April

To nade wan? Be pachwa chal gi pach Nyasaye koso pach pinyni? Wang’eyo ni wasetimo lokruok mathoth mondo timbewa oluwre gi dwach Nyasaye. To nade pachwa? Be watemo matek mondo gik ma waparo kod yo ma wanenogo gik moko odonjre maber gi pach Nyasaye? Timo mano dwaro kinda mathoth. Rwako pach jopiny to ok dwar kinda, to kata kodwaro kinda moro, en mana kinda matin. En kamano nikech chuny ma jopinyni nyiso olworowa kamoro amora. (Efe. 2:2) Bende, nikech pach pinyni jiwo mana gik ma moro ji giwegi, yot ahinya mondo olomb ji. Adier, bedo gi paro kaka mar Jehova ok yotga, to mar pinyni to mong’ore among’a. Ka wayie mondo pinyni e ma ochik pachwa, wabiro chako timo mana gik ma morowa wawegi, kendo ok wabi dwaro mondo ng’ato ang’ata ochik timbewa. (Mar. 7:21, 22) Omiyo, onego watim kinda mondo wabed gi “paro mag Nyasaye,” to ok “mag dhano.” w18.11 18 ¶1, 3; 19 ¶4

Nyaka bed ni Yesu ne owinjo maber ahinya ka ne dwond Jehova owinjore nyadidek e kinde mopogore opogore konyiso kaka ne omor kode. Mapiyo bang’ ka nosebatise e Aora Jordan, Jehova nowacho weche ma ni e ndiko ma kawuono. Nenore ni Johana Jabatiso kende e ng’at machielo ma ne owinjo wechego. Higa achiel ka Yesu pok notho, jopuonjrene adek bende ne owinjo Jehova ka wuoyo e wi Yesu kama: “Ma Wuoda ma ahero, ma aseyiego. Winjeuru.” (Mat. 17:5) Kae to ka ne odong’ ndalo matin to Yesu tho, dwond Jehova ne owinjore kowuok e polo ka wuoyo kode. (Joh. 12:28) Kata obedo ni Yesu nong’eyo ni ne idhi donjne ni noyanyo Nyasaye mi otho tho wich-kuot, nolamo mondo dwach Jehova e ma otimre to ok mare. (Mat. 26:39, 42) Nikech nodwaro moro Wuon-gi to ok jopiny, “ne onano e yadh-sand ka ochayo wich-kuot.”​—Hib. 12:2. w18.07 10-11 ¶15-16

Mapiyo bang’ bedo gi Chiemo Modhiambo mar Ruodhwa, Yesu nonyiso chir maduong’. E yo mane? Noyie timo dwach Wuon mare kata obedo ni nong’eyo ni timo mano ne dhi miyo otho tho wich-kuot kihangone gi richo maduong’ ni ochayo Nyasaye. (Mat. 26:65, 66) Yesu ne ok oweyo Jehova kata matin, kendo mano nomiyo nying Jehova duong’, nonyiso ni Jehova e jaloch e wi gik moko duto, kendo noyawo ne dhano moloko chunygi thuolo mar yudo ngima mochwere. Bende, Yesu nonyiso jolupne chon-chon gik ma ne dhi timorenegi. Yesu nonyiso chir bende kuom weyo bedo gi parruok mathoth, to noketo pache e konyo jootene. Nyasi ma notimo bang’ riembo Judas ne dhi paro ne jolupne mowal ber mar rembe ma ne dhi chuer kod singruok ma nodhi timo kodgi.​—1 Kor. 10:16, 17. w19.01 22 ¶7-8

Jehova nodwoko Yesu kama: “Asemiye duong’, kendo abiro miye duong’.” Chuny Yesu ne chandore nikech ting’ mapek ma ne en-go mar siko komakore gi Jehova. Yesu nong’eyo ni ne idhi sande malit mi nege. (Mat. 26:38) To gima ne chando chunye moloyo en ni nodwaro ni omi nying Wuon-gi duong’. Ne odonjne ni noyanyo Nyasaye, kendo noneno ni thone ne dhi kelo ne Nyasaye wich-kuot. Mana kaka Yesu, wan be chunywa nyaloga chandore sama ji timo gik maricho ma ketho nying Jehova. Samoro wan be ji timonwa gik maricho kaka ne otim ne Yesu. Kata, nyalo bedo ni miriambo ma ji wacho kuomwa chando chunywa. Wanyaloga siko ka waparo kaka miriambogo ketho nying Jehova. E seche kaka mago, ka waparo weche ma Jehova nowacho e Johana 12:28, wayudo jip kendo chunywa bedo gi kue. Kinde duto, Jehova biro miyo nyinge duong’.​—Zab. 94:22, 23; Isa. 65:17. w19.03 11-12 ¶14-16

