Bug Muma Namba 32​—Jona

Jandiko: Jona

Ne Otiek Ndike: Chiegni 844 K.N.P.

JONA​—ne en misonari ma ne oor e piny ma wendo e kind higini mag 900 gi 800 Ka Ndalowa Podi! Ne oneno nade migawo mare ma ne owuok kuom Jehova? Migawono ne oyawone thuolo mar timo ang’o? Be jogo ma ne olendoni kuonde ma ne oorego ne winjo wach? Tij lendo ma ne otimo ne okonyo nade? Weche mondiki e bug Jona dwoko penjogi. Kata obedo ni bugni ne ondiki e kinde ma oganda ma Jehova ne oyiero noseketho singruokgi kode, ma gidonjo e lamo nyiseche manono, weche mokorgi keto maler ni Nyasaye ok nyis ng’wono mana ne oganda moro achiel kende, kata mana ne Israel kende. E wi mano, bugni lero kaka yo ma Jehova nyiso godo herane kaachiel gi ng’wono mogundho, opogore gi kaka dhano orem kinde mang’eny e nyiso ng’wono, horruok, koda yie.

² Nying’ Jona (e dho-Hibrania, Yoh·nahʹ) tiende en ni “Akuru.” Ne en wuod janabi miluongo ni Amittai ma ne odak Gath-hefer ei Galili e piny Zebulun. E 2 Ruodhi 14:23-25, wayudo ni Jeroboam ruodh Israel ne omedo choro tong’ mag pinyno kaluwore gi kaka Jehova ne owacho kokalo kuom Jona. Mani nyiso ni nyalo bedo ni Jona ne okoro wechegi chiegni e higa mar 844 Ka Ndalowa Podi, e higa ma Jeroboam mar Ariyo nobedoe ruoth e Israel, kendo higini mang’eny kapok Jo-Assuria ma dalagi maduong’ ne en Nineve, ochako locho e wi Israel.

³ Onge kiawa ni weche duto mondiki e bug Jona gin adier. Yesu ma e jal ma “Jachop mar yiewa,” ne owuoyo kuom Jona kaka ng’at ma ne odak adier, kendo nochiwo ler kuom weche ariyo ma ne okor e bug Jona, manyiso ni bugno oting’o weche mokor mag adier. (Hibr. 12:2; Math. 12:39-41; 16:4; Luka 11:29-32) Jo-Yahudi osebedo ka keto bug Jona kanyachiel gi bugegi maler kendo gikawe kaka buk mawuoyo kuom gik ma notimore adier. Bedo ni Jona wuon wacho ayanga kuonde ma ne obothie kaachiel gi nyawo ma ne en-go ma ok otem umogi, nyiso bende ni bugno en adier.

⁴ To nade wach “rech mang’ongo” ma ne omwonyo Jona? Ji osebedo ka penjore ni to mani ne en rech machalo nade. Nyangumi miluongo ni sperm whale nyalo mwonyo dhano ngili. Kata mana papa maduong’ miluongo ni white shark. Kata kamano, Muma to wacho mana e yo mayot ni: “Jehova noiko rech mang’ongo ni mondo omwony Jona.” (Jona 1:17) Kit rech wuon to ok owachi. Ok nyal wach gadier kabe ne en nyangumi, papa, kata mana le moro machielo modak ei nam.a Wach mondiki ei Muma ni ne en “rech mang’ongo,” oromo aroma.

GIMOMIYO BUGNI KONYO

⁹ Gima Jona ne oyiero timo, kaachiel kod gima ne otimorene bang’ mano, onego obednwa siem. Ne oringo ka oweyo tich ma Nyasaye wuon ema ne omiye; ne onego ochiwre ne tijno kae to oket geno kuom Nyasaye mondo omiye teko. (Jona 1:3; Luka 9:62; Nge. 14:26; Isa. 6:8) Kane ochako dhi komachielo mopogore, ne obedo gi paro ma ok kare kane otamore fwenyore ne jokwang’ yie kaka jal ma lamo “Jehova Nyasach polo.” Chir ne olalne. (Jona 1:7-9; Efes. 6:19, 20) Bedone ng’at ma ng’iyo mana dwache owuon ne omiyo Jona okawo ng’wono ma Jehova ne nyiso dala mar Nineve ka gima en ema ne inyise achaye, mi otemo rito nyinge konyiso Jehova ni ne oyudo oseng’eyo chon, gima Jehova ne dhi timono​—omiyo ere tiende ore kaka janabi? Ne osieme nikech bedo ng’at ma onge luor, kendo mang’ur, omiyo onego wayud puonj kuom wachni, mondo kik wane ni Jehova timo marach konyiso ji ng’wono kata yo ma otimogo gik moko.​—Jona 4:1-4, 7-9; Fili. 2:13, 14; 1 Kor. 10:10.

