Munafumi Nsañu Yakuzatisha muChihandilu niMudimu Wanetu AkwaKristu Mukanda waKupompa
SEPTEMBER 7-13
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KWIDIKA 23-24
“Bayi Mulondelaña Muchendu Chawantuku”
(Kwidika 23:1) “Hansañu yakutwamba bayi wakakwata hokuku; bayi wakadibomba namuntu watama nakwikala chinsahu chaheñaku.
Komana Mukweti Wunsahu Walala?
Komana mwakeña kutemesha maemelu nimameseji kudi amabwambu jenu nikudi antu imwadiluka nawu? Hadaha neyi mumona nsañu yayiha haintaneti hela mutiya nsañu, munateli kufwila kwikala neyi kamba nsañu wakeñaña kwikala watachi kutandisha nsañu yakuzañalesha. Hela chochu, henohu kanda mutemeshi meseji hela emelu, dihulenu nenu: ‘Komana iyi nsañu yinnakukeña kutandisha yalala? Komana nikweti wunsahu walala?’ Neyi mudana wunsahu walala, munateli kutandisha nsañu yakutwamba kudi amanakwetu. Neyi munayilukishi wanyi, bayi muyitemeshaku.
Kudi chuma chikwawu chafwana chafumaña mukutemesha maemelu nimameseji swayi-swayi. Mumaluña amakwawu, mudimu wetu awukañeshaña hela awulekesha. Mumaluña amuchidiwu, antu atudimbululaña anateli kutandisha nsañu yinateli kututiyisha woma hela kutuleñela kubula kudikuhwelela wumu namukwawu. Talenu chuma chamwekeni muSoviet Union. Atupokola atenañawu nawu KGB, atandishili nsañu yakutwamba nawu amanakwetu amavulu alombolaña analeki kwikala aYinsahu jaYehova. Amavulu akuhweleleli yina nsañu yakutwamba nawa afumini mukuloñesha kwaYehova. Chatamini nankashi! Ilaña mukuhita kwampinji, amavulu afuntili, amakwawu hiyafuntiliku. Chikuhwelelu chawu chakisikili. (1 Tim. 1:19) Tunateli kutondolwela ñahi chuma chamuchidiwu? Bayi mutandishaña nsañu yakutwamba hela yimunabuli kwilukishaku. Bayi mwitejaña nsañu yejimaku. Mwatela kwikala nawunsahu walala.
(Kwidika 23:2) Bayi wakalondela muchendu chawantu wakakoñi chatamaku; bayi wakahosha hela nsañu yakwambuka munjila wuyi mukuya antu amavulu muhoshi muloña wakukwatila mafwefuku.
it-1 11 ¶3
Aroni
Hichinateleli kukunkulula netu muyiluwa yejima yisatu Aroni wakeñeleña kwila ichi chuma chatamaku, ilaña chinamwekani neyi wetejeli yuma yadiña nakumumwekena hela ikakeja dawantu kumuletesha kwila chuma chatama. Sweje-e hachiluwa chindi chatachi wateleleli kuzatisha kufumba kwakwila nawu: “Bayi wakalondela muchendu chawantu wakakoñi chatamaku.” (Kwi 23:2) Hela chochu, hanyima yachumichi, ijina dindi aditena muNsona munjila yakalemesha, nawa hampinji yadiña Mwana kaNzambi hamaseki, walemesheli atupristu akumutaña waAroni.—Ms 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mat 5:17-19; 8:4.
(Kwidika 23:3) Bayi wakamuhakwilaku kazweñi nansañu yinduku.
it-1 343 ¶5
Wumputamesu
Wumputamesu wemeneneñaku wuñaji waheña kuhitila mumajika kanwa, nawa chumichi chavula kumwekena mumajika kanwa, kutambula yawaana nikusompesha muntu kwesekeja nachinakumwekanayi, muloña yumiyi yinateli kuletesha nsompeshi kubula kusompa mwawuñanji. “Iseleka daputishaña mesu amuntu wamonaña.” (Kwi 23:8) “Chamukunkulu chaputishaña mesu amukwamaana.” (Kuh 16:19) Hela chakwila nsompeshi woloka nawa washinshika, nateli kuluwankana neyi anamwinki yawaana kudi asanyiloña mumushikila hela chakadi kwiluka. Bayi neyi nshimbi yaNzambi yahosha nawu muntu nateli kuluwankana hohu nayawaanaku, ilaña ninayitoñojoka yikwetiyi, yahosha nawu: ‘Bayi wumwekesha chaambu kudi kazweñiku, nawa bayi wukeña muntu muloña wakulema kwindiku.’ (Lev 19:15) Hichikweti muloña nanochu chinakutiyayi hela chamwilukawu muntu kudi antu amavuluku, nsompeshi hatela kumufwisha hela kumuyiñisha namuloña nansañu wamaheta akwetiyiku.—Kwi 23:2, 3.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kwidika 23:9) “Bayi wakamukabisha mwenyuku, muloña enu muneluki muchima wamwenyi chiwudi, nanochu chimwadiñi kwenu enyi mwituña daEjipitu.
“Bayi Muvulamena Kukeña Enyuku”
Chatela yayileji aIsarela nindi atela kulemesha enyi, Yehova wayilembeleli nindi ayitiyileña luwi. (Tañenu Kwidika 23:9.) Elukili ‘chichatiyakeneña kwikala mwenyi.’ Nihampinji yadiñawu muwuduñu, aHeberu ayikanishileña kudi aEjipitu muloña wachaambu chekowa nikudivwimba kwawakulumpi jansakililu. (Kutach. 43:32; 46:34; Kwid. 1:11-14) A Isarela amweni kukala kweneni muchihandilu chawu hadiñawu enyi mwituña dacheñi, ilaña Yehova wakeñeleña nindi amoneña enyi neyi ‘hiyenimbu’ mukachi kawu.—Lev. 19:33, 34.