Wachno nomako dho jopuonjre Yesu. Ne gisebedo ka gigalo ni Yesu ne dhi duoko pinyruoth e Israel, to en nonyisogi ni ne ochiegni sande mi nege. Jaote Petro nonyise kama: “Kechri . . . Ruoth; mano ok bi timoreni ngang’.” Yesu nokwere kanyo gi kanyo niya: “Dhi chien ka ng’eya, Satan! In gima kelona chwanyruok, nikech ok in gi paro mag Nyasaye, to mag dhano.” (Mat. 16:22, 23; Tich 1:6) Weche Yesugo nonyiso maler ni pach Jehova opogore mabor gi pach jopiny ma nie bwo teko Satan. (1 Joh. 5:19) Petro ne nigi paro mag jopiny ka ne okwero Yesu mondo kik ochiwre. Yesu nong’eyo ni Jehova to ne nigi paro mopogore e wachno. Dwoko ma ne omiyo Petro nonyiso maler ni pach Jehova kende e ma notiyogo, to ok pach pinyni. w18.11 18 ¶1-2

Par ane gima Jehova neno sama ong’iyo piny ngima kendo oneno dhano tara gi tara kochokore e Rapar mar tho Kristo. Ok one anea jogo e rumbi; kar mano, oneno ng’ato ka ng’ato ma ni e chokruogno. Kuom ranyisi, oneno joma ok barega ne chokruogno higa ka higa. Oneno bende joma timoga kinda mondo gibi kata obedo ni isandogi. Oneno jomoko bende ma ok biga ahinya e chokruogewa, to kochopo Rapar to ok gibare kendo ginene kaka chokruok mochuno. Jehova neno bende joma e ka ohango biro e Rapar, ma be samoro obiro mana mondo ginee ni to ang’o ma dhiga nyime e chokruogno. Kuom adier, Jehova mor matek sama oneno ka ji mang’eny biro e Rapar. (Luka 22:19) Kata kamano, gima more moloyo en gima chwalo jogo mondo gibi e chokruogno. Be wan gi siso mar yudo puonj kowuok kuom Jehova kod riwruok mare.​—Isa. 30:20; Joh. 6:45. w19.01 26 ¶1-3

Yesu noyie tho ne jopuonjrene, kendo yo ma nodakgo ne nyiso ni dwachgi e ma noketo mokwongo. Kuom ranyisi, kata sama ne ool bang’ tiyo matek kata wach moro ne chando chunye, pod noyie bedo gi jopuonjrene. (Luka 22:39-46) To noketo pache kaka nonyalo konyo jomoko, to ok gima nonyalo yudo kuomgi. (Mat. 20:28) Wan e riwruok madier mar owete e piny mangima kendo wahero tiyo gi thuolo mang’eny e gwelo jomamoko bende mondo oriwre kodwa. Kata kamano, wadich ahinya gi konyo “joma wan-go e yie,” moriwo nyaka joma nodok chien moweyo lendo kod biro e chokruok. (Gal. 6:10) Wanyiso ni waherogi sama wajiwogi ni gibi e chokruogewa to ahinya-ahinya e Rapar. Mana kaka Jehova gi Yesu, wamor ahinya sama ng’at ma nodok chien oduogo ir Jehova.​—Mat. 18:14. w19.01 29 ¶12, 14; 30 ¶15

E kinde ma Yesu nochako nyasi mar paro thone, notiyo mana gi gik ma nodong’ bang’ ka ne gisetimo Pasaka mondo otimgo nyasino. Notiyo gi makate ma ok oketie thowi kod divai. Yesu nonyiso jootenego ni makate nochung’ ne ringrene ma ne idhi chiw kaka misango, to divai nochung’ ne rembe ma ne dhi chuer. Bedo ni Yesu ne ok otiyo gi gik mang’eny e nyasi manyien kendo makendeno ne ok omako dho jootego. Nikech ang’o? Dweche moko motelo ka ne Yesu olimo Lazaro, Maritha, gi Maria ma ne gin osiepene ahinya, nochako puonjo joma ne ni kanyo. Maritha to nogalore gi tedo chiemo mang’eny ne wendogi modhial. Ka ne Yesu ofwenyo mano, norieye konyise ni ne ok ochuno ni oted gik mang’eny. Chiemo matin noromo aroma. (Luka 10:40-42) Ka nodong’ seche manok to Yesu tho, en be notimo mana gima nonyiso Maritha. Notiyo mana gi gik matin e timo nyasi mar paro thone. w19.01 20-21 ¶3-4

