Bug Muma Namba 46​—1 Jo Korintho

Jandiko: Paulo

Ne Ondike: Efeso

Ne Otiek Ndike: Chiegni 55 E.N.

KORINTHO ne en “dala mong’ere kendo kama ji noheroe mor, kama timbe maricho mag Ugwe kod Yimbo ne radoe.”a Dalano ne yudore e piny madiny e kind Peloponnesus kod piny Grik, Korintho ema ne ikaloe kidhi Grik. E kinde mag jaote Paulo, ji ma ne odak kuro ne gin ji madirom 400,000 to kwanno ne tin ne ji ma ne odak Rumi, Aleksandria, kod Suria mar Antiokia. Ugwe mar Korintho ne nitie Nam mar Aegea, kendo yor imbo ne yudore Mbita mar Korintho kod Nam mar Ionia. Omiyo Korintho, ma ne en dala maduong’ mar gweng’ Akaya, gi dho wedhene ariyo ma gin Kenkrea kod Lechaeum, ne yudore kama ber ahinya e timo ohala. Bende ne en kar puonjruok maduong’ e weche mag Grik. Osewachi ni, “mwandune ne ng’eny mi ne obedo ngero; to bende richo mage kaachiel gi timbe mag anjawo mag joma ne odak kuro ne ng’eny.”b Lamo Afrodito (ma ne chal gi Venus mar Jo Rumi) ne en achiel kuom timbe Korintho mag lamo. Timbe mag manyo mor ne opong’o lamo mar Korintho.

² Jaote Paulo ne odhi wuoth e dala momewoni kendo mopong’ gi timbe mag anjawo manie bwo Rumi chiegni higa mar 50 E Ndalowa. Ne ochak kanyakla mar Jokristo kanyo, e dweche 18 ma ne odak kuro. (Tich 18:1-11) Mano kaka Paulo nohero gi hera maduong’ Jokristogi ma ne okwongo landonigi wach maber mar Kristo! Ne oparonegi e barua tudruok mar Jokristo ma ne nie kinde kodgi, kowacho kama: “To kata bed ni un gi jopuonj gana gi gana e Kristo, ok un gi wuone mang’eny. Nimar nanywolou e Kristo Yesu kuom Wach Maber.”​—1 Kor. 4:15.

³ Dewo ahinya chal margi kaka Jokristo ema ne omiyo Paulo ondiko baruane mokwongo ne Jokristo ma Jo-Korintho ka en e wuodhe mar adek e tij misonari. Higini moko ne osekalo nyaka ne odag Korintho. Koro ne en higa madirom 55 E Ndalowa, kendo Paulo ne nie Efeso. Nyalo bedo ni ne oyudo barua mowuok e kanyakla manyienni e Korintho, to ne dwarore mondo odwok baruano. E wi mano, weche moko ma ok beyo ne ochopo ne Paulo. (7:1; 1:11; 5:1; 11:18) Wechego ne gin weche machando chuny ahinya ma ne omiyo jaoteno ok ne owuoyo kuom baruano nyaka e chak sula mar 7 mar barupe. To moloyo, weche ma ne oyudo ema ne omiyo Paulo ondiko ne Jokristo wetene e Korintho.

⁴ Ere kaka dwang’e ni Paulo ema ne ondiko buk Mokwongo mar Jo Korintho ka en Efeso? Wach achiel en ni, e weche motiekogo baruano, jaoteno keto mos mowuok kuom Akula kod Priska (Priskilla). (16:19) Tich Joote 18:18, 19 nyiso ni ne gidar ka giwuok Korintho mi gidhi Efeso. Nikech Akula kod Priskilla ne odak Efeso kendo Paulo ne oketo nyingegi e mos motiekogo Jo Korintho Mokwongo, nyaka bed ni ne en Efeso kane ondiko baruano. Kata kamano, gimomiyo ok wabed gi kiawa kuom wachno en nikech wach Paulo mayudore e 1 Jo Korintho 16:8: “Nabed Efeso nyaka chop Pentekost.” Omiyo Jo Korintho Mokwongo ne ondiki gi Paulo kane en Efeso, nenore ni e giko dakne Efeso.