(Kwidika 23:20, 21) “Tala, ami hinukutemeshela kañelu kumbidi kuwukuya, kulonda akakuhembaña munjila, akakushikiji kuna kunakuloñesheli. 21 Mushenu kumuchima mutiyilili mwizu dindi; bayi mumuvulokaku; muloña yena hakayanakena nyiloña yenuku; muloña ijina dami dekala mudi yena.
it-2 393
Mikeli
1. Kubombela hadi Gabireli, kañelu mukwawu atenawu hejina muBayibolu, amutenaña nawu “mukulumpi wawañelu.” (Yuda 9) Ijina daniwu kañelu aditena katachi mukapetulu 10 kamukanda waDanyeli, hamulumbululawu Mikeli nawu ‘kalamba wumu wabadika’; wenjili nakukwasha kañelu wakehelamu wadiña nakukañeshawu kudi “kalamba ketuña dawaPeresi.” Mikeli amuteneneña nawu ‘Kalamba kawantu jaDanyeli,’ ‘kalamba muneni wemenaña anyana kawantu akumuza waDanyeli.’ (Dan 10:13, 20, 21; 12:1) Chumichi chatalisha kudi Mikeli kañelu walombweli aIsarela muchinkalampanta. (Kwi 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2) Chikuma chacheni chaleteshaña tukunkululi mwenimu “[himpinji] yelili Mikeli mukulumpi wawañelu yaambokelimu naDiyabolu nikutaadeka hamujimba waMosi.”—Yuda 9.
Kutaña Bayibolu
(Kwidika 23:1-19) Hansañu yakutwamba bayi wakakwata hokuku; bayi wakadibomba namuntu watama nakwikala chinsahu chaheñaku. 2 Bayi wakalondela muchendu chawantu wakakoñi chatamaku; bayi wakahosha hela nsañu yakwambuka munjila wuyi mukuya antu amavulu, muhoshi muloña wakukwatila mafwefuku; 3 bayi wakamuhakwilaku kazweñi nansañu yinduku. 4 Neyi wakawana ñombi yachilumbu cheyi hela chimbulu chindi najimbali, chalala wakamufuntishiliyu cheñi. 5 Neyi wakamona chimbulu chamukwankunyi neyi nadimbuki dehi nachiteli chindi, neyi wunakeñi kuleka kumukwashaku, chalala wakamukwashuku hohu. 6 Kazweñi keyi bayi wakamukwatila hamuloña windi mafwefuku. 7 Kunsañu yakutwamba ambukakuku kwakulehi; muntu waloña, wakada muloña, bayi wakamujahaku; muloña ami hinakamuyiñisha muntu watamaku. 8 Bayi wakatambula iselekaku, muloña iseleka daputishaña mesu amuntu wamonaña, daheñeshaña mazu amuntu waloña. 9 Bayi wakamukabisha mwenyuku, muloña enu muneluki muchima wamwenyi chiwudi, nanochu chimwadiñi kwenu enyi mwituña daEjipitu. 10 Wakadimi ituña deyi nyaka yitanu nawumu, wakakuñulumu yakudya yidumu; 11 ilaña mwaka wamuchitanu nachiyedi wakadileki dakedili; kulonda atuzweñi ahadi antaña jeyi akadyi kwawu; yakashiyawu wena anyama amumpata akadyi. Itempa deyi danyivinyu niitempa deyi danyiolive wakayili mwomuma. 12 Mafuku atanu nadimu wakakalakali nyidimu yeyi, ifuku damuchitanu nachiyedi wakanooki; kulonda niñombi yeyi nichimbulu cheyi akanookuhu, nimwana kanduñu yeyi wamumbanda, nimwenyi, akatiyi hi-i. 13 Kuyuma yejima yinayileji shenuku, muchima; bayi mwakatenahu majina awakishuku, hela kuyitiyahu mukanwa kenu bayi akayitiyaku. 14 Wakandiilili chawija mapampa kasatu hamwaka. 15 Wakadyi chawija chamankendi akadi iluñi; wakadyi mankendi akadi iluñi mafuku atanu nayedi, Mwomunakulejeli hohefuku dinakukanini mukakweji kaAbibi, muloña diku kakweji kimwafumini muEjipitu; kwosi muntu wakashika kumesu ami makasakasaku; 16 nichawija chakudya yakudya yamumaha, yonyikabu yatachi yakunyidimu yeyi, yimwadimaña mwiha; nichawija chakwañula, hakukumisha mwaka, chiwakaañula nyidimu yeyi yejima yamwiha. 17 Mapampa kasatu hamwaka, ayeyi amayala ejima akamwekani kumesu aMwanta Yehova. 18 Bayi wakalambula mashi achimuna chami hamu nadinkendi dikweti iluñuku, hela manji akuchawija chami bayi akashakama wufuku wejima nakushika kubudiduku. 19 Nyikabu yatachi yamaheyi wakayishikiji mwitala daYehova Nzambi yeyi. Bayi wakateleka mwana kampembi mumayeli amama yinduku.