Bang’ chiere, Jehova nomiyo Yesu “migawo ma malo moloyo.” Bende, nomiye ngima ma ok nyal tho kendo, ma en gima onge ng’ato ang’ata ma noseyudo chop kindeno! (Fil. 2:9; 1 Tim. 6:16) To mano kaka Jehova nonyiso e yo makende ni nomor gi yo ma Yesu nomakorego kode! Ang’o ma biro konyowa mondo kik wamany huma mag pinyni kata temo moro jopiny? Onego wapar ni kinde duto Jehova paro joma omakore kode, kendo onyalo guedhowa kotiyo gi yore ma ok wapar. Samoro nitie gik mathoth ma ok wang’eyo gie sani ma Jehova biro guedhowago e kinde mabiro! Sama pod wadhi nyime nano e chandruoge kod tembe ma wayudo e pinyni, onego wapar kinde duto ni pinyni ok en gima siko. (1 Joh. 2:17) Jehova Wuonwa ma jahera ‘ok en ng’at ma ok kare ma wiye diwil gi gik ma wasetimo kod hera ma wasenyiso ne nyinge.’​—Hib. 6:10. w18.07 11 ¶17-18

Ka ne Yesu nigi jootene e chiemo modhiambo mogik, gima ne chando chunye ne en kaka jolupne ne nyalo siko ka gin e winjruok achiel. Sama nolemo kanyachiel kodgi, nowacho ni nogombo ni jopuonjrene obed e winjruok achiel mana kaka en bende en e winjruok achiel gi Wuon-gi. Bedogi e winjruok achiel ne dhi nyiso maler ni Jehova e ma nooro Yesu e piny mondo obi otim dwach Nyasaye. Hera e ma ne dhi bedo kido mifwenyogo jopuonjre Yesu madier kendo e ma ne dhi miyo gibed gi winjruok achiel. (Joh. 13:34, 35) Yesu nojiwo ne jootene wach bedo gi winjruok achiel. Mano en nikech nofwenyo ni jootenego ne ok winjre ahinya mana kaka nonenore sama ne gichamo chiemo modhiambo mogik. Ne gichako dhawo ka giyware ‘ni en ng’a kuomgi ma ne ikwano ni duong’ moloyo,’ mana kaka ne gisegatimo e kinde mokalo. (Luka 22:24-27; Mar. 9:33, 34) Nitie kinde moro ma Jakobo gi Johana nosekata kwayo Yesu mondo omigi tije madongo dongo e Pinyruodhe.​—Mar. 10:35-40. w18.06 8 ¶1-2

Jehova dwaro ni mondo joma okendore obed gi hera madier ma miyo kend margi siko nyaka chieng’. (Mat. 19:3-6) Achiel kuom richo madongo mogik ma ok nyis hera ma ng’at mosedonjo e kend nyalo timo en terore gi ng’at ma ok jaode. Mano e momiyo chik mar abiriyo kuom Chike Apar ma ne omi Jo-Israel ne okwero tim terruok. (Rap. 5:18) En richo maduong’ e wang’ Nyasaye kendo en tim marach ma nyiso ni ng’ato ok ohero jaode. (Cha. 39:7-9) Ng’ama jaode otimone timno nyalo winjo malit kuom higni mathoth. Jehova ne dwaro bende ni orit nyithindo kaka dwarore. Jehova nonyiso jonyuol ni mondo gimi nyithindgi gige ringruok kendo gipuonjgi gibed osiepene. Jonyuol nonego oti gi thuolo moro amora mondo gipuonj nyithindgi oher Jehova gi Chikene. (Rap. 6:6-9; 7:13) Jonyuol nonego one nyithindgi kaka mich mabeyo mowuok kuom Jehova ma nonego girit maber, to ok jwang’ogi kata sandogi.​—Zab. 127:3. w19.02 21 ¶5, 7