⁵ Onge kiawa moro amora ni Jo Korintho Mokwongo gi Jo Korintho mar Ariyo, gin adier. Ne owach ni barupegi ne ondik gi Paulo kendo Jokristo mokwongo okawogi kaka achiel kuom buge maler, mi ne giketogi kanyachiel gi buge ma ne gitiyogo. Kuom adier, iwacho ni weche mowuok e Jo Korintho Mokwongo itiyogo kendo inwoyogi nyadiuchiel e barua ma ne owuok Rumi kadhi Korintho miluongo ni Clement Mokwongo ma ne ondiki e higa madirom 95 E Ndalowa. Jandik baruano nenore ni ne wuoyo kuom Jo Korintho Mokwongo, kane ojiwo joma ne oyudo baruani mondo “okaw barua mar jaote Paulo mogwedhi.”c Weche mondik e bug Jo Korintho Mokwongo bende inwoyo gi Justin Martyr, Athenagoras, Irenaeus, kod Tertullian. Nitie gima siro wach ni barupe mag Paulo moting’o nyaka Jo Korintho Mokwongo gi mar Ariyo, “ne ogo ka higini mag 100 chiegni.”d

⁶ Barua mokwongo ma Paulo ne ondiko ne Jo-Korintho miyowa thuolo mar ng’iyo chal kanyakla mar Korintho. Jokristogi ne romo gi chandruoge, kendo ne gin gi penjo ma ne chandogi. Ne nitie joma ne ok winjre e kanyakla, nikech jomoko kuomgi ne luwo dhano. Tim terruok mabwogo ji ne otimore. Jomoko ne odak e ute ma joot ok nie din achiel. Be podi ne onego gidhi nyime dak gi jo utegi ma ok Jokristo koso gipogre? To nade wach chamo ring’o motimgo misengini ne nyiseche manono? Be onego gicham ring’ono? Jo Korintho ne dwaro mondo omigi paro kuom wach tayo chokruogegi, moriwo nyaka rapar mar Chiemb Odhiambo mar Ruoth. Mon onego obed gi migawo mane e kanyakla? Bende, ne nitie jomoko e kindgi ma ne kwedo chier. Chandruoge ne ng’eny. To moloyo, jaoteno ne dwaro ahinya mondo ochak ochiew Jo-Korintho mondo gibed motegno e wach Nyasaye kendo.

⁷ Nikech gik ma ne timore ei kanyakla koda e dala mar Korintho machon, kaachiel gi mwandune kod manyo mor, chal gi gik ma timore e kindewa, puonj ma Paulo ne ochiwo ma ne ondik kokalo kuom much Nyasaye en gima dwarore ni mondo watigo. Gima Paulo ne owacho tiyo ahinya e kindewagi, mamiyo paro ahinya kuom barua mokwongo ma ne ondiko ni owete gi nyiminene mohero ma Jo-Korintho nyalo konyowa kindegi. Par ane chuny ma ji ne nigo e kindeno koda e dalano. Par matut ahinya, mana kaka Jokristo ma Korintho nyaka bedni ne otimo, sama wanono weche matut, mamulo chuny, kendo mokudhi gi much Nyasaye ma Paulo ne ondiko ne Jokristo wetene ma ne ni Korintho machon.

GIMOMIYO BUGNI KONYO

²³ Baruani mar jaote Paulo konyowa ahinya e medo winjo tiend Ndiko mag Dho-Hibrania, kama onwoyoe weche mang’eny. E sula mar apar, Paulo wacho ni Jo-Israel ka otelnegi gi Musa ne omodho kuom lwanda mar ranyisi, ma en Kristo. (1 Kor. 10:4; Kwan 20:11) Kendo omedo wuoyo kuom masira mabiro kuom gombo gik maricho, mana kaka ne otimore ne Jo-Israel e bwo Musa, kae to owacho ni: “To wechegi duto notimorenigi kaka ranyis, kendo nondikgi mondo omiwa tang’, wan ma giko mar ndalo ochoponwa.” Kik wabed joma keto geno kuom wan wawegi kata matin, ka waparo ni ok wanyal gore piny! (1 Kor. 10:11, 12; Kwan 14:2; 21:5; 25:9) Kendo, otiyo gi ranyisi kowuok e Chik. Owuoyo kuom misengini mag kuwe e Israel konyiso kaka joma chamo Chiemb Odhiambo mar Ruoth onego tim kamano mowinjore e mesa mar Jehova. Kosiro wach mowacho ni ok rach chamo ring’o ma ong’iew e chiro, otiyo gi ndiko mayudore e Zaburi 24:1, kowacho, “piny en mar Ruoth, kod gik moko duto mantie e iye.”​—1 Kor. 10:18, 21, 26; Wuok 32:6; Lawi 7:11-15.