SEPTEMBER 14-20
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KWIDIKA 25-26
“Chuma chasweja Kulema Chadiña Mutabanaka”
(Kwidika 25:9) Mwejima munukukuleja, muchesekelu chatabanaka, nimwakwesekela yuma yejima yikwikalamu, dimu mwakatuñila.
it-1 165
Chimbañu chaChitiyañenu
Chakutuña. Chuma chatachi chamulejeliwu Mosi kudi Yehova hakumwinka nshimbi yakutuña tabanaka, chadiña chakutuña Chimbañu, muloña dichuma chaswejeli kulema mutabanaka nimuchilombu chawaIsarela. Chimbañu chacheni chadiña mukuleha nkotweli jiyedi nachiketu, mukutoha nkotweli yimu nachiketu nimukuzandama nkotweli yimu nachiketu (c. 111 × 67 × 67 cm; 44 × 26 × 26 in.). Achituñili nanyitondu yanyishitimi nawa achilamikili mukachi nihanzi nawuru wakoseka. “Mukinkita wawuru” wanyeñumukili kuChimbañu wamwekesheleña wutotombu. Chifwiku chachu achituñili nawuru wakola ninyitondu yakulambwija nawuru, dichachituñiliwu mukuleha nimukuzandama kwachu. Hachifwiku hadiña akerubi ayedi iku anaditalishi chamesu nawa anabandami chamutu hamaseki nimpula jawu jakutandumuna hewulu nakubuta haChimbañu. (Kwi 25:10, 11, 17-22; 37:6-9) Ichi chifwiku achiteneneña cheñi nawu “itanda daluwi” hela “[chifwiku] hakujimina nshidi.”—Kwi 25:17; Heb 9:5, tth; talenu CHIFWIKU HAKUJIMINA NSHIDI.
(Kwidika 25:21) Wakashi itanda daluwi hewulu dachimbañu, muchimbañu wakashi wunsahu wunakakwinka.
it-1 166 ¶2
Chimbañu chaChitiyañenu
Chimbañu achizatishileña kuhembelamu yuma yajila yakwanukisha nachu hela yawunsahu niNshimbi Ikumi jadiña hamalola ayedi awubaza. (Kwi 25:16) “Nuñu yawuru yamanina, nimbwechi yaAroni yasapukili” ajihembeleleña muChimbañu, ilaña ajifumishilimu henohu Solomoni kanda yatuñi tembeli. (Heb 9:4; Kwi 16:32-34; Kuc 17:10; 1An 8:9; 2Ku 5:10) Henohu Mosi kanda yafwi, wahanini mukanda wanshimbi kudi atupristu aLevi nawa wayilejeli nindi mwatela kuwuhembela “kumbavu yachimbañu chachitiyañenu chaYehova Nzambi yenu, . . . wachinsahu chakukutanyishaña.”—Kuh 31:24-26.
(Kwidika 25:22) Hewulu detanda daluwi, hakachi kawakerubi ayedi adi hewulu dachimbañu chawunsahu, dihu hinakabulakenaña naneyi, hinakahanjekelaña naneyi nakutena yuma yejima yinakakwinka yakuleja anyana kaIsarela.
it-1 166 ¶3
Chimbañu chaChitiyañenu
Chamwekesheleña nawu Nzambi wudi mukachi kawu. Chimbañu chamwekesheleña nawu Nzambi wadiña mukachi kawu mpinji yejima yiyadiñawu nachu. Yehova wakanini nindi: “Hewulu detanda daluwi, hakachi kawakerubi ayedi adi hewulu dachimbañu chawunsahu, dihu hinakabulakenaña naneyi.” “Muloña ami nakamwekana mwivu hetanda daluwi.” (Kwi 25:22; Lev 16:2) Samweli wasonekeli nindi Yehova “washakama mukachi kawakerubi” (1 Sa 4:4); dichi akerubi adiña nakwimenaku “chifwikija chakameña” kaYehova. (1Ku 28:18) Dichi, “cheñililiyi Mosi nakuhosha [naYehova] mwitenti dakubulakena hakutiya Izu hidikuhosha nindi, didi nakufuma hetanda daluwi dekala hachimbañu chawunsahu, didi nakufuma hakachi kawakerubi ayedi; hakuhosha nayena.” (Kuc 7:89) Chimwahitili mpinji, Yoshuwa niKapristu Muneni Fwinehasi niwena ayili kuChimbañu nakumwihula Yehova. (Yos 7:6-10; Ans 20:27, 28) Hela chochu, kapristu muneni hohu diyi weñilileña Mwamweni Mwajila nawa wamweneña Chimbañu ifuku dimu hachaaka, haniyi mpinji hayileña nakumwihula Yehovaku ilaña wayileña nakuhana mulambu waHefuku daKubuta Nshidi.—Lev 16:2, 3, 13, 15, 17; Heb 9:7.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kwidika 25:20) Akerubi akatanjiki mpuula jawu hewulu, nakubuta hetanda daluwi nampuula jawu, akaditali mesu awu, mesu awakerubi akatali hetanda daluwi.
it-1 432 ¶1
Kerubi
Yifwikija yawaKerubi ayishiliku hawahishileñawu tabanaka yadiña muchinkalampata. Kunsa nikunsa yachifwiku chaChimbañu achilililiku Kerubi nawuru. Aditalishili chamesu nawa mesu awu atalili hetanda daluwi munjila yakudifukula. Kerubi hiKerubi wadiña nampula jiyedi jakutandumuna hewulu nakubuta hetanda daLuwi neyi kwiji kudi jinakukiñawu. (Kwi 25:10-21; 37:7-9) Cheñi mahina awanda abutiliwu nachu mukachi katabanaka nimahina ambwili Mwajila niMwamweni Mwajila achimininihu yifwikija yawakerubi.—Kwi 26:1, 31; 36:8, 35.
(Kwidika 25:30) Wakanshili kumesu ami hamesa mafuku ejima, mankendi akutenteka kumesu aNzambi.
it-2 936
Mankendi Akutenteka
Mankendi 12 ayishileña hamesa mukapeka Kajila hela mutembeli nawa ayifumishileñahu nakushahu amaha Sabata hiSabata. (Kwi 35:13; 39:36; 1An 7:48; 2Ku 13:11; Ne 10:32, 33) MuchiHeberu mankendi akutenteka ayiteneneña nawu “mankendi akutenteka kumesu.” Izu dakwila nawu “kumesu” mpinji jikwawu daya mukwila nawu “wudi hohu” (2An 13:23), dichi mankendi akutenteka adiña kumesu aYehova neyi mulambu wakumulambula mpinji yejima. (Kwi 25:30) Mankendi akulambula cheñi emenañaku “mankendi akulumbika” (2Ku 2:4), “mankendi akutenteka kumesu aNzambi” (Mak 2:26), nawa awa ‘himankendi’ hohu (Heb 9:2).