Ayub noketo pache kuom gueth ma Jehova ne dhi miye, to mano nokonye dhi nyime makore kode. Nong’eyo ni Nyasaye mor gi kaka nomakore kode. Kata obedo ni ne okalo e tem mager, ne en gadier ni Jehova ne dhi guedhe bang’e. Adiera ma ne en-gono nokonye makore gi Jehova chuth. Jehova ne mor ahinya gi Ayub mi noguedhe gi gueth mokalo awacha ka ne pok otho! (Ayub 42:12-17; Jak. 5:11) To pod nitie gueth mathoth ma Ayub biro yudo e kinde mabiro. Jehova pok olokore. (Mal. 3:6) Ng’eyo ni ohero ahinya joma omakore kode jiwowa mondo wamed bedo gi geno motegno sama warito gik ma osingonwa. (1 The. 5:8, 9) Samoro chunyi nyalo nyosore kiparo ni in kendi e ma imakori gi Jehova e alworau. Kata kamano, wiyi kik wil ni in e kind Joneno tara gi tara ma omakore gi Jehova e piny mangima. In bende ibiro chalo gi jotich Jehova machon ma ne nigi yie motegno kendo ma ne omakore kode kata obedo ni timo kamano ne nyalo miyo oneggi.​—Hib. 11:36-38; 12:1. w19.02 7 ¶15-16

Nikech odiechieng Rapar osekalo, ber mondo wapenjre penjogi: ‘Ere kaka anyalo medo nyiso hera e okang’ malach ka aluwo ranyisi mar Yesu? Be aparoga ahinya gik ma nyalo konyo Jokristo wetena, koso kinde duto aketo pacha mana kuom gik ma konya awuon? Be dibed ni ageno ni owete gi nyimine otim gik mohingo tekregi, koso amor gi gik ma gitimo kar nyalogi?’ Wadhiuru nyime luwo ranyisi mar Yesu kuom kecho jowetewa. Ok wabi timo Rapar mar tho Kristo nyaka chieng’ nikech ochiegni chopo e gikone. Ka Yesu obiro e kinde masira maduong’, obiro choko “joge moyier” koterogi e polo. Bang’ mano, ok wanatim Rapar kendo. (1 Kor. 11:26; Mat. 24:31) To kata mana e kinde ma ok wabi timo Rapar, wan gadier ni jotich Jehova wigi ok bi wil gi kaka nyasi ma nitimo e yo mayotno ne paronwa kaka Yesu obolore, ojachir, kendo ojahera. w19.01 25 ¶17-19

Par ane kaka yo ma waritogo dendwa konyowa ng’eyo gimomiyo dwarore ni warit chunywa. Mokwongo, mondo fuonni man e i dendwa oti maber, nyaka wacham chiemo mowinjore kendo warie dendwa kinde ka kinde. E yo ma kamano, mondo warit chunywa, nyaka wacham chiemb chuny ma Jehova miyowa kendo kinde ka kinde nyaka watim gik ma nyiso ni wan gi yie kuom Jehova. Mano oriwo tiyo gi gik ma wapuonjore kendo lero ne jomamoko yiewa. (Rumi 10:8-10; Jak. 2:26) Mar ariyo, yo ma dendwa nenorego gi oko nyalo miyo wapar ni wangima maber to kare watuo gi e iye. E yo machalo kamano, gik ma watimo e tij Nyasaye nyalo miyo wapar ni yiewa otegno to kare gombo maricho osechako donjo e chunywa. (1 Kor. 10:12; Jak. 1:14, 15) Onego wapar kinde duto ni Satan gombo ahinya duwo chunywa mondo warwak pache. w19.01 15 ¶4-5

Wanyalo penjore ni: ‘Be akecho jomamoko? Be atimoga gik ma chal gi ma Ja-Samariano notimo?’ (Luka 10:30-35) ‘Koso onego amed kinda e kecho ji kendo timo gik ma nyiso ni ang’won gi joma chandore? Kuom ranyisi, be anyalo konyo Jokristo moti, mond liete, kod nyithindo ma jonyuolgi ok ni e adiera? Be anyalo kawo okang’ mar “hoyo joma chunygi onyosore”?’ (1 The. 5:14; Jak. 1:27) Kecho ji oriwo chiwonegi gik ma gichando, to chiwo kelo mor mogundho. Bende, ng’eyo ni wamoro Jehova miyo wan be wabedo ma mor. (Tich 20:35; Hib. 13:16) Ruoth Daudi nowuoyo e wi joma kecho jowetegi kowacho ni ‘Jehova nogeng’negi richo, mi noritgi mangima, mi ginibed jo mogwedh e piny.’ (Zab. 41:1, 2) Sama wakecho jomamoko, wan bende Jehova kechowa, to mano biro miyo gikone wayud mor ma siko nyaka chieng’.​—Jak. 2:13. w18.09 19-20 ¶11-12

