Mach

Timbe mag nyiego kod sigu nomiyo owete Jeftha ma ot machielo oriembe ma gimaye ratiro mare mar yudo pok mar wuowi makayo. (Bura 11:1-3) Kata kamano, ne okonyogi ka ne gikwaye mondo otim kamano. (Bura 11:4-11) Kedo mondo nying Jehova obed maler e ma ne gima duong’ie ne Jeftha moloyo bedo gi sigu gi jomoko. Nong’ado e chunye mar luwo chike Jehova to mano nokelone ber en kaachiel gi jomamoko. (Hib. 11:32, 33) Ranyisi mar Jeftha puonjowa ang’o? Nyalo bedo ni seche moko Jokristo weteni nochwanyi matek kata ok ne gitimoni gimoro maber. Ka en kamano, kik gik ma kamago moni dhi e chokruoge, tiyo ne Jehova kata riwo lwedo chenro mag kanyakla mare gi chunyi duto. Ka waluwo ranyisi mar Jeftha, wan bende wanyalo weyo mondo chike Nyasaye okonywa loyo chal moro amora marach ma waromogo, mi wadhi nyime timo gik mabeyo.​—Rumi 12:20, 21; Kol. 3:13. w16.04 1:7, 9, 10

Nyaka watim sinani ok mana kuom kinde matin, to nyaka giko. Kaw ane ranyisi mar meli ma nimo. Mondo joma nie melino otony, chuno ni gigo abal nyaka e dho wath. Ng’at ma chunye biro ol gi goyo abal kochiegni chopo e dho wath, biro nimo mana kaka ng’at ma ne ochako goyo abal to ool chon. E yo machalo kamano, onego wang’ad e chunywa mar nano mi wachop e piny manyien nikech timo kamano e ma biro miyo wayud ngima mochwere. Wan gi chuny machalo gi ma jaote Paulo ne nigo ka nowacho diriyo niya: “Ok waol.” (2 Kor. 4:16) Wanyalo bedo gadiera chuth ni Jehova biro konyowa mondo watim sinani nyaka giko. Wayie gi weche ma Paulo nowacho e Jo-Rumi 8:37-39 niya: “Wakalo e bwo gigo duto ka waloyogi chuth nikech jal ma noherowano konyowa. Nimar an gadier chuth ni kata mana tho, kata ngima, kata malaike, kata loje, kata gik ma nitie sani, kata gik ma biro, kata gik ma nigi teko, kata bor, kata tut, kata chuech moro amora, ok bi pogowa gi hera ma Nyasaye oherowago kokalo kuom Kristo Yesu Ruodhwa.” w16.04 2:17, 18

Kwa Jehova mondo omiyi rieko mar fwenyo kendo ng’eyo kaka inyalo nyagori gi chal mopogore opogore ma nyalo miyo kik ichung’ motegno kaka Jakristo. Ka po ni otweyi e jela kata omiyi kum mager nikech ing’ado chuth riwo lwedo lamo madier, lem mondo Nyasaye okonyi gi teko mar wuoyo e wi yie mari ka in gi chir kendo mondo okonyi nano e sand moro amora ma nyalo yudi. (Tich 4:27-31) Jehova nyalo miyi teko kokalo kuom Muma. Par matut e wi ndiko ma nyalo konyi mondo ichung’ motegno e bwo tem. Tem paro ndikogo mondo chieng’ moro ka ok inyal yudo Muma to gikonyi. Muma nyalo jiwo geno mari e wi gueth mag Pinyruoth ma wabiro yudo e kinde mabiro. Geno machal kamano dwarore ahinya mondo wanan e sand. (Rumi 8:25) Yier ndiko ma wuoyo e wi gueth ma mori ahinya kendo tem ane neno ka koro iyudo guethgo e Paradiso. w16.04 4:14, 15

Jotend dinde mag miriambo ma luongore ni Jokristo ok land Pinyruodh Nyasaye. Sama giwuoyo e wi Pinyruoth, thothgi wacho ni Pinyruodhno en gima nie e chuny Jakristo. (Luka 17:21) Ok gikony ji mondo ong’e ni Pinyruodh Nyasaye en sirkal manie polo ma Yesu Kristo e Jaloch, ni pinyruodhno e ma biro tieko chandruoge duto mag dhano, kendo ni machiegnini obiro golo gik maricho duto e piny ka. (Fwe. 19:11-21) Kar mano, gihero mana paro Yesu chieng’ Krismas kod Ista. Ok ging’eyo gima Yesu biro timo kochako locho e piny ka. Ok ging’eyo gima onego ochwalgi timo tijno. Ok onego obed wach choko pesa kata gero udi madongo molichore. Wach Nyasaye ok onego olokgo ohala. (2 Kor. 2:17) Joma lando wach Nyasaye ok onego okwa osara kuom tich ma gitimo.​—Tich 20:33-35. w16.05 2:7, 8

