonda yituzeyeshi chakwila tuleki nikumukalakela Nzambiku. Kuleka kumukalakela Yehova niyena hinshidi yeneni chikupu.
17. Muloñadi wutwatela kwikalila asoñama kutalisha hamuntu itunakutonda kwiñila nindi muwulu?
17 Neyi mudi mujiki nawa munakutoñojoka jakwiñila muwulu, komana munamoni mazu ahosheliyi Malaki kutalisha hakumukalakela Nzambi chiyanateli kuyikwasha kutonda chiwahi muntu wakwiñila nindi muwulu? Owu muntu nateli kwikala nayilwilu yayiwahi, ilaña neyi hamukalakelaña Nzambi walalaku, komana Yehova nakumumona nindi waloña? (2 Kor. 6:14) Neyi munadisumbuli dehi, owu muntu wakayikwasha kutwalekahu kwikala nawubwambu wakola naYehova? Toñojokenu hachumichi: Añodi jaMwanta Solomoni atela adiña nayilwilu yikwawu yayiwahi. Ilaña hiyadifukwileña kudi Yehovaku, nawa chovu-chovu atachikili kukokola muchima waSolomoni kulonda adifukuleña kudi anzambi akutwamba.—1 Anya. 11:1, 4.
18. Yumanyi yatela kudizishawu anvwali anyanawu?
18 Enu anvwali, munateli kuzatisha nsañu yamuBayibolu yahosha hadi anyanta kulonda mukwashi anyanenu ekali neyena dakudifukula kudi Yehova. Yikwashenu eluki nawu Yehova watiyileña hohu kuwaha anyanta adifukwileña kudi yena nawa alejeleña antu nawu adifukuleña kudi yena. Yidizishenu anyanenu kuhitila mumazu enu nimuyuma yimwelaña nakuyileja nenu yuma yakuspiritu, chidi neyi kudiza Bayibolu nkawawu, kuya nakupompa nikuya nakushimwina, diyuma yatelawu kutwamijaku kubadika yuma yikwawu. (Mat. 6:33) Neyi nehi, anyanenu anateli kukunkulula nawu kwikala Chinsahu chaYehova chochimu nakuya nakudifukula muloña hohu wakwila anvwali jeyi hiyaYinsahu. Chikufumamu, anateli kumona nawu kudifukula kudi Yehova kwalema nankashi wanyi, hela anateli kuleka kumukalakela.
19. Chumanyi chinateli kukuhwelelayi muntu wejima wunaleki kumukalakela Yehova? (Talenu cheñi chikasha chinakwila nawu “Munateli Kufunta Kudi Yehova!”)
19 Neyi muntu naleki kumukalakela Yehova, komana chinatalishi mukwila nawu kwila afunta nakumukalakela cheñi nehi? Wukutwesha, muloña nateli kubalumuka mumuchima nakufunta cheñi kudi Yehova. Hakwila eli mwenimu, watela kudizoza nakwiteja wukwashu kufuma kudi akulumpi muchipompelu. (Yak. 5:14) Hakwila ekali cheñi ibwambu daYehova watela kuzata nañovu!
20. Neyi twimbujolaña anyanta adiña ashinshika, Yehova wukutumonaña ñahi?
20 Hanu dinu, yumanyi yitunadizili kudi anyanta amuIsarela? Tunateli kwikala neyi chadiña anyanta ashinshika neyi twikala namuchima wadihana chikupu kudi Yehova. Tudizileña kuyiluwa yetu, kubalumuka mumuchima nikuhimpa hanakukeñeka. Nawa twanukeña chalemena kutwalekahu kudifukula kudi Nzambi walala wumu hohu. Neyi mutwalekahu kukakela kudi Yehova, wukuyimonaña kwikala muntu welaña yuma yaloña kumesu indi.
KAMINA 45 Yitoñojoka yamuMuchima Wami
a Muchinu chibaaba, mazu akwila nawu “anyanta amuIsarela” anatalishi kudi anyanta ejima ayuulileña antu jaYehova, hela chakwila ayuulili wanta waYuda wanyichidi yiyedi, wanta waIsarela wanyichidi 10, hela nyichidi yejima 12.
b MWATALISHA IDI IZU: Kakavulu Bayibolu yazatisha izu dakwila nawu “muchima” hakulumbulula wuntu wetu wejima wamukachi, chumichi mwabombela yuma yitwafwilaña nikutoñojokahu, muloña waweni wutunakwilila ochu chuma niyikonkwanyi yitunakukeña kushikija.
c Munana mafuku, kadiña kashidikilu hakachi kawanyanta abulileña kudifukula kudi Nzambi kutachika kudifukula kudi anzambi akutwamba amuza wunemikiwu mushindu.
d Mwanta Asa wakoñeli yiluwa yamaneni. (2 Kushi. 16:7, 10) Ilaña, Bayibolu yamushimuna nawu welili yuma yaloña kumesu aYehova. Hela chakwila hakusambila wakaanini mwamufumbiliwu, chinamwekani neyi mukuhita kwampinji wabalumukili mumuchima. Muwihi, Yehova wamweni yuma yayiwahi mudi yena kubadika yuma yatama. Kafwampi, Asa wadifukwileña hohu kudi Yehova nawa wazatili nañovu kufumisha ankishi muwanta windi.—1 Anya. 15:11-13; 2 Kushi. 14:2-5.
e Neyi chitunamoni, nshimbi jiyedi jakutachikilahu jamuNshimbi jaMosi jakaanishili kudifukula kudi muntu wudi wejima hela chuma chidi chejima ilaña kudi Yehova hohu.—Kwid. 20:1-6.
f KULUMBULULA MWEVULU: Mukulumpi wakansi nakumuleja manakwetu chinakutiyayi kutalisha hanjila yanwinañamu walwa. Manakwetu nadizozi nakutambwila kufumba, nazatili hatela kuhimpayi nawa natwalekihu kumukalakela Yehova nakashinshi.