Kutaña Bayibolu
(Kwidika 25:23-40) Wakatuñi mesa yanyitondu yanyishitimi, mukuleha kwayu munkotweli jiyedi jachikasa, mukutoha kwayu munkotweli yimu yachikasa, mukuzandama kwayu munkotweli yimu yachikasa nachiketu. 24 Wakalamikuhu wuru wakoseka to-o, wakatuñiluku mukinkita wawuru kwi-ndo. 25 Wakatuñiluku nimwowelu kwi-ndo wakweseka muchikasa chakusamanesha, kunsa yamwowelu wayu wakatuñiluku mukinkita wawuru kwi-ndo. 26 Wakeli tuzeya twayu twawuru tuwana, wakashi tuzeya hamawombu awana adi kunyendu yayu yiwana. 27 Tuzeya twakekali kwakwihi namwowelu kulonda hawushilu wanyikambu yakusendela mesa. 28 Nyikambu wakayili nanyitondu yanyishitimi, wakalamikuhu wuru, kulonda akasendi nachu mesa. 29 Wakeli niyeña yayu, nitutuwa twayu, ninyilondu yayu, nimbashila jayu, kulonda kuhuñojola nachu; wakayili yawuru wakoseka to-o. 30 Wakanshili kumesu ami hamesa mafuku ejima, mankendi akutenteka kumesu aNzambi. 31 Wakeli inoñu dawuru wakoseka to-o, akadichila dakuchila, niitanda dadu dakwimena, niishina dadu, nimpasa jadu, nimahumba adu, ninkenu jadu, jejima jakuchila wuru wumu hohu. 32 Hambadi jadu hakediki nyitayi yitanu nawumu, nyitayi yisatu yenoñu kumbadi yimu, nyitayi yisatu yenoñu kumbadi yikwawu; 33 akeli mpasa jafwana neyi nkenu jamutondu wachakadi, jisatu kumutayi wumu, niihumba nilukenu; akeli nimpapa jafwana neyi nkenu jamutondu wachakadi, jisatu kumutayi wukwawu, niihumba nilukenu; chochenochu chakeluwu nanyitayi yitanu nawumu yikwidika mwinoñu; 34 mwinoñu mwakeli mpasa jiwana jafwana neyi nkenu jamutondu wachakadi, nimahumba aju, ninkenu jaju; 35 ihumba dimu kwishina danyitayi yiyedi, yawuru wumu hohu nehumba, ihumba dimu kwishina danyitayi yiyedi, yawuru wumu hohu nehumba, ihumba dimu kwishina danyitayi yiyedi, yawuru wumu hohu nehumba, aynyitayi yitanu nawumu yikwidika mwinoñu. 36 Nimahumbayu ninyitayi yawu yakeli wuru wumu hohu nenoñu; dejima mudakumina dakuchila hohu, dawuru wakoseka to-o. 37 Wakeli nimanoñu adu, atanu nayedi; akabutuli manoñu adu kulonda kutoñeka chejeji kudidi. 38 Ninzamba jawu, nituyeña twawu twakujima nachu, twakeli twawuru wakoseka to-o. 39 Akadituñi niyumiyi yejima nantalenta yimu yawuru wakoseka to-o. 40 Wutalaña chiña wakela mwejima mwaya chesekelu chayu chiyakulejeluwu hampidi.
SEPTEMBER 21-27
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KWIDIKA 27-28
“Yumanyi Yitunateli Kudizila kuYakuvwala yaKapristu?”
(Kwidika 28:30) Muchibwiku chakusompesha chakuvwala hantulu wakashilumu niWurimi niTumimi, twakekalaña hamuchima waAroni, hakeñilañayi kumesu aYehova; Aroni wakasendaña hamuchima windi kumesu aYehova hefuku hefuku kusompesha kwakasompeshawu anyana kaIsarela.
it-2 1143
Wurimi niTumimi
Antu amavula ahosha haBayibolu akuhwelela nawu Wurimi niTumimi yadiña yinjikijilu yakusakula nachu. Kwesekeja naBayibolu yaJames Moffatt hamukanda waKwidika 28:30 ayitenaña nawu “yinjikijilu yajila yakusakula nachu.” Amakwawu afwikijaña nawu hadiña yibalu yisatu, chimu hakusoneka nawu “Eña,” chikwawu nawu “Inehi” nawa chikwawu hosi jadiñahu. Kusakula naniyi yinjikijilu kwahanineña ñakwilu kulwihu lunehuliwu, ilaña neyi chikunku hakadi jidi jejima dichinamwekani hakusakula, chumichi hichikuhana ñakwilu yidi yejimaku. Amakwawu afwikijaña nawu hadaha twadiña tumalola tuyedi twapapalala, twadiñi kabadi kamu twiyila kabadi kekwawu tutooka. Neyi atunata hamaseki nawa tumwekesha tubadi tutooka tuyedi dikwila nawu “Eña,” neyi tubadi tuyedi twiyila dikwila nawu “Inehi,” ilaña neyi tumwekesha kabadi keyila nikatooka dikwila nawu kwosi ñakwilu. Mpinji yimu, Sawulu wehwili kuhitila mudi kapristu neyi chakwila wateleli kuya cheñi nakuzuña nawaFwilisitinu, ilaña ñakwilu yadiña nawu inehi. Chineli watoñojokeli nindi hadaha muntu wumu hadi amayala adiñayi nawu wavulumwini, Sawulu hakumwila Yehova nindi: ‘Nzambi yaIsarela, Mwekeshaku mwalala.’ Hakachi kawantu apompeli akwatili aJonatani naSawulu, nkumininaku anatili tuyinjikijilu twakusakula nachu kulonda asakuli hakachi kanawa ayedi. Muniyi nsañu mazu akwila nawu “Mwekeshaku mwalala,” hadi chambu nakusakula nayinjikijilu, hela chakwila yinakumwekana nawu yazatileña chochimu.—1 Sa 14:36-42.