Wawach ni ihero kit rwakruok moro ma samoro ok mor Jokristo weteni e kanyakla. E wi mano, onge chik moro mondik e Muma achiel kachiel ma kwero kit rwakruok miherono. Jehova to neno nade wachno? Jaote Paulo notelne gi roho mar Nyasaye mondo ojiw Jokristo niya: “Mon onego obidhre gi lewni mowinjore, ma ok gikal tong’ kendo ka ginyiso ni gin joma pachgi long’o, ok mana bidhruok gi suko wich kod rwako dhahabu kata kite mag lulu, kata gi lewni ma nengogi tek ahinya, to gibidhre e yo mowinjore gi mon ma wacho ni giluoro Nyasaye.” (1 Tim. 2:9, 10) Puonjni bende omako chwo ma Jokristo. Wan kaka jotich Jehova mochiworene, ok wang’i mana gik ma morowa, to wang’iyo kaka kit rwakruokwa kod bidhruokwa nyalo mulo jomoko bende. Ka wabedo joma ok kal tong’ kendo ka wahero Jokristo wetewa, mano biro miyo wadew paro ma gin-go mondo kik wachwanygi e yo moro amora.​—1 Kor. 10:23; Fil. 3:17. w16.05 3:14

Adam noweyo bedo wuod Nyasaye ka nong’anyo ne Jachuechne. Kata kamano, kaka higni osebedo ka kalo, moko kuom nyikwa Adam mang’eny ka “boche polo” osebedo ka riwo lwedo loch Nyasaye. (Hib. 12:1) Nikech gisebedo ka gibolore ne Nyasaye, gisenyiso ni giyie mondo Nyasaye e ma obed Wuon-gi kendo Jachuechgi, to ok Satan. (Joh. 8:44) Makruok ma gimakorego gi Nyasaye paronwa weche mantie e ndiko ma kawuononi. E ndalogi, joma lamo Jehova kuom roho kod adiera temo mondo gibed gi chuny mar bolruok kaka Jo-Israelgo. Gineno ni en dhialro maduong’ luongo Jehova ni Wuon-gi kendo bolorene kaka Jachuechgi. Be inyalo wach ni in lowo mayom e luet Nyasaye kendo ma inyalo chue ma bed gimoro mondisore? Be ineno oweteni gi nyimineni kaka joma Nyasaye pod chueyo mondo gibed joma beyo moloyo? w16.06 1:2, 3

Sama koro wachiegni chopo e piny manyien kama, gik ma temo yiewa ng’eny. Ma e sa monego wanonie ni yiewa chal nade. Kuom ranyisi, wanyalo nonore mondo wang’e paro ma wan-go e wi weche ma Yesu nowacho e Mathayo 6:33. Sama watimo kamano, wanyalo penjore niya: ‘Be gik ma ayiero mondo obed motelo e ngimana nyiso ni ayie gi weche ma Yesu nowachogo? Be anyalo weyo dhi e chokruoge kata tij lendo mana ni mondo amed yutona? Abiro timo nang’o kapo ni tija mar yuto dwaro ni akaw thuolo mang’eny mokalo? Be abiro yie mondo pinyni odiya ma gola kata mana e adiera?’ Par ane ranyisi machielo mar jatich Jehova ma neno ka tekne luwo puonj ma Muma chiwo e wach osiepe, golo ng’ato e kanyakla, kod yiero yore mag mor mowinjore. Penjri ane kama: ‘Be dibed ni an bende aneno weche e yo ma kamano?’ Ka wafwenyo ni wasechako bedo gi paro ma nyalo miyo chunywa obed matek, onego wanon yiewa e yo matut. Onego wanonre adimba pile ka pile ka watiyo gi Wach Nyasaye. w16.06 2:8, 9