¹⁰ Gima duong’ maloyo mamoko e bug Jona en yo ma bugno nyiso godo kido mabeyo mag Jehova, kaka hera mang’won kod kech. Jehova nonyiso Nineve hera mang’won kane ooro janabine mondo ochiw siem kuom kethruok ma ne dhi biro, kendo ne oikore mar nyiso ng’wono kane jo dalano oloko chunygi​—ng’wonono ema ne omiyo Nineve osiko kuom higini mokalo 200 nyaka ochopo e kinde ma ne Jo-Media kod Jo-Babulon okethe chiegni e higa mar 632 Ka Ndalowa Podi. Nyasaye ne onyiso Jona ng’wono kane orese e nam mopong’ gi apaka kod ahiti, koda kane omiyo otangwe odongi mar “konye e chandruokne.” Kuom chiwo otangwe kendo nego otangweno, Jehova ne omiyo Jona ong’eyo ni obiro kecho ji kendo nyiso herane mang’won kaluwore gi dwaro Mare.​—Jona 1:2; 3:2-4, 10; 2:10; 4:6, 10, 11.

¹¹ E Mathayo 12:38-41, Yesu ne owacho ne jotelo mag din ni, ranyisi achiel kende ema ne idhi miyogi, ma en “ranyis mar janabi Jona.” Bang’ odiechienge adek, gi otieno adek ka en “ei kar jo motho,” Jona ne odhi molando wach ne Nineve, mano ne omiyo obedo “ranyis” ne Jo-Nineve. (Jona 1:17; 2:2; 3:1-4) Kamano bende, Yesu ne otieko odiechienge adek ei bur kae to ochiere. Kane jopuonjrene olando adier kuom gima ne otimoreno, Yesu ne obedo ranyis ne tieng’no. Kaluwore kod kaka Jo-Yahudi pimo seche kaachiel kod gik ma notimore kuom Yesu, wanyalo kwano ni gin “odiechienge adek gotieno adek,” kata obedo ni ne ok gin odiechienge adek mangima.b

¹² Ka podi owuoyo kuom wachno, Yesu nyiso pogruok mantie kuom lokruok e chuny ma Jo-Nineve ne otimo, kod chuny matek mar akwede ma Jo-Yahudi ne nyiso e kinde ma ne otiyo tije mar lendo kowacho ni: “Jo Nineve biro chung’ chieng’ bura kod tieng’ni, kendo noketnigi bura; nikech gin ne gilokore kuom yalo mar Jona, to ka eri nitie ng’a maduong’ moloyo Jona.” (Ne bende Mathayo 16:4 kod Luka 11:30, 32.) Yesu ne wuoyo kuom ng’a kane owacho ni, “ng’a maduong’ moloyo Jona” ni ka? Ne owuoyo kuome owuon kaka janabi maduong’ moloyo duto, Jal ma noor gi Jehova mondo oland wach ni: “Lokuru chunyu; nikech pinyruodh polo osesudo machiegni.” (Math. 4:17) Kata kamano, thoth Jo-Yahudi ma ne odak e tieng’no ne okwedo “ranyis mar Jona.” To nade e kindegi? Kata obedo ni ji mathoth ok chik itgi ne ote mar siem ma Jehova chiwo, ji gana gi gana e piny mangima yudo thuolo majaber mar winjo wach maber mar Pinyruodh Nyasaye ma ne okwong lando gi Yesu, “Wuod dhano.” Mana kaka Jo-Nineve ma noloko chunygi ne ogwedhi kokalo kuom tij lendo ma Jona notimo, jogi bende nyalo yudo kony kuom mich mogundho kendo mang’won ma Jehova chiwo mamiyo gibedo gi ngima mochwere, nimar kuom adier warruok kata “konyruok oa kuom Jehova.”​—Jona 2:9.

[Weche moler piny]