(Kwidika 28:36) “Wakeli cheña chawuru wakoseka to-o, wakabazuhu, neyi chabazañawu ilola dachinjikijilu, neyi, WAJILA WAYEHOVA.
it-1 849 ¶3
Ihama
Kapristu Muneni wawaIsarela. Chitambala chaKapristu Muneni muIsarela, chadiña nachuma chawulu hambidi yachu, hehama dakapristu, ‘chinjikijilu chajila chakudihana,’ hasonekeliwu nsona yidi neyi “yabazañawu helola dachinjikijilu” yakwila nawu “WAJILA WAYEHOVA.” (Kwi 28:36-38; 39:30) Chineli diyi wadiña nakwimenaku kudifukula kwadifukwileñawu kudi Yehova, chateleleli kapristu muneni kuhemba kapeka kindi kwikala kajila nawa mazu awa adi kuyanukishaña aIsarela muloña waweni wateleleliwu kutwalekahu kwikala ajila mumudimu waYehova. Adiña cheñi nakwimenaku Kapristu Muneni wabadika, Yesu Kristu akunjikiliwu mudimu wawupristu kudi Yehova kulonda azati mudimu wemenañaku kujila kwaNzambi.—Heb 7:26.
(Kwidika 28:42, 43) Wakayichimini tuputula twamahina amawahi, twakuyibuta nachu abuli kwikala nzekesi, twakafumi hambunda nakushika nikumatafu; 43 Aroni nawanyanindi amayala akatuvwalaña hakeñilañawu mwitenti dakubulakena, hela hakashikañawu kwakwihi nakameña kulonda akakalakali mudimu mwajjila; kulonda akabuli kusenda kuluwa, akabuli kufwa; chakekali hichidika chahaya nyaka chayena nawanyanindi amba kamulondelaña hanyima.
Muhamekenu Yehova Kuhitila muKumwekesha Kalemesha
Twatela kushaku kashinshi chikupu kakumwekesha kalemesha hakudifukula kudi Yehova. Mukwakutañisha 5:1 yahosha nawu: “Chiwukuya kwitala daNzambi kahembi mwendu weyi.” Mosi niYoshuwa ayilejeli kusubula nkwabilu jawu neyi adi mwiluña dajila. (Kwidika 3:5; Yoshuwa 5:15) Adiña nakwila mwenimu kulonda kumwekesha kalemesha hela kutiya woma. Atupristu amuIsarela ayilejeli kuvwala tuputula twamahina amawahi “twakuyibuta nachu abuli kwikala nzekesi.” (Kwidika 28:42, 43) Ichi chayikañesheleña kubula kushakama nzekesi hakukalakala kukameña. Muntu wejima wamuchisaka chawatupristu wateleleli kulondela nshimbi yaNzambi yakumwekesha kalemesha.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kwidika 28:15-21) “Wakeli nichibwiku chakusompesha chakuvwala hantulu, chakwila kudi muntu wukweti wukalawenu; wakachituñi mwomuna mwakatuñilawu ifwodi, wakachituñi chawuru, nawuzeeli, nawusombu, nawanda wuchinana nge, nawanda wawuwahi wakushinta. 16 Chakekali nambañu jiwana, chakuvuña, mukuleha kwachu muchikasa chakusamanesha, mukutoha kwachu muchikasa chakusamanesha. 17 Wakashumu wupatilu watumalola, nyikana yiwana yatumalola, kumukana wumu dasaridini, nidantopaza, nidakejikeji, dimu mwakekala mukana wakusambila; 18 kumukana wamuchiyedi kwakayi daemeraladi, nidakasafira, nidakayahalu; 19 kumukana wamuchisatu kwakayi dailishemi, nidaishebu, nidakachelama; 20 kumukana wamuchiwana kwakayi dakatarishi, nidakashohama, nidanjasiperi, akayipati muwuru mwomwakuyipatila. 21 Malolawa akekali mwomwekalila majina awanyana kaIsarela, ikumi nayedi, mwomwekalila majinawu; akayibazi mwomwabazilañawu ilola dachinjikijilu, akekali anyichidi ikumi nayiyedi, mwomwekalila majinawu, iwu nejina dawu, iwu nejina dawu.
w12 8/1 26 ¶1-3
Komana Mweluka?
Malola alema wuseya adiña hachakuvwala chahantulu chakapristu muneni wamuIsarela atela afumini kudihi?
Hanyima yakwila aIsarela afumi muEjipitu nakwiñila muchinkalampata, Nzambi wayilejeli kutuña ichi chakuvwala chahantulu. (Kwidika 28:15-21) Ichi chakuvwala chahantulu chadiña natumalola twasaridini, twantopaza, twaemeraladi, twakejikeji, twakasafira, twakayahalu, twailishemi, twaishebu, twakachelama, twatarishi, twakashohama, nitwanjasiperi. Komana aIsarela adiña nanawa malola?
Mpinji yakunyima, antu alemesheli nankashi malola alema nawa adiña nakuyilandisha. Chakutalilahu, aEjipitu, adiña nakufumisha malola awuseya kwakulehi kunakutenawu makonu nawu Iran, Afghanistan, hadaha nikuIndia. Nyigoti yaweniEjipitu yadiña nakwidisha malola alema wuseya amboka-mboka. Anyanta amuEjipitu adiña nawuswa wakwimba malola mumaluña adiña nakuyuulawu. Nkakulula Yoba walumbulwili nindi akwawu embileña mabuku akunama hakwila awani malola alema. Hakachi kayuma yalema yembileñawu, Yoba watenenihu malola akasafira niantopaza.—Yoba 28:1-11, 19.