Jotich Jehova ma gin jonenone e piny, ni e riwruok moro makende ahinya. En adier ni riwruogno oting’o joma orem kendo ma nigi nyawo mopogore opogore. Kata kamano, roho mar Nyasaye osebedo ka konyowa mondo wadhi nyime timo dongruok. Ka ne ndalo mag giko ochakore e higa mar 1914, jotich Nyasaye ne ok ng’eny ahinya e piny. Kata kamano, Jehova ne oguedho tijgi mar lendo. Higni moko bang’e, ji mathoth nopuonjore adiera manie Muma mobedo Joneno mag Jehova. Jehova nokoro wachno chon kowacho weche manie ndiko ma kawuononi kendo komedo niya: “An Jehova anami wachni timore piyo, ka kare ogik.” Weche ma ne okorgo osebedo ka timore e ndalo mag gikogi. Mano e momiyo, kwan mar jotich Nyasaye e piny osemedore moloyo kata kwan mar joma wuok e pinje moko. w16.06 4:1, 2

Yesu nong’eyo ni onge kaka Wuon mare manie polo ne nyalo rito winy maber kamano to oweyo ma ok omiyo dhano gik mochuno. (1 Pet. 5:6, 7) Jehova ok bi keto chiemo e dhowa, to obiro guedho kinda ma watimo mondo wapidh cham ma miyowa chiemo kata guedho kinda ma watimo mondo wayud pesa ma wanyalo nyiewogo gik mochuno e ngimawa mapile. Sama waonge gi gimoro onyalo jiwo jomoko mondo okonywa. Yesu ne ok owacho ni Jehova miyoga winy udi ma gidakie, to omiyogi rieko kod gik ma ginyalo losogo udi ma gininde. E yo ma chalo kamano, Jehova nyalo konyowa mondo wayud udi ma wanyalo dakie gi joutewa. Kane Yesu wacho weche manie Ndiko ma kawuononi, onge kiawa ni nong’eyo maber ni nochiegni tho ne dhano. (Pim gi Luka 12:6, 7.) Ne ok ochiwo ngimane ne winy manie polo, to wan e ma nochiwonwa ngimane mondo wayud ngima ma nyaka chieng’.​—Mat. 20:28. w16.07 1:11-13

Ere kaka dhano nobedo joricho ma miyo koro waduto watho? Muma lero kama: “Richo mar [Adam] nomiyo tho olocho kaka ruoth” e wi kothe duto. (Rumi 5:12, 14, 17) Kata kamano, gima ber en ni waduto wanyalo yiero mondo richo kik loch e wiwa. Ka waketo yiewa kuom misango ma Kristo nochiwo, wamiyo ng’wono mogundho mar Jehova thuolo mar locho e wiwa kaka ruoth. E yo mane? (Rumi 5:20, 21) Kata obedo ni pod wan joricho, ok onego wawe richo ochik ngimawa. Ka watimo richo, wabiro kwayo Jehova mondo ong’wonnwa. Omiyo, ne wabedo joma ng’wono mogundho locho e wigi. Mano konyowa nade? Paulo nolero kama: “Ng’wono mogundho mar Nyasaye . . . puonjowa mondo watamre timbe ma ok nyis luoro Nyasaye kod gombo mag piny, kendo mondo wadag ka wanyiso ni wan gi paro malong’o gi tim makare kod chiwruok chuth ne Nyasaye e ndalo ma sani.”​—Tito 2:11, 12. w16.07 3:5, 6

Kend mokwongo ne ok odhi maber nikech Adam gi Hawa noyiero mar ketho chik Jehova. Satan Jachien, ma en “thuol machon,” nowuondo Hawa mondo opar ni ka ochamo olemo mowuok e “yath makelo ng’eyo ber gi rach,” to ne odhi bedo gi rieko makende ma ne dhi konye yiero gima ber gi gima rach. Nikech ne ok openjo chwore gima nonego otim e wi gima Satan ne owachoneno, mano nonyiso ni ne ok omiye luor kaka wi odgi. Adam bende ne oyie chamo olemo ma Hawa ne omiye kar winjo chik Nyasaye. (Fwe. 12:9; Cha. 2:9, 16, 17; 3:1-6) Ka ne Nyasaye openjo Adam gimomiyo ne oketho chik, Adam noketo ketho kuom chiege. Hawa to noketo ketho kuom thuol ni ema nowuonde. (Cha. 3:12, 13) Mago ne gin mana badhruok manono! Nikech dichwo gi dhako mokwongo noketho chik Jehova, mano nomiyo gibedo joma okwong’ e wang’ Jehova. Donge timgino miyowa siem mowinjore? Mondo kend odhi maber, ng’ato ka ng’ato nyaka kaw ting’ne owuon kendo nyaka owinj Jehova. w16.08 1:1, 4, 5