Nyaminwa moro ma nyinge Yoshiko noyudo ripot moro marach. Laktar nonyise ni ne odong’ mana gi dweche moko manok to otho. Notimo nang’o bang’ winjo ripodno? Noparo ndiko moro mohero ahinya e Muma, ma e ndiko ma kawuono. Kae to nonyiso laktar ni ne ok oluor nikech Jehova nomako lwete. Weche ma ni e ndikono nojiwo nyaminwano mondo osik kotenore kuom Jehova. Wan be ndikono nyalo konyowa mondo wabed gi chuny mokue sama wakalo e tembe kod chandruok. E kinde ma ne Jehova otayo Isaya mondo ondik wechego, nodwaro hoyo chuny Jo-Yahudi ma ne ochiegni ter e tuech Babilon. Kata kamano, Jehova noneno ni ber mondo wechego ondik mondo oho, ok mana Jo-Yahudigo kende, to nyaka joma ne dhi tiyone bang’e. (Isa. 40:8; Rumi 15:4) Sani wadak e “kinde matek ahinya” kendo magi e ndalo ma weche ma ni e bug Isaiah nyalo jiwowae moloyo kinde moro amora mosekalo.​—2 Tim. 3:1. w19.01 2 ¶1-2

Ka ji ariyogo opogo dak, pod ikwanogi kaka joma okendore, kendo ng’ato ka ng’ato kuomgi biro romo gi pek moko. Jaote Paulo nowacho gimomiyo ji ok onego opog dak. Nondiko kama: “Dichwo ma ok ni e yie ikwano ni oler nikech chiege, kendo dhako ma ok ni e yie ikwano ni oler nikech owadwa ma en chworeno; ka da ok kamano, to nyithindu dine obedo ma ok ler, to koro giler e wang’ Nyasaye.” (1 Kor. 7:14) Jokristo mang’eny osenano gi joutegi ma ok nie yie kata sama weche tek. Thothgi wacho ni timo kamano nokelonegi gueth makende nimar gikone joutegi nochako lamo Jehova. (1 Kor. 7:16; 1 Pet. 3:1, 2) E ndalowagi, kanyakla mag Jokristo e piny ngima opong’ gi joma kend maggi dhi maber. Nyaka bed ni kanyaklau bende nigi joma kamago. Owete ohero mondegi to mondegi bende oherogi, kendo kit ngimagi nyiso ni adier kend inyalo mi luor.​—Hib. 13:4. w18.12 14 ¶18-19

Eden tiende en “Mor” to adier puodho mar Eden ne en kama ji morie. Chiemo ne ng’eny, alwora ne jaber, kendo le ne ok oluoro dhano. (Cha. 1:29-31) Wach Hibrania miloko e dho Grik ni “puodho” en pa·raʹdei·sos. Bug Cyclopaedia mar M’Clintock gi Strong wacho kama e wi pa·raʹdei·sos: “En kar yueyo malach, mokue, kendo morit maber ma onge gima nyalo hinyoe ng’ato. Alworane ok okethi, en gi yiende mabeyo mag thim kendo ginyago olembe modhuro. Aore be ler, to e geng aore nitie mwendni kata rombe. Mago e gik ma ne biro e pach Ja-Grik sama iwuoyo kuom [pa·raʹdei·sos].” (Pim gi Chakruok 2:15, 16) Nyasaye noketo Adam gi Hawa e paradiso ma kamano, to gin giwegi e ma ne gimiyo giwuok kanyo ka ne gitamore winjo Nyasaye. Mano e kaka Paradiso nolal nyaka ne kothgi bende. (Cha. 3:23, 24) Puodhono nodhi nyime betie nyaka e kinde Ataro ma ndalo Noa kata obedo ni onge joma nodakie. w18.12 3-4 ¶3-5

Jonyuol temoga matek mondo gikony nyithindgi obed gi timbe mabeyo. Ka nyithindo oyiero luwo gik ma jonyuolgi nopuonjogi, yot mondo gitim yiero maber ma ok bi miyo giywag ang’e. Mano biro geng’onegi chandruok kod parruok ma kayiem nono. Mana kaka janyuol maber, Jehova dwaro ni nyithinde obed gi ngima maber. (Isa. 48:18) Nikech mano, ochiwo puonj kod chike ma tayo kaka ji onego odagi kod gik ma onego gitim ne jomamoko. E weche kaka mago, doher ni wabed gi paro ma chal gi mare. Mano ok en ridonwa ngima, kar mano, omiyo pachwa yawore mondo wabed mariek kendo watim yiero mabeyo moloyo. (Zab. 92:5; Nge. 2:1-5; Isa. 55:9) Bende, bedo gi paro ma chal gi mar Jehova miyo watimo yiero ma kelonwa mor ka e sechegogogo pod wan gi thuolo mar yiero kido ma dwaher bedogo. (Zab. 1:2, 3) Kuom adier, bedo gi paro kaka mar Jehova en gima konyo kendo mowinjore! w18.11 19-20 ¶7-8