Nsañu yekala mumukanda waKwidika yahosha nawu aIsarela “ayibuwili aEjipitu” yuma yawu yalema hafumineñawu mwituña daEjipitu. (Kwidika 12:35, 36) Dichi chinamwekeshi nawu malola ashiliwu aIsarela hachakuvwala chahantulu chakapristu muneni ayifumishili kudi aEjipitu.
(Kwidika 28:38) Chakekali hehama daAroni, Aroni akasendi kuluwa kwayuma yajila yakajilikawu anyana kaIsarela muyamukunkulu yawu yajila yejima; chakekali hehama dindi mafuku ejima, kulonda akayitiyi kuwaha kudi Yehova.
it-1 1130 ¶2
Kujila
Anyama niMbutu. Ayizamba añombi awedi, nyikoku niampembi ayimweneña nawu hiyuma yajila kudi Yehova nawa hiyayikuulileñaku. Ayilambwileña nawa chibalu chimu chayileña kudi atupristu. (Kuc 18:17-19) Nyikabu yatachi niyamwikumi yadiña yuma yajila, kushilahu nyilambu niyawana yahanineñawu kumudimu wajila wamumalala. (Kwi 28:38) Yuma yejima yajila yamwinkeleñawu Yehova yadiña yajila nawa hiyayimweneña kupelaku hela kuyizatisha munjila yidi yejima hela yabula kutelelaku. Chakutalilahu hilushimbi kutalisha hayuma yamwikumi. Neyi muntu yatenteka hambadi chibalu chakuhana chidi neyi tidiku, dichi yena hela wamwitala dindi yanonahu nawa yayizatisha chakuluwukila, iwu muntu wadiña namuloña wakufumpa lushimbi lwakubula kulemesha yuma yajila. Nshimbi yashimwini nawu watela kufweta yacheñi yinesakani nayazatishiliyi nikushilahu yikwawu, kubombela hakulambula chizamba chamukoku chamwiyinda wakadi hataminayi. Dichi, alemesheleña chikupu yuma yajila yaYehova.—Lev 5:14-16.
Kutaña Bayibolu
(Kwidika 27:1-21) “Wakeli kameña kayitondu yayishitimi, mukuleha munkotweli jachikasa jitanu, mukutoha munkotweki jachikasa jitanu; kameña kakesekani hamu ndwa, mumbañu jaku jiwana; mukuleha kwiwulu mwakeli munkotweli jachikasa jisatu. 2 Wakeli nseñu jaku hamawombu aku awana; nseñu jakeli jakutuñila hamu nakameña; wakalamikuhi wuneñu. 3 Wakeli nimanuñu aku akufumisha nachu mawuti, nimafwosholu aku, niyeña yaku, nitutuwa twaku twanyisomu, niyifoyu yaku yakesi; yuma yaku yejima wakayili nawuneñu hohu. 4 Wakakatuñili kanyugulu kawuneñu kakutuña neyi wanda wakuta nachu; hawandowu wakatuñiluhu tuzeya twaweneñu tuwana twakushila kumawombu awu awana. 5 Wakawishi mwishina dakameña kwishina damutondu wuduku wasompokaku kwi-ndo, kulonda wanda wushiki hakachi kakameña kwishina kuleha, nikwiwulu nawa kuleha. 6 Wakeli ninyikambu yakameña, nyikambu yanyitondu yanyishitimi, wakalamikuhu wuneñu. 7 Nyikambu yaku wakayishi mutuzeya, nyikambu yakekali hambavu jejima jiyedi jakameña, kulonda kutembeka nachu. 8 Wakakatuñi nampaku mukachi, kakutuña namapalanga; mwomwakulejeluwu hampidi dimu mwakakatuñilawu. 9 Wakeli nichipañu chakutabanaka; kukabeta kakuchidiilu kwakeli mahina akukudika kuchipañu awanda wawuwahi wakushinta, kuleha kwamutamba wumu munkotweli jachikasa nkulakaji; 10 niyishimi yachu makumi ayedi, nimayanda akwimikila yishimi makumi ayedi, awuneñu; nimbwambu jakuyishimi jakukudikila nimakozayu asiliva. 11 Chochimu nawa nikukabeta kakuchimunswa, mukuleha mwakekali mahina akukudika munkotweli jachikasa nkulakaji, niyishimi yachu makumi ayedi, nimayanda akwimikila yishimi makumi ayedi, yawuneñu, nimbwambu jakuyishimi jakukudikila nimakozayu asiliva. 12 Mukutoha kwachipañu kumutamba wakumujika mwakeli mahina akukudika akweseka munkotweli jachikasa makumi atanu, yishimi yawu ikumi, nimayanda akwimikila yishimi ikumi. 13 Mukutoha kwachipañu mutamba wakumusela, kwokumusela, mwakeli munkotweli jachikasa makumi atanu. 14 Mahina akukudika mbadi yachisu yimu akekali mukuleha munkotweli jachikasa ikumi najitanu; yishimi yawu yisatu, nimayandayu akwimikila yishimi asatu. 15 Kumbadi yikwawu kwakekali mahina akukudika mukuleha munkotweli jachikasa ikumi najitanu, yishima yawu yisatu, nimayandayu akwimikila yishimi asatu. 16 Kuchisu chakuchipañu kwakekali ihina dakujikaku damunkotweli jachikasa makumi ayedi, dawuzeeli, niwusombu, niwanda wuchinana nge, niwanda wawuwahi wakushinta, dakutuña kudi mukwakuchima nakusowashana, yishimi yadu yiwana, nimayandayu akwimikila, awana. 17 Yishimi yejima yakuchipañu muchahitila kwi-ndo akayishi makoza asiliva, nimbwambu jayu jakukudikila jasiliva, nimayandayu akwimikila awuneñu. 18 Mukuleha kwachipañu mwakeli munkotweli jachikasa nkulakaji, mukutoha makumi atanu kwejima, mukuleha kwiwulu wanda wawuwahi wakushinta wakweseka munkotweli jachikasa jitanu, nimayandayu awuneñu akwimikila yishimi. 19 Yuma yakutabanaka yejima yanyidimu yayu yejima, nimpopu jayu jejima, nimpopu jakuchipañu, jakeli jawuneñu. 20 Wakaleji anyana kaIsarela akakuleteli manji aolive atooka to-o akusohola, achejeji, akubutwisha nachu inoñu mafuku ejima. 21 Mwitenti dakubulakena, hanzi yehina dakujika hakachi, dekala kumesu awunsahu, Aroni nawanyanindi amayala akadiloñeshi kufumisha kumelela nakushika kubudidi kumesu aYehova; chakekali chidika chanyaka yejima mwamba kavwalikilañawu chakuyililaña anyana kaIsarela.