Ka ng’ato ok oyudo gima ne ogeno yudo e kend, mano nyalo kelo chandruoge. Ka ng’ato ne geno ni obiro dak gi mor kosedonjo e kend to morno onge, onyalo neno ni kend ok konye kendo onyalo winjo malit. Gik ma nyalo kelo chandruok e kend oriwo kaka ng’ato nopon, kaka onego oti gi pesa, wede, kod wach rieyo nyithindo. Kata kamano, en gima ber ni Jokristo mokendore yudoga yore mowinjore mag tieko chandruogego nikech giyie mondo Nyasaye otagi. Jokristo ma nigi chandruoge madongo e kend onego owuo gi jodong-kanyakla mondo okonygi. Jodongogo nigi lony omiyo ginyalo konyo joma okendore kaka ginyalo tiyo gi puonj manie Wach Nyasaye. Mondo walo chandruoge manie kend, onego wakwa Jehova rohone mondo okonywa luwo puonj manie Muma kendo nyago olemo mag roho.​—Gal. 5:22, 23. w16.08 2:11-13

Yesu ne nigi kinde matin mar lendo. Kata kamano, nokawo thuolo mar konyo joma noikore winjo wach maber. Kuom ranyisi, Yesu nopuonjo oganda moro maduong’ ka en e yie. E odiechiengno, nomiyo Petro omako rech mang’eny e yor hono kae to onyise weche manie ndiko ma kawuononi. Weche ma Yesu nopuonjo kod hono ma notimono nokelo ber mane? Petro kod jowetene ‘noweyo gik moko duto’ kae to giluwo Yesu. (Luka 5:1-11) Nikodemo, ma ne en achiel kuom joma ne ni e Sanhedrin, ne gombo winjo puonj mag Yesu. Nodwaro puonjore mathoth, kata kamano noluoro kaka ji ne dhi nene kowuoyo gi Yesu. Yesu noikore lendo sa asaya, omiyo ka Nikodemo nodhi ire gotieno sama ji ne onge, noyie puonje. (Joh. 3:1, 2) Wuod Nyasaye noketo thuolo mar konyo jomoko mondo gibed gi yie motegno. Donge wan bende onego wabed gi kinda mar dok limbe kendo puonjore Muma gi joma orwako wach? w16.08 4:10, 11

Bedo joma ok kal tong’ kendo mobolore biro miyo wayie ni Jehova ler kendo ni chikene e ma nyalo tayowa e yo maber chuth. E wi mano, bedo joma ok kal tong’ oriwo nyiso ni wadewo pach jomamoko kod kaka giwinjo e chunygi. Kuom mano, ‘wawuotho gi chuny ma muol kod Nyasachwa’ sama waluwo chikene makare kendo weyo timo gik ma chwanyo jomoko. Lewni ma warwako onego omi ji ofweny mapiyo ni wan jotich Jehova. Owete gi nyiminewa kaachiel gi jomamoko onego one ayanga ni wawinjore bedo joma tiyo e lo Nyasaye. Jehova oketonwa chike makare kendo wamor luwo chikego. Wapwoyo ahinya owete gi nyimine ma rwakore kendo bidhore e yo mowinjore nikech mano miyo jomoko rwako wach ma walando kendo kelo ne Jehova duong’. w16.09 3:18-20

Jakobo nokedo ma ok ool, kendo noramo ni nyaka olochi! (Cha. 32:24-26) Adier, noguedhe nikech sinani. Nomiye nying mowinjore kode ni Israel, (tiende ni “Jakedo gi Nyasaye” kata “Nyasaye kedo”). Jakobo noyudo pok maduong’ ma kata wan bende wadwaro. Pokno en bedo ng’at ma Jehova oyiego kod yudo gueth mag Jehova. Chi Jakobo miluongo ni Rahel, ne nigi siso mar neno kaka Jehova ne dhi chopo singo ma nosingo ne chwore mar guedho kothe. Kata kamano, ne oonge gi nyithindo. E kindego, bedo ma onge gi nyathi ne ineno kaka chandruok maduong’ ahinya. Rahel noyudo teko kanye mar dhi nyime kedo gi chandruoge ma ne nyoso chunye kendo ma ne ok onyal tieko kende owuon? Chunye ne ok ojok. Kar mano, nodhi nyime kedo kolemo gi kinda. Jehova nowinjo kwayo mar Rahel, kendo noguedhe gi nyithindo.​—Cha. 30:8, 20-24. w16.09 2:6, 7