²⁴ Mondo onyis ber mar “gik ma Nyasaye noiko ni jo mohere” kod kaka “paro mag jorieko” mag pinyni gin kayiem nono, Paulo kendo tiyo gi Ndiko mag Dho-Hibrania. (1 Kor. 2:9; 3:20; Isa. 64:4; Zab. 94:11) Kochiwo wach e sula mar 5 masiro paro mochiwo kuom golo ng’ato e kanyakla, Paulo nwoyo chik Jehova mawacho ni “nigol richo oa e kindu.” (Rapar 17:7) Kowuoyo kuom ratiro mare mar yudo konyruok kuom tij lendo, Paulo kendo tiyo gi Chik Musa, ma ne wacho ni ok onego otwe dho dhiang’ sama otiyo mondo kik ochiem, kendo ni Jo-Lawi ma ne tiyo tij hekalu ne onego oyud pok margi e kendo mar misango.​—1 Kor. 9:8-14; Rapar 25:4; 18:1.

²⁵ Mano kaka waseyudo kony kuom puonj mokudhi gi much Nyasaye manie barua mokwongo ma Paulo nondiko ne Jokristo ma Jo-Korintho! Par matut kuom puonj makwedo bedo gi pogruok kod luwo dhano. (Sula 1-4) Par wach mar chode kendo kaka Paulo ne ojiwo wach rito timbe mabeyo kod ler ei kanyakla. (Sula 5, 6) Non puonj mokudhi gi much Nyasaye ma Paulo nondiko e wi wach dak maok idonjo e kend, ngima mar kend, kod pogruok e kend. (Sula 7) Par gima jaote wacho kuom chiemo ma otimgo misengini ne nyiseche manono kaachiel kod kaka en gima ber ritruok mondo kik wachwany jomoko, koda ritruok kuom lamo nyiseche manono, weche ma jaote jiwo ahinya. (Sula 8-10) Puonj kuom nyiso bolruok mowinjore, mich mag roho, puonjno makonyo ahinya mar hera manyiso kaka hera en kido masiko kendo manano, magi duto gin weche mowuoyoe. Kendo kaka jaote ne ojiwo maber gimomiyo dwarore mondo chenro maber obedie e chokruoge mag Jokristo! (Sula 11-14) Mano kaka ne osiro yie kuom chier e weche ma ne ondiko kuom much Nyasaye! (Sula 15) Magi duto kod mamoko gin weche ma waneno e pachwa, kendo gikonyo Jokristo ahinya kindewagi!

²⁶ Baruani bende konyowa winjo wach maduong’ mar Pinyruodh Nyasaye miwuoyoe e Muma. Ochiwonwa siem motegno ni joma ok kare ok nodonj e Pinyruoth, kendo onyiso ng’eny richo manyalo mono ng’ato donjo e Pinyruoth. (1 Kor. 6:9, 10) To maduong’ moloyo, olero tudruok mantie e kind chier kod Pinyruodh Nyasaye. Onyiso ni Kristo, ma en “nyak mokuongo” mar chier nyaka “olochi, nyaka oket wasike duto e bwo tiende.” Bang’e, ka oseloyo wasike duto moriwo nyaka tho, “enochiw pinyruoth ni Nyasaye Wuoro, . . . mondo Nyasaye obed duto kuom duto.” Mogik, mondo singo mar Pinyruoth ma ne ochiw e Eden ochopi, ketho wi Thuol chuth itimo gi Kristo Yesu, kaachiel gi owete Kristo mosechier. Kuom adier, chier mar jogo mabiro bedo gi Kristo e ngima ma ok nyal kethore e Pinyruodh polo en geno maduong’. Geno mar chier emomiyo Paulo jiwo kama: “E momiyo, owetena mahero, beduru matek, ma ok uyiengni, kutiyo matek pile e tich Ruoth, kung’eyo ni e i Ruoth tichu ok obedo kayiem.”​—1 Kor. 15:20-28, 58; Chak. 3:15; Rumi 16:20.

[Weche moler piny]