SEPTEMBER 28–OCTOBER 4
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KWIDIKA 29-30
“Yawaana Yakumwinka Yehova”
(Kwi 30:11, 12) Yehova wahosheli naMosi, 12 nindi, Chiwakachinda anyana kaIsarela kulonda kwiluka mwekalawu kuvula kwawu, wejima wawu hamuntu hamuntu akamwinki Yehova chuma chakudikuula nachu, chiwakayichinda; kulonda mubuli kwinza chipupu mukachi kawu, chiwakayichinda.
it-2 764-765
Kuchinda
KuSinayi. Kwesekeja nachayilejeliwu kudi Yehova, kuchinda kwatachi kwadiña muchilombu chaSinayi mukakweji kamuchiyedi muchaaka chalondelelihu helili afumi muEjipitu. Hakwila amukwashiku Mosi kuzata iwu mudimu, asakwileña atulamba kunyichidi yejima kulonda achindeña antu akumutaña wawu. Bayi neyi amayala ejima achindiliwu adiña nayaaka 20 nakuya hewulu ateleleli kuzata mudimu wawushidika hohuku, ilaña ashiliku Lushimbi lwakwila nawu antu ejima achindiliwu ateleli kuhanaku lushekeli lwachibalu ($1.10) kumudimu wahatabanaka. (Kwi 30:11-16; Kuc 1:1-16, 18, 19) Antu achindiliwu ashikili ku 603,550, kufumishaku aLevi abulili wuswana wampata. Awa ahanineña wanyi mulambu wahatabanaka nawa hiyeñilileña wushidikaku.—Kuc 1:44-47; 2:32, 33; 18:20, 24.
(Kwi 30:13-15) Tiya chakahanawu, wejima wawu hamuntu hamuntu, akahita kudi ana akachindawu, akahani lushekeli lwachibalu mwomwekala lushekeli lwakumalala, lushekeli hijingera makumi ayedi; lushekeli lwachibalu himulambu wambala waYehova. 14 Wejima wawu, hamuntu hamuntu, akahita kudi ana akachindawu, ninawa anyaka makumi ayedi ninawa abadikamu, akahani mulambu iwu waYehova. 15 Chakahanawu mulambu iwu waYehova kulonda kwila yakudibuta nachu, chiña ahani lushekeli lwachibalu, mukwakuheta bayi abadisha mwoku, kazweñi bayi akehesha mwoku.
it-1 502
Mulambu
Yawaana yikwawu yakeñekeleña kwesekeja naNshimbi. Mosi chachindileñayi aIsarela, iyala wejima wudi nayaaka 20 nikubadikamu wahanineña chuma chakudikuula nachu, “lushekeli lwachibalu [hadaha $1.10] mwomwekala lushekeli lwakumalala.” Wadiña “himulambu wambala waYehova” kulonda kudikuula nachu “[nikukunjika] kumudimu wetenti dakubulakena.” (Kwi 30:11-16) Kwesekeja namuntu wadiza nsañu yakunyaaka yawaYudeya Josephus wahosheli nindi (The Jewish War, VII, 218 [vi, 6]), iwu “mulambu wajila” awuhanineña hachaaka-hachaaka.—2Ku 24:6-10; Mat 17:24; talenu nsañu yahosha HANYILAMBU.
(Kwi 30:16) Chiwakatambula kudi anyana kaIsarela mali akubuta nachu, wakakunjiki kumudimu wetenti dakubulakena; kulonda mali awa akeli akwanukisha nachu anyana kaIsarela kumesu aYehova, kulonda kwila yakudibuta nachu.
w11 11/1 12 ¶1-2
Komana mweluka?
Indi mali azatishileñawu kumudimu wahatembeli yaYehova muYerusalema afumineña kudihi?
Mali azatishileñawu kumudimu wahatembeli afumineña kunyilambu, sweje-e yawaana yahanineñawu kwesekeja nanshimbi. Ilaña ninyilambu yikwawu ayizatishileña. Chakutalilahu, hatuñileñawu tabanaka, Yehova wamulejeli Mosi kutambula lushekeli lwachibalu kudi kaIsarela wejima wachindiliwu kulonda lwikali “himulambu wambala waYehova.”—Kwidika 30:12-16.
Chinamwekani neyi kaYudeya wejima wadiña nakuhana awa mali hachaaka-hachaaka neyi mulambu wahatembeli. Iwu diwu mulambu wamulejeliwu Petulu kudi Yesu nawu yahani kadiwayawaya kafumini mukanwa kanshi.—Matewu 17:24-27.
Kukeña Yuma Yalema yakuSpiritu
(Kwi 29:10) Wakaleti ñombi kuchisu chetenti dakubulakena; Aroni nawanyanindi amayala akanañiki makasawu hamutu wañombi.
it-1 1029 ¶4
Chikasa
Kunañika Makasa. Kubombela hakukwata, makasa ayinañikileña hamuntu hela hachuma nankeñelu jamboka-mboka. Hela chochu, kakavulu kunañika makasa akwizatishileña hakutonda muntu hela chuma kulonda kumuzatisha hela kuchizatisha munjila yambukaku. Chashikili mpinji yakutonda atupristu, Aroni nawanyanindi anañikili makasa awu hamutu wañombi nihanyitu yayizamba yiyedi yalambwileñawu, kulonda chimwekeshi nawu awa atunyama ayilambwilileña wena muloña ekalili atupristu aYehova Nzambi. (Kwi 29:10, 15, 19; Lev 8:14, 18, 22) Chamutondeleñayi Yoshuwa kwikala nswana yindi kwesekeja nachamulejeliwu kudi Nzambi, Mosi wanañikili chikasa chindi hadi Yoshuwa dichi “wenzeli spiritu yamaana” nawa walombweli chiwahi aIsarela. (Kuh 34:9) Neyi anakukiswila antu nkisu, adiña nakuyinañika makasa. (Kut 48:14; Mak 10:16) Yesu Kristu wadiña nakukwata hela kunañika makasa hadi antu amu okileñayi. (Mat 8:3; Mak 6:5; Luk 13:13) Mpinji yikwawu antu atambwilileña spiritu yajila kuhitila mukuyinañika makasa kudi apostolu.—Yil 8:14-20; 19:6.
(Kwi 30:31-33) “Wakahoshi nawanyana kaIsarela, neyi, Manji awa akekali akuwayishaña nachu, akunjilikila ambala amami hadi anyanenu ejima amba kavwalikilaña. 32 Bayi ayihuñunwina hamujimba wamuntuku, hela kwila acheñi afwana neyi awa akubombabomba mwomumu, chinjila; ajila, kudenu akeli ajila hohu. 33 Yowu muntu wakabombabomba adi chochina, hela kumushilawu mwenyi hamujimba windi, akamufumishi mudi antaña jindi.
it-1 114 ¶1
Wawayishewa, Kuwayisha
Yehova wamulumbulwilili Mosi muNshimbi yamwinkeliyi chatela kwikala manji akuwayisha nachu. Adiña manji akunyitondu yakubombashana yamavumba amawahi, chidi neyi, mora, sinamoni yanunka chachiwahi, nyisachi yanunka chachiwahi, kasiya nimanji aolive. (Kwi 30:22-25) Wadiña muloña weneni neyi muntu wudi wejima yabomba awa manji nawa yatachika kuyizatisha munjila yacheñi hela yabula kwitejewa. (Kwi 30:31-33) Chumichi chamwekesheleña kulema nikujila kwamuntu anawayishiwu namanji ajila kulonda yakalakali mudimu
Kutaña Bayibolu
(Kwi 29:31-46) “Wakatambuli chizamba chamukoku chakukunjika nachu kumudimu, wakateleki mbiji yindi mwajila. 32 Aroni nawanyanindi amayala akadyi mbiji yachizamba nimankendi adi mwibañu, akadiili kuchisu chetenti dakubulakena. 33 Akadyi yuma yina yadibutiluwu nachu, kulonda kuyikunjika nachu kumudimu nikuyijilika; ilaña kuyidya kudi mwenyi chinjila muloña yajila. 34 Chikwakacha hela mbiji yakukunjika nachu kumudimu, hela dinkendi, neyi yinashaluhu yinashiki kubudidi wakayochi nakesi; chinjila kuyidya, muloña yajila. 35 Dichi chiwakayili Aroni nawanyanindi amayala, mwejima munakulejeli; wakayikunjikaña mafuku atanu nayedi. 36 Hefuku kefuku wakalambulaña ñombi weyala, mulambu wahanshidi kulonda kubuta nachu; chiwakela yakubuta nachu kameña wakakatookeshi; wakakawayishi nimanji nakukajilika. 37 Mafuku atanu nayedi wakeli yakubuta nachu kameña, nakukajilika; kameña kakeli kajila nankashi, yuma yejima yakakunka kukameña yakeli yajila. 38 Tiya yuma yiwakalambulaña hakameña, anyana kanyikoku ayedi, anyana amwaka wumu hohu, akulambula hefuku hefuku. 39 Mwana kamukoku wumu wakamulambulaña habudidi; mwana kamukoku mukwawu wakamulambulaña hamelela; 40 mwana kamukoku wumu wakamulambulaña nawuña wakusalulula chachiwahi wakweseka muchibalu chamwikumi chachimpaya, namanji akusohola akweseka muchibalu chamuchiwana chanswaha; nivinyu yakweseka muchibalu chamuchiwana chanswaha yamulambu wakuhuñununa. 41 Mwana kamukoku mukwawu wakamulambulaña hamelela, wakeli neyi chiwelaña nabudidi namulambu wawuña namulambu wawu wakuhuñununa, kulonda kwipuka ivumba dadiwahi, himulambu wakumulambula Yehova nakesi. 42 Wakekali kwawu mulambu wakushita wakulambulaña mafuku ejima mwamba kavwalikilañawu anyanenu, wakulambwila kuchisu chetenti dakubulakena kumesu aYehova; kwenoku nakabulakenaña nenu kulonda nakahoshaña naneyi. 43 Kwenoku diku nakabulakena nawanyana kaIsarela, niitenti dakajilikewa nakulema kwami. 44 Nakajilika niitenti dakubulakena nikameña; nakajilika niAroni nawanyanindi amayala hamu kulonda akankalakelaña mudimu wawupristu. 45 Hinakashakama dinu mukachi kawanyana kaIsarela, hinakekala Nzambi yawu. 46 Niwena akeluka nawu yami, Yehova Nzambi yawu, yami nayifumishili mwituña daEjipitu, kulonda nakashakami nawu. Yami Yehova Nzambi yawu.