En gima ber ahinya mondo ikony nyithindi one gimomiyo luwo puonj mag Muma konyo. (Zab. 1:1-3) Nitie yore mang’eny minyalo timogo kamano. Kuom ranyisi, inyalo nyiso nyithindi mondo otem ane paro ni gidwa dhi dak e chula moro ma ji ok adakie, to ng’ato ka ng’ato nyaka yier joma gidhi dakgo kuno. Kae to penjgi niya: “Gin kido mage ma joma giyierogo nyaka bedgo mondo gidag gi kuwe kendo gibed gi winjruok maber?” Bende, inyalo wuoyo kodgi e wi kido mabeyo ma yudore e Jo-Galatia 5:19-23. Ranyisino nyalo puonjo nyithindi weche ariyo madongo. Mokwongo en ni, luwo puonj mag Nyasaye miyo wadak gi kuwe kod winjruok maber. Mar ariyo en ni, gik ma Jehova puonjowa sani ikowa mondo wang’e kaka wabiro dak e piny manyien. (Isa. 54:13; Joh. 17:3) Inyalo konyogi mondo giwinj tiend wechego ka itiyo gi weche mosene ma yudore e bugewa. Inyalo yudo wechego e sula ma yudore e Ohinga mar Jarito ma wiye wacho ni “Muma Loko Kit Ngima Ji.” w16.09 5:13, 14

Kata obedo ni wanyalo bedo modich, pod dwarore ni waduto wamany thuolo mar timo puonjruokwa wawegi kod lamo mar joot. (Efe. 5:15) Ok onego wapuonjre mana mar kamano, kata iko aika paro ma wabiro chiwo sama wadhi e chokruoge. Gima duong’ ma wadwaro en neno ni Wach Nyasaye chopo e chunywa kendo tego yie marwa. Nyaka wapar kaka gik ma wapuonjore biro konyowa wawegi to ok mana jomamoko. (Fil. 1:9, 10) Onego wang’e bende ni sama waiko weche ma wachano tiyogo e tij lendo, e chokruoge, kata ka waiko twak, seche moko weche ma waikogo ok wabi tiyogo e ngimawa wawegi. Kuom ranyisi: Kata obedo ni jatedo nyalo bilo chiemo mopogore opogore motedo kapok omiyo ji, ok onyal dhi nyime bedo mangima mana kuom chiemo mobilogo. Kodwaro ni ngimane obed maber, to nyaka ochiem maber. E yo machalo kamano, onego watem matek mondo wapong’ chunywa gi chiemb chuny ma biro konyowa rito winjruokwa gi Nyasaye osik kotegno. w16.10 2:10, 11

Muma leronwa gima yie en e ndiko mar Jo-Hibrania 11:1. Yie otudore gi gik moko ariyo ma ok wanyal neno gi wengewa: (1) “Gik migeno” to mago oriwo gik mosing ni biro timore e kinde mabiro to pok otimore kaka tieko piny marachni kod kelo piny manyien. (2) ‘Neno gik ma ok ne gi wang’.’ Wang’eyo ni Jehova Nyasaye, Yesu Kristo, kod malaike nitie kata obedo ni ok wanyal nenogi gi wang’wa kendo wang’eyo ni Pinyruoth locho e polo kata obedo ni ok wanene. Ere kaka wanyalo nyiso ni wan gi geno madier kendo ni wayie gi gik ma ok wane ma ileronwa e Muma? Wanyiso mano kokalo kuom wechewa gi timbewa, ma ka onge, to yiewa chalo ka nono. w16.10 4:6

Jehova gi Yesu mor ahinya gi gik ma watimo ma siro tije Pinyruoth, kata obedo ni samoro ok wanyal timo mathoth nikech chalwa. (Luka 21:1-4; 2 Kor. 8:12) Kuom ranyisi, moko kuom owete gi nyiminewa ma oseti timo kinda ahinya mondo gibi e chokruoge, gichiw paro, kendo gidhi e tij lendo ma ok gibare. Donge owinjore wapwogi kendo wajiwgi? Ti maber gi thuolo miyudo mar jiwo jomoko. Ka ng’ato otimo gima ber ma owinjore opwo, donge onego watim kamano? Ne ane gima notimore ka ne Paulo gi Barnaba ni Antiokia e Pisidia. Jotelo ma tayo e sunagogi nonyisogi niya: “Owete, ka un gi wach moro amora ma unyalo jiwogo ji, wacheuru.” Paulo notiyo gi thuolono mi ogolo twak ma jiwo ji ahinya. (Tich 13:13-16, 42-44) Ka wan gi wach moro amora ma wanyalo jiwogo jowetewa, donge ber ka wawache kar ling’ aling’a? Ka wahero jiwo jomoko, to wan bende ibiro jiwwa.​—Luka 6:38. w16.11 1:3, 15, 16