Mondo wadhi nyime wuotho e adiera, ok onego watim gik ma osiepewa kod wedewa thung’owago. Ka ne wachako wuotho e adiera, ne waweyo tudore ahinya gi osiepe kod wede ma ok gin Joneno. Moko kuomgi nowenwa korwa, moko to nochako kwedowa. Joodwa, jotich wetewa, kod joskul wetewa nyalo temo lombowa mondo wadonj e nyasi ma gitimoga. Ere kaka wanyalo kwedo kueche kod nyasi ma ok mi Jehova duong’? Wanyalo timo kamano ka kinde duto waparo gimomiyo Jehova osin gi kueche kod nyasigo. Nwoyo somo weche mondik e bugewa ma nyiso kuma nyasigo nochakoree nyalo konyowa ahinya. Ka wasiko waparo gimomiyo Ndiko kwerowa ni kik watim nyasigo, wabedo gadier ni wawuotho e yo ma “long’o e wang’ Ruodhwa.” (Efe. 5:10) Geno Jehova kod Wachne moting’o adiera biro konyowa mondo kik ‘waluor dhano.’​—Nge. 29:25. w18.11 11 ¶10, 12

Sama lokruok ma apoya otimore e ngimawa, yot mondo wachak parore mokalo tong’ e wi kaka weche biro dhinwa. Josef ne nyalo yie mondo gima kamano otimrene. Kar mano, noyiero tiyo maber gi thuolo ma ne en-go e jela. Kuom timo kamano, nomiyo Jehova gima nonyalo guedhone. Kata obedo ni ne en e jela, notimo kinda e tije duto ma jarit jela nomiye, mana kaka notimoga e kinde ma ne otiyo e od Potifar. (Cha. 39:21, 22) Mana kaka Josef, wan be wanyalo po ka chandruok moro mapek oyudowa ma onge gima dwatimie. Kata kamano, ka wahore kendo watiyo maber gi thuolo ma wan-go kata obedo ni weche tek, wabiro miyo Jehova gima onyalo guedhonwa. (Zab. 37:5) Adier, nitie seche ma wanyalo winjo e chunywa ni “wadhier nono,” to kata mana e seche ma kamago, Jehova ok bi wewa “ma onge gi yo . . . mar wuok” e chandruok ma wantiere. (2 Kor. 4:8) Weche ma Jehova notayo Paulo mondo ondikgo biro timorenwa mana ka waketo pachwa e tij lendo kata weche tek manade. w18.10 29 ¶11, 13

Inyalo winjo nade ka ifwenyo ni ng’at ming’eyo maber kendo mimiyo luor ahinya wiye nosewil gi nyingi, kata samoro ok opari kata matin? Chunyi nyalo nyosore ahinya. Nikech ang’o? En nikech waduto nochuewa gi gombo mar dwaro ni ji ong’ewa. Ok dwaher mana ni ji opar nyingwa kata suchwa kende, to dwaher bende ni ging’ewa maber kaachiel gi gik ma wasetimo. (Kwan 11:16; Ayub 31:6) Mana kaka gombo mamoko ma wan-go nyaloga kalo tong’ nikech wan dhano morem, e kaka gombo mar dwaro ni ji ong’ewa bende seche moko nyalo kalo tong’. Gombono nyalo miyo wasik mana ka wadwaro ni ji owuo kuom gik ma wasetimo mondo wamed ng’ere. Piny Satan chwalo ji mondo ogomb huma ma miyo ok giket pachgi kuom ng’at ma onego ging’e moloyo kendo monego gilam, ma en Jehova Nyasaye.​—Fwe. 4:11. w18.07 7 ¶1-2

Ok en gima kawowa gi wuoro ni Satan kod jochiendene nyalo chwalo joma nigi teko mar loch mondo ‘owach miriambo.’ (1 Tim. 4:1, 2) Jotend dinde mag miriambo to e ma koro timo marach moloyo nikech gipuonjo ji miriambo ma miyo ji ok bed gi geno mar kinde ma biro. Ka po ni ng’ato oyie gi puonj mag miriambogo mi ochako timo gik ma Nyasaye ok dwar, mano nyalo miyo kik oyud ngima mochwere. (Hos. 4:9) Yesu nong’eyo maler ni jotend dinde ma ndalone ne puonjo ji miriambo. Nonyisogi e wang’gi kama: “Yaye nobednu malit un jondiko gi Jo-Farisai, un joma wuondore! nikech uwuotho kung’ado nam kod lowo motwo mondo umi ng’ato olokre, eka bang’ koselokore to umiyo owinjore dhi e Gehena [tiende ni, kethruok ma nyaka chieng’] nyadiriyo moloyo un uwegi.” (Mat. 23:15) Yesu nokwero jotend dindego matek. Kuom adier, ne gitimo dwach ‘Jachien wuon-gi, ma en janek.’​—Joh. 8:44. w18.10 7 ¶5-6

Ang’o ma Yesu ne temo wacho? Nodhi nyime wacho kama: “Moruru kendo beduru moil ahinya nimar pok maru duong’ e polo, kendo kamano e kaka ne gisando jonabi ma notelonu.” (Mat. 5: 12) Ka ne orodh joote mi okwergi ni kik gidhi nyime gi yalo, “ne giwuok e nyim buch Sanhedrin ka gimor.” Mano ok nyis ni ne ok giwinjo lit. Kata kamano, ne gimor “nikech ne osekwan-gi kaka joma ichayo nikech nying Yesu.” (Tich 5:41) E kindewagi bende, jotich Jehova nano gi mor sama giromo gi sand kod tembe nikech nying Yesu. (Jak. 1:2-4) Mana kaka joote, wan be wawinjoga malit sama isandowa. Kata kamano, ka wadhi nyime timo gik ma Jehova dwaro kata weche tek manade, obiro konyowa mondo wanan gi chir. Sama wan gadier ni “Nyasaye mamor” oyie kodwa, wabedo ma mor bed ni isandowa nikech yiewa, ikwedowa e pacho, watuore, kata wati.​—1 Tim. 1:11. w18.09 21 ¶18-20

Nikech ‘chandruok kod parruok’ ng’eny ahinya ‘ndalo mag gikogi,’ nitie gik mathoth ma chando chuny ji kendo mano miyo gijok gi ngima ma gigombo mana ni githo. (2 Tim. 3:1-5) Nonro mosetim nyiso ni ji mokalo 800,000 derega higa ka higa. Mano nyiso ni bang’ sekond 40 ka 40 ng’ato achiel nyaka dere. Gima lit en ni kata mana Jokristo moko bende osedere nikech chandruok. Kata obedo ni owetewa gi nyiminewa ok gomb tho, thothgi nyagore gi gik ma kelonegi parruok mang’eny ma dwarore ni wanyis ni waherogi. Moko kuomgi isando kendo ijaro. Moko bende jotich wetegi kwedo kendo kuodho e tich. Moko to ool aola nikech gitiyo kuom seche mathoth kata ithung’ogi gi tije mang’eny. To jomoko bende joutegi ma ok Joneno sando. Nikech gik ma chalo kaka mago, chuny owete gi nyimine moko nyosore kendo giwinjo ka tekogi rumo. w18.09 13 ¶3, 5

Jonyuol ma Jokristo tiyo kanyachiel gi Jehova sama gikonyo nyithindgi mondo obed gi chenro mar tiyo ne Nyasaye e yo malach. Jonyuol mosetimo kamano oseneno ka nyithindgi yudo migepe momedore mag tiyo ne Nyasaye gi thuologi duto. Nyithindo moko osebedo jomisonari, moko gin jopainia ma tiyo kuonde ma jolendo dwaroree ahinya, to moko ni Bethel. Timo migepe kuonde maboyo kamano nyalo mono jonyuol gi nyithindgi bedo kanyachiel nyading’eny kaka de giher. Kata kamano, jonyuol mohero Jehova jiwo nyithindgi mondo onan anana e tije Jehova kuonde ma gintie. Nikech ang’o? Ng’eyo ni nyithindgi keto weche mag Pinyruoth obed motelo morogi ahinya. Jonyuol moko nyalo wacho gima Hanna nowacho ni nochiwo Samuel ne Jehova. Jonyuol ma kamago neno ni chiwo nyithindgi ne Jehova en gima ber ahinya. Mano gima giikore timo kinde duto.​—1 Sa. 1:28. w18.08 24 ¶4

Yesu ne ok owacho ni jamwandu ok nyal donjo e Pinyruodh polo chuth-chuth. Nitie kinde ma Yesu nowacho ni ‘joma mor gin joma odhier, nimar Pinyruodh Nyasaye en margi.’ (Luka 6:20) To mano ok nyis ni ji duto modhier norwako puonj mag Yesu mi oguedhgi. Nitie joma odhier mathoth ma ne ok orwako puonjge. Wach ma ijiwonwa en ni ok wanyal wacho ni ng’ato nigi winjruok maber gi Jehova mana nikech mwandu ma en-go. Wamor ni wan gi owete gi nyimine mathoth mohero Jehova kendo ma tiyone gi chunygi duto, bed ni gimewo kata gidhier. Muma jiwo jomwandu ni “giket genogi kuom Nyasaye” to ok “kuom mwandu ma korgi ok ong’ere.” (1 Tim. 6:17-19) Bende, Muma jiwo jotich Nyasaye duto, bed ni gimewo kata gidhier, ni gitang’ mondo kik giher pesa ahinya. (1 Tim. 6:9, 10) Kuom adier, ka waneno Jokristo wetewa kaka Jehova nenogi, ok wabi donjo e tem mar herogi kata chayogi ka luwore gi mwandugi kata dhier ma gin-go. w18.08 10-11 ¶11-12

Dwaher ahinya dhi nyime nyiso Jehova ni wamor gi thuolo makende momiyowa mar bedo joge. Waseng’eyo ni bedo joge kendo chiworene gi chunywa duto en gima nyiso rieko. Wakwedo gik maricho duto. Bende, wahero Jokristo wetewa kendo wamiyogi luor ka wang’eyo maler ni gin be gin mag Jehova. (Rumi 12:10) Muma singonwa ni “Jehova ok nowit joge.” (Zab. 94:14) Wan gadier gi wachno ma kata bed ni waromo gi chandruok mane. Kata mana tho ok nyal pogowa gi hera ma Jehova oherowago. (Rumi 8:38, 39) “Bed ni wangima kata watho, pod wan mag Jehova.” (Rumi 14:8) Warito gi siso kinde ma Jehova biro chieroe osiepene duto mosetho. (Mat. 22:32) To kata mana gi e sani, nitie gueth mang’eny ma wayudo. Mana kaka Muma wacho, “oganda ma mor en oganda ma Jehova e Nyasachgi, joma oseyiero mondo obed joge.”​—Zab. 33:12, NW. w18.07 26 ¶18-19

Nitie joma neno ni nitie gik ma ng’ato owuon e ma onego otimie yiero, kaka somo kod manyo tich, omiyo, gineno ni gin thuolo timo gima gidwaro tek mana ni chunygi ok chandgi. Samoro ginyalo tiyo gi weche ma jaote Paulo nonyiso Jo-Korintho ka ne owuoyo e wi wach chiemo. Nopenjo kama: “Ere gima omiyo paro manie chuny ng’at machielo ema mona timo gima aneno ni an gi thuolo mar timo?” (1 Kor. 10:29, The Bible in Luo, 1976) Kata obedo ni wan gi thuolo mar timo yiero e weche ma mulo ngimawa wawegi, onego wapar ni thuolo ma wan go nigi tong’ kendo yiero ma watimo nyalo kelonwa rach moro. Mano e momiyo Paulo nokwongo owacho weche ma ni e ndiko ma kawuono. Mano konyowa neno ni nitie gik mochuno monego wapar moloyo mana thuolo ma wan go mar timo gik ma wadwaro e ngimawa. w18.04 10 ¶10

E kindegi, Jakristo nyalo wacho awacha gi dhoge ni olamo Jehova ka konchiel to otimo gik ma ok mor Jehova. (Juda 11) Kuom ranyisi, ng’ato nyalo bedo gi gombo maricho mag terruok, ich-lach, kod sigu gi Jakristo wadgi. (1 Joh. 2:15-17; 3:15) Paro ma kamago nyalo miyo odonj e richo. E seche gogogo, inyalo yudo ka ng’at ma kamano pod jakinda e tij lendo kendo odhi e chokruoge ma ok obare. Kata obedo ni samoro dhano wetewa ok nyal neno gik ma wapong’o e pachwa kata ma watimo, Jehova to neno te kendo ong’eyo ka be wan kore gi chunywa duto. (Yer. 17:9, 10) Gima ber en ni Jehova ok jog kodwa piyo. Sama ng’ato ochako timo gik ma nyalo kete mabor gi Jehova, Jehova jiwe kama: ‘Duog ira.’ Sama wakedo gi nyawo moko, Jehova diher ni wakwed gik maricho. (Isa. 55:7) Ka watimo kamano, en bende obiro bedo jakorwa kotego chunywa gi pachwa, kendo miyowa teko mar loyo paro ma nyalo rwakowa e richo.​—Cha. 4:7. w18.07 18 ¶5-6