Njita Yahimpaña Chihandilu Chawantu Ejima
“Njita mukaayi jinavuliliku kufuma hanjita yakaayi yamuchiyedi nawa antu 2 biliyoni—dikwila nawu muntu wumu hadi antu awana mukaayi nakushakama mwituña mudi njita.”
Chindonda chaNsoneki Muneni wamutayi waUnited Nations Amina J. Mohammed, 26 January , 2023.
Njita yinateli kutachika nimumaluña mudi kuwunda chayinu mpinji. Nawa niantu anakushakama mumatuña munabuli njita anateli kukabakenamu. Nawa hela njita yimana antu atwalekañahu kukabakana hadi mpinji yayilehi. Talenu iyi yakutalilahu:
Kukeha kwayakuda. Kwesekeja namutayi waWorld Food Programme, “njita diyinakuletesha antu amavulu mukaayi kukabakana nanzala, 70 pesenti yawantu anakukabakana nanzala mukaayi kejima adi mumatuña mudi njita.”
Kukala kwakumujimba nimuyitoñojoka. Neyi antu eluka nawu mwiluña dawu njita keña yitachiki akamenaña nankashi nawa akabakanaña nachineñi. Antu adi mumaluña mudi njita kakavulu ayikatishaña nawa ekalaña nakukala kwamuyitoñojoka. Ilaña kakavulu hiyatweshaña kuya kuchipateli kulonda ayikwashiku.
Kutemuka hamatala. Kwesekeja namutayi watalaña hadi matunduka waUnited Nations High Commissioner for Refugees, mukakweji kaSeptember 2023, naambala yawantu atemukili hamatala mukaayi kejima yabadikili ha 114 miliyoni. Chuma cheneni chinakukojeja iku kukala hinjita.
Kukala kwamali. Antu kakavulu akabakanaña kuwana mali neyi kudi njita, nawa wuseya wayuma wakandamaña. Antu amavulu akabakanaña muloña nfulumendi yatwalaña mali amavulu kunjita atela kuzatishawu muyipateli nikumashikola. Nawa neyi njita yinamani dehi mudimu wakutuñulula yuma yakisikili wasendaña mali amavulu.
Iseki kukisika. Antu akabakanaña neyi iseki adikisa kudi antu muloña wanjita. Menji, mpepela, niiseki dinakisiki jakojejaña yikatu yabulaña kumana swayi, nawa hela njita yimana antu ayikatishaña hela kuyijaha kudi tupata twatiliwu dehi hampinji yanjita.
Chakadi nikujina njita yakisañanaña yuma yayivulu nawa yashiyaña antu muwuzweñi.