Mano kaka en gueth makende bedo e riwruok mar oganda Jehova! Ng’eyo chike mag Jehova kod gik ma odwaro ni watim miyo wabedo gi ting’ mar timo gik ma kare kendo riwo lwedo ratiro ma en-go mar bedo jaloch. Kaka pinyni medo sikore e gik ma richo moloyo, e kaka wan bende nyaka wasin gi gik ma richo mana kaka Jehova bende osin kodgi. (Zab. 97:10) Ok wariwre gi joma luongo “rach, ni ber kendo ber, ni rach.” (Isa. 5:20) Nikech wadwaro ni wamor Nyasaye, watemo matek mondo wasik ka waler e ringrewa kod timbewa kendo bedo gi winjruok maber gi Nyasaye. (1 Kor. 6:9-11) Nikech wahero Jehova kendo wagene, mano miyo wayiero mar nyiso ni wamakore kode kuom luwo chikene manie Muma. Kendo watemo matek mondo waluw chikego kamoro amora ma wantie, bed ni wan pacho, e kanyakla, e tich, kata e skul. w16.11 3:13

Jopuonjre mag Muma ne obolore. Kata kamano e kind higni mag 1914 gi 1919 ne ok ging’eyo maler tiend gima Jehova nowacho ni mondo giwinj sirkande mag dhano. Mano e momiyo giduto ne giriwoga sirkal lwedo. Kuom ranyisi, ka ne ker mar Amerka ogolo chik ni tarik 30 dwe mar Mei, 1918 obed odiechieng lamo mondo kuwe obedie e piny, The Watch Tower nojiwo Jopuonjre mag Muma ni mondo otim kamano. Owete moko nochiwo pesa misirogo lweny kendo moko kuomgi nobedo jolweny. Kata obedo ni ne onego oriegi, ok en gima owinjore wacho ni timbegigo e ma nomiyo gindonjo e tuech mar Babilon Maduong’. Mopogore gi mano, noyudo gisethegore gi din mar miriambo ka ne Lweny Mokwongo mar Piny chakore.​—Luka 12:47, 48. w16.11 5:9

Samoro inyalo penjori gimomiyo Paulo ne jiwo ne Jokristo mowal rach ma bedoe ka ‘gidak ka luwore gi ringruok.’ To be gima kamano nyalo timore ne Jokristo ma kindegi ma Nyasaye oseyie mondo obed osiepene kendo ma okwano kaka joma kare? Gima lit en ni Jakristo moro amora nyalo chako weyo mondo gombo maricho mag ringruok ochike. Kuom ranyisi, Paulo nondiko ni moko kuom owete ma ne nitie Rumi ne gin wasumbni mag “igi giwegi,” ma nyalo bedo ni ne gin gombo mag nindruok kata gombo mag chiemo, metho, kod gik mamoko. Moko kuomgi ne ‘ywayo chuny joma ok otang’.’ (Rumi 16:17, 18; Fil. 3:18, 19; Juda 4, 8, 12) Par bende ni e kanyakla ma Korintho owadwa moro nosebedo ka “odak gi chi wuon mare” kuom kinde moko. (1 Kor. 5:1) Omiyo en gima owinjore ahinya ni Nyasaye notiyo gi jaote Paulo mondo ochiw siem ne Jokristo ni kik giket “paro kuom ringruok.” (Rumi 8:5, 6) Siemno pod dwarore ahinya e kindegi. w16.12 2:5, 8, 9

Wuoyo gi ng’at migeno nyalo konyi mondo inyagri gi parruok. Jaodi, osiepni, kata jaduong’-kanyakla nyalo konyi ng’eyo yo maber mar nyagruok gi chandruok ma in-go. Wuoyo gi ng’at migeno ka in thuolo, nyalo konyi ahinya ng’eyo gima chandi kod gima inyalo timo. Muma nyisowa kama: “Ka onge jong’ad rieko ji ok yud gi ma gidwaro; to ka nitie jong’ad rieko mang’eny, giyudogi.” (Nge. 15:22) Jehova bende tiyo gi chokruoge mag kanyakla mitimo juma ka juma mondo okony jotichne onyagre gi parruok. E kanyakla kanyo, ibiro bedo gi Jokristo weteni ma dewi kendo ma dwaro jiwi. (Hib. 10:24, 25) “Jiwruok” ma kamano biro medi teko kendo nyalo konyi mondo inyagri gi parruok e yo mayot.​—Rumi 1:12. w16.12 3:17, 18

Sama wanyagore gi chandruoge moko ma wan wawegi ok wanyal tieko, onego waket ting’ marwa kuom Jehova ka wan gi yie ni en owuon obiro konyowa. (1 Pet. 5:6, 7) Bende, onego wadhi nyime timo duto ma wanyalo mondo wayud ber e chokruoge mag kanyakla kendo timo gik mamoko ma Jehova ochikowa. (Hib. 10:24, 25) To nade jonyuol ma omakore gi Jehova ma nyithindgi oweyo adiera? Samuel ne ok nyal chuno yawuote mondo oluw chike makare ma ne osepuonjogi. (1 Sa. 8:1-3) Ne oweyo weche e lwet Jehova. Gima ber en ni pod nonyalo dhi nyime bedo gi winjruok maber gi Jehova kendo timo gik ma more. (Nge. 27:11) E kindegi bende, nitie jonyuol ma Jokristo ma romo gi pek ma chal gi ma Samuel noromogo. Gin gadier ni kinde duto Jehova oikore rwako joricho moloko chunygi. (Luka 15:20) Sama pod girito, jonyuolgo temo matek mondo gimakre gi Jehova ka gin gi geno ni ranyisi maber ma giketo nyalo miyo nyithindgi oduog e kanyakla. w17.01 1:15, 16

Ng’at mobolore ong’eyo ni nitie gik ma ok onyal timo, oyie kethoge, kendo oikore rwako paro mabeyo ma jomoko ng’adone. Bolruok en kido ma moro Jehova. Muma wacho bende ni ng’at mobolore en ng’at mong’eyo tong’ ma ok onego okal kendo ong’eyo ni nitie gik ma oonge gi ratiro mar timo. Mano miyo obedo ng’at mang’won kendo moikore miyo jomoko luor. Gin ang’o ma nyalo miyo wachak bedo gi ng’ayi? Ne ane gik ma nyalo nyiso ni wasechako bedo gi ng’ayi. Wanyalo chako paro ni wabeyo moloyo jomoko mana nikech migepe ma wan-go kata ma osiepewa nigo e kanyakla. (Rumi 12:16) Wanyalo chako timo gik ma miyo jomoko chako bedo gi paro ma ok owinjore kuomwa. (1 Tim. 2:9, 10) Kata samoro wanyalo chako neno ni wan e ma onego wanyis jomoko gik monego gitim kod ma ok onego gitim. Mano nyalo timore nikech migawo ma wan-go, osiepewa, kata nikech waneno ni pachwa e ma ber. Ok yot fwenyo ni wasekalo tong’ mi wachako bedo jong’ayi kar bedo joma bolore.​—1 Kor. 4:6. w17.01 3:6-8

Tinde tije ma jotich Jehova timo osemedore ahinya kendo moko kuomgi ok yot. Kaka migepe manyien medore, mano miyo wamanyo yore manyien mag timogi ma samoro oriwo tiyo gi teknoloji ma nyasani. Kata kamano, jotich Jehova moseti nyalo yudo ka puonjruok yore manyien-go ok yot. (Luka 5:39) Kata dabed ni ginyalo puonjore yorego, jotich Jehova ma rowere pod nigi teko mang’eny moloyo. Omiyo, en gima ber ka jotich Jehova moseti otiego owete ma pod tindo mondo oikre ne migepe momedore. (Zab. 71:18) Owete ma nigi migepe nyalo yudo ka teknegi weyo migepe moko ne owete ma pod tindo. Jomoko oluor ni gibiro weyo migawo ma gisebedo ka gigeno ahinya kata giparo ni samoro owete ma rowere ok bi timo migepego e yo maber. Moko bende nyalo neno ni gionge gi thuolo mar tiego jomamoko. Owete ma rowere bende onego obed joma hore sama pok omigi migepe momedore. w17.01 5:3, 4

Yesu nobedo ng’at makare mana kaka Adam. (Joh. 1:14) Kata kamano, Yesu nopogore gi Adam nikech noluwo chike ma Jehova noketo ne dhano makare. Yesu ne ok otimo richo kata ka noromo gi tembe mager. Nikech Yesu ne en ng’at makare, ne onyalo chiwo ngimane mondo ores dhano e richo kod tho. Yesu ne en ng’at makare, mobolore, kendo noluwo chike Nyasaye. (1 Tim. 2:6) Misango ma Yesu nochiwo noyawo “ne ji mang’eny” yo mar yudo ngima mochwere. (Mat. 20:28) Misangono biro miyo dwaro ma Jehova ne nigo ne dhano otimre. (2 Kor. 1:19, 20) Misango miyo ji duto ma winjo Jehova geno mar dak nyaka chieng’. w17.02 1:15, 16

Kaw ane ni in e wuoth moro mabor to wang’yo ng’ado e dier bungu motuwere kae to ichung’ e dier bunguno. Kamoro amora ming’iyo e bunguno otimo mudho. Kata kamano, in gadier ni ka idhi nyime gi wuoth nyaka e giko bunguno to ibiro neno ler kendo. Seche moko, inyalo winjo ka gima chandruoge ma in-go obembi. Kata Yesu bende samoro nowinjo mana kamano. ‘Joricho ne kwede’ gi gero, noyudo wich kuot, kendo ne otho malit e “yadh-sand,” to mago duto ne inyalo pim gi mudho ma nokwako ngimane e piny ka. (Hib. 12:3) Kata kamano, Yesu nonano e gigo duto. Ne oparo ber ma ne dhi betie ka onano, to ahinya ahinya kaka ne odhi miyo nying Nyasaye obed maler kendo nyiso ayanga ni loch mar Jehova e ma berie moloyo. Lit ma ne Yesu oyudo ka noromo gi tembe ne en mana mar ndalo machuok, to pok ma jaber ma nodhi yudo e polo ne dhi siko nyaka chieng’. E kindegi, tembe ma wanyalo bedo ni waromogo nyalo kelonwa lit kata nyoso chunywa. Kata kamano, ber ng’eyo ni sama wan e wuodh yudo ngima mochwere, masiche ma waromogogi gin mana mag kinde machuok. w16.04 2:10

E kindegi, ji mang’eny ong’iyo gi timo richo kendo chunygi ok chandgi, omiyo, ok ging’eyo gimomiyo onego owar dhano e richo. Ji mang’eny ok ong’eyo ni richo en ang’o, kaka richo hinyo dhano, kod gima dwarore ni watim mondo oreswa a e richo. Joma dwaro ng’eyo Jehova gadier bedoga mamor bang’ ng’eyo ni hera kod ng’wono mogundho e ma nomiyo Jehova ooro Wuode e piny mondo obi oreswa kogolowa e richo kod tho. (1 Joh. 4:9, 10) Misango mar rawar mar Kristo e yo maduong’ie mogik ma Nyasaye nyisogo kaka oherowa kod kaka opong’ gi ng’wono mogundho. Wamor ng’eyo ni ka waketo yie kuom remb Yesu ma nochuer, inyalo wenwa richowa kendo wanyalo bedo gi chuny maler e nyim Nyasaye. (Hib. 9:14) Mano en wach maber ma onego waland ne ji duto. w16.07 4:6, 7

Ka waketo yie kuom rawar, mano miyo Jehova weyonwa richowa chuth. Muma singonwa ni richowa inyalo ruchi. (Tich 3:19-21) Kokalo kuom rawar Jehova kwano Jokristo mowal kaka nyithinde. (Rumi 8:15-17) Jehova bende ogwelo “rombe mamoko” mondo obed jotichne e piny ka. Bang’ bedo joma kare chuth, gibiro yudo tem mogik. Kapo ni gibiro makore gi Jehova, gin bende gibiro bedo nyithinde. (Rumi 8:20, 21; Fwe. 20:7-9) Hera ma Jehova oherogo nyithinde en hera ma siko nyaka chieng’. Gueth ma wabiro yudo nikech rawar nosik nyaka chieng’. Onge ng’ato ang’ata kata loch moro amora ma nyalo mayowa mich ma jaberno. w17.02 2:15, 16

Ka ne Jehova oywayowa mondo wabed gi winjruok maber kode, nong’eyo malong’o ni wan gi nyawo ma ne dhi chandowa. Kendo nong’eyo ni kinde ka kinde wabiroga timo gik ma ok kare. To mano ok nomono Jehova miyowa thuolo mar bedo osiepene. Hera e ma nomiyo Nyasaye ochiwonwa mich makende ma en misango mar rawar mar Wuode mohero. (Joh. 3:16) Ka waloko chunywa ma wakwayo Jehova ng’wono kokalo kuom misango mar Wuode ma nochiwo, wanyalo bedo gadier chuth ni osiep ma wan-go kode pod biro dhi nyime kata obedo ni wan joma orem.​—1 Tim. 1:15. w16.05 4